Μεγάλωσε στα Ιωάννινα. Aπό την ελληνική της παιδεία έμαθε το μέτρο και την προσήλωση στους στόχους της. Aπό τους γονείς της διδάχθηκε το νοιάξιμο για τους πιο αδύναμους. «Ο πατέρας μου ήταν διευθυντής στον τοπικό ΟΤΕ. Κάθε χρόνο, όταν με τη μητέρα μου έφτιαχναν τον κατάλογο των εργαζομένων για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή, πρώτα απ’ όλα έγραφαν τα ονόματα των καθαριστριών», λέει η Βούλα Τσέτση. Έφυγε από την Ελλάδα μόλις τελείωσε το Λύκειο, σπούδασε στην Ιταλία και βρέθηκε στις Βρυξέλλες όπου έχτισε «με πολλή δουλειά και γιαννιώτικο πείσμα» καριέρα στο Ευρωκοινοβούλιο. Σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων στην Ευρώπη ως γενική γραμματέας της ευρωομάδας των Πρασίνων και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ραγδαία ανερχόμενου Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος. Ηρθε στη χώρα μας για λίγες μέρες και… έπεσε πάνω στον «Μπάλλο», που προκάλεσε τα γνωστά προβλήματα στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

– Μια «Πράσινη» βλέπει με διαφορετικό τρόπο αυτά τα φαινόμενα;

– Με ματιά επιστημονική και πολιτική. Σκέφτομαι ότι συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, αλλά και πόσο σημαντικό είναι να αλλάξουν άμεσα όσα καθιστούν τα ακραία φαινόμενα κανονικότητα και το μέλλον μας αβέβαιο.

– Οι πολίτες συζητούν την κλιματική αλλαγή έπειτα από κάθε μεγάλη καταστροφή –όπως οι φωτιές το καλοκαίρι–, όμως η μνήμη συνήθως είναι κοντή…

– Συμφωνώ, αν και ο βαθμός συνειδητοποίησης του προβλήματος διαφέρει από χώρα σε χώρα. Σε γενικές γραμμές, πάντως, δεν είναι μόνο η κλιματική αλλαγή η οποία δεν αντιμετωπίζεται με την πρέπουσα σοβαρότητα. Υπάρχουν και άλλα θέματα για τα οποία ελάχιστοι μιλούν. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Κομισιόν, ποσοστό άνω του 18% του πληθυσμού της Ευρώπης πλήττεται από ενεργειακή φτώχεια. Εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν κάθε χειμώνα από το κρύο γιατί δεν έχουν ή δεν μπορούν να πληρώσουν θέρμανση. Στη χώρα μας το ποσοστό αγγίζει το 35%. Κι όμως, ένα διαφορετικό ενεργειακό μοντέλο θα μας έκανε ανεξάρτητους σε ενέργεια. Με τόση ηλιοφάνεια είναι αδιανόητο ότι δεν το έχουμε ακόμη καταφέρει…

– Η διαφορετική ενεργειακή πολιτική είναι από τους πυλώνες της φιλοσοφίας των Πρασίνων;

– Ακριβώς. Γιατί κλιματική δικαιοσύνη σημαίνει κοινωνική δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια για όλους. Δυστυχώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δείχνει την αλληλεγγύη που οφείλει σε μια μεγάλη μερίδα πολιτών, ούτε έχει προβεί στις αναγκαίες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις ώστε να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που σχετίζονται με τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, την αστική αναδιοργάνωση, τον αγροτικό μετασχηματισμό. Εμείς λέμε ότι σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον κανείς δεν πρέπει να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του, να νομίζει πως αυτά που κάνει αφορούν μόνο τον ίδιο. Βέβαια, το θέμα της ενέργειας έχει και γεωπολιτικές παραμέτρους, είναι πολύπλευρο.

– Τι θα μπορούσε να γίνει;

– Κατ’ αρχάς να αλλάξει το αφήγημα, έτσι όπως είναι δεν λειτουργεί. Οι περισσότεροι πολίτες έχουν προβλήματα επιβίωσης και πιστεύουν ότι η απειλή της κλιματικής αλλαγής είναι μακρινή. Πρέπει να τους πούμε με σαφήνεια τι συμβαίνει και τι θα συμβεί στο άμεσο μέλλον· να τους εξηγήσουμε τις εναλλακτικές λύσεις· να τους πείσουμε ότι είναι εφικτό να κάνουμε τη διαφορά σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο και για το κλίμα και για το πορτοφόλι μας. Ετσι θα κατανοήσουν τα οφέλη της πράσινης μετάβασης, των επενδύσεων που θα φέρουν εκατοντάδες χιλιάδες πράσινες θέσεις εργασίας – αλήθεια, τι ποσοστό από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα διατεθούν για τέτοιες επενδύσεις; Ειδικά στην Ελλάδα είναι επιτακτική ανάγκη να ποντάρουμε και σε τουρισμό ποιότητας, με ένα άλλο μοντέλο, μέσω του οποίου θα προστατεύουμε το φυσικό περιβάλλον και θα παράγουμε «καθαρές» τροφές. Και βέβαια μέσα από την παιδεία έχει έρθει η ώρα να αλλάξουν κάποιες νοοτροπίες. Στη βόρεια Ευρώπη οι άνθρωποι νιώθουν δικό τους τον δημόσιο χώρο και το περιβάλλον και τα προσέχουν. Όσο κατεβαίνουμε νοτιότερα, η φροντίδα σταματάει στο κατώφλι του σπιτιού μας. Από εκεί και πέρα δεν είναι δικό μας το πρόβλημα, λέμε.

