Πολλές φορές ακούμε τις δημοτικές αρχές να ανακοινώνουν με περηφάνια μείωση δημοτικών τελών. Και βλέπουμε ένα πολύ μεγάλο κοινό να ανταποκρίνεται με συγχαρητήρια και διαδικτυακές επευφημίες. Μόνο που οι ανακοινώσεις αυτές μοιάζουν σαν να πηγαίνεις σε μια έκθεση αυτοκινήτου και όταν ρωτάς πληροφορίες για ένα αυτοκίνητο να σου λένε μόνο πόση έκπτωση έχει και να σου αποκρύπτουν τον κυβισμό του και την τιμή του. Και όσοι επευφημούν τις δημοτικές αρχές μοιάζουν με έναν αγοραστή που επιλέγει το αυτοκίνητο που αγόρασε από την έκπτωση χωρίς να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά του.
Πολύ απλά διότι ελάχιστοι γνωρίζουν ότι τα δημοτικά τέλη είναι ανταποδοτικά και ότι καθορίζονταν από δύο παράγοντες. Από το σύνολο του κόστους καθαριότητας και φωτισμού (διαιρετέος) και από το σύνολο των τετραγωνικών που είναι χτισμένα σε έναν δήμο (διαιρέτης).
Πόσο καλύτερα να εξηγήσουμε; Διαβάστε το άρθρο και εδώ
Αν το σύνολο του κόστους καθαριότητας είναι 1.000.000 ευρώ και το σύνολο των τετραγωνικών είναι 1.760.000, τότε για κάθε τετραγωνικό που διαθέτει, ο πολίτης πληρώνει 0,568 ευρώ (1.000.000/1.760.000).
Αν ένας πολίτης διαθέτει 80 τετραγωνικά πληρώνει 45,45 ευρώ ετησίως (0,568 Χ 80). Αν ένας πολίτης διαθέτει 100 τετραγωνικά πληρώνει 56,8 ευρώ ετησίως (0,568 Χ 100). Αν χτιστούν κάποιες πολυκατοικίες και τα τετραγωνικά γίνουν 2.000.000 τότε το κάθε τετραγωνικό πληρώνει 0,5 ευρώ (1.000.000/2.000.000). Αυτός που διαθέτει 80 τετραγωνικά θα πληρώσει 40 ευρώ αντί 45,45 και αυτός που διαθέτει 100 τετραγωνικά θα πληρώσει 50 ευρώ αντί 56,8 ευρώ ετησίως.
Αυτόν τον συντελεστή, δηλαδή τον διαιρέτη δεν τον καθορίζει η δημοτική αρχή, αλλά η πυκνότητα του πληθυσμού βάση του νόμου 25/1975, όπως αναμορφώθηκε με τους νόμους 429/1976, 1080/1980, 2130/1993 και 4555/2018.
Ο δεύτερος λόγος που μπορεί να επιτευχθεί μείωση των τελών είναι όταν μειωθεί το συνολικό κόστος της καθαριότητας. Δηλαδή, στο παραπάνω παράδειγμα μικραίνει ο διαιρετέος και το 1.000.000 ευρώ γίνει π.χ. 800.000. Τότε και τα παραπάνω ατομικά τέλη μειώνονται ανάλογα κατά 20%.
Όταν λοιπόν ακούμε για μείωση των τελών καθαριότητας πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα το πως προέκυψε αυτή η μείωση. Αν έχουν αυξηθεί τα τετραγωνικά δεν είναι και τόσο θετικό για την περιοχή. Αν πάλι έχει μειωθεί το κόστος καθαριότητας και αυτό έχει προκύψει είτε από μείωση προσωπικού, είτε από μείωση των επενδύσεων και πάλι δεν θα πρέπει να χαίρονται οι δημότες.
Το σημαντικό στο κόστος καθαριότητας, άρα και στα τέλη είναι τι δίνεις και τι παίρνεις.
Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε πόσα σκουπίδια παράγονται ανά κάτοικο στους δήμους του Βόρειου Τομέα της Αττικής ετησίως.
Θεωρητικά οι κάτοικοι της Κηφισιάς θα έπρεπε να πληρώνουν τα ακριβότερα δημοτικά τέλη, αφού παράγουν τα περισσότερα σκουπίδια και τα λιγότερα οι κάτοικοι της Νέας Ιωνίας που παράγουν τα λιγότερα.
