O αγώνας ενάντια στη διαφθορά έχει ένα νέο σταθμό, τα #PandoraPapers. Μετά από δύο χρόνια έρευνας πάνω από 50 μέσα ενημέρωσης ανακάλυψαν τις διαδρομές που ακολουθούν δεκάδες πολιτικές ελίτ σε όλο τον κόσμο – συμπεριλαμβανομένων αρχηγών κρατών – για να κρύψουν τεράστια πλούτη χρησιμοποιώντας υπεράκτιες (offshore) εταιρείες. Η έρευνα αφορά την φοροαποφυγή και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και συντονίστηκε από την International Cooperation for Investigative Journalists (Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων-ICIJ).

Οι αποκαλύψεις στα #PandorPapers είναι παρόμοιες με αυτές που προέκυψαν από τα #PanamaPapers. Και τα δύο αποκαλύπτουν πώς οι πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών βοηθούν τους πλούσιους και ισχυρούς να κρύψουν τα χρήματά τους σε μερικές από τις πιο μυστικές επιχειρήσεις του κόσμου.

Τα Panama Papers, τα οποία αποκάλυψαν εκατοντάδες χιλιάδες υπεράκτιες εταιρείες που δημιουργήθηκαν από το δικηγορικό γραφείο Mossack Fonseca στον Παναμά, προκάλεσαν αναστάτωση όταν δημοσιεύτηκαν το 2016. Έχουν ανακτηθεί περίπου 1,36 δισεκατομμύρια δολάρια λόγω των αποκαλύψεων από τότε και έχουν κατηγορηθεί προσωπικότητες υψηλού προφίλ, συμπεριλαμβανομένου του πρώην αρχηγού του προσωπικού του πρωθυπουργού της Μάλτας. Το 2017, τα Paradise Papers, μια άλλη σημαντική διαρροή από τρεις υπεράκτιους παρόχους, προκάλεσαν ένα νέο κύμα σκανδάλων. Αυτό που ξεχωρίζει τα Pandora Papers είναι η κλίμακα και το εύρος της διαρροής. Τα δεδομένα δίνουν μια άνευ προηγουμένου εικόνα για την υπεράκτια βιομηχανία, δείχνοντας μια για πάντα ότι οι περιπτώσεις φοροδιαφυγής, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και άλλων κακομεταχείρισης που εκτέθηκαν από προηγούμενες έρευνες δεν αφορούν μερικούς αδίστακτους διαχειριστές, αλλά αποτελούν ουσιαστικό μέρος για το πώς λειτουργεί αυτή η μυστική βιομηχανία.

Αυτή η αποκάλυψη θέτει τέλος σε κάθε αφήγηση ότι οι καταχρήσεις της υπεράκτιας βιομηχανίας είναι απλώς έργο μερικών κακών παραδειγμάτων. Αντ ‘αυτού, τα αρχεία ρίχνουν φως σε ένα τεράστιο και διασυνδεδεμένο σύστημα που τροφοδοτεί κρίσεις και δυσαρέσκεια σε όλο τον κόσμο. Τις επόμενες εβδομάδες θα αποκαλύπτονται περισσότερα στοιχεία σχετικά με αυτήν τη σημαντική έρευνα.

Αλλά ενώ τα Panama Papers βασίστηκαν σε έγγραφα που διέρρευσαν από μια δικηγορική εταιρεία, την  Mossack Fonseca, τα Pandora Papers διέρρευσαν από συνολικά 14 παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών σε όλο τον κόσμο. Οι αποκαλύψεις βασίζονται στη μεγαλύτερη διαρροή φορολογικών στοιχείων όλων των εποχών. 600 δημοσιογράφοι από 117 χώρες συνεργάστηκαν για την έρευνα. Το τεράστιο σύνολο δεδομένων περιλαμβάνει 11,9 εκατομμύρια έγγραφα.

Τα ονόματα πολλών διασημοτήτων, πολιτικών και δισεκατομμυριούχων εμφανίζονται στα αρχεία. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπιτς, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ilλχαμ Αϊλιέφ, ο πρόεδρος της Κύπρου Ν. Αναστασιάδης είναι μερικά από τα πολλά εκτεθειμένα πρόσωπα των οποίων οι σκιώδεις επιχειρηματικές συναλλαγές αποκαλύπτονται σε αυτήν την πρωτοποριακή έρευνα. Τα αρχεία δείχνουν ότι η φοροαποφυγή και το οικονομικό έγκλημα εξακολουθούν να είναι δυνατά σε μεγάλη κλίμακα. 