– Στη Γερμανία το κόμμα των Πρασίνων είναι πλέον ρυθμιστής των εξελίξεων για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Σε τι οφείλεται η επιτυχία σας στις πρόσφατες εκλογές;

– Σε πάρα πολλή δουλειά και στη συνέπεια πολιτικού λόγου και έργων. Και στη Γερμανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη μιλάμε εδώ και χρόνια με τον ίδιο τρόπο για την οικονομία, την υγεία, την παιδεία. Υπηρετούμε απαρέγκλιτα το ίδιο όραμα. Οι πολίτες έχουν κουραστεί από κόμματα αναξιόπιστα, που ουσιαστικά δεν έχουν καμία ιδεολογική διαφορά μεταξύ τους και συγκυβερνούν για να κρατηθούν στην εξουσία. Ολοένα περισσότεροι ψηφοφόροι στρέφονται προς εμάς, λοιπόν, γιατί βλέπουν ότι οι άλλοι δεν κάνουν συμμαχίες, αλλά συμβιβασμούς για την «καρέκλα». Συνειδητοποιούν και τον ρόλο των λόμπι: στην κοινή αγροτική πολιτική, για παράδειγμα, για την οποία προορίζεται το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, τη μερίδα του λέοντος παίρνουν οι μεγάλες γεωργικές βιομηχανίες που καταστρέφουν το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα – μαζί και την υγεία μας. Η Αναλένα Μπέρμποκ έβαλε στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική δικαιοσύνη και πήρε το 14,8% των ψήφων. Η επιτυχία της μας δίνει δύναμη. Αν σε μια χώρα όπως η Γερμανία οι Πράσινοι γίνουν μοχλός αλλαγών, αυτό θα έχει επίδραση σε όλη την Ευρώπη. Το «πράσινο κύμα» θα μεγαλώσει κι άλλο, με στόχο το «πάντρεμα» της οικολογίας με την οικονομία.

Ο Κον-Μπεντίτ υπερασπίστηκε όσο κανείς την Ελλάδα της κρίσης

– Σε ποιες χώρες είναι ισχυρότερη η παρουσία των Πρασίνων;

– Στη Γαλλία, όπου οι δημοσκοπήσεις δίνουν στον Γιανίκ Ζαντό ποσοστό από 8% έως 10%, καθώς και σε Βέλγιο, Αυστρία, Σουηδία, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία και Φινλανδία, όπου συμμετέχουμε στις κυβερνήσεις, με πολλά υπουργεία. Σε μια συγκυβέρνηση, βέβαια, δεν μπορείς να περιμένεις ότι τα πράγματα θα αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται διαρκής αγώνας όπως και κάποιες υποχωρήσεις. Υπάρχουν όμως θέματα στα οποία είμαστε αμετακίνητοι, όπως αυτό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι από τις κόκκινες γραμμές, που αν μια κυβέρνηση περάσει εμείς θα αποχωρήσουμε αμέσως. Για εμάς η εξουσία είναι εργαλείο δουλειάς και μέσο για να υλοποιήσουμε το όραμά μας, μια πιο βιώσιμη κοινωνία – όχι αυτοσκοπός.

– Στην Ελλάδα, γιατί οι Οικολόγοι-Πράσινοι δεν έχουν καταφέρει να γίνουν υπολογίσιμη δύναμη; Είναι θέμα πολιτικής κουλτούρας, προσώπων ή συγκυριών; 

– Και τα τρία. Ο δικομματισμός κυριαρχεί στη χώρα μας. Προέκυψαν και ζητήματα οργάνωσης και προσωπικών φιλοδοξιών. Αλλά υπάρχει ένα πολιτικό κενό που πρέπει να καλυφθεί. Το σημαντικό είναι να αναδυθεί κάτι καινούργιο, όχι ποιος θα είναι ο αρχηγός.

