Του Αλέξανδρου Λασκαράτου
Γενικού Γραμματέα των Πράσινων-Αλληλεγγύη
Το σύντομο αυτό κείμενο έρχεται να συμπληρώσει το πρόσφατο άρθρο του Νίκου Χρυσόγελου (http://prasinoi.gr/turkey-refer2/ ) που κάλυψε τις περισσότερες πλευρές τις σχετικές με το δημοψήφισμα στην Τουρκία. Θα σταθώ εδώ, σχεδόν αποκλειστικά, στη νέα θέση της Τουρκίας στη διεθνή σκακιέρα και τις επιπτώσεις της απομάκρυνσής της από τη ζώνη επιρροής της Ευρώπης.
Ο Ταγίπ Ερντογάν από την αρχή της καμπάνιας του για το δημοψήφισμα ανέπτυξε μια αντιευρωπαϊκή ρητορική η οποία όσο περνούσε ο χρόνος γινόταν όλο και πιο σκληρή με χαρακτηρισμούς του τύπου “η Ευρώπη είναι φασιστική”, και άλλους. Δεν δίστασε μάλιστα να επιτεθεί και στην Α. Μέρκελ με προσωπικούς απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς. Στόχος διπλός : μέσα στην Τουρκία να προσεταιριστεί τις ψήφους των οπαδών του εθνικιστικού κόμματος με την έντονη αντιευρωπαϊκή ρητορική του, και εκτός Τουρκίας, να προσεταιριστεί τις ψήφους των τούρκων μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην Ευρώπη (κυρίως στη Γερμανία) και οι οποίοι δεν έχουν ενταχθεί στις (και αφομοιωθεί από τις) εκεί κοινωνίες, αλλά παραμένουν σε μεγάλο βαθμό απομονωμένοι. Η ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων δείχνει ότι πέτυχε και τους δύο αυτούς στόχους. Παρ’ όλα αυτά, το θετικό για τον Τ.Ε. αποτέλεσμα υπήρξε ισχνό, επιβεβαιώνοντας ότι υπάρχει στην τουρκική κοινωνία ένας βαθύς διχασμός ως προς τα πού αυτή επιθυμεί να οδηγηθεί, σε μία δυτικού τύπου κοσμική (και φιλοευρωπαϊκή) κοινωνία, ή σε μία ισλαμιστική και αντιευρωπαϊκή κοινωνία.
Χωρίς την Ευρώπη που είναι ο φυσικός γείτονας της Τουρκία, μετά την κατάρρευση του ρόλου περιφερειακής δύναμης που ήθελε να παίξει η Τουρκία στην περιοχή της Μέσης Ανατολής (αραβικός κόσμος) και των τουρκόφωνων (και μη) δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας, είναι πια αναγκασμένη να στραφεί στη Ρωσία και τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν μεν κοινά συμφέροντα μαζί της στην περιοχή (αγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου, ΝΑΤΟ, κλπ.) αλλά έχουν και αντίθετα συμφέροντα ειδικότερα στο θέμα της τρομοκρατίας όπου η Τουρκία, χωρίς να το ομολογεί ξεκάθαρα, με τον όρο αυτόν εννοεί αποκλειστικά τη μάχη εναντίον των Κούρδων ενώ οι άλλες δύο και κυρίως οι ΗΠΑ είναι υποστηρικτικές των Κούρδων τους οποίους συχνά χρησιμοποιούν στη μάχη εναντίον του ISIS τη στιγμή που η Τουρκία συναλλάσσεται με τον ISIS σε θέματα όπως διακίνηση πετρελαίου κλπ., και εν πάση περιπτώσει ούτε η Ρωσία ούτε οι ΗΠΑ θα είναι σταθεροί σύμμαχοί της. Και το κυριότερο δεν θα την πιέσουν για περισσότερο εκδημοκρατισμό και ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο μόνος σύμμαχος που θα πίεζε προς την κατεύθυνση αυτή θα ήταν η ΕΕ, την οποία όμως έχασε μετά τη χρήση τοξικών σχολίων εναντίον της. Μετά τις διώξεις κατά του τύπου και της ελεύθερης έκφρασης, τις φυλακίσεις φοιτητών και πανεπιστημιακών αντιφρονούντων, που ακολούθησαν το αποτυχημένο πραξικόπημα, το μέλλον της Τουρκίας διαγράφεται σκοτεινό και ερεβώδες για να χρησιμοποιήσω μια παλιά έκφραση. Η ήδη εκφρασμένη τάση του Τ.Ε. προς την μεγαλομανία (βλ. το χολιγουντιανών διαστάσεων παλάτι που έχτισε για τον εαυτό του) και τον απολυταρχισμό το μόνο που προδικάζει για την τουρκική κοινωνία είναι ένα πισωγύρισμα προς μία ανελεύθερη, αυταρχική και αντιδημοκρατική διακυβέρνηση.