Του Αλέξανδρου Λασκαράτου
Γεν. Γραμματέα των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Η τυφλή βία, η βία του μίσους και της μισαλλοδοξίας, χτύπησε πάλι. Αυτή τη φορά στο Κάιρο. Στο παρεκκλήσι, που υπάρχει δίπλα ακριβώς από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Μάρκου της Ορθόδοξης Κοπτικής Εκκλησίας της Αιγύπτου, κατά τη διάρκεια της κυριακάτικης λειτουργίας. Σύμφωνα με το πρακτορείο Ρώυτερς, εξερράγη δέμα με πάνω από δέκα κιλά TNT. O απολογισμός είναι 25 νεκροί και πάνω από 35 τραυματίες. Πρόκειται για την φονικότερη, μέχρι σήμερα, επίθεση εναντίον της χριστιανικής μειονότητας της Αιγύπτου, η οποία αποτελεί, περίπου, το 10% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει επίσημη ανάληψη ευθύνης για την τρομοκρατική αυτή ενέργεια. Οι υποψίες στρέφονται κυρίως στους Αδελφούς Μουσουλμάνους αλλά και στο παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στην Αίγυπτο.
Πριν επανέλθω στην τρομοκρατική ενέργεια της Κυριακής, νοιώθω την ανάγκη να αναφέρω μερικά ιστορικά δεδομένα που νομίζω πως έχουν ενδιαφέρον.
Η Αίγυπτος αποτέλεσε μία από τις πρώτες χριστιανικές χώρες της περιοχής της Μέσης Ανατολής, ήδη από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Μάρκος, σε δύο διαδοχικές επισκέψεις του, γύρω στο 45-50 μ.Χ., κήρυξε τον χριστιανισμό και μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασπάστηκε τη νέα αυτή θρησκεία. Με τη κατάκτηση της βόρειας Αφρικής, έξη αιώνες αργότερα, από τους Άραβες, πολλοί εξισλαμίστηκαν, άλλοι από συμφέρον ή φόβο, και άλλοι δια της βίας. Πολλοί από τους εναπομείναντες χριστιανούς κατέφυγαν στα νότια της χώρας, τη λεγόμενη Άνω Αίγυπτο, για να αποφύγουν τους διωγμούς, δημιουργώντας έτσι θύλακες, όπως το Ασιούτ και το Αχμίμ, με σχεδόν αποκλειστικά χριστιανικό πληθυσμό. Οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Αιγύπτου ήσαν καθ’ ολοκληρία Ορθόδοξοι, μια και δημιουργήθηκαν πριν από το σχίσμα του 1054 που διαχώρισε τους χριστιανούς σε Ορθόδοξους και Καθολικούς.
Όταν οι αγγλογάλοι κατέλαβαν την Αίγυπτο, στα τέλη του 19ου αιώνα, οι πρώτοι στρατιωτικά και οι δεύτεροι οικονομικά και διοικητικά, με τη Διώρυγα του Σουέζ, φλέρταραν με τους χριστιανικούς πληθυσμούς με σκοπό, κυρίως οι δεύτεροι, τον αυξημένο έλεγχο της χώρας. Έτσι, με τα χρόνια, εμφανίστηκαν διαμαρτυρόμενοι (ελάχιστοι) και καθολικοί (πολλοί) αιγύπτιοι! Κύριο εργαλείο τα αντίστοιχα σχολεία και η γλώσσα. Οι πρώτοι πήγαιναν στα λεγόμενα English School και οι δεύτεροι στους Ιησουίτες, τις αδελφές του Sacré-Cœur, κλπ. Δημιουργήθηκε έτσι με τα χρόνια μια κάστα αιγυπτίων που μιλούσαν ανάμικτα αραβικά και γαλλικά στο σπίτι, είχαν γαλλικά