Λίμνες στη Σαχάρα, Τεχνητή Νοημοσύνη και Κλιματική Κρίση: πραγματικότητα και εικονική πραγματικότητα

CARTA

Του Νίκου Χρυσόγελου

αντιδημάρχου Δήμου Αθηναίων

Κλιματικής Διακυβέρνησης και Κοινωνικής ΟΙκονομίας

π. ευρωβουλευτή Πράσινοι / EFA

Είναι αληθινή ή προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης (Α.Ι.) μια εικόνα με λουλούδια που ανθίζουν μέσα στην έρημο. Η εικόνα δημοσιεύθηκε σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης και από εκεί αναδημοσιεύθηκε σε χιλιάδες άλλα.
Μια από τις προκλήσεις της εποχής είναι ότι θα δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε αν μια εικόνα ή μια ολόκληρη ιστορία είναι αληθινή ή προϊόν επεξεργασίας Τεχνητής Νοημοσύνης (Α.Ι.); Στα σόσιαλ μίντια ήδη κυκλοφορούν πολλές παρόμοιες “φανταστικές ιστορίες” που μοιάζουν αληθινές. Ο πόλεμος για παράδειγμα δίνει πολλές τέτοιες ευκαιρίες. Παλαιότερα ήταν πιο δύσκολο να “κόβεις” ή να προσθέτεις εικόνες, πρόσωπα, τοπία. Φυσικά ο κινηματογράφος, τα αυταρχικά καθεστώτα και η προπαγάνδα έδωσαν μεγάλη ώθηση στην τροποποίηση της πραγματικότητας με “κόψιμο” και μοντάζ φιλμ, προγράμματα επεξεργασίας στον υπολογιστή, photoshop κα, αλλά ήταν όλα αυτά μια απαιτητική και πολύ χρονοβόρα διαδικασία, που λίγοι άνθρωποι είχαν τη γνώση, την εκπαίδευση και την υποδομή για να το πετύχουν.
Τώρα όμως με Τεχνητή Νοημοσύνη (Α.Ι ) είναι πολύ πιθανόν σχεδόν οι πάντες – εντάξει λίγο υπερβολικό αυτό – να είναι σύντομα σε θέση να παρουσιάζουν την δική τους άποψη για την πραγματικότητα που θα είναι προϊόν επεξεργασίας τεχνητής νοημοσύνης.
Είναι κάποιες σκέψεις που μου δημιουργήθηκαν από την δημοσίευση αυτής της φωτογραφίας και κυρίως από τα χιλιάδες σχόλια που υπάρχουν κάτω από την ανάρτηση. Η δημοσίευση λέει “πανέμορφα λουλούδια στην έρημο της Ναμίμπια μετά τις έντονες βροχές”. Πολλοί/πολλές εκφράζουν το θαυμασμό, αλλά και πολλά άτομα εκφράζουν τη δυσπιστία τους για την αυθεντικότητα της φωτογραφίας ή και την βεβαιότητα τους ότι αυτή είναι κατασκευασμένη, προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης.
Έχει ενδιαφέρον η όλη συζήτηση αφού σε μια περίεργη εποχή πολλοί δεν πιστεύουν επιστημονικά δεδομένα για την κλιματική κρίση (μετρήσεις, εκθέσεις, δεδομένα, όχι πλέον δυστυχώς μόνο μελλοντικά σενάρια και μαθητικά μοντέλα) αλλά θεωρούν αληθινές απίθανες θεωρίες (συνωμοσίας) και την ίδια στιγμή αδυνατούμε να καταλάβουμε αν μια εικόνα που δεν την έχουμε βιώσει, δει οι ίδιοι/ίδιες είναι πραγματική ή όχι.
Για να σας λύσω πάντως την απορία για την συγκεκριμένη εικόνα:
-έχει δημοσιευθεί από έναν κατ’ εξοχήν αξιόπιστο άνθρωπο, τον David Attenborough, γνωστό υπέρμαχο της προστασίας της φύσης και διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητή αλλά επιπλέον η πληροφορία έχει διασταυρωθεί
