Το άρθρο πρωτο-δημοσιεύθηκε στο https://tvxs.gr/news/blogarontas/ethniko-sxedio-anakampsis-kai-anthektikotitas-ellada-20

    του Πάνου Γρέδη

ιδρυτικού μέλους των ΠΡΑΣΙΝΩΝ

www.prasinoi.eu

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», που παρουσιάστηκε από την Κυβέρνηση στις 31.03.2021, μετά από τη συζήτησή του στη Βουλή θα οδεύσει στα μέσα Απριλίου προς τις Βρυξέλλες. Στην έδρα της ΕΕ θα ακολουθήσει μία δίμηνη διαδικασία διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως ότου εγκριθεί η προκαταβολή, που υπολογίζεται στο 13% του προϋπολογισμού, περίπου 2,3 δισ. ευρώ. Τόσα περίπου έχουν εγγραφεί και στον φετινό προϋπολογισμό.

Το Εθνικό Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» θα διεκδικήσει τις επιχορηγήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, ύψους 18 δισ. ευρώ, ενώ άλλα 13 δισ. ευρώ θα είναι τα δάνεια του Ταμείου, που προορίζονται για ιδιωτικές επενδύσεις. Τέλος, θα περιλαμβάνει «ορόσημα και στόχους» που θα συμφωνηθούν με τις Βρυξέλλες, οι οποίες θα προτείνουν το χρονοδιάγραμμα όλων των εκταμιεύσεων.

Τέσσερις βασικοί πυλώνες μεταρρυθμίσεων για την περίοδο 2021-2027 προβλέπονται στο Εθνικό Σχέδιο «Ελλάδα 2.0», ήτοι πράσινη μετάβαση, ψηφιακή μετάβαση στη δημόσια διοίκηση και στις επιχειρήσεις, μετασχηματισμός της οικονομίας μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) και ιδιωτικών επενδύσεων και κοινωνική συνοχή, απασχόληση, δεξιότητες.

Η «Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» που εγκρίθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, θεσπίζει ένα παγκόσμιο πλαίσιο για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης έως το 2030. Περιλαμβάνει μια φιλόδοξη δέσμη 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και 169 συνδεδεμένων στόχων, που θα πρέπει να προωθήσουν οι χώρες και τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Οι ΣΒΑ, μαζί με τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, αποτελούν τον χάρτη πορείας για έναν καλύτερο κόσμο και το παγκόσμιο πλαίσιο για τη διεθνή συνεργασία στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης και των οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και σχετικών με τη διακυβέρνηση πτυχών. Η ΕΕ ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών και έχει δεσμευθεί πλήρως για την εφαρμογή της στο πλαίσιο των πολιτικών της «Ευρώπη Ατζέντα 2030».

Με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» έχουμε ως χώρα την μεγάλη πρόκληση αλλά και ταυτόχρονα την ευκαιρία για την πλήρη υλοποίηση των ΣΒΑ στο πλαίσιο «Ευρώπη Ατζέντα 2030». Τούτο μπορεί να επιτευχθεί με τη δέουσα πολιτική συναίνεση, ούτως ώστε να φροντίσουμε για την  ενσωμάτωση στους τέσσερις πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου των «17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης» για τη μετάβαση προς μία ΠΡΑΣΙΝΗ οικονομική και κοινωνική συνοχή σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα.

