του Νίκου Χρυσόγελου

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην Athens Voice στις 19/1/2016: http://www.athensvoice.gr/article/city-news-voies/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B7/%CE%BF-%CF%83%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CE%B5%CF%81%CF%8C-%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B6%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%83%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BF-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CF%8C

Αυτές τις μέρες υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το θέμα της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική. Έχουν ειπωθεί πολλά υπέρ ή εναντίον της εξόρυξης. Πολύ συχνά στη χώρα μας υπάρχει μια πόλωση που όμως δεν βασίζεται σε μια σφαιρική γνώση των θεμάτων, αλλά κυρίως σε ένα είδος ιδεοληψίας. Είναι κάθε επένδυση αποδεκτή με μόνη δικαιολογία τη δημιουργία θέσεων εργασίας ή θα πρέπει πλέον να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι περιβαλλοντικές (και κοινωνικές συνέπειες) μιας επένδυσης και μιας δραστηριότητας; Η εξόρυξη χρυσού είναι μια δραστηριότητα όπως κάθε άλλη βιομηχανική δραστηριότητά ή είναι από τις πιο επικίνδυνες για το περιβάλλον;

Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να λάβουμε υπόψη δυο νέες πραγματικότητες: 1) Στη σημερινή εποχή έχουν αλλάξει πολλά, το περιβάλλον και το συμφέρον των τοπικών κοινωνιών ΠΡΕΠΕΙ να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη (δεν συμβαίνει δυστυχώς αυτό πάντα). 2) Υπάρχουν πλέον πολλά στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία ορυχείων χρυσού, τόσο στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη (όπου στον ένα ή στον άλλο βαθμό οι περιβαλλοντικές προδιαγραφές είναι υψηλότερες) όσο και σε άλλες περιοχές του κόσμου (όπου το περιβάλλον συχνά θυσιάζεται μπροστά στο εύκολο κέρδος).

Μια απόφαση σχετικά με ορυχείο χρυσού στις ΗΠΑ μπορεί να βοηθήσει τη συζήτηση και στην Ελλάδα. Η Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (E.P.A), όπως ανακοίνωσε [1]  η διοίκηση Ομπάμα, δεν δίνει άδεια εξόρυξης χρυσού στην καναδικών συμφερόντων εταιρεία χρυσού Northern Dynasty Mining και στον εταίρο της Anglo American για την δημιουργία ορυχείου στην περιοχή της δυτικής Αλάσκας Bristol Bay. Στην απόφαση έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο η επιλογή να προστατευθεί ο σολομός! Η E.P.A. θεωρεί ότι οι δραστηριότητες χρυσού θα καταστρέψουν [2] ένα σημαντικό τμήμα του υδροφόρου ορίζοντα, καθώς και μια περιοχή σημαντική για το σολομό αλλά και για τις τοπικές κοινότητες ψαράδων. Να λάβουμε υπόψη ότι η αξία των μετάλλων στην περιοχή υπολογίζεται ότι φτάνει στα 500 δις δολάρια.

Ναι, η διοίκηση Ομπάμα και η EPA αξιολόγησαν ότι η αξία του περιβάλλοντος, του σολομού και της ζωής των τοπικών κοινοτήτων αξίζουν περισσότερο από το χρυσό και το χαλκό που βρίσκονται σε αυτά τα εδάφη. Την απόφαση [3] χαιρέτισαν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι Δημοκρατικοί και οι τοπικές κοινότητες, ενώ επέκριναν οι Ρεπουμπλικάνοι και οι εκπρόσωποι της εταιρείας. Το θέμα εξετάζονταν συστηματικά και πολύπλευρα από το 2010. Να σημειωθεί, όμως, ότι οι κοινότητες της Αλάσκας δεν ήταν μόνες τους. Περισσότεροι από 50 οίκοι κοσμημάτων, μεταξύ των οποίων οι Tiffany, Zales and Boucheron, είχαν υποσχεθεί ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν χρυσό από την περιοχή αν λειτουργούσε το ορυχείο. Από την άλλη εστιατόρια, μάγειροι και διακινητές θαλασσινών είχαν διαμαρτυρηθεί για τη σχεδιαζόμενη εξόρυξη.

Είναι σημαντικό, όμως, και αυτό κατευθύνει τις πολιτικές των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, να μη μένουμε μόνο στο όχι αλλά και να προτείνουμε/προωθούμε εναλλακτικές λύσεις που συνδυάζουν προστασία περιβάλλοντος, δημιουργία θέσεων εργασίας, κοινωνική συνοχή, υπεύθυνη οικονομία. Κι ευτυχώς υπάρχουν σήμερα πολλά καλά παραδείγματα που αναλύουμε στο αναλυτικό κείμενο-πρότασή μας για τη Χαλκιδική, όπου τεκμηριώνουμε με αναφορές και καλά παραδείγματα από την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο για το τι θα μπορούσε να γίνει στην περιοχή για να προστατευθεί το περιβάλλον αλλά και να βρουν δουλειά οι άνθρωποι της περιοχής. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το πώς περιοχές που είχαν συνδεθεί μονοδιάστατα με την εξόρυξη μετάλλων, κάρβουνου ή λιγνίτη μπόρεσαν να μεταβούν σε ένα πράσινο μοντέλο οικονομίας.

Η Χαλκιδική και η Πτολεμαΐδα – Κοζάνη αποτελούν δυο τέτοιες περιοχές που θα μπορούσαν να μετατραπούν σε κέντρα πράσινης καινοτομίας προς όφελος του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της οικονομίας. Μια υπεύθυνη επιχειρηματικότητα έχει θέση σε μια τέτοια στρατηγική. Μια επιχειρηματικότητα που εστιάζει μόνο στο πώς θα αρπάξει τα περισσότερα μεταφέροντας τα βάρη στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες δεν έχει θέση.

[1]https://www.washingtonpost.com/national/health-science/epa-mining-would-destroy-fishery-villages-part-of-watershed-in-alaskas-bristol-bay/2014/01/15/21e3b45e-7e20-11e3-9556-4a4bf7bcbd84_story.html

[2] http://www.theguardian.com/environment/2012/jul/23/pebble-mine-alaska-environment-salmon-indigenous-people