Του Νίκου Χρυσόγελου

Πρώην ευρωβουλευτή Πράσινων / EFA

Μέλος του Συμβουλίου του ΠΡΑΣΙΝΟΥ κόμματος

Είναι αλήθεια ότι μάλλον πρώτη φορά ένα συνέδριο που συγκέντρωνε τόσο μεγάλη συμμετοχή κυβερνητικών στελεχών, είχε σημαντική υποστήριξη χορηγών επικοινωνίας αλλά ήταν και υπό την αιγίδα ενός συνόλου φορέων της επιστημονικής/ιατρικής κοινότητας και της Προέδρου της Δημοκρατίας καταρρέει και ακυρώνεται. Ο τίτλος του θα μπορούσε να αφορά ένα επιστημονικό θέμα μια και ήταν κάπως ουδέτερος, περί «γονιμότητας». Τότε πώς είναι δυνατόν να υπάρχει τόσο μεγάλη αντίδραση και πολλοί από τους συμμετέχοντες ή υποστηρικτές του να αποσύρονται, και η ίδια η ΠτΔ να άρει την αιγίδα της;

Γράφτηκαν πολλά, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ελάχιστα στα παραδοσιακά ΜΜΕ, κάτι που επίσης δείχνει τον αυξανόμενο ρόλο των πρώτων και την ανάγκη ανανέωσης των δεύτερων, αν θέλουν να απευθύνονται σε ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας.

Να εκφράσω κάποιες απόψεις, που δεν περιορίζονται μόνο στο συγκεκριμένο συνέδριο αλλά σε μια γενικότερη προσέγγιση των θεμάτων που στην πραγματικότητα υποκρύπτονται μέσα στους στόχους του συνεδρίου: ο ρόλος της γυναίκας, το «δημογραφικό» και η ικανότητα μιας κοινωνίας να είναι συμπεριληπτική και καινοτόμα. Οι αντιλήψεις που υπονοούνται στους στόχους του συνεδρίου εκφράζονται με διάφορους τρόπους και με πολλές άλλες ευκαιρίες, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας. Για αυτό έχει σημασία η συζήτηση με αφορμή το συνέδριο να μην περιοριστεί στο συγκεκριμένο συμβάν με την σημειολογία του, αλλά να ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για τα θέματα αυτά.

«Οι αξίες των κοινωνιών αλλάζουν. Αν 100 χρόνια πριν έμοιαζε φαντασία, σήμερα είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα το να αποφασίζουν οι ίδιες οι γυναίκες για το σώμα τους, τις σχέσεις τους, το αν και πότε θα κάνουν παιδιά, το πώς θα ζουν»

Προσωπικά όταν είδα αυτό το «συνέδριο για την αναπαραγωγή» που είχε μάλιστα και τόση υποστήριξη (από την ΠτΔ  μέχρι την ΕΡΤ) εξεπλάγην. Πώς μπορούσαν τόσοι φορείς να υποστηρίζουν ένα τέτοιο συνέδριο;

– Το συγκεκριμένο «συνέδριο» είχε εκ των προτέρων άποψη: «πρέπει να γεννούν νωρίς οι γυναίκες για χάρη του έθνους», να το πω κάπως συνοπτικά.

– Δεν είχε σχέση με επιστημονικό συνέδριο, δεν εξέταζε, ερευνούσε, αντιθέτως προσπαθούσε να πείσει για μια «αναγκαιότητα» που δεν έχει να κάνει με τις ίδιες τις γυναίκες αλλά με «εθνικούς» ή άλλους λόγους.

– Δεν εξέταζε οικονομικά και κοινωνικά κίνητρα/αντικίνητρα και πλαίσια που βοηθάνε ή αποτρέπουν τους νέους ή μεγαλύτερους σε ηλικία να αποκτήσουν παιδί αργά ή και καθόλου, δηλαδή δεν εξέταζε τους κοινωνικο-οικονομικούς λόγους που οδηγούν τα ζευγάρια (κάθε μορφής ζευγάρια,) στη μία ή στην άλλη επιλογή.

– Δεν ενδιαφέρονταν για την γυναίκα ως υποκείμενο αλλά ως αντικείμενο με «υποχρεώσεις», μια μηχανή που πρέπει να αναπαράγεται για το καλό μιας «ιδέας», του έθνους!

– Δεν είχε έστω στοιχειώδη αναφορά στην οικογένεια ουράνιο τόξο, που είναι πλέον μια πραγματικότητα, είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε ομοφοβικούς, λες και η απόκτηση παιδιών από τις οικογένειες αυτές δεν είναι ένα σημαντικό θέμα που αφορά χιλιάδες άτομα και έχει σηκώσει έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις

–  Ξεκινούσε από την προκατασκευασμένη- διαφαινόμενη – άποψη ότι οι γυναίκες είναι «υπεύθυνες» για το δημογραφικό (εύκολη στοχοποίηση, που ακόμα και αν δεν λέγεται ρητά, αφήνεται να αιωρείται), μια διαδομένη σε ένα ορισμένο κοινό αντίληψη ότι «η γυναίκα κυνηγάει σήμερα την καριέρα της και γι αυτό δεν κάνει νωρίς παιδί» (ή και πολλά παιδιά).