Ο νέος πολυετής προϋπολογισμός 2021-2027 της ΕΕ ως εργαλείο για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ)

Ο πολυετής ευρωπαϊκός προϋπολογισμό της περιόδου 2021-2027 είναι ένας προϋπολογισμός που διέπεται από τις αρχές της ευημερίας, της βιωσιμότητας, της αλληλεγγύης και της ασφάλειας. Η βιώσιμη ανάπτυξη βρίσκεται στο επίκεντρο των προτάσεων και προωθείται μέσω πολυάριθμων προγραμμάτων. Ενδεικτικά παρατίθενται κατωτέρω ορισμένες εν των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήτοι:

• Οι καινοτόμες λύσεις για τη στήριξη της μετάβασης προς τη βιώσιμη ανάπτυξη θα απαιτήσουν πρωτοφανείς επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του μεγαλύτερου μέχρι σήμερα προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ, με προτεινόμενο προϋπολογισμό ύψους 100 δισ. EUR.
• Ένας πιο φιλόδοξος στόχος για ενσωμάτωση της διάστασης του κλίματος σε όλα τα προγράμματα της ΕΕ, με στόχο το 25 % των δαπανών της ΕΕ να συμβάλλουν στην επίτευξη κλιματικών στόχων, καθώς και στόχων μετάβασης σε καθαρή ενέργεια.
• Μια αναθεωρημένη πολιτική συνοχής με προϋπολογισμό άνω των 370 δισ. EUR – τον υψηλότερο προϋπολογισμό από όλες τις πολιτικές της ΕΕ και τις πρωτοβουλίες της περιόδου 2021-2027 – που θα προσελκύσει σημαντικές πρόσθετες εθνικές και ιδιωτικές επενδύσεις. Η πρόταση εστιάζεται στη βιώσιμη μεγέθυνση, στη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στο περιβάλλον και στην αποδοτική χρήση των πόρων, καθώς και στην κοινωνική ένταξη. Η αναθεωρημένη πολιτική συνοχής θα επιτρέψει στην ΕΕ να υλοποιήσει τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού σχετικά με τη δράση για το κλίμα και θα συμβάλει στον προσδιορισμό των ΣΒΑ εφόσον η υλοποίηση γίνεται σε στενή συνεργασία με τις περιφέρειες και τις τοπικές αρχές. Η επένδυση στον άνθρωπο θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα με το μελλοντικό Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ+) που συμβάλλει στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων.
• Μια απλουστευμένη, εκσυγχρονισμένη κοινή γεωργική πολιτική με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 365 δισ. EUR για να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε ασφαλή, υψηλής ποιότητας, οικονομικά προσιτά, θρεπτικά και ποικίλα τρόφιμα για τα 500 εκατομμύρια καταναλωτών της ΕΕ. Η νέα κοινή γεωργική πολιτική θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο περιβάλλον και το κλίμα. Όλοι οι γεωργοί που λαμβάνουν στρεμματικές ενισχύσεις και ενισχύσεις με βάση το ζωικό κεφάλαιο θα πρέπει να συμμορφώνονται με μια σειρά απαιτήσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τα ύδατα, το έδαφος, τη βιοποικιλότητα και το τοπίο, καθώς και με τη δημόσια υγεία, την υγεία των φυτών και την υγεία και καλή διαβίωση των ζώων.
• Ενισχυμένο περιβαλλοντικό πρόγραμμα LIFE, με προϋπολογισμό ύψους 5,5 δισ. EUR για έργα που στηρίζουν το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα, καθώς και νέα ειδική συνιστώσα για τη στήριξη της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια.
• Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και μια κοινωνία που χρειάζεται για την επίτευξη των ΣΒΑ. Το προτεινόμενο πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη, με προϋπολογισμό 9,2 δισ. EUR θα επιδιώξει τον σκοπό αυτό, για παράδειγμα στηρίζοντας την παροχή μεγάλης κλίμακας ικανοτήτων στην υπολογιστική υψηλών επιδόσεων και την τεχνητή νοημοσύνη, που θα προσφέρουν νέες ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη, μεταξύ άλλων για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα.
• Απλουστευμένο και πιο στοχευμένο Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας με συνολικό προϋπολογισμό 6,14 δισ. EUR για τη στήριξη της κοινής αλιευτικής πολιτικής, της θαλάσσιας πολιτικής της ΕΕ και των διεθνών δεσμεύσεων στον τομέα της διακυβέρνησης των ωκεανών, ειδικότερα στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
• Το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την περίοδο 2021-2027 αποσκοπεί στην ανάπτυξη έξυπνων, βιώσιμων, ασφαλών, προστατευμένων υποδομών χωρίς αποκλεισμούς στον τομέα των μεταφορών, της ενέργειας και στον ψηφιακό τομέα, με προτεινόμενο προϋπολογισμό ύψους 42,3 δισ. EUR. Τουλάχιστον το 60 % της χρηματοδότησης από το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη» θα συμβάλει στη δράση για το κλίμα.
• Αυξημένος προϋπολογισμός για το μελλοντικό πρόγραμμα Erasmus σε 30 δισ. EUR, ώστε να μπορούν περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες να σπουδάσουν, να καταρτίζονται, να προσφέρουν εθελοντική εργασία και να αποκτούν επαγγελματική εμπειρία στο εξωτερικό.