Ο Sven Giegold, εκπρόσωπος οικονομικής πολιτικής της ομάδας των Πρασίνων / EFA στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εξηγεί: «Η φοροαποφυγή και η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες συνεχίζουν να ανθίζουν μέσω των παρόχων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών παρά τα σκάνδαλα. Τα πολιτικά μέτρα που ελήφθησαν μετά από σκάνδαλα όπως τα Panama Papers είναι ανεπαρκή. Χρειαζόμαστε αυστηρότερους κανόνες που διασφαλίζουν πλήρη διαφάνεια και περισσότερη διεθνή ανταλλαγή πληροφοριών. Οι φορολογικές αρχές πρέπει επίσης να είναι σε θέση να φορολογούν το εισόδημα κεφαλαίου από το εξωτερικό σε ακίνητα και ένθετες εταιρείες παρόχους υπηρεσιών. Οι διεθνείς κανόνες κάνουν τη φοροδιαφυγή για μικρότερα ποσά πιο δύσκολη σήμερα, αλλά το βασικό πρόβλημα παραμένει. Όποιος έχει χρήματα και θράσος μπορεί να αποφύγει τις φορολογικές του εισφορές. Δεν είναι δυνατόν οι άνθρωποι να μπορούν να απαλλάξουν τον εαυτό τους από τη φορολογική τους ευθύνη. Όσον αφορά τη φορολογία, έχουμε ένα διαιρεμένο κράτος δικαίου που ισχύει για μερικούς και όχι για άλλους. Η φοροδιαφυγή θέτει σε κίνδυνο τη δημοκρατία καθώς οι άνθρωποι χάνουν την εμπιστοσύνη τους στο κράτος δικαίου. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όταν οι πολιτικές ελίτ κρύβουν τον πλούτο τους. Οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών επιτρέπουν επίσης τη διαφθορά και το ξέπλυμα χρήματος. Τα PandoraPapers δείχνουν ότι η πρόοδος στη διεθνή φορολογική πολιτική δεν είναι αρκετή. Ο παγκόσμιος ελάχιστος φόρος ισχύει μόνο για τις μεγάλες εταιρείες, αλλά όχι για τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών προς τους πλούσιους. Χρειαζόμαστε πλήρη διεθνή διαφάνεια σχετικά με τους πραγματικούς ιδιοκτήτες “ενδιάμεσων εταιρειών” και εταιριών διαχείρισης ακινήτων. Η διεθνής ανταλλαγή πληροφοριών πρέπει να επεκταθεί για τον εντοπισμό φοροφυγάδων. Η νέα διαρροή δεδομένων πρέπει να είναι μια πρόσκληση αφύπνισης. Η παγκόσμια φορολογική απάτη τροφοδοτεί την παγκόσμια ανισότητα”.

Τι είναι οι φορολογικοί παράδεισοι

Το σύστημα υπεράκτιων εταιριών είναι ένα βασικό τμήμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας μας. Για δεκαετίες, ένας στρατός δικηγόρων, λογιστών και συμβούλων έχει βοηθήσει τις εταιρείες και τους πλούσιους του κόσμου να συγκεντρώνουν τα χρήματά τους σε δικαιοδοσίες χαμηλού φόρου με αδιαφανείς νόμους δημοσιοποίησης. Οι εκτιμήσεις τοποθετούν το ποσό των χρημάτων σε υπεράκτιες γραμμές σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά το ίδιο σύστημα εκμεταλλεύονται επίσης ομάδες οργανωμένου εγκλήματος και επίσης χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από διεφθαρμένους ηγέτες για την αποθήκευση των δικών τους αθέμιτων κερδών στο εξωτερικό. Μόνο η φοροαποφυγή εκτιμάται ότι κοστίζει στις φτωχότερες χώρες του κόσμου 200 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως – πολύ περισσότερα από αυτά που λαμβάνουν για αναπτυξιακή βοήθεια. Όλο και περισσότερο, η υπεράκτια βιομηχανία επεκτείνεται πέρα ​​από τα νησιά της Καραϊβικής με τους φοίνικες, σε μεγάλους εμπορικούς κόμβους όπως το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη και το Ντουμπάι. Ειδικότερα, η βρετανική πρωτεύουσα είδε μια τεράστια εισροή μετρητών στον τομέα των πολυτελών ακινήτων της από άλλους υπεράκτιους κόμβους, ενώ οι εταιρείες κελύφους που είναι εγγεγραμμένες στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιούνται συχνά σε συστήματα διαφθοράς και από εγκληματικές επιχειρήσεις. Ένας αναπτυσσόμενος υπεράκτιος προορισμός που περιγράφεται λεπτομερώς στη διαρροή #Pandorapapers είναι στην πολιτεία της Νότιας Ντακότα.

Τα έγγραφα #PandoraPapers περιέχουν έγγραφα από 14 προμηθευτές offshore που εδρεύουν σε όλο τον κόσμο. Τα περισσότερα από τα αρχεία (3,76 εκατομμύρια) προέρχονται από την Trident Trust Group, μία από τις μεγαλύτερες τέτοιες εταιρείες στον κόσμο, η οποία λειτουργεί από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 σε υπεράκτιους παραδείσους, συμπεριλαμβανομένων των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, των Σεϋχελλών και του Παναμά, καθώς και των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές υπεράκτιων υπηρεσιών στον κόσμο.

Η δεύτερη μεγαλύτερη δόση αρχείων (2,19 εκατομμύρια φάκελοι) προέρχεται από το δικηγορικό γραφείο στον Παναμά Alemán, Cordero, Galindo & Lee, γνωστό και ως Alcogal, το οποίο δημιούργησε και διατηρούσε ανώνυμες οντότητες για σχεδόν τους μισούς πολιτικούς των οποίων τα ονόματα εμφανίζονται στα Pandora Papers, σύμφωνα με σε ανάλυση ICIJ. Οι πελάτες της περιλαμβάνουν τον βασιλιά της Ιορδανίας, τον πρόεδρο του Ισημερινού και την κυρίαρχη οικογένεια της Κένυας. Ο πλήρης κατάλογος των παρόχων υπηρεσιών είναι εδώ:

Who are the firms at the heart of the Pandora Papers?

The leaked files come from 14 offshore service providers that help clients establish companies in secrecy jurisdictions.