Στο πλαίσιο ενός αφιερώματος για το Κυπριακό ενόψει της Διάσκεψης 5+1, με πρωτοβουλία του Γεν. Γραμ. του ΟΗΕ, δημοσιεύουμε και αναδημοσιεύουμε μια σειρά άρθρων για να κατανοήσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πραγματοποιηθεί 

Το Τουρκικό Ίδρυμα Ραδιοτηλεόρασης, σε μια πανάκριβη παραγωγή, επιχειρεί τάχατες να ρίξει φως στα γεγονότα που συνέβησαν στην πρόσφατη ιστορία της Κύπρου.

Δεν νομίζω όμως, ότι  οι παραγωγοί της ταινίας είχαν την έγνοια να είναι αντικειμενικοί.

Για αυτό το λόγο, δεν υπάρχει κανένα νόημα να αξιολογήσουμε τη σειρά υπό το φως της ιστορικής γνώσης.

Το να επιχειρούσα κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι θα ετοίμαζα μία τεράστια λίστα με λάθη, κάτι το οποίο δεν έχω πρόθεση να κάνω σε αυτό το άρθρο.

Αντίθετα, θα ήθελα να θίξω τη ζημιά που προκαλείται στον συναισθηματικό κόσμο των τηλεθεατών, από το διαστρεβλωμένο σενάριο, από τα εφέ και τη δραματική μουσική της σειράς.

Η ταινία, χωρίς καμία αμφιβολία είναι μία παραγωγή μνησικακίας και μίσους. Στοχεύει να καλλιεργήσει στις μάζες αισθήματα μνησικακίας και εκδίκησης.

Για να εξηγήσω ακριβώς ποιο νόημα προσδίδω στην έννοια της μνησικακίας, ας κοιτάξουμε αρχικά την αντίστοιχη γαλλική έννοια. Στα γαλλικά η μνησικακία αντιστοιχεί με την λέξη Ressentiment και σημαίνει το να νιώθει κανείς επανειλημμένα το ίδιο συναίσθημα.

Οι ρίζες του Ressentiment, βρίσκονται στην έννοια της «μνησικακίας» που χρησιμοποιείτο στην Αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται δηλαδή για την «κακία της μνήμης».

Η μνησικακία, σημαίνει, καθώς κάποιος θυμάται τα κακά τεκταινόμενα του παρελθόντος και τα ανακαλεί στη μνήμη του, οδηγείται να κάνει κακό και να πάρει εκδίκηση.

Ακριβώς για αυτό το λόγο, μετά τον πόλεμο ανάμεσα στις πόλεις-κράτη της Αθήνας και της Σπάρτης, είχε εφαρμοστεί η «Απαγόρευση της Μνησικακίας» για να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί η ειρήνη, μία πράξη που πέρασε στην ιστορία ως η πρώτη απόφαση αμνηστίας.

Εδώ η αμνηστία είναι η απαγόρευση να κάνει κανείς κακό, παρότι ανακαλεί αδιάκοπα στην μνήμη του τα κακά και τις αδικίες που συνέβησαν.

Ας επιστρέψουμε στην σειρά.

Αυτό που λαμβάνει χώρα στην πραγματικότητα είναι ένα είδος «επιχείρησης μνήμης», παρουσιάζοντας την θυματοποίηση των Τουρκοκυπρίων με εξαιρετικά υπερβολικές σκηνές βίας και δημιουργώντας πόνο στους τηλεθεατές. Εδώ δεν υπάρχει χώρος ούτε για αλήθειες με την ευρεία έννοια, ούτε για το πόνο των Ελληνοκυπρίων, ούτε καν για την πραγματική θυματοποίηση των Τουρκοκυπρίων.

Δεν μπορεί να γίνει λόγος για το παραμικρό σάλεμα ενσυναίσθησης ή για αληθοφάνεια/ουδετερότητα.

Ο στόχος έτσι και αλλιώς δεν είναι αυτός.

Αυτό το οποίο επιδιώκεται με αυτήν την επιχείρηση μνήμης, είναι η κινητοποίηση των μαζών με το αίσθημα της μνησικακίας και εκδίκησης. Δημιουργείται ένα τέτοιο συναισθηματικό περιβάλλον το οποίο δεν αφήνει οποιαδήποτε πιθανότητα για ενσυναίσθηση και συμβιβασμό. Η ταινία κάνει ακόμη και τα βουνά και τις πέτρες να ζητούν εκδίκηση.

Ωστόσο, κάτι που είναι ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα δεν μας εκπλήσσει, είναι ότι ακόμα και για τους Τουρκοκύπριους η σειρά δεν είναι καθόλου πειστική. Η κοινότητα δεν μπορεί να ταυτίσει τον εαυτό της με αυτό το κατασκεύασμα θυματοποίησης.

Μα νομίζω αυτοί που έκαναν την ταινία δεν είχαν ούτε αυτή την έγνοια.

Η πραγματική έγνοια φαίνεται να είναι η παραπλάνηση της τουρκικής κοινωνίας των 80 εκατομμυρίων, για να παρασυρθεί σε αισθήματα μίσους και εκδίκησης έτσι ώστε η κυβέρνηση του ΑΚΡ να διαχειριστεί το κυπριακό όπως θέλει και επιθυμεί.

Καλώ τους τηλεθεατές από την Τουρκία, χωρίς οργή και προκατάληψη, να αναρωτηθούν και να βρουν απαντήσεις στα εξής ερωτήματα:

-Πόσοι Τουρκοκύπριοι και πόσοι Ελληνοκύπριοι δολοφονήθηκαν στην τραγωδία της Κύπρου από το 1958 μέχρι το 1974;

-Πόσοι Ελληνοκύπριοι και πόσοι Τουρκοκύπριοι αγνοούμενοι υπάρχουν;

-Πόσοι Τουρκοκύπριοι και πόσοι Ελληνοκύπριοι εκτοπίστηκαν με βία;

* Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτα στην τουρκική γλώσσα στην εφημερίδα Yenidüzen στις 18 Απριλίου 2021  και στην Κυπριακή εφημερία ΠΟΛΙΤΗΣ εδώ

Φωτο: εξώφυλλο του βιβλίου του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ “Μια εποχή της βίας – το Σκοτεινό 1958”