– Δεν αφορούσε τη γονιμότητα και την αναπαραγωγή των άλλων κοινωνικών ομάδων (πχ Ρομά, προσφύγων, μεταναστών), συνδέοντας την αναπαραγωγή αποκλειστικά με μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα και αντίληψη.

Η κριτική μου απέναντι σε ένα τέτοιου είδους συνέδριο δεν έχει σχέση με το γεγονός ότι συμμετείχαν εκπρόσωποι της εκκλησίας, Βέβαια η ιεραρχία της εκκλησίας δεν έχει, επίσημα τουλάχιστον, ερωτικές σχέσεις με γυναίκες, άρα ακόμα και οι πιο φωτισμένοι ηγέτες της δύσκολα θα μπορούσαν να πείσουν ότι έχουν ιδία πείρα στο θέμα. Προφανώς και η ιεραρχία της εκκλησίας αλλά και οι εκπρόσωποι ΟΛΩΝ των θρησκειών πρέπει να πουν την άποψή τους, που δεν μπορεί να είναι πάντως προσκολλημένη σε δόγματα και αντιλήψεις άλλων αιώνων αν θέλουν να έχουν κάποιο ρόλο στη σύγχρονη πραγματικότητα.

«Δεν μπορεί να είναι κεντρικό θέμα «γ@@@ γιατί χάνεται το έθνος». Μπορεί μερικοί βλαμμένοι να σκέφτονται έτσι αλλά ούτε οι γυναίκες είναι αντικείμενα ούτε οι περισσότεροι σημερινοί άνθρωποι σκέφτονται έτσι»

Επίσης, προκάλεσε πολλά σχόλια το γεγονός ότι στο πρόγραμμα – είτε το ήξεραν είτε όχι – περιλαμβάνονταν πολλά κυβερνητικά στελέχη αλλά όχι οι σχετικές και αρμόδιες με το θέμα υπηρεσίες. Είχαν όλοι – άντρες- να πουν «κάτι» σημαντικό για το θέμα; Μάλλον για «δημόσιες σχέσεις» των διοργανωτών αλλά και των συμμετεχόντων υπουργών μου έμοιαζε.

Η κύρια κριτική μου επικεντρώνεται στο γεγονός ότι παρόμοια συνέδρια, τα οποία μάλιστα έχουν υποτίθεται και «επιστημονική κάλυψη» είναι ξεπερασμένα διότι δεν διαμορφώνουν ένα πλαίσιο πλουραλισμού και αναζήτησης σύγχρονων λύσεων σε κοινωνικά προβλήματα (εδώ του δημογραφικού, της αναπαραγωγής, του ρόλου των γυναικών), αλλά λειτουργούν ως προωθητές μιας μονοδιάστατης προσέγγισης,  μιας προσέγγισης που ήταν και είναι αναχρονιστική, έρχεται από άλλες εποχές! Δεν μπορεί να είναι κεντρικό θέμα «γ@@@ γιατί χάνεται το έθνος». Μπορεί μερικοί βλαμμένοι να σκέφτονται έτσι αλλά ούτε οι γυναίκες είναι αντικείμενα ούτε οι περισσότεροι σημερινοί άνθρωποι σκέφτονται έτσι. Εκ των προτέρων, λοιπόν, ήταν καταδικασμένο, η αποσύνθεση και η ακύρωσή του απλώς επισημοποίησαν μια πραγματικότητα.

Αν το συνέδριο ήθελε πράγματι να εξετάσει τα θέματα αυτά μέσα από μια σύγχρονη επιστημονική ματιά θα έδινε περισσότερο χώρο στις κοινωνικές επιστήμες, σε φορείς και υπηρεσίες που έχουν μια πιο σφαιρική προσέγγιση, θα ανέπτυσσε ουσιαστικό και όχι προσχηματικό διάλογο, θα είχε στη θεματολογία του συζητήσεις όπως ο ρόλος της ανανέωσης των κοινωνιών μέσα από την προσέλκυση μεταναστών και την ενίσχυση της πολιτικής κοινωνικής ένταξης, της δημιουργίας υποστηρικτικού πλαισίου για νέα ζευγάρια κάθε είδους (περιλαμβανομένων και μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου), της εφαρμογής της «εγγύησης για τη νεολαία» καθώς και της «εγγύησης για τα παιδιά» (δυο εμβληματικές ευρωπαϊκές πολιτικές που όμως δεν προωθούνται στην Ελλάδα), της υγιούς και ενεργής γήρανσης, του «προϋπολογισμός για τις γυναίκες και τους νέους/τις νέες», τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα δικαιώματα επόμενων γενεών κ.ά. Όλα αυτά είναι θέματα που παίζουν ρόλο στο δημογραφικό αλλά και στη δυνατότητα μιας κοινωνίας να ανανεώνεται, να αναζωογονείται και να γίνεται πιο ανθεκτική, συμπεριληπτική, βιώσιμη.

Αυτό που θα έπρεπε, επίσης, να συζητήσουμε είναι η έντονη ενδο-οικογενειακή βία στη χώρα μας (όπως και στην Κύπρο). Η Ελλάδα εμφανίζει πολύ υψηλά ποσοστά ενδο-οικογενειακής βίας – η πανδημία και τα lockdown απλώς επιδείνωσαν μια προ-υπάρχουσα κατάσταση. Όπως, επίσης, ότι πολλές γυναίκες δολοφονούνται από το σύζυγο, τον πρώην σύζυγό, τον εραστή ή κάποιον άλλο κοντινό άνθρωπο. Οι καταγγελίες γυναικών από το χώρο του αθλητισμού και των θεαμάτων για βιασμούς και σεξουαλικές παρενοχλήσεις είναι μάλλον η κορυφή του παγόβουνου μιας κατάστασης που επηρεάζει τη ζωή πολλών χιλιάδων γυναικών, όπως δείχνουν οι κατά καιρούς έρευνες, όχι μόνο τα λίγα περιστατικά που καταγράφονται μετά από καταγγελίες ή φτάνουν σε κάποια αίθουσα δικαστηρίου. Όπως, θα πρέπει να βρούμε τρόπο να σταματήσει και η περιγραφή αυτών των εγκλημάτων από τα ΜΜΕ σαν «εγκλήματα πάθους» (sic), όπως και η τυποποιημένη «ενημέρωση» (ΠΑΝΤΑ) ότι ο δολοφόνος «μετάνιωσε» (!), “δεν κατάλαβε πώς συνέβη”, “εν βρασμώ ψυχής” και άλλα τέτοια φαιδρά.

Ας αντιμετωπίσουμε τα στερεότυπα που κάνουν κακό και στις γυναίκες και στους άνδρες. Η ειρήνευση στις σχέσεις των φύλων δεν είναι μόνο υπόθεση των γυναικών, πρέπει να είναι και αγώνας των ανδρών, από κοινού με τις γυναίκες, για να διαμορφώσουμε μια ευημερούσα και δίκαιη κοινωνία.

«Αν μπορεί να κάνει κάτι η πολιτική είναι να άρει εμπόδια που θέτει, ώστε πράγματι οι σύγχρονες κοινωνίες να συμπεριλαμβάνουν όλους και όλες, να μην αφήνουν μεγάλα τμήματα πίσω»

Σε αυτές τις καμπάνιες ήμουν πάντα υποστηρικτής στο Ευρωκοινοβούλιο. Μου είχε κάνει, όμως, εντύπωση ότι τα δικαιώματα των γυναικών, ο σεβασμός απέναντι στο άλλο φύλο, η προσπάθεια να σταματήσει η κακοποίηση των γυναικών και των κοριτσιών και μέσα στην οικογένεια (πέρα από τα δικαιώματα στην ισότητα στις αμοιβές και στην εκπροσώπηση σε ανώτερες θέσεις) έβρισκε μικρότερη υποστήριξη σε σχέση με άλλα θέματα. Πολύ συχνά τροπολογίες και προτάσεις για τα δικαιώματα των γυναικών δεν κέρδιζαν την απαιτούμενη πλειοψηφία (τουλάχιστον τότε που ήμουν ευρωβουλευτής).

Οι αξίες των κοινωνιών αλλάζουν. Αν 100 χρόνια πριν έμοιαζε φαντασία, σήμερα είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα το να αποφασίζουν οι ίδιες οι γυναίκες για το σώμα τους, τις σχέσεις τους, το αν και πότε θα κάνουν παιδιά, το πώς θα ζουν. Η πολιτική δεν μπορεί να «καθορίζει υποχρεώσεις αναπαραγωγής στο όνομα των αναγκών του έθνους» (!), οφείλει αντιθέτως να διαμορφώνει ένα πλαίσιο που επιτρέπει στις γυναίκες και στους άνδρες να λαμβάνουν τις αποφάσεις τους ελεύθερα από υπερβολικά εμπόδια και προβλήματα που προκαλεί η οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική πολιτική. Με άλλα λόγια αν μπορεί να κάνει κάτι η πολιτική είναι να άρει εμπόδια που θέτει, ώστε πράγματι οι σύγχρονες κοινωνίες να συμπεριλαμβάνουν όλους και όλες, να μην αφήνουν μεγάλα τμήματα πίσω.

Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στο Politicbank.gr εδώ