Παρά τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και των περισσότερων ΜΜΕ να αποκρύψουν το γεγονός των παράνομων επαναπροωθήσεων αλλά και να απαντούν με ψέματα σε στοιχεία που δημοσιοποιούν διεθνείς οργανισμοί αλλά και αξιόπιστα διεθνής ΜΜΕ, η αλήθεια δεν μπορεί να αποκρυβεί. Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Μεταναστών,
Felipe González Morales, με την έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ “
Human rights violations at international borders: trends, prevention and accountability Report of the Special Rapporteur on the human rights of migrants” εκθέτει την ελληνική κυβέρνηση ότι στην πραγματικότητα ψεύδεται ισχυριζόμενη ότι δεν γίνονται παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από τις ελληνικές αρχές στην Τουρκία. Μάλιστα επιβεβαιώνει ότι υπάρχουν και νεκροί. Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι γίνονται επαναπροωθήσεις και μάλιστα με την ανοχή ή συμμετοχή της FRΟΝΤΕΧ. Και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι παράνομες επαναπροωθήσεις παραμένουν μια de facto πρακτική πολλών κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων και η ελληνικήξ: “
The Special Rapporteur concludes that pushbacks remain the de facto general policy in many States and continue to seriously impede the enjoyment of the human rights of migrants who cross international borders”.
Αναφέρερται μάλιστα στο θέμα του Frontex: “Ο Frontex βρίσκεται αντιμέτωπος με έλεγχο για τις επιχειρήσεις του στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Ειδικός Εισηγητής σημειώνει ότι, τον Οκτώβριο του 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε να παγώσει μέρος του προϋπολογισμού του οργανισμού για το 2022 και να τον καταστήσει διαθέσιμο μόνο εάν ο Frontex βελτίωνε την παρακολούθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις οικονομικές διαδικασίες προσλήψεων και προμηθειών. Ο Ειδικός Εισηγητής χαιρετίζει την πρόσφατη επανεξέταση από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή του μηχανισμού καταγγελιών του οργανισμού για εικαζόμενες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων και έκδοση απόφασης που διατυπώνει μια σειρά προτάσεων για τη βελτίωση της προσβασιμότητας του μηχανισμού καταγγελιών για πιθανά θύματα παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων και την ενίσχυση της διαφάνειας και λογοδοσία των επιχειρήσεων του Frontex. Επιπλέον, ο Ειδικός Εισηγητής σημειώνει ότι, τον Μάιο του 2021, κατατέθηκε προσφυγή στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για λογαριασμό δύο αιτούντων άσυλο που υπέστησαν επαναπροώθηση στο Αιγαίο Πέλαγος, η οποία ισχυρίζεται ότι ο Frontex φέρει νομική ευθύνη για την αποτυχία τερματισμού των δραστηριοτήτων του στην Ελλάδα, παρά τις «σοβαρές, συστηματικές και εκτεταμένες» παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”
Σε αντίθεση με όσα δήλωσε η ελληνίδα υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Σοφία Βούλτεψη, ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ είναι σαφής ότι υπάρχουν νεκροί: “Το 2021, χιλιάδες πέθαναν ή χάθηκαν στη Μεσόγειο Θάλασσα και στον Ατλαντικό Ωκεανό, ενώ προσπαθούσαν να φτάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Εκατοντάδες αναφέρθηκαν επίσης αγνοούμενοι ή νεκροί κατά τη διέλευση των χερσαίων συνόρων μεταξύ Λευκορωσίας και Πολωνίας, Τουρκίας και Ελλάδας, και του Μεξικού και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μεταξύ άλλων συνόρων.
Ο Ειδικός Εισηγητής εκφράζει την ανησυχία του ότι ορισμένα μέτρα διακυβέρνησης των συνόρων έχουν ενσταλάξει εχθρότητα και απέτυχαν να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένης της σκόπιμης στέρησής τους από επαρκή πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια και τα βασικά μέσα επιβίωσης.
Οι ανατροπές είχαν ως αποτέλεσμα τον χωρισμό της οικογένειας και τις καταστάσεις υγείας που προκαλούνται από τραύματα και φόβο, συμπεριλαμβανομένου του μετατραυματικού στρες διαταραχή, κατάθλιψη και άγχος”
H χώρα εκτίθεται αλλά και δυσφημείται διεθνώς ισχυριζόμενη ότι η απάνθρωπη και παράνομη πρακτική επαναπροωθήσεων είναι “καθόλα νόμιμη αποτροπή ή παρεμπόδιση εισόδου αλλοδαπώς στα χωρικά ύδατα ή στο έδαφος της Ελλάδας”. Τις τελευταίες μέρες υπήρξε μια οργανωμένη επίθεση εναντίον του ακτιβιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ιάσονα Αποστολόπουλο ότι εκθέτει τη χώρα. Στην πραγματικότητα είναι η κυβέρνηση που εκθέτει τη χώρα. Ιδού τι λέει ο Εδικός Εισηγητής:
(32) …”Στην Ελλάδα οι επαναπροωθήσεις είναι μία ντε φάκτο γενική πολιτική. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες έχει καταγράψει 540 ξεχωριστά περιστατικά κατά την περίοδο 2020-2021 κατά τα οποία φέρεται να απωθήθηκαν βίαια 17.000 άτομα που επιστράφηκαν by force, informally στην Τουρκία”.
Ο Ειδικός Εