To άρθρο δημοσιεύθηκε στο www.politicalbank.gr εδώ

Τ

ου Νίκου Χρυσόγελου

 π. Ευρωβουλευτή των Πράσινων,

μέλος του Συμβουλίου του νέου κόμματος ΠΡΑΣΙΝΟΙ

Η Diana Riba είναι Καταλανή ευρωβουλευτής, μέλος της Ομάδας των Πράσινων / EFA (ανήκει στην EFA). Πριν από λίγες μέρες είδε το όνομα της να περιλαμβάνεται σε μια λίστα 65 Καταλανών πολιτικών και κοινωνικών προσωπικοτήτων, που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση από τις ισπανικές αρχές με χρήση του διαβόητο πλέον κατασκοπευτικού λογισμικού Pegasus**, το περίφημο σκάνδαλο #CatalanGate. Τα στοιχεία δημοσίευσε το περιοδικό The New Yorker και ήταν το αποτέλεσμα μιας σε βάθος μελέτης που διεξήχθη από το διεπιστημονικό εργαστήριο Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο.

Το  κατασκοπευτικό λογισμικό κατέγραφε όλες τις συναντήσεις και επικοινωνίες της ευρωβουλευτού, επικοινωνίες με άλλους βουλευτές, συμβούλους, βοηθούς και το κοινοβουλευτικό προσωπικό όπως αποκαλύφθηκε. Άρα η παρακολούθηση καθώς και η έκθεση σε κινδύνους αφορούσαν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων πέρα από τους 65 Καταλανούς, είναι δηλαδή μεγάλος ο αριθμός των “παράπλευρων θυμάτων”.

Είναι αναμφίβολα η μεγαλύτερη υπόθεση κατασκοπείας σε βάρος εκλεγμένων πολιτικών που έχει αποκαλυφθεί ποτέ – μια υπόθεση που εμπλέκει την Ισπανία και την προσθέτει στον κατάλογο άλλων χωρών που ενεπλάκησαν πρόσφατα σε παρόμοια σκάνδαλα, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.

Αποδεικνύεται ότι η χρήση αυτού του τύπου λογισμικού παρακολούθησης spyware αλλά και γενικότερα παρακολούθησης με τεχνολογικά μέσα αφορούν όλο και περισσότερο κράτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί πέρα από την Ισπανία, Πολωνία και Ουγγαρία αποκαλύφθηκαν παρακολουθήσεις κινητών δύο τουλάχιστον δημοσιογράφων και στην Ελλάδα. Συμβαίνει λοιπόν, όχι μόνο σε αυταρχικά κράτη εκτός ΕΕ αλλά και σε κράτη που αυτοαποκαλούνται ευρωπαϊκές δημοκρατίες, αλλά δεν προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών τους.

Παρόμοιες ενέργειες αναδεικνύουν το θέμα του περιορισμού του δημοκρατικού χώρου σε αρκετά κράτη της Ευρώπης, πολύ περισσότερο που παρόμοιες πρακτικές δεν αφορούν μόνο (ανυπεράσπιστους) πολίτες αλλά και όσους είναι εκλεγμένοι και εκπροσωπούν τους ευρωπαίους πολίτες και υπερασπίζονται τις θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης που κατοχυρώνονται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και σε άλλες ευρωπαϊκές και διεθνείς συνθήκες.
“Είναι φανερό ότι δεν κάνουμε αρκετά για να αποτρέψουμε την αυταρχική οπισθοδρόμηση ορισμένων κρατών μελών. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δεν έχουν πάρει μια σαφή, δυναμική και αποτελεσματική στάση απέναντι στις παραβιάσεις των δικαιωμάτων και των ελευθεριών μας που παρατηρούμε εντός των ευρωπαϊκών συνόρων“, δηλώνει η ευρωβουλευτής Diana Riba. “Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις σφοδρές καταγγελίες που ακούμε μερικές φορές όταν τέτοιες καταχρήσεις συμβαίνουν εκτός ΕΕ. Και έτσι σιγά σιγά φθείρεται το ευρωπαϊκό εγχείρημα και η αξιοπιστία του”.
“Δεν έχουμε την πολυτέλεια να δούμε την Ευρώπη μας να παρασύρεται σε μια κοινωνία επιτήρησης και ελέγχου στην οποία τα κράτη έχουν πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες και τις επικοινωνίες μας, για να τις χρησιμοποιήσουν εναντίον μας όταν τους βολεύει. Υπάρχουν δηλητηριώδη παραδείγματα αυτού του είδους συμπεριφοράς ειδικά στη Ρωσία και την Κίνα – αυτά είναι ακριβώς τα παραδείγματα που δεν θέλουμε να ακολουθήσουν οι δικές μας κυβερνήσεις“.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αντέδρασε αμέσως και συγκρότησε σχετική Εξεταστική Επιτροπή με τη συμμετοχή 38 ευρωβουλευτών. Σε αντίθεση με τα κράτη μέλη που σφυρίζουν αδιάφορα, υπάρχει μεγάλη συναίνεση μεταξύ των πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για μια σοβαρή έρευνα και απόδοση ευθυνών, Μετά από πρόταση της Διάσκεψης των Προέδρων (η πρόεδρος Roberta Metsola και οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων του ΕΚ), η ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου ενέκρινε την εντολή, τον αριθμό των μελών και τη διάρκεια της θητείας «εξεταστικής επιτροπή για τη διερεύνηση της χρήσης του λογισμικού Pegasus και αντίστοιχου κατασκοπευτικού λογισμικού παρακολούθησης». 290 ευρωβουλευτές είχαν υποβάλει σχετικό αίτημα για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής.

