του Νίκου Χρυσόγελου
συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Μεγαλύτερο πρόβλημα και από αυτό του δημόσιου χρέους είναι η αναζωογόνηση και η βιωσιμότητα της κοινωνικής πολιτικής και η διάσωση του ασφαλιστικού συστήματος. Με την ανεργία στα ύψη, την μαζική φυγή (μετανάστευση των νέων και των δυναμικών ομάδων της ελληνικής κοινωνίας), με την απουσία συγκροτημένης πολιτικής κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης των μακροχρόνια ανέργων και των μεταναστών/προσφύγων, χωρίς αντιμετώπιση της γκρίζας οικονομίας είναι αδύνατο να διασωθεί το ασφαλιστικό σύστημα και το μοντέλο της κοινωνικής ασφάλισης.
Το τραγικό είναι ότι το πολιτικό σύστημα σκέφτεται ακόμα με τους όρους “να έχει ο παππούς χρήματα από τη σύνταξη για να δίνει χαρτζιλίκι στον εγγονό“. Ναι αλλά που θα βρεθούν τα χρήματα για τη σύνταξη του παππού, όταν πλέον πρέπει να δουλεύουν 10 άτομα για να μπορεί να καλύπτεται το κόστος της σύνταξης ενός ατόμου; Ποια είναι η πραγματικότητα: με τον εγγονό στην ανεργία και έτοιμο να μεταναστεύσει ή στην καλύτερη περίπτωση να αμείβεται με 300-400 ευρώ το μήνα, ο παππούς θα βλέπει συνεχώς την σύνταξή του να εξανεμίζεται. Γιατί εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα: Πρέπει οι νέοι και οι νέες να έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν στην αγορά εργασίας με όρους αξιοπρέπειας, να αναπτυχθεί εκείνη η οικονομική δραστηριότητα που βοηθάει στην ενίσχυση της οικονομίας και της εργασίας, να μειωθεί η φορολογία πάνω στην εργασία και να δοθούν κίνητρα ώστε να είναι δηλωμένη η εργασία και όχι να αυξάνεται η αδήλωτη εργασία, η υποδηλωμένη εργασία, η μαύρη εργασία. H ανασφάλεια με τις συντάξεις οδηγεί όλο και περισσότερους προς ιδιωτικά συστήματα ασφάλισης επιφέροντας επιπλέον πλήγμα στο κοινωνικό μοντέλο. Οι τρεις πυλώνες του συστήματος θα τείνουν να γείρουν προς τον ένα πυλώνα, την ιδιωτική (αυτο)ασφάλιση σύντομα.
Οι αλλαγές έπρεπε να γίνουν με ορθολογικό τρόπο και με κοινωνικό διάλογο ήδη από την δεκαετία του ‘80 και του ‘90 όπως φρόντισαν οι περισσότερες χώρες να κάνουν ώστε να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της κοινωνικής ασφάλισης και των ασφαλιστικών ταμείων. Και όμως στα τέλη του 2009 γνώριζαν όλοι ότι τα ασφαλιστικά ταμεία θα κατέρρεαν μέχρι το 2011 αλλά αποφάσιζαν να κουκουλώσουν το θέμα “για να μην ληφθούν αντιλαϊκά μέτρα”!!!
Στο σύνολό του το πολιτικό σύστημα χρεώνεται ότι κατέστρεψε με πολλούς τρόπους το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Και τώρα όλοι βλέπουμε με τρόμο να καταρρέει η κοινωνική ασφάλιση – παρά τις υποτιθέμενες μεταρρυθμίσεις, παρά τις δυσανάλογες περικοπές και παρακρατήσεις. Οι ευθύνες διαχέονται σε όλο το πολιτικό φάσμα, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Αριστερά στις περισσότερες εκδοχές της. Οι σημερινοί κυβερνώντες αφού ήταν στα κάγκελα συνεχώς εναντίον κάθε προσπάθειας αλλαγής, υποσχέθηκαν ότι θα …αυξήσουν τις συντάξεις και τώρα προωθούν μια ακόμα πιο βίαιη προσαρμογή προς τα κάτω των συντάξεων. Και αυτό θα κάνουν και οι όποιοι επόμενοι, αν δεν αντιμετωπίσουμε το θέμα της κοινωνικής ασφάλισης και των ασφαλιστικών δαπανών και των ασφαλιστικών ταμείων με συνεκτικό τρόπο και σε συνδυασμό με πολιτικές βελτίωσης της υγείας και της ποιότητας ζωής καθώς και σε σχέση με το μείζον πρόβλημα, δηλαδή την ραγδαία μείωση των ασφαλισμένων, τις μειωμένες εισφορές (παρά την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών) λόγω ανεργίας, μειωμένων αμοιβών και υποδηλωμένης εργασίας.
Ίσως έχουμε συνειδητοποιήσει τις εξοντωτικές εισφορές, τις δραματικές μειώσεις των συντάξεων, τις ισοπεδωτικές πολιτικές στα θέματα αυτά, τη δραματική μείωση για τους νέους συνταξιούχος από 15-40%. Όμως όλα αυτά είναι η κορυφή του παγόβουνου. Που θα βρεθούν τα περίπου 500 δις που χρειάζονται μέχρι το 2050 για να διατηρηθεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης; Οι μεν μεταθέτουν το πρόβλημα στο μέλλον, οι δε παραπλανούν για να αναλάβουν αυτοί την καρέκλα της εξουσίας, ενώ οι κυνικοί τεχνοκράτες του ΔΝΤ απλώς βλέπουν ότι (και απαιτούν) την πραγματικότητα οι περικοπές θα είναι συνεχείς σε βάθος χρόνου για να διατηρηθεί ένα ελάχιστο σύστημα αν δεν γίνει κάτι άλλο ουσιαστικό και καλά σχεδιασμένο.
Παρά τη σημασία του θέματος, κανείς δεν το συζητάει σοβαρά. Κι όμως αφορά και το μέλλον της εργασίας, της κοινωνικής συνοχής και της παραγωγής στην Ελλάδα. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, ούτε όμως το να κρύβουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί βοηθάει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Η κοινωνία πρέπει να συζητήσει με ειλικρίνεια και με διάθεση ανάληψης πρωτοβουλιών για το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα και για τον παππού και για τις σημερινές γενιές και για τον εγγονό.