– η εικόνα είναι πράγματι από μια “λίμνη” στην έρημο της Namibia, στο Sannieshof στην περιοχή Maltahohe. Τα λουλούδια αυτά ανθίζουν μετά από πολύ έντονη βροχή κάτι που συμβαίνει συνήθως κάθε 10-15 χρόνια. Στο ξηρό περιβάλλον της ερήμου οι σπόροι διατηρούνται επί μακρόν. Συνήθως ανθίζουν δύο βδομάδες μετά τη βροχή και επιζούν 6-10 μέρες. Μετά έρχονται κάποια ζώα που τα τρώνε και η “λίμνη” επιστρέφει στην ξηρή φάση της.
Όταν συμβεί αυτό το φαινόμενο, πολλοί επισκέπτονται την περιοχή για να θαυμάσουν τα “λουλούδια της ερήμου”, που είναι αλήθεια ότι μοιάζουν κάπως με τα κρινάκια της παραλίας, που βλέπουμε ακόμα στις μεσογειακές ακτές και τα οποία επιβιώνουν κι αυτά σε αμμώδες περιβάλλον. Ναι υπάρχουν φυτά και ζωά στην άμμο και στην έρημο, που έχουν προσαρμοστεί σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες. Ο πλανήτης μας είναι μοναδικός, εμείς τα έχουμε κάνει μπάχαλο. Τα συγκεκριμένα λουλούδια ανήκουν στην οικογένεια crinum Moore lily. Υπάρχουν κι άλλες λίμνες στην έρημο Σαχάρα (δείτε και πιο κάτω σχετικές πληροφορίες) και ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα, δεν είναι η έρημος ένας χώρος χωρίς ίχνη ζωής. Και δεν ήταν η Σαχάρα πάντα έρημος, μετατράπηκε σε έρημο όταν τελείωσε η εποχή της υγρής περιόδου του κλίματος στην περιοχή, με το τέλος του τελευταίου παγετώνα. 
Δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε την πραγματικότητα ακόμα και γύρω μας, από μια εικονική πραγματικότητα που ελάχιστα έχει να κάνει με την ουσία της ζωής, το “είναι” δηλαδή σε σχέση με το “έχειν”.
Με αφορμή τις βροχές στην έρημο, άνοιξε και μια άλλη συζήτηση. Τι προκαλεί εν τέλη η κλιματική κρίση; Πολλοί δυσπιστούν γιατί περιμένουν να δουν ένα μόνο φαινόιμενο σε όλο τον πλανήτη και όλα τα χρόνια. Δεν είναι όμως έτσι. Η κλιματική κρίση αλλάζει τα κλιματικά δεδομένα μακροχόνια αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο παντού. Ένα κοινό στοιχείο είναι ότι αυξάνεται η μέση θερμοκρασία σε πλανητικό επίπεδο, αλλά η άνοδος αυτή είναι πολύ πιο έντονη στους πόλους και στην Α. Μεσόγειο, για παράδειγμα, και λιγότερο έντονη στον ισημερινό. Αυξάνεται η ένταση και η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, αλλά δεν είναι παντού ίδια τα ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στην δική μας κλιματική χώνη έχουμε αύξηση της μέσης θερκοκραασίας κατά 20% παραπάνω από τον μέσο όρο αλλά και περισσότερες μέρες με υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνες. Αλλού μειώνονται οι βροχοπτώσεις, όπως βλέπουμε σε περιοχές της Μεσογείου και σε τμήμα της χώρας μας, αλλού όμως οι βροχές αυξάνονται, ενώ γίνοινται πιο καταρρακτώδεις σε συνεχή σχεδόν βάση (περιοχές της Κεν. Ευρώπης και της Δυτ. Ελλάδας καθώς και στη Θεσσαλία στη χώρα μας.
Στη φωτογραφία βλέπουμε λίμνες στο Μαρόκο που σχηματίστηκαν μετά τις πρόσφατες βροχές στην περιοχή. Οι πρόσφατες έντονες βροχές σε περιοχές της Αφρικής ξαναδημιούργησαν λίμνες που έχουν αποξηρανθεί, αλλά και ενίσχυσε λίμνες που υπάρχουν στην έρημο. Ναι υπάρχουν λίμνες στην έρημο, απομεινάρια της υγρής περιόδου, της ερήμου
Οι λίννες της ερήμου Σαχάρα – οι λίμνες της Ουνιάνγκα (Πηγή Wikipedia)

