Τότε: Μετά την μικρασιατική καταστροφή 12.000 Έλληνες πρόσφυγες καταφεύγουν στο Χαλέπι Συρίας. Η Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, φιλοξενεί αργότερα, στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χιλιάδες Έλληνες οι οποίοι φεύγουν από την Ελλάδα όταν οι ναζί καταλαμβάνουν τη χώρα.

Σήμερα: Εξαιτίας του πολέμου και της βίας πάνω από 550 ελληνικές οικογένειες ορθόδοξων και καθολικών από τις περιοχές Al-Quasyr, Χαλέπι και Homs έχουν καταφύγει στο Λίβανο και φιλοξενούνται στις περιοχές Zhale και Qaa στην κοιλάδα Μπεκάα καθώς και σε άλλες περιοχές. Από την άλλη, μερικές χιλιάδες Σύριοι πρόσφυγες αναζητούν μια πιο ασφαλή ζωή είτε στην Ελλάδα είτε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε σύνολο 10.000.000 ξεσπιτωμένων. 3.700.000 Σύριοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους και 6.500.000 – τα μισά παιδιά – έχουν αναζητήσει καταφύγια σε άλλες περιοχές μέσα στη Συρία. 120.000-200.000 είναι τα θύματα, η συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά.Το 97% των εκτός συνόρων προσφύγων φιλοξενούνται σε καταυλισμούς στις γειτονικές με τη Συρία χώρες, στην Ιορδανία (πάνω από 600.000), στην Τουρκία (πάνω από 800.000), στο Ιράκ (πάνω από 200.000) και στον Λίβανο (πάνω από 1.000.000). Εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για να φιλοξενούν 220.000 ανθρώπους φιλοξενούν σήμερα πάνω από 1.600.000 άτομα.  Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) υπολογίζει ότι το 10% περίπου των Σύριων προσφύγων στη Μέση Ανατολή, στην Τουρκία και στη Βόρεια Αφρική, πάνω από 370.000 άτομα, έχουν ανάγκη μετεγκατάστασης. Το Γραφείο Προσφύγων των Ηνωμένων  Εθνών εκτιμάει ότι απαιτείται η μετεγκατάσταση τουλάχιστον 100.000 προσφύγων το 2015 και 2016.Παρά τα εκατομμύρια Σύριων προσφύγων, οι ευρωπαϊκές χώρες φιλοξενούν ελάχιστους. Από το 2013, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προσφέρει άσυλο ή δυνατότητα εγκατάστασης σε μόλις 33.000 άτομα. Η Γερμανία έχει φιλοξενήσει τους περισσότερους, 28.500, ενώ 12 Κράτη Μέλη έχουν δεχθεί συνολικά 5000 πρόσφυγες.Η Ελλάδα είναι έτσι κι αλλιώς ένα πέρασμα προς τη σωτηρία, κυρίως νέων ανθρώπων αλλά και οικογενειών. Δυστυχώς η χώρα δεν μπορεί ή δεν θέλει να οργανώσει αυτό που έχει υποχρέωση να κάνει με βάσει τις διεθνείς συνθήκες, ιδιαίτερα για τους Σύριους πρόσφυγες: παροχή ασύλου / προστασίας και ότι αυτό σημαίνει (δυνατότητα εργασίας, στέγη, εκπαίδευση για τα παιδιά κα).Θα ακουστεί, από κακοπροαίρετους αλλά και καλοπροαίρετους, ο αντίλογος: «εδώ υπάρχουν τόσοι Έλληνες άστεγοι, θα δώσουμε στέγη σε Σύριους;». Η ποιότητα των θεσμών μιας χώρας και μιας κοινωνίας κρίνεται από τον βαθμό ικανότητάς τους να επιλύουν με γρήγορο, αποτελεσματικό κι ολοκληρωμένο τρόπο τα όποια προβλήματα. Ως μέλος του διεθνούς συστήματος προστασίας, η Ελλάδα έχει υποχρέωση, έτσι κι αλλιώς, να παράσχει στους Σύριους πρόσφυγες τα δικαιώματα που προβλέπονται για πρόσφυγες. Πώς εμείς απαιτούμε από όλους τους άλλους αλληλεγγύη; Δεν βλέπουμε ότι υπάρχουν κοινωνίες και άνθρωποι που μπορεί να είναι σε ακόμα χειρότερη κατάσταση;