Οι «17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης» στο επίκεντρο των πολιτικών της ΕΕ στο πλαίσιο «Ευρώπη Ατζέντα 2030»

1. Μηδενική φτώχεια: Εξάλειψη της φτώχειας σε όλες τις μορφές και παντού 

Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων αποτελεί το βασικό κατευθυντήριο πλαίσιο για την καταπολέμηση της φτώχειας σε επίπεδο ΕΕ. Η πλειονότητα των 20 αρχών του αφορούν άμεσα τους ΣΒΑ για τη φτώχεια, όπως είναι η μείωση της φτώχειας σε όλες της τις διαστάσεις, η υλοποίηση κατάλληλων συστημάτων προστασίας σε εθνικό επίπεδο, καθώς και η δημιουργία κατάλληλων πλαισίων πολιτικής για τη στήριξη των επενδύσεων για την εξάλειψη της φτώχειας.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ελάχιστου Εισοδήματος ευαισθητοποιεί σχετικά με την ανάγκη προσφοράς επαρκών παροχών ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

2. Μηδενική πείνα: Εξάλειψη της πείνας, επίτευξη επισιτιστικής ασφάλειας, βελτίωση της διατροφής και προώθηση της βιώσιμης γεωργίας

Η εκσυγχρονισμένη και απλουστευμένη κοινή γεωργική πολιτική της ΕΕ επιδιώκει να μεγιστοποιήσει τη συμβολή της στην υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ). Στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον  πολυετή προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2027 αναφέρεται ρητά ως στόχος η περαιτέρω βελτίωση της βιώσιμης ανάπτυξης της γεωργίας, των τροφίμων και των αγροτικών περιοχών.

Μία καλή πρακτική άλλων Κ-Μ της ΕΕ αποτελεί π.χ. το πρόγραμμα για την ποικιλότητα των καλλιεργούμενων φυτών στη Σουηδία. Αφορά τη συλλογή σπόρων προς σπορά και άλλων παλαιότερων ποικιλιών από ολόκληρη τη Σουηδία και τη διατήρησή τους στη Σκανδιναβική Τράπεζα Γονιδίων (Nordic Gene Bank). Εισάγει εκ νέου παλαιά καλλιεργούμενα φυτά στην αγορά.

3. Καλή υγεία και ευημερία: Εξασφάλιση υγιούς ζωής και προώθηση της ευημερίας για όλους και σε όλες τις ηλικίες 

Η ΕΕ ενέκρινε ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης, όσον αφορά τη μικροβιακή αντοχή, στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία» για να διαφυλαχθεί η δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης των λοιμώξεων στους ανθρώπους και τα ζώα.

Το σχέδιο δράσης προβλέπει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών στην ανθρώπινη υγεία, ενισχύει την έρευνα για νέα αντιμικροβιακά, εμβόλια και διαγνωστικές δοκιμές, παρέχει περαιτέρω κίνητρα για την καινοτομία, συμβάλλει στη διαμόρφωση επιστημονικά τεκμηριωμένων πολιτικών και νομικών μέτρων και καλύπτει τα κενά γνώσης.
Όσον αφορά την πρόληψη, οι επικυρωμένες βέλτιστες πρακτικές εφαρμόζονται σε ευρύτερη κλίμακα σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ.