Οι λίμνες της Ουνιάνγκα ( γαλλικά : Lacs d’Ounianga , αραβικά : بحيرات أونيانجا , ρωμανικά :  Buḥayrāt ʾUniyāngā ) είναι μια σειρά από λίμνες στην έρημο Σαχάρα, στο βορειοανατολικό Τσαντ, που καταλαμβάνουν μια λεκάνη των δυτικών βουνών Tinedi και τα βουνά Enbest . . Προστέθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2012.

Σύμφωνα με την περιγραφή της UNESCO, οι λίμνες βρίσκονται σε μια καυτή και υπεράνυδρη έρημο που χαρακτηρίζεται από βροχοπτώσεις λιγότερο από 2 χιλιοστά το χρόνο. Οι λίμνες παρουσιάζουν ποικιλία μεγεθών, βάθους, χημικών συνθέσεων και χρωματισμών.

Υπάρχουν συνολικά 18 λίμνες σε ομάδες ως εξής:

  • Ομάδα Ounianga Kébir: Lake Yoa , Lake Katam , Lake Oma (ή Ouma), Lake Béver, Lake Midji, Lake Forodom;
  • Lake Motro, περίπου 30 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Ounianga Kébir.
  • Ομάδα Ounianga Sérir περίπου 45 έως 60 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Ounianga Kébir: λίμνη Melekui, λίμνη Dirke, λίμνη Ardjou, λίμνη Téli, λίμνη Obrom, λίμνη Élimé, λίμνη Hogo, λίμνη Djiara, λίμνη Ahoitaya, και λίμνη, Λίμνη Μπούκκου.

Η συνολική επιφάνεια των λιμνών είναι περίπου 20 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η μεγαλύτερη από τις λίμνες, η λίμνη Yoa, έχει έκταση περίπου 3,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων και φθάνει τα 20 μέτρα σε βάθος.

Τα ονόματα των ομάδων λιμνών προέρχονται από το όνομα ενός κοντινού χωριού (κυριολεκτικά, Ounianga Kebìr = «η μεγάλη Ounianga» και Ounianga Sehrìr = «μικρή Ounianga»).

Γεωγραφία

Το νερό που συσσωρεύτηκε σε έναν υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα κατά τη διάρκεια των υγρών χιλιετιών παρέχεται στις λίμνες. Όταν το νερό εκτίθεται στην επιφάνεια σε πολύ ξηρά περιβάλλοντα γίνεται αλατούχο λόγω του υψηλού ρυθμού εξάτμισης, όπως συμβαίνει με τις λίμνες της ομάδας Ounianga Kebìr. Ο ρυθμός εξάτμισης από τη λίμνη Yoa είναι ισοδύναμος με 6 μέτρα το χρόνο και το συνολικό βάθος της λίμνης είναι 25 μέτρα.