Αν θέλουμε να βρούμε λύσεις, αυτές βρίσκονται. Πράγματι, υπάρχουν απλές, ορθολογικές λύσεις για στέγαση των Σύριων προσφύγων, που μπορεί να ανοίξουν το δρόμο σε πρακτικές οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν γενικότερα και για άνεργους, μονογονεϊκές οικογένειες και κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Για παράδειγμα, σήμερα υπάρχουν κλειστά ξενοδοχεία και πολλά ξενοίκιαστα διαμερίσματα που θα μπορούσαν να ανοίξουν άμεσα για να τους φιλοξενήσουν. Σε αντάλλαγμα οι ιδιοκτήτες τους θα μπορούσαν να απαλλαγούν – με μια νομοθετική ρύθμιση – από τον ΕΝΦΙΑ και άλλους φόρους. Οι ίδιοι οι Σύριοι – όπως μας διαβεβαίωσαν στις συζητήσεις μαζί τους – είναι πρόθυμοι να αυτο-οργανώσουν την διαμονή τους. Αλλά πρέπει να γνωρίζουν για πόσο διάστημα μπορούν να έχουν στέγη, δεν εμπιστεύονται την ελληνική πολιτεία αφού δεν τους ενημερώνει για κάτι συγκεκριμένο και ξεκάθαρο.

Μέσα από μία δημιουργική συνεργασία Κυβέρνησης, Περιφέρειας και Δήμου Αθηναίων ή κι άλλων δήμων πολλά από τα κλειστά σήμερα κτίρια θα μπορούσαν, με βάση την ίδια λογική, να αξιοποιηθούν για κοινωνικούς σκοπούς -εξάλλου δόθηκε στη δημοσιότητα σχετικό νομοσχέδιο – αξιοποιώντας και υπάρχοντες ευρωπαϊκούς πόρους σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

Θα παραμένει ένα βασικό πρόβλημα, ακόμα κι αν επιταχύνονταν οι διαδικασίες παροχής ασύλου και προστασίας και διασφαλίζονταν στέγη, εκπαίδευση και δυνατότητα εργασίας. Πώς μπορεί να φτάσει κάποιος νόμιμα στην Ευρώπη προσπαθώντας να ξεφύγει από τον πόλεμο και τη βία; Νόμιμος δρόμος δεν υπάρχει. Θα ήθελα να προσθέσω μια σοκαριστική προσωπική εμπειρία: Σε μια από τις επισκέψεις μου ως ευρωβουλευτές των Πράσινων στα ακριτικά νησιά, θέλησα να δω ποιοι βρίσκονταν μέσα στο κέντρο κράτησης στη Χίο. Διαπίστωσα, λοιπόν, ότι σχεδόν όλοι οι κρατούμενοι ήταν Σύριοι. Μάλιστα μεταξύ αυτών βρίσκονταν και κάποιοι που ζούσαν και εργάζονταν στην Ελλάδα πάνω από 10 χρόνια και συμπτωματικά μένανε κοντά στη γειτονιά μου, στα Πατήσια.  Είχαν πάει στη Συρία για να πάρουν τις οικογένειές τους και να τις φέρουν στην Ελλάδα για να σωθούν. Όμως, νόμιμος δρόμος δεν υπήρχε για την επανένωση της οικογένειας, αν και έπρεπε να έχουν τη δυνατότητα, αφού οι συνθήκες το προβλέπουν. Τελικά βρέθηκαν σε κέντρο κράτησης…Αυτοί ήταν τουλάχιστον τυχεροί, γιατί άλλοι βρήκαν τον θάνατο.

Η ιστορία παίζει άσχημα παιχνίδια. Είμαστε μια κοινωνία που έχει ζήσει την προσφυγιά και την μετανάστευση και από τις δύο όψεις της. Κάποτε ήμασταν πρόσφυγες, σήμερα δεχόμαστε πρόσφυγες. Πολλές φορές μεταναστεύσαμε μαζικά, τώρα είμαστε χώρα και αποστολής μεταναστών και υποδοχής. Πώς είναι δυνατόν να μην διδασκόμαστε από αυτή την κατάσταση και να αφήνουμε ρατσιστικές φωνές να δίνουν τον τόνο; Θα διεκδικήσουμε την οργάνωση του στοιχειώδους, να μπορεί δηλαδή η χώρα να φιλοξενήσει ανθρώπους που προσπαθούν να διαφύγουν από τον θάνατο, τον πόλεμο και τη βία;