Κινητικότητα παρατηρείται σε 3 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποτελούν τον σκληρό πυρήνα μιας αντι-ευρωπαϊκής πολιτικής που θέλει τους ευρωπαϊκούς πόρους αλλά αρνείται τις ευρωπαϊκές αξίες και την εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Συνθηκών.

Οι κυβερνήσεις της Πολωνίας, της Ουγγαρίας και της Τσεχίας έχουν βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο στόχαστρο της κριτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όχι μόνο για την αντιευρωπαϊκή πολιτική τους στο προσφυγικό, στην τήρηση του κράτους δικαίου ή στην προστασία του κλίματος αλλά και για την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων με τρόπο που δημιουργεί πελατειακά και ιδιοτελή δίκτυα.

Φαίνεται ότι τώρα η κινητικότητα στο εσωτερικό των 3 αυτών χωρών συναντιέται με μια πιο αποφασιστική στάση από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρόσφατα δεκάδες χιλιάδες Πολωνοί πολίτες διαδήλωσαν για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας τους, ενώ οι εκλογές στην Τσεχία ίσως αποτελούν την αρχή του ξηλώματος παρόμοιων αντιδημοκρατικών καθεστώτων.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου David Sassoli κάλεσε τις αρμόδιες υπηρεσίες του Κοινοβουλίου να προετοιμάσουν νομικές κινήσεις κατά της Επιτροπής λόγω της αποτυχίας της να εφαρμόσει τον μηχανισμό αιρεσιμότητας για την Πολωνία. «Τα κράτη μέλη που παραβιάζουν το κράτος δικαίου δεν πρέπει να λαμβάνουν κονδύλια της ΕΕ. Διαθέτουμε μηχανισμό που θα το εξασφαλίζει αυτό, ωστόσο η Επιτροπή είναι απρόθυμη να τον χρησιμοποιήσει», ανέφερε στη σχετική επιστολή του.

Αυτή είναι μια κίνηση που επιβλήθηκε από το αυξανόμενο ενδιαφέρον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να συνδέσει τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις με κανόνες διαφάνειας, νομιμότητας, κράτους δικαίου και ευρωπαϊκών αξιών.

H κυβέρνηση της Πολωνίας διορίζει τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου και μετά αξιοποιεί τις αποφάσεις του για νομιμοποίηση παράνομων δραστηριοτήτων των αρχών. Δεν είναι μόνο η αντιπολίτευση που θεωρεί το διορισμένο δικαστήριο ως εργαλείο νομιμοποίησης των παρανομιών της κυβέρνησης. Δριμεία κριτική ασκεί και το Ευρωκοινοβούλιο στον πρωθυπουργό της Πολωνίας, Mateusz Morawiecki, για την απόφαση της 7ης Οκτωβρίου του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας κατηγορώντας τον για πολιτική ενάντια στις ευρωπαϊκές αξίες. Το “Συνατγματικό Δικαστήριο” γνωμοδότησε ότι “η εθνική νομοθεσία υπερισχύει της ευρωπαϊκής” και έτσι “έδωσε” την δυνατότητα στον Πολωνό πρωθυπουργό να αγνοεί βασικές υποχρεώσεις που προκύπτουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Οι ευρωβουλευτές για άλλη μια φορά, στην Ολομέλεια του Οκτωβρίου στο Στρασβούργο, εξέφρασαν τη βαθιά στήριξη και συμπαράστασή τους σε όλους όσοι αγωνίζονται για το κράτος δικαίου στην Πολωνία και ζητούν από την Επιτροπή την ενεργοποίηση του μηχανισμού αιρεσιμότητας για το κράτος δικαίου, ώστε να προστατευθούν οι πολίτες της Πολωνίας.