4. Ποιοτική εκπαίδευση: Χωρίς αποκλεισμούς και ισότιμη ποιότητα της εκπαίδευσης και προώθηση των ευκαιριών διά βίου μάθησης για όλους

Προκειμένου να συμμορφωθεί με την πρώτη αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συντονίζει τη νέα ατζέντα δεξιοτήτων για την Ευρώπη και συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025.

Σκοπός είναι να βελτιωθούν οι διαστάσεις των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που αφορούν την κατάργηση των αποκλεισμών, τη διά βίου μάθηση και την εστίαση στην καινοτομία.

5. Ισότητα των φύλων: Επίτευξη της ισότητας των φύλων και χειραφέτηση όλων των γυναικών και κοριτσιών 

Ήδη από το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων. Η στρατηγική δέσμευση αποτελεί το πλαίσιο των συνεχιζόμενων εργασιών της Επιτροπής για την προαγωγή της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης των γυναικών και επικεντρώνεται στους ακόλουθους πέντε τομείς προτεραιότητας:
-Αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και της ισότιμης οικονομικής ανεξαρτησίας.
-Μείωση των διαφορών μεταξύ των φύλων όσον αφορά τους μισθούς, τις αποδοχές και τις συντάξεις.
-Προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
-Καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου και προστασία και στήριξη των θυμάτων.
-Προώθηση της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών παγκοσμίως.
Περαιτέρω, η στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων προβλέπει την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων σε όλες τις πολιτικές και τα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ.

6. Καθαρό νερό και αποχέτευση: Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της βιώσιμης διαχείρισης του νερού και της αποχέτευσης για όλους 

Οι ευρωπαϊκές δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας στον τομέα των υδάτων προάγουν λύσεις για τις συναφείς προκλήσεις. Η εταιρική σχέση στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στην περιοχή της Μεσογείου (PRIMA), πρωτοβουλία με προϋπολογισμό 494 εκατ. EUR, επικεντρώνεται στη λειψυδρία, τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια στην περιοχή της Μεσογείου.
Η Μάλτα π.χ. ενθαρρύνει τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στην βελτίωση της διαχείρισης του νερού και της αποχέτευσης. Μέσω του κύκλου σχεδιασμού για τις λεκάνες απορροής ποταμών εξασφαλίζεται η υψηλή συμμετοχή των κοινοτήτων και των ενδιαφερομένων.

7. Φτηνή και καθαρή ενέργεια: Διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη, βιώσιμη και σύγχρονη ενέργεια για όλους

Η ίδρυση Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης έχει εξελιχθεί σε βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έχουν ήδη εγκριθεί πρωτοβουλίες για την επίτευξη της Ενεργειακής Ένωσης. Ειδικότερα, η δέσμη μέτρων «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» του 2016 θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός πιο ανταγωνιστικού, σύγχρονου και καθαρού ενεργειακού συστήματος γύρω από τους τρεις κύριους στόχους, ήτοι: προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση, επίτευξη παγκόσμιας πρωτοπορίας στην ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και παροχή δίκαιων συναλλακτικών όρων για τους καταναλωτές.

Οι κοινότητες ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι οντότητες μέσω των οποίων τόσο οι πολίτες όσο και οι τοπικές αρχές κατέχουν ή συμμετέχουν στην παραγωγή και/ή χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Έχουν ήδη δρομολογηθεί περισσότερες από 2 500 πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ και διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ενεργοποίηση της ενεργειακής μετάβασης στην Ευρώπη. Η τοπική διάσταση και το αίσθημα ευθύνης που συνεπάγονται αυτές οι πρωτοβουλίες ενισχύουν την κοινωνική αποδοχή για έργα στον τομέα της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και ιδίως της αιολικής και ηλιακής ενέργειας.

8. Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη: Προώθηση της διαρκούς, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και της πλήρους και παραγωγικής απασχόλησης και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους 

Το «Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη», γνωστό και ως «Σχέδιο Γιούνκερ», τόνωσε σημαντικά το επενδυτικό κλίμα. Έχει ήδη υποστηρίξει περισσότερες από 750 000 θέσεις εργασίας. Ο αριθμός αυτός ανήλθε σε 1,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2020. Περισσότερες από 850.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) απολαμβάνουν βελτιωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Τουλάχιστον το 40 % της χρηματοδότησης από το σκέλος υποδομής και καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων στηρίζει συνιστώσες έργων που συνεισφέρουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, όπως επιτάσσει η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.

Το 2014, στην Πορτογαλία δημιουργήθηκε ένας συνασπισμός εθνικών κεντρικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό την ετοιμασία μιας κοινής θέσης επί της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ο συνασπισμός διοργάνωσε εθνικές διαδικασίες διαβούλευσης, ερωτηματολόγια στο διαδίκτυο και τοπικά εργαστήρια για να συζητηθούν οι προσδοκίες από την Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των προσδοκιών όσον αφορά τον ΣΒΑ 8.

9. Βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές: Κατασκευή ανθεκτικών υποδομών,  προαγωγή της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς εκβιομηχάνισης και υποστήριξη της καινοτομίας

Τα διευρωπαϊκά δίκτυα ανταποκρίνονται στην ανάγκη για ανθεκτικές, απρόσκοπτες και καινοτόμες υποδομές στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και των ψηφιακών τεχνολογιών. Στόχος τους είναι να παρέχουν συνδεσιμότητα σε όλες τις περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμβάλλοντας στην ένταξη των πολιτών σε όλη την Ευρώπη.

Η Σουηδία πρωτοπορεί στην καινοτομία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχοντας υψηλά επίπεδα ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη, υψηλό αριθμό αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, καινοτόμες ΜΜΕ και υψηλό μερίδιο της απασχόλησης σε δραστηριότητες υψηλής έντασης γνώσεων.

10. Λιγότερες ανισότητες: Μείωση των ανισοτήτων σε όλα τα Κ-Μ της ΕΕ

Πολλές από τις 20 αρχές του ευρωπαϊκού πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων αφορούν τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους, τη δικαιοσύνη και την ένταξη στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο αποτελεί βασικό μηχανισμό υλοποίησης του πυλώνα, και έχει ενισχυθεί περαιτέρω με έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη, τις ανισότητες και την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Η πολιτική συνοχής της ΕΕ προωθεί την κοινωνική ένταξη με παράλληλη καταπολέμηση της φτώχειας και των διακρίσεων.

Το σύστημα φορολογίας και παροχών της Κύπρου έχει καταστεί αποτελεσματικότερο για αντιμετώπιση της εισοδηματικής ανισότητας. Για παράδειγμα, το 2014 η Κύπρος εισήγαγε ένα σύστημα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, το οποίο μεταξύ άλλων παρέχει κίνητρα για εργασία. Το εν λόγω σύστημα έχει ιδιαίτερα θετική επίδραση στη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας, και έχει συμβάλει στην ενίσχυση του δικτύου κοινωνικής προστασίας.

11. Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες: Επίτευξη ασφαλών, ανθεκτικών, βιώσιμων και χωρίς αποκλεισμούς πόλεων και οικισμών

Το αστικό θεματολόγιο της ΕΕ δρομολογήθηκε τον Μάιο του 2016 με το Σύμφωνο του Άμστερνταμ. Αποτελεί μια νέα πολυεπίπεδη μέθοδο εργασίας για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, των πόλεων, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων, με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης, της βιωσιμότητας και της καινοτομίας στις πόλεις της Ευρώπης και την ταυτοποίηση και την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων.

12. Yπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή: Διασφάλιση μεθόδων βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής

Οι νέοι κανόνες της ΕΕ για τα απόβλητα εγκρίθηκαν το 2018 με στόχο έως το 2030 όλα τα κράτη μέλη να επαναχρησιμοποιούν ή να ανακυκλώνουν το 60 % των αστικών απορριμμάτων και το 70 % των απορριμμάτων συσκευασίας, καθώς και να μειώσουν την υγειονομική ταφή ποσοστό χαμηλότερο του 10 % έως το 2035.

Οι νέοι κανόνες για τα απόβλητα, για πρώτη φορά υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ειδικά προγράμματα πρόληψης της σπατάλης τροφίμων και να μειώσουν τα επίπεδα των απορριμμάτων τροφίμων, καθώς και να τα παρακολουθούν και να υποβάλλουν σχετικές εκθέσεις.

Μαζί με τα μέλη της, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών Τροφίμων το 2017, παρείχε καθημερινά σε 44 700 φιλανθρωπικές οργανώσεις πρώτης γραμμής 4,1 εκατ. γεύματα για 8,1 εκατομμύρια ανθρώπους.

13. Δράση για το κλίμα: Ανάληψη επείγουσας δράσης για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και των επιπτώσεών του

Οι τοπικές αρχές αποτελούν βασικές κινητήριες δυνάμεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής στο κοντινότερο στους πολίτες επίπεδο διακυβέρνησης. Στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια, χιλιάδες αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν δεσμευτεί οικειοθελώς να υλοποιήσουν τους ενωσιακούς στόχους για το κλίμα και την ενέργεια.

Η Γαλλία έχει καταστήσει υποχρεωτική για τους δήμους με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων, που καλύπτουν το 90 % του πληθυσμού της χώρας,  την εκπόνηση τοπικών σχεδίων για το κλίμα, τα οποία πρέπει να περιλαμβάνουν ενότητες σχετικά με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν. Το 2018 περίπου το 75 % των γαλλικών δήμων είχε εκπονήσει τοπικά σχέδια μετριασμού και περίπου το 55 % είχε εκπονήσει τοπικά σχέδια προσαρμογής.

14. Ζωή στο νερό: Διατήρηση και αειφόρος χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης 
Η ΕΕ, τα κράτη μέλη και οι εταίροι της επεξεργάζονται συγκεκριμένη δέσμη μέτρων για την επίτευξη ενός υγιούς και παραγωγικού θαλάσσιου περιβάλλοντος στη Βαλτική Θάλασσα, τον Βορειοανατολικό Ατλαντικό και τη Μεσόγειο, η οποία βασίζεται στην παρακολούθηση και την αξιολόγηση. Επιπλέον, η ΕΕ προωθεί συμπληρωματικές φιλόδοξες περιφερειακές πρωτοβουλίες για επί μέρους θέματα, όπως η δέσμευση που ανέλαβε το 2017 για τη μείωση κατά 80 % των εκπομπών NOx των πλοίων που δραστηριοποιούνται στη Βαλτική Θάλασσα.

Η Διατλαντική Συμμαχία Ωκεανογραφικής Έρευνας που εγκαινιάστηκε το 2017 είναι μια συνεργασία μεταξύ της ΕΕ, της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής, που αποσκοπεί στον εμπλουτισμό των επιστημονικών γνώσεων για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τις αλληλεπιδράσεις με τους ωκεανούς, την κλιματική αλλαγή, καθώς και τα τρόφιμα.

Το «Fish Forward» είναι ένα έργο του WWF Αυστρίας, στο οποίο συμμετέχουν 17 εταίροι οι οποίο συνεργάζονται με καταναλωτές, επιχειρήσεις και κρατικούς φορείς για την ενίσχυση της παραγωγής και κατανάλωσης κοινωνικά δίκαιων και κλιματικά έξυπνων θαλασσινών.