Οι λίμνες της ομάδας Ounianga Sérir σχηματίζουν ένα υδρολογικό σύστημα που είναι μοναδικό στις ερήμους της Γης. Μοναδικοί φυσικοί παράγοντες συνδυάζονται για να διατηρήσουν όλες τις λίμνες φρέσκες, εκτός από την κεντρική λίμνη Τέλι. Η  άμμος που μεταφέρεται από τον άνεμο χώριζε τη λεκάνη σε 10 λίμνες, με τη λίμνη Τέλι να κατέχει την κεντρική θέση. Συστάδες από καλάμια καλύπτουν την επιφάνεια των μικρότερων λιμνών γλυκού νερού που επιβραδύνουν την εξάτμιση, αλλά απουσιάζουν από τα αλμυρά νερά της λίμνης Τέλι. Ως αποτέλεσμα, γίνεται μεγαλύτερη εξάτμιση από την επιφάνεια της λίμνης Τέλι, διατηρώντας τη στάθμη του νερού της χαμηλότερη. Αυτό επιτρέπει στο νερό από τις παρακείμενες λίμνες να ρέει μέσω των διαπερατών φραγμάτων των αμμόλοφων στη λίμνη Τέλι διατηρώντας τα νερά τους φρέσκα.

Σύνδεση με την ιστορία της ανθρωπότητας και του κλίματος (πηγή Wikipedia)

Η κλιματική ιστορία της περιοχής εικάζεται ότι συνδέεται με τις ανθρώπινες μεταναστεύσεις στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων πριν από περίπου 11.000 χρόνια. Η έρημος επέστρεψε στην περιοχή μετά τη μείωση των μουσώνων πριν από περίπου 5.000 χρόνια. Η έρευνα ενός πυρήνα γεώτρησης αποκάλυψε 10.940 στρώματα σε 16 μέτρα (52 πόδια) ιζημάτων από τον πυθμένα της λίμνης Yoa πριν φτάσουν στον πυθμένα της ερήμου της εποχής των παγετώνων, με κάθε στρώμα να αντιστοιχεί σε 1 χρόνο. [ 4 ] Υπάρχουν αεροφωτογραφικά στοιχεία που δείχνουν ότι οι πρώτοι ανθρώπινοι άποικοι των λιμνών προσπάθησαν να σταματήσουν την ερημοποίηση που αναπόφευκτα έθαψε τα περιβόλια και τις καλλιέργειές τους.

Κατά τη διάρκεια της αφρικανικής υγρής περιόδου, οι πρώτοι άνθρωποι βρήκαν ότι η περιοχή της λίμνης του γλυκού νερού ήταν αρκετά εύφορη για καλλιέργειες και κτηνοτροφία (βοοειδή). Η τέχνη σε βράχο που ανακαλύφθηκε σε πολλές περιοχές της Σαχάρας το πιστοποιεί αυτό. Ωστόσο, μια αργή αλλαγή του κλίματος τελικά οδήγησε σε ξηρασία που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Καθώς φυσούσε ο άνεμος της ερήμου από τα βορειοανατολικά, μετέφερε άμμο από το οροπέδιο πάνω κάτω μέσα από εγκοπές στη γη, εναποθέτοντας την ακριβώς εκεί που καλλιεργούσαν οι αγρότες. Βλέποντας ότι η άμμος θα έπνιγε τελικά τις καλλιέργειες και τα περιβόλια τους, οι κάτοικοι της λίμνης προσπάθησαν να τη σταματήσουν υψώνοντας φράγματα. Αυτά τα εμπόδια φαίνονται σε αεροφωτογραφίες σε πολλά σημεία μεταξύ Ounianga Kebìr και Serìr. Εμφανίζονται ως σειρές «V» ως εξής: VVVVVV με μερικά έως και 700 μέτρα (2.300 πόδια) κατά μήκος και σε σειρές. Η προσπάθεια φαίνεται να είναι εξαιρετική γιατί θα απαιτούσε πολλούς ανθρώπους να υψώσουν τα πολλά στρώματα φραγμών που μπορεί να δει κανείς σήμερα. Δυστυχώς αυτοί οι «φράχτες» απέτυχαν και η άμμος τελικά διεκδίκησε την περιοχή και έδιωξε τους εποίκους πριν από 7.500 και 5.000 χρόνια

Posted on 20/10/2024 in Άρθρα

Share the Story

Back to Top