Το τελευταίο διάστημα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εντείνει την πίεση του για την εφαρμογή του μηχανισμού της αιρεσιμότητας, δηλαδή τη σύνδεση της διάθεσης ευρωπαϊκών πόρων με την τήρηση των ευρωπαϊκών αρχών, της διαφάνειας και της τήρησης του κράτους δικαίου (rule of law), ώστε να αντιμετωπιστεί η τάση που υπάρχει σε ορισμένες χώρες να χρησιμοποιούν τους δημόσιους ευρωπαϊκούς πόρους για να εξυπηρετούν πελατειακά και άλλα ιδιοτελή οικονομικά δίκτυα.

Στο επίκεντρο της κριτικής βρίσκονται οι κυβερνήσεις Ουγγαρίας, Πολωνίας και Τσεχίας αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητάει συνολικά να υπάρχει συστηματική επιτήρησης της νομιμότητας, του κράτους δικαίου και των
Ευρωπαϊκών Συνθηκών στην διάθεση των ευρωπαϊκών πόρων, με δεδομένο μάλιστα ότι, ιδιαίτερα μέσα στην πανδημία, διαπιστώνονται αυθαίρετες αναθέσεις έργων και παράκαμψη της νομιμότητας στο όνομα της “ταχύτητας” και των έκτακτων συνθηκών που προκάλεσε η COVID-19.

Οι πρόσφατες εκλογές στην Τσεχία ανέδειξαν ως νικητή μια συμμαχία της αντιπολίτευσης που αντιτάχτηκε στη διαφθορά της κυβέρνησης του A. Babis που μαζί με την κυβέρνηση του V. Orban στην Ουγγαρία αποτελούν τον σκληρό πυρήνα της αντι-ευρωπαϊκής πολιτικής, παρόλο ότι δείχνουν ιδιαίτερο …ενδιαφέρον για την “αξιοποίηση” των ευρωπαϊκών πόρων. Η Πολωνία, είναι. για παράδειγμα, μια χώρα που επωφελείται το μέγιστο από τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, αλλά σε ένα σύνολο θεμάτων – από περιβαλλοντικά έως κοινωνικά – δεν εφαρμόζει τις ευρωπαϊκές αξίες.

Οι τρεις κυβερνήσεις έχουν βρεθεί συχνά στο στόχαστρο της κριτικής πολλών ευρωβουλευτών για τις αντιευρωπαϊκές, αντιπεριβαλλοντικές, αντικοινωνικές και αντιδημοκρατικές στάσεις τους.

Οι εκλογές στην Τσεχία ίσως αποτελούν την αρχή του ξηλώματος αυτών των καθεστώτων. Οι πρόσφατες εκλογές έφεραν δεύτερο σε ψήφους αλλά πρώτο σε έδρες (μια έδρα παραπάνω) το κόμμα AΝO του πρωθυπουργού Α. Babis (27,12%) που έχει κατηγορηθεί για εκτεταμένη διαφθορά.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν σχηματίσει δύο εκλογικές συμμαχίες, την SPOLU (κεντροδεξιοί-συντηρητικοί – φιλελεύθεροι) και τη συμμαχία Πειρατών – Δημάρχων.

Η συμμαχία SPOLU συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων (27,79%) και εξέλεξε 71 βουλευτές, αλλά μία περισσότερη έδρα έλαβε το κόμμα του πρωθυπουργού Babis (72 έδρες), παρόλο ότι συγκέντρωσε μικρότερο ποσοστό.

Το κόμμα των Δημάρχων και οι Πειρατές κέρδισαν συνολικά 37 έδρες από τις 200, συγκεντρώνοντας ποσοστό 15,62%. Οι Πειρατές ήταν το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης (10,79%) αλλά λόγω του εκλογικού συστήματος εξέλεξαν τώρα 4 από τους 37 βουλευτές.

Η συμμαχία αυτή δήλωσε ότι δεν θα συνεργαστεί με το κόμμα του Babis που έχει συνδέσει την διακυβέρνηση του με σκάνδαλα διαφθοράς και πελατειακά συστήματα. Κυβέρνησε σε συνεργασία με το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και με την ανοχή του κομμουνιστικού κόμματος. Τα δύο αυτά παραδοσιακά κεντροαριστερά κόμματα, το ČSSD (Czech Social Democratic Party) και το KSČM (Communist Party of Bohemia and Moravia), απέτυχαν να υπερβούν το όριο του 5% και να εκπροσωπηθούν στο Κοινοβούλιο Βουλή (Chamber of Deputies) για πρώτη φορά από το “βελούδινο διαζύγιο” της Τσεχοσλοβακίας και την δημιουργία δύο κρατών (Τσεχία + Σλοβακία).