15. Ζωή στη στεριά: Προστασία, αποκατάσταση και προαγωγή της αειφόρου χρήσης των χερσαίων οικοσυστημάτων, βιώσιμη διαχείριση των δασών, καταπολέμηση της απερήμωσης, ανάσχεση και αντιστροφή της υποβάθμισης του εδάφους και ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας

Το 2017 η ΕΕ ενέκρινε σχέδιο δράσης για τη φύση, τον άνθρωπο και την οικονομία. Το σχέδιο έχει ως στόχο να επιταχυνθούν η εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου και η πρόοδος προς την επίτευξη του στόχου της ΕΕ όσον αφορά την ανάσχεση και την αντιστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών οικοσυστήματος και να λαμβάνονται καλύτερα υπόψη οι κοινωνικοί και οικονομικοί στόχοι. Συμπληρώθηκε από πρωτοβουλία για να αντιμετωπιστεί η μείωση των επικονιαστών στην ΕΕ.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η WWF Ελλάς, η Βουλγαρική εταιρεία για την προστασία των πτηνών και η Βασιλική εταιρεία για την προστασία των πτηνών ένωσαν τις δυνάμεις τους για να σταματήσει η φθίνουσα πορεία του πληθυσμού του Ασπροπάρη στα Βαλκάνια.

16. Ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί: Προώθηση ειρηνικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών για την αειφόρο ανάπτυξη, παροχή πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλους και οικοδόμηση αποτελεσματικών, υπεύθυνων και χωρίς αποκλεισμούς θεσμών σε όλα τα επίπεδα

Το 2017 συστάθηκε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ως ανεξάρτητο ευρωπαϊκό όργανο με αρμοδιότητα έρευνας και δίωξης αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης. Μετά από μια προπαρασκευαστική φάση διάρκειας τριών ετών, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει ήδη αναλάβει τα καθήκοντά της. Η εξέλιξη αποτελεί αποφασιστική βελτίωση στην καταπολέμησης της απάτης, της διαφθοράς και άλλων αδικημάτων που τελούνται σε βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Ο γαλλικός νόμος του 2017 σχετικά με την υποχρέωση επαγρύπνησης θεσπίζει ευθύνη των εταιρειών να εφαρμόζουν μέτρα με τα οποία διασφαλίζεται ότι οι θυγατρικές, οι προμηθευτές και οι υπεργολάβοι τους σε όλο τον κόσμο τηρούν τις ορθές κοινωνικές, περιβαλλοντικές και δεοντολογικές πρακτικές.

17. Συνεργασία για τους στόχους: Ενίσχυση των μέσων εφαρμογής και αναζωογόνηση της παγκόσμιας σύμπραξης για τη βιώσιμη ανάπτυξη 

Το Ευρωπαϊκό Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη προτείνουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ ως εγγύηση για την αποδέσμευση και την προώθηση των επενδύσεων στην Αφρική και στις γειτονικές χώρες.
Η ΕΕ έχει αναλάβει δέσμευση από κοινού με άλλους εταίρους της G20 και διεθνούς οργανισμούς στο σύμφωνο της G20 με την Αφρική, με στόχο την τόνωση των επενδύσεων στις συμμετέχουσες χώρες της Αφρικής.
«Η Φινλανδία που θέλουμε έως το 2050 – Η δέσμευση της κοινωνίας για βιώσιμη ανάπτυξη» είναι ένας καινοτόμος τρόπος να συμμετάσχει το σύνολο της κοινωνίας στην υλοποίηση των ΣΒΑ

Ανάπτυξη συνεκτικών πολιτικών για την υλοποίηση των ΣΒΑ μαζί με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0»

Για την επιτυχή επίτευξη των ΣΒΑ πρέπει τόσο οι ευρωπαϊκές όσο και εθνικές στρατηγικές να συνδέονται με τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές, με την κοινωνία των πολιτών και τις επαγγελματικές οργανώσεις σε μία πολυεπίπεδη και πολυσυμμετοχική προσέγγιση διακυβέρνησης. Για την υλοποίηση των ΣΒΑ καθώς και της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, απαιτείται ανάπτυξη συνεκτικών πολιτικών που παράγουν διαρκή κοινωνικά, οικονομικά, διοικητικά και περιβαλλοντικά κοινά οφέλη για όλους του πολίτες.