Η Εξεταστική Επιτροπή ξεκίνησε ήδη σε βάθος έρευνα για τα συστήματα παρακολούθησης που παραβιάζουν την ελευθερία και τα δικαιώματα των πολιτών, τις ευθύνες όχι μόνο των κρατών μελών αλλά και της Κομισιόν, αν φανεί ότι γνώριζε για τις παρακολουθήσεις ακόμα και μελών του ευρωκοινοβουλίου, ενώ θα κάνει και συγκεκριμένες προτάσεις. Ήδη οι Πράσινοι ζητούν έλεγχο και κατάργηση του λογισμικού παρακολούθησης που εγκαθίσταται σε κινητά και κατασκοπεύει τους κατόχους τους. Ο Philippe Lamberts, Πρόεδρος της Ομάδας των Πρασίνων/EFA στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σχολίασε: “Εμείς οι Πράσινοι/EFA καταδικάζουμε σθεναρά την κατασκοπεία κατά του μέλους της ομάδας μας Diana Riba i Giner και όλων των άλλων πολιτικών, καθώς και δημοσιογράφων, ακτιβιστών και δικηγόρων. Ζητούμε να σταματήσει άμεσα η χρήση spyware παρακολούθησης.”

Το θέμα αποκτά μεγάλη διάσταση, κι αφορά όχι μόνο στην πλήρη διαλεύκανση των παράνομων πράξεων και την αποκάλυψη της αλήθειας, για να γνωρίζουμε ποιος κατασκοπεύει ποιον, γιατί κατασκοπεύει πολιτικούς και πολίτες, πού συγκεντρώνονται οι πληροφορίες αυτές. Αλλά και στο θέμα της προστασίας της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η δημοκρατία δεν είναι αυτομάτως προστατευμένη στα Κράτη Μέλη, όπως αποδεικνύουν παρόμοια περιστατικά, και η πρόκληση να συνηθίσουμε σε αυτές τις αυταρχικές συμπεριφορές είναι πολύ μεγάλη. Στην ΕΕ, τέτοιες πράξεις, που συνήθως ανήκουν στις πιο ανελεύθερες χώρες, πρέπει να έχουν πολιτικές αλλά και ποινικές συνέπειες. Αλλά και να οδηγηθούμε σε ένα σαφές ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο που θα συμβάλλει στην αποφυγή περαιτέρω θυμάτων και στην αποτροπή παράνομων ενεργειών από τα ίδια τα κράτη. Και φυσικά είναι αδιανόητο όλα αυτά να πληρώνονται από τον φορολογούμενο πολίτη.

Τι είναι το λογισμικό Pegasus

Tο Pegasus είναι ένα λογισμικό που μπορεί να διαβάζει μηνύματα κειμένου, να παρακολουθεί κλήσεις, να συλλέγει κωδικούς πρόσβασης, να παρακολουθεί τοποθεσία, να έχει πρόσβαση στο μικρόφωνο και την κάμερα της συσκευής – στόχου και να συλλέγει πληροφορίες από εφαρμογές.

Το spyware πήρε το όνομά του από τον Πήγασο, το φτερωτό άλογο της ελληνικής μυθολογίας. Είναι ένας ιός υπολογιστή δούρειος ίππος που μπορεί να “πετά στον αέρα” για να μολύνει κινητά τηλέφωνα.

Το Pegasus ανακαλύφθηκε τον Αύγουστο του 2016 μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια εγκατάστασης στο iPhone ενός ακτιβιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων που οδήγησε σε έρευνα που αποκάλυψε λεπτομέρειες σχετικά με το λογισμικό υποκλοπής spyware, τις ικανότητές του και τις ευπάθειες ασφαλείας που εκμεταλλευόταν.

Τα νέα του spyware προκάλεσαν σημαντική κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης. Ονομάστηκε η «πιο εξελιγμένη» επίθεση smartphone που έγινε ποτέ, και ήταν η πρώτη φορά που ένα κακόβουλο απομακρυσμένο χρησιμοποίησε jailbreaking για να αποκτήσει απεριόριστη πρόσβαση σε ένα iPhone.

Το spyware έχει χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση ακτιβιστών, δημοσιογράφων και πολιτικών ηγετών από διάφορα έθνη σε όλο τον κόσμο. Τον Ιούλιο του 2021, η ερευνητική πρωτοβουλία Pegasus Project, στο πλαίσιο μιας σε βάθος ανάλυσης από την ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας, ανέφερε ότι το Pegasus εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται ευρέως εναντίον στόχων υψηλού προφίλ.