Δεν συμβαίνει όμως κάτι τέτοιο. Όπως βλέπουμε στον παρακάτω πίνακα η Κηφισιά έχει τα χαμηλότερα δημοτικά τέλη και ο Παπάγου τα ψηλότερα. Η Νέα Ιωνία βρίσκεται 6η στην κατάταξη των 14 δήμων.
Υπάρχουν συναπώς και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τα δημοτικά τέλη. Ας δούμε και λίγο την έκταση κάθε δήμου σε τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Ούτε και πάλι δικαιολογείται η κατάταξη στα Δημοτικά τέλη. Η Κηφισιά και η Πεντέλη θα έπρεπε να έχουν τα μεγαλύτερα δημοτικά τέλη, αν υποθέσουμε ότι έχουν να καθαρίσουν πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις. Ο δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού τα μικρότερα.
Και πάμε τέλος να δούμε πόσο κοστίζει τελικά η καθαριότητα σε κάθε δήμο ανά κάτοικο. Στην πρώτη στήλη έχουμε πόσα χρήματα εισπράττει συνολικά ο δήμος. Και στην δεύτερη στήλη πόσο αναλογεί σε κάθε κάτοικο:
Εδώ λοιπόν βλέπουμε την Αγία Παρασκευή να έχει το μικρότερο κόστος καθαριότητας ανά κάτοικο και τον Δήμο Πεύκης Λυκόβρυσης το μεγαλύτερο. Για να ακριβολογούμε η αναλογία αυτή επηρεάζεται κατά πολύ από το πλήθος των καταστημάτων που έχει κάθε δήμος όπου τα τέλη εκεί είναι πολύ αυξημένα και καλύπτουν την εισφορά των κατοίκων.
Πάμε να δούμε και το κόστος καθαριότητας σύμφωνα με την έκταση.
Και εδώ λοιπόν διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει καμία εναρμόνιδη με την κατάταξη των τελών. Η έκταση δεν ακολουθεί ούτε το κόστος ανά κάτοικο, ούτε τα τέλη καθαριότητας.
Όλα τα παραπάνω καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει κάποιος δήμος που να διαθέτει ένα πρότυπο σύστημα καθαριότητας. Σύμφωνα με την στατιστική θεωρία, θα έπρεπε η διακύμανση δηλαδή η αναμενόμενη τιμή της τετραγωνικής απόκλισης της τυχαίας μεταβλητής από τη μέση τιμή, σε κάποιον απο όλους τους παραπάνω δήμους να ακολουθεί σταθερά προς τα κάτω τον Μέσο Ορο των τιμών. Ομως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σε κανέναν δήμο.
Οι επιστήμονες μελετητές υποστηρίζουν ότι μια μελέτη καθαριότητας θα μείωνε το κόστος κατά 30% τουλάχιστον. Ένα σημαντικό εργαλείο θα ήταν και η Επιχειρησιακή ή Διαπληροφοριακή Διακυβέρνηση.
Διαβάστε και σχετικό άλλο άρθρο μου
http://kougioumtzopoulos.blogspot.com/2022/02/blog-post.html
Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι o βασικός στόχος σύμφωνα (σύμφωνα με τον ν. 4819/2021 «Ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων – Ενσωμάτωση των Οδηγιών 2018/851 και 2018/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ περί αποβλήτων και της Οδηγίας 94/62/ΕΚ και την Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔΑ/90439/1846 απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος) είναι η μείωση των αποβλήτων, διότι δεν υπάρχει κάποιος δήμος που να διαθέτει ένα σωστό σύστημα αποκομικδής και αυτό οφείλεται σαφώς στο ότι η Αγορά έχει επιβάλει τα συστήματα σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες.
Γι αυτό με το άρθρο 38 του ν. 4819/2021 (Α ́ 129) επιβάλλεται ειδικό τέλος ταφής στους δήμους ως κίνητρο για να μειώσουν τα απόβλητα που παράγουν. Οσα περισσότερα σκουπίδια παράγει ένας δήμος και δεν ανακυκλώνει, τόσο μεγαλύτερο τέλος ταφής θα πληρώνει. Και αυτό στο άμεσο μέλκον θα αυξηθεί κατακόρυφα διότι θα αυξηθεί το κόστος επεξεργασίας των απορριμμάτων (καύση και παραγωγή ενέργειας).
