Βασικό πρόβλημα της οικονομίας, η αδυναμία των Μικρο-Μεσαίων και Κοινωνικών Επιχειρήσεων να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ θεωρούμε την αδυναμία των Μικρο-Μεσαίων αλλά και των Κοινωνικών Επιχειρήσεων να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση, ως ένα από τα πιο βασικά προβλήματα της οικονομίας, με σημαντικές συνέπειες στην απασχόληση και στην κοινωνική συνοχή. Έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας κι Ανάπτυξης διαπιστώνει όχι μόνο το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο πρόσβασης των επιχειρήσεων σε δανεισμό και χρηματοδοτήσεις αλλά και το υψηλό κόστος του χρήματος. Οι ίδιοι όμως οι πολίτες το γνωρίζουν πολύ καλά. Η ανακοίνωση ότι θα δημιουργηθεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για μικρο-χρηματοδοτήσεις είναι προς θετική κατεύθυνση αλλά αυτό έχει διαπιστωθεί ως ανάγκη εδώ και πολλά χρόνια, ενώ η σχετική διαδικασία προχωράει με πολύ αργούς ρυθμούς κι αντιφατικές ενέργειες.
Οι Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις – που αποτελούν σήμερα την ραχοκοκκαλιά της οικονομίας – έχουν υποστεί όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης ένα μεγάλο πλήγμα, με χιλιάδες επιχειρήσεις να έχουν κλείσει, πολλές άλλες να είναι στα όρια της χρεοκοπίας, και οι περισσότερες να χρωστούν μεγάλα ποσά στις τράπεζες, στα ασφαλιστικά και στα Δημόσια Ταμεία αλλά και σε ιδιώτες.
Αν στα χρόνια που οδήγησαν στην κρίση διαπιστώθηκε ένας υπερβολικός δανεισμός των Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το σημερινό υψηλό ποσοστό κόκκινων δανείων που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν εύκολα, τώρα έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, δηλαδή στην αδυναμία των Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση και δανεισμό είτε για λειτουργικά κόστη είτε – κυρίως – για την αγορά εμπορευμάτων, πρώτων υλών ή για την προώθηση νέων επενδύσεων, ιδιαίτερα σε καινοτόμους τομείς.
Πάνω από 200 δις Ευρώ διατέθηκαν τα τελευταία 8 χρόνια για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους (που μετατράπηκε από χρέος προς ιδιώτες, σε χρέος προς δημόσιους φορείς – Κράτη Μέλη, κεντρικές τράπεζες και ΕΚΤ καθώς και προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) καθώς και για την διάσωση του συστημικού τραπεζικού συστήματος. Όμως, η αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας και η διάσωση των Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων δεν επωφελήθηκαν στο ελάχιστο.
Παρά το γεγονός ότι διατέθηκαν σημαντικά κεφάλαια από τους Ευρωπαϊκούς πόρους – το λεγόμενο ΕΣΠΑ – και δημιουργήθηκαν εργαλεία για την μείωση του κινδύνου από τον δανεισμό προς τις Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις, μικρό ποσοστό Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων κατάφερε να χρηματοδοτηθεί τελικά για επενδύσεις που είχε ανάγκη ή για να διασφαλίσει πρόσβαση σε πρώτες ύλες. Χαρακτηριστικά είναι τα εξής: το 2008 είχαν διατεθεί 23,23 δις ευρώ κρατικές εγγυήσεις για δάνεια ύψους 12,5 δις προς Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις, ενώ το 2014 διατέθηκαν 16,5 δις για δάνεια ύψους 2,33 δις και το 2016 περίπου 12,8 δις για δάνεια ύψους 1,06 δις.
Το 2016 αιτήθηκε δάνειο μόλις το 21,5% των Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2010 έφτασε το 39,64% και το 2014 το 25,53%. Πιο σημαντική είναι, όμως, η πτώση της ρευστότητας μέσω δανείων που έφτασε τελικά προς Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις: Το 2016 δόθηκαν συνολικά 1,06 δις Ευρώ για νέα δάνεια προς τις Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις (5,77 δις στο σύνολο των επιχειρήσεων), όταν το 2008 είχε διατεθεί το 12πλάσιο ποσό, δηλαδή 12,5 δις (αντιστοίχως 34,54 δις Ευρώ για το σύνολο των επιχειρήσεων) και το 2010 περίπου 4,43 δις (αντιστοίχως 20,74 δις στο σύνολο των επιχειρήσεων).
Μεταξύ 2014 και 2016 τα δάνεια προς τις Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις συνέχισαν να μειώνονται, και από 2,33 δις το 2014, το ύψος των δανείων προς αυτές έπεσε στα 1,06 δις Ευρώ. Υψηλά διατηρούνται, όμως, και τα επιτόκια δανεισμού προς τις Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις (αλλά και τις επιχειρήσεις γενικότερα), 5,32% το 2016, σε σχέση με 6,82% το 2008 και 5,8% το 2014 (αντιστοίχως για τις μεγάλες επιχειρήσεις 4,61% (2016), 5,55% (2014) όταν το 2008 ήταν 5,71%), όταν τα επιτόκια δανεισμού σε άλλες χώρες – ακόμα και σε όσες βίωσαν έντονα την κρίση, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία – είναι πολύ χαμηλότερα.
Η δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση, τα υψηλά επιτόκια δανεισμού – ακριβό χρήμα – αλλά και η απουσία εναλλακτικών χρηματο-οικονομικών εργαλείων σε συνδυασμό με τα capital controls, την βαριά φορολογία αλλά και την απουσία κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας και ενεργειακής αποτελεσματικότητας έχουν ως συνέπεια κατά πολύ μεγαλύτερο κόστος παραγωγής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών για τις ελληνικές Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις σε σχέση με αυτές άλλων χωρών. Η εσωτερική υποτίμηση που βασίστηκε στην μείωση μισθών είχε σημαντικές παρενέργειες στην κοινωνική συνοχή, στη βιωσιμότητα των κοινωνικών κι ασφαλιστικών συστημάτων, την ίδια στιγμή που δεν μειώθηκε ουσιαστικά το λειτουργικό κόστος των Μικρο-Επιχειρήσεων.
Οι γενικότερες δυσμενείς συνθήκες χρηματοδότησης και το ακριβό χρήμα έχουν, μεταξύ άλλων, οδηγήσει και σε αύξηση της καθυστέρησης πληρωμών από επιχείρηση προς επιχείρηση, δημιουργώντας μεγαλύτερα προβλήματα ρευστότητας στην αγορά.