Για πολλά χρόνια το θέμα της εξόντωσης των εβραίων από τους ναζί αλλά και οι επιθέσεις και δολοφονίες εβραίων από ακροδεξιούς παρέμεναν στο περιθώριο της πολιτικής αλλά και της κοινωνικής συζήτησης.
Δυο γεγονότα ανοίγουν τη συζήτηση που παρέμενε μεταξύ λίγων, της κοινότητας των ελλήνων εβραίων καθώς και κάποιων πανεπιστημιακών και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Δυο άτομα από τον πράσινο χώρο μιλάνε για το ζήτημα:
Νίκος Χρυσόγελος:
Κάθε απώλεια ανθρώπου αφήνει προφανώς στους οικείους του ένα τραύμα. Το ζούμε με την απώλεια φίλων, όχι μόνο των πολύ δικών μας. Όμως, η απώλεια ορισμένων ξεχωριστών δημόσιων προσώπων μπορεί να είναι ένα πλήγμα με ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο πρόωρος θάνατος του δημάρχου Ιωαννιτών Μωυσή Ελισάφ που ήταν πολιτικός αλλά ταυτοχρόνως και άνθρωπος και επιστήμονας με όλη τη σημασία των λέξεων. Αλλά μια άλλη σημαντική “ιδιότητά του” προκύπτει το γεγονός ότι ήταν παιδί γονιών από τους ελάχιστους Ρωμανιώτες που επέζησαν του Ολοκαυτώματος. Θα μείνει, λοιπόν, στην σύγχρονη ιστορία μας ως ο πρώτος Έλληνας Εβραίος Δήμαρχος.
Ειρωνεία της τύχης είναι ότι πέθανε σε μια εποχή που στην τηλεόραση προβάλλεται το “Βραχιόλι της Φωτιάς” που σπάει για πρώτη φορά, σε ένα τέτοιο επίπεδο, ένα ταμπού, τις επιθέσεις από ακροδεξιά τάγματα εφόδου εναντίον των εβραίων στη Θεσσαλονίκη και αλλού με μεγάλους εμπρησμούς και δολοφονίες – πολύ πριν από τον πόλεμο αλλά και την μαζική εξοντωση από τους ναζί και εγχώριους συνεργάτες – την λεηλασία των περιουσιών τους, την καταστροφή νεκροταφίων τους. Αλλά και τις πράξεις αλληλεγγύης και στήριξής τους από κάποιους τολμηρούς ανθρώπους.
Με έχει εντυπωσιάσει το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι ακούνε για πρώτη φορά για τους υπαίτιους των πυρκαγιών που κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της Θεσσαλονίκης, τις επιθέσεις και δολοφονίες από τάγματα εφόδου της 3Ε όχι μόνο εβραίων αλλά και άλλων πολιτών που θεωρούσαν μιάσματα. Ή ότι συγχαίουν τους έλληνες εβραίους με …ισραηλινούς πολίτες!
Ο θάνατος του δημάρχου και η προβολή της σειράς to “Βραχιόλι της Φωτιάς” (έστω και σε πιο λάιτ εκδοχή σε σχέση με την βαρβαρότητα της εξόντωσης των ελλήνων εβραίων και άλλων πολιτών) σπάνε την σιωπή γύρω από κάποιες πολύ σοβαρές πτυχές των σκοτεινών πλευρών της ιστορίας στον τόπο μας.
Δεν είχα την τιμή να συναντήσω τον Δήμαρχο από κοντά, αν και ήταν μια έντονη επιθυμία μου έχοντας ακούσει τόσο καλά λόγια από φίλους/ες, αλλά είχαν άλλοι φίλοι από τον πράσινο χώρο τη χαρά να συνεργάζονται μαζί του ή να τον συναντήσουν κατά την καμπάνια των Πράσινων στην Ήπειρο σχετικά πρόσφατα.
Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του και στους πολίτες των Ιωαννίνων. Ας είναι η μνήμη του ευκαρία για να μάθουμε από τα λάθη και τα εγκλήματα του παρελθόντος.
Μιχάλης Τρεμόπουλος
Πραγματική απώλεια και θλίψη για τον Δήμαρχο Ιωαννίνων Μωυσή Ελισάφ, τον πρώτο εβραίο δήμαρχο της χώρας, που ψηφίστηκε γιατί ήταν ενεργός πολίτης και Άνθρωπος με έργο και όχι προϊόν των media, των συμφερόντων ή των σκοπιμοτήτων.
Τον είχαμε επισκεφτεί στα πλαίσια της εκστρατείας μας κατά των εξορύξεων στην Ήπειρο. Έβγαλα να του χαρίσω το βιβλίο μου “Τα 3Ε (ΕΕΕ) και ο εμπρησμός του Κάμπελ” και μου είπε τα καλύτερα λόγια. Το είχε διαβάσει. Και μου χάρισε αυτός ένα λεύκωμα για τα ιστορικά Γιάννενα.
Κάποιοι μικρόψυχοι σχολίαζαν ότι πηγαίνει συνέχεια σε παρουσιάσεις βιβλίων. Βεβαίως, αν σπαταλούσε τον χρόνο του σε άχρηστες συναναστροφές ή …κοσμικότητες, θα τον ανέφεραν οι κουτσομπολίστικες εκπομπές που τώρα τον αγνοούν…
Κέρδισε και δεν έχασε. Εμείς χάσαμε έναν σημαντικό άνθρωπο…