– Ως καρφί το εκλαμβάνω αυτό…

– (Γελάει) Είναι! Για να διορθωθούν κάποια πράγματα πρέπει τα προβλήματα να τα παραδεχόμαστε. Ο στόχος είναι να ενώσουμε σε αυτόν τον χώρο όσους αναζητούν μια αξιόπιστη εναλλακτική την οποία δεν βρίσκουν στο υπάρχον πολιτικό σύστημα. Είναι πολλοί οι ψηφοφόροι που έχουν εγκλωβιστεί σε κόμματα που δεν τους καλύπτουν.

– Η συμπόρευση με τον ΣΥΡΙΖΑ έκανε καλό στους Έλληνες Πρασίνους;

– Σίγουρα όχι. Δεν θέλω να κρίνω την απόφαση που πήραν το 2015. Προσωπικά, δεν θα προχωρούσα ποτέ σε μια συμμαχία εάν δεν ήμουν αρκετά δυνατή ώστε να μην άγομαι και φέρομαι από τους άλλους. Αν το ποσοστό σου είναι 2% κι έχεις δίπλα σου ένα 30% που επιβάλλει γεωτρήσεις στο Αιγαίο και στην Ήπειρο και συνεχίζει παλιές ενεργειακές πολιτικές, τι θα κάνεις; Νομίζω, όμως, ότι σήμερα είναι έτοιμοι για ένα νέο δυναμικό ξεκίνημα.

– Έχετε συνεργαστεί με τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ. Τι θυμάστε πιο έντονα;

– Δεκατέσσερα χρόνια διήρκεσε η συνεργασία μας – εκείνος ήταν πρόεδρος της ευρωομάδας μας κι εγώ γενική γραμματέας. Μεγάλο σχολείο για εμένα! Ήταν, ίσως, ο μόνος Ευρωπαίος πολιτικός που υπερασπίστηκε με σθένος την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης. Καταλάβαινε ότι αν η ελληνική πληγή δεν γιατρευόταν, θα αρρώσταινε όλη η Eυρώπη. Hταν πάντα δέκα βήματα πιο μπροστά από τους άλλους.

Γιαννιώτικο πείσμα

«Ξεκίνησα να εργάζομαι στις Βρυξέλλες ως βοηθός ενός Ιταλού ευρωβουλευτή. Στη συνέχεια έγινα υπεύθυνη περιφερειακής πολιτικής των Πρασίνων και μετά αναπληρώτρια γενική γραμματέας τους. Ούτε ξέρω πώς τόλμησα να κατέβω υποψήφια το 1995! Έλληνες ευρωβουλευτές δεν υπήρχαν στο Ευρωκοινοβούλιο, κανέναν δεν είχα να με προτείνει, μόνο γιαννιώτικη ξεροκεφαλιά και πείσμα. Δούλεψα πάρα πολύ, έφτυσα αίμα. Ως γενική γραμματέας πλέον, έχω σχεδόν παγιωθεί. Ψηφίζομαι κάθε πέντε χρόνια, η θητεία μου ανανεώνεται αδιάλειπτα από το 2004. Έχω μάθει να εργάζομαι σκληρά, αλλά χωρίς το κόμπλεξ να φανώ, χωρίς εγωπάθεια. Με ενδιαφέρει το αποτέλεσμα για το κόμμα, όχι η προσωπική μου προβολή. Αντλώ δύναμη από τον σύζυγο και τα παιδιά μου και ενέργεια από το κολύμπι. Κολυμπάω καθημερινά 1,5 χλμ. Τα τελευταία 20 χρόνια οι μέρες που δεν έχω κολυμπήσει είναι μετρημένες στα δάχτυλα!».

Η συνάντηση

Γευματίσαμε στο ιταλικό εστιατόριο Facce Strane, στα Ιλίσια, για τις σπιτικές γεύσεις του, αλλά και για να βρίσκεται κοντά στο ξενοδοχείο της, μια και το πρόγραμμά της ήταν πολύ φορτωμένο. Επιλέξαμε σαλάτες. Με ντοματάκια, μοτσαρέλα, σπανάκι, κρουτόν και λάδι βασιλικού εκείνη, πράσινη με σολομό και πορτοκάλι εγώ. Ήπιαμε ανθρακούχο νερό και κλείσαμε με καφέ. Πληρώσαμε 33 ευρώ. «Πώς μας έβλεπαν οι Ευρωπαίοι όταν ξεκινήσατε και πώς σήμερα;», τη ρώτησα. «Θα συγκρίνω με το 2008, την αρχή της κρίσης. Τότε μας αδίκησαν, αλλά το κατάλαβαν στη συνέχεια. Είδαν ότι έχουμε κουσούρια, όμως είμαστε γενναιόδωρος λαός. Ανοίξαμε τα σπίτια μας για τους πρόσφυγες. Σήμερα η προσοχή έχει μετατοπιστεί σε Ουγγαρία, Πολωνία. Οι κυβερνήσεις τους παραβιάζουν κατάφωρα το ευρωπαϊκό δίκαιο. Εκεί βρίσκεται το πραγματικό πρόβλημα».