Προς τούτο, θα πρέπει να αναληφθεί δράση από όλους τους φορείς, ήτοι τις περιφέρειες, τις πόλεις, τους πολίτες, τις κοινότητες, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών. Είναι καιρός, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί μια προορατική και φιλόδοξη στρατηγική για μία βιώσιμη και εναλλακτική ΠΡΑΣΙΝΗ οικονομική και κοινωνική συνοχή κατά τα επόμενα δέκα χρόνια στην Ελλάδα στο πλαίσιο «Ευρώπη Ατζέντα 2030».

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» πρέπει να απορροφήσει τις όποιες αναταράξεις σε ορισμένους δύσκολους συμβιβασμούς ανάμεσα στις περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και τις σχετικές διαστάσεις για μία εναλλακτική πράσινη διακυβέρνηση στην Ελλάδα, που να λαμβάνει υπόψη όλους τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) προκειμένου να τους μετατρέψει σε πρακτικές λύσεις για την ευημερία των πολιτών.

Υιοθέτηση Εναλλακτικών Δεικτών Αξιολόγησης της Ανθρώπινης Προόδου

Η ανάγκη μεταστροφής σε ένα πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης κάνει επιτακτική την υιοθέτηση εναλλακτικών δεικτών αξιολόγησης της ανθρώπινης προόδου. Οι εν λόγω δείκτες θα πρέπει να αξιολογούν όχι μόνο τις οικονομικές επιδόσεις μιας κοινωνίας, όπως το μέγεθος του ΑΕΠ ή το ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, αλλά κυρίως την ανθρώπινη ευημερία και την ευρύτερη επίδραση των οικονομικών πολιτικών στο περιβάλλον και την κοινωνία.

Υφιστάμενα και εφαρμόσιμα θεωρητικά πλαίσια όπως ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI) και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς αξιολόγησης των ακολουθούμενων οικονομικών πολιτικών και των διαφόρων προγραμμάτων στήριξης. Ειδικότερα, στην περίπτωση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων στήριξης, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης της ΕΕ, κρίνεται σκόπιμο η αξιολόγηση των χρηματοδοτούμενων έργων να περιλαμβάνει και αποτίμηση της συμβολής των συγκεκριμένων δράσεων στην επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και των 169 συνδεδεμένων επί μέρους στοχεύσεων.

Τούτο θα μπορούσε να γίνει εφικτό με τη δημοσίευση πίνακα αποτελεσμάτων, όπου θα εμφανίζεται η εξέλιξη των σχετικών δεικτών βιώσιμης ανάπτυξης στο πλαίσιο του κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, όπου γίνεται η αξιολόγηση της πορείας του μεταρρυθμιστικού προγράμματος της κάθε κράτους μέλους της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό η ΕΕ θα μπορεί να δώσει σάρκα και οστά στην διακηρυγμένη πολιτική της για βιώσιμη ανάπτυξη στο πλαίσιο των πολιτικών  της «Ευρώπη Ατζέντα 2030».

Πηγές

-“Next Generation EU” – Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Ελληνική Κυβέρνηση, 31 Μαρτίου 2021
-European Commission. Reflection paper towards a sustainable Europe by 2030 – COM (2019) 22 final. Brussels, 30.01.2019
-European Commission. Annexes 1 to 3 to the Reflection paper towards a sustainable Europe by 2030 – COM (2019) 22 final. Brussels, 30.01.2019

Photo by Martin Sanchez on Unsplash