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης κέρδισαν την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο (Chamber of Deputies) και φαίνεται ότι η συμμαχία “MAZI” και η συμμαχία Πειρατών – Δημάρχων διαθέτουν την πλειοψηφία (71+37) έδρες για να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας. Ανακοίνωσαν ήδη ότι ξεκινούν διαπραγματεύσεις.

Η συμμαχία Πειρατών – Δημάρχων ανέδειξε τα θέματα διαφθοράς, οικολογικών σκανδάλων, διατήρησης του τοπίου,
ανάκαμψης της οικονομίας, στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των startups, ενώ υποσχέθηκε ένα αποτελεσματικό ψηφιακό περιβάλλον που θα βοηθήσει την διοίκηση. Μάλιστα η συμμαχία είχε πρόσφατα συνάντηση με τον Δήμαρχο της Βουδαπέστης που ηγείται εκλογικής συμμαχίας στην Ουγγαρία – την οποία υποστηρίζουν και οι ευρωπαίοι πράσινοι – εναντίον του εθνικιστή, ρατσιστή και λαϊκιστή V. Orban. Τα δύο σχήματα συμφώνησαν να συνεργαστούν στενά για να προωθήσουν την δημοκρατία στην Κεντρική Ευρώπη.

Το αποτέλεσμα καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από το γεγονός ότι η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Babis συνδέθηκε με εκτεταμένη διαφθορά. Το όνομα του Babis εμφανίζεται μάλιστα και στη λίστα των #pandorapapers με πολιτικούς και επιχειρηματίες που κρύβουν τεράστιες περιουσίες σε φορολογικούς παραδείσους. Κατηγορήθηκε ότι μετέφερε 200.000.000 ευρώ σε offshore εταιρίες σε φορολογικούς παραδείσους και αγόρασαν για λογαριασμό του ένα πολυτελές κάστρο στη Γαλλία. Μάλιστα στο πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου γίνεται ονομαστική αναφορά στον Babis μαζί με ένα σύνολο άλλων πολιτικών προσώπων που αποκαλύφθηκε ότι χρησιμοποιούν παρόμοιες μεθόδους για να χαθούν τα ίχνη περιουσίας που αποκτούν αλλά επιδιώκουν να κρυφτεί ή να μην φορολογηθεί.

Σίγουρα έπαιξε και αυτό ρόλο στο εκλογικό αποτέλεσμα όπως και άλλα σκάνδαλα διαφθοράς. Παρά το τεράστιο δίκτυο διαφθοράς και πελατειακών σχέσεων – με ευρωπαϊκά μάλιστα χρήματα – το σύστημα Babis κατέρρευσε. Φαίνεται ότι δεν αγοράζονται και πωλούνται όλα με το χρήμα…

Οι ευρωβουλευτές των Τσέχων Πειρατών συμμετέχουν στους Πράσινους/EFA, ενώ το νέο ελληνικό κόμμα ΠΡΑΣΙΝΩΝ έχει αναπτύξει συνεργασία μαζί τους όπως και με πράσινους ευρωβουλευτές. Το κόμμα των Πειρατών στην Ελλάδα συμμετείχε μαζί με άλλες δυνάμεις (Πράσινοι-Αλληλεγγύη, οικολογικό δίκτυο, αυτοδιοικητικοί, οι δύο πρώην ευρωβουλευτές Νίκος Χρυσόγελος και Μιχάλης Τρεμόπουλος, νέα και παλιότερα στελέχη) στην ίδρυση των Πράσινων (www.prasinoi.eu)

Το άρθρο πρωτο-δημοσιεύθηκε στο peripteron.eu εδώ

Photo by Victor Malyushev on Unsplash