Ένα σημαντικό μέρος του συνολικού κόστους καθαριότητας είναι τι πληρώνει ο δήμος για να παραδίδει τα σκουπίδια στον ΧΥΤΑ. Είναι περίπου το 10% του συνολικού κόστους καθαριότητας. Οσο περισσότερη ανακύκλωση γίνεται, τόσο λιγότερα σκουπίδια παραδίδει, τόσο μικρότερο τέλος ταφής πληρώνει. Αν η μείωση στο κόστος καθαριότητας, άρα και στα τέλη έχει προκύψει από την αύξηση της ανακύκλωσης, αυτό είναι κάτι πολύ θετικό.
Αν πάλι έγινε κάποια αναδιάρθρωση εκσυγχρονισμού της καθαριότητας, όπως η εφαρμογή μιας μελέτης παραγωγής έργου και αυτό οδήγησε στην μείωση κατά 30% όπως δείχνουν τα διεθνή στάνταρτς του κόστους καθαριότητας, αυτό είναι και πάλι κάτι πολύ θετικό.
Και καθώς όπως είδαμε δεν υπάρχει κάποια παράμετρος τελικά που να αξιολογεί τις επιδόσεις ενός δήμου συγκριτικά με τους άλλους, μπροστά στον στόχο της μείωσης των απορριμμάτων, κάθε δήμος μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον εαυτό του. Με στόχο το 2030 να έχει μειώσει στο 90% το σύνολο των απορριμμάτων που πάνε στον ΧΥΤΑ, το μόνο αξιόπιστο στοιχείο είναι η μείωση που εχει καταφέρει ο ίδιος, με έτος βάσης το 2015.
Για να ήμαστε δίκαιοι πρέπει να σημειώσουμε ότι η Κηφισιά έχει ξεκινήσει ειδικά προγράμματα μείωσης των απορριμμάτων πολύ πιο πριν το 2015, άρα έχει μικρότερα περιθώρια από τους υπόλοιπους δήμους.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι συνδυαστικά καθώς η Περιφέρεια Αττικής που διαχειρίζεται ουσιαστικά την υπόθεση των απορριμμάτων σταμάτησε να δίνει στοιχεία μετά το 2019 που εκλέχτηκε η νέα διοίκηση.
Και πολύ περισσότερο βέβαια αν κάποιος δεν έχει την εικόνα δηλαδή το αποτέλεσμα του κάθε δήμου στην καθαριότητα επί του πεδίου, δεν μπορεί να βγάλει συμπεράσματα διότι το βασικό είναι τι δίνεις και τι παίρνεις.
Άλλο ένα τεράστιο ζήτημα που πρέπει να ανιχνεύεται στα σκουπίδια είναι το κόστος λειτουργίας των διαδημοτικών μονάδων επεξεργασίας ή των ΧΥΤΑ. Πέραν του τέλους ταφής και αυτό το πληρώνουν στα ανταποδοτικά τέλη οι δημότες.
Εκτός των τεράστιων λοιπόν περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων που μπορεί να υπάρξουν καθώς όλα αυτά λειτουργούν μόνο στην εντέλεια με αποδεκτούς όρους, είναι σίγουρο ότι καμία δημοτική αρχή δεν πρόκειται να περάσει μια επιβάρυνση 20% η 40% στα δημοτικά τέλη. Απλά θα υποβαθμίσει την ποιότητα των υπηρεσιών για να μειώσει τα κόστη, άρα η άυξηση του κόστους των διαδημοτικών μονάδων είναι πολύ σημαντικό στοιχείο που πρέπει να συμπεριληφθεί για το πως το αντιμετωπίζει κάθε δήμος.
Όταν λοιπόν ακούμε μείωση των τελών καθαριότητας πρέπει αμέσως να ρωτάμε από που προέκυψε. Μπορεί να είναι μια καλή παροχή της δημοτικής αρχής, μπορεί όμως να είναι και μια μεγάλη παγίδα μείωσης των επιδόσεων στην καθαριότητα ή μπορει πολύ απλά το κόστος να το μοιράζονται περισσότεροι κάτοικοι.
Τέλος Ταφής εγκύκλιος