ονόματα, σπούδασαν (τα αγόρια, τότε οι γυναίκες δεν πήγαιναν σε πανεπιστήμια) σε γαλλικά πανεπιστήμια, παντρεύτηκαν γαλλίδες, κλπ. Σε μία χώρα σαν την Αίγυπτο, που τότε είχε 98% αναλφαβητισμό, οι λίγοι αυτοί, απόφοιτοι υψηλού επιπέδου σχολείων και πανεπιστημίων, αποτέλεσαν τον κύριο κορμό της στελέχωσης της χώρας κυρίως σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης. Όταν ο Νάσσερ ανέλαβε την εξουσία το 1952, ανατρέποντας τον ξενόδουλο βασιλιά Φαρούκ, ένα από τα πρώτα μέτρα που υλοποίησε ήταν η σταδιακή εκκαθάριση της δημόσιας διοίκησης από τα στελέχη αυτά. Σήμερα, οι Καθολικοί και ακόμη περισσότερο οι Διαμαρτυρόμενοι χριστιανοί αιγύπτιοι είναι μία ελάχιστη μειοψηφία. Το σύνολο των σημερινών αιγυπτίων χριστιανών είναι Ορθόδοξοι, όπως ήσαν και όταν πρωτοεμφανίστηκαν. Όμως οι Ορθόδοξοι χριστιανοί αιγύπτιοι, που κατά κάποιο τρόπο είχαν δεσμούς με το ελληνικό στοιχείο, (η θεία λειτουργία τους γίνεται εν μέρει στα ελληνικά), δεν αποτέλεσαν ποτέ σε όλη τη διαδρομή της ιστορίας τους, άμεσο ή έμμεσο μηχανισμό ξένης επιβολής, όπως άλλωστε και οι έλληνες της Αιγύπτου σε αντίθεση με του γάλλους και τους άγγλους.
Επανέρχομαι στην τρομοκρατική επίθεση της Κυριακής. Από την παραπάνω κατά κάποιο τρόπο ιστορική αναδρομή, προκύπτει ότι το μόνο υπόβαθρο της επίθεσης αυτής είναι ο θρησκευτικός φανατισμός και η μισαλλοδοξία που γεννούν την τυφλή βία, πράγμα τελείως απαράδεκτο. Όπως όμως δυστυχώς έχει δείξει η Ιστορία, ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία είναι συχνά στο DNA της όποιας θρησκείας.
Θυμάμαι μικρό παιδί στην Αίγυπτο να παίζουμε στις αλάνες “πόλεμο” ανάμεσα σε ελληνάκια και “αραπάκια” (έτσι τα λέγαμε τότε…), που κατά τα άλλα ήμασταν μια χαρά φίλοι. Ετοιμάζαμε λοιπόν τα ξίφη μας από καφάσια φρούτων και λαχανικών και χωριζόμασταν σε δυο ομάδες. Έπρεπε όμως να βρεθεί μια αφορμή. Η αφορμή δινόταν από τον αρχηγό των αιγυπτίων, που σταύρωνε τους δείκτες των χεριών του στο σχήμα του σταυρού και στη συνέχεια επιδεικτικά έφτυνε τον σταυρό. Έξαλλος από την προσβολή που είχε γίνει στο ιερό μας σύμβολο, ο δικός μας αρχηγός σχημάτιζε με τον δείκτη του δεξιού του χεριού το σχήμα του μισοφέγγαρου και το έφτυνε και αυτός με τη σειρά του, προσβάλλοντας τους αντιπάλους μας, οπότε και η ”σύρραξη” γενικευόταν. Να τα ξίφη, να και οι κλωτσιές. Άλλες φορές η σειρά των “προσβολών” άλλαζε. Αρχίζαμε εμείς. Μετά από λίγη ώρα, αναψοκοκκινισμένοι και αποκαμωμένοι, η κάθε ομάδα μάζευε τους τραυματίες της και δίναμε ραντεβού για την επόμενη μάχη. Παιδιά οχτώ-δέκα χρονών, κι’ όμως είχαμε πιάσει το νόημα της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού που φέρνουν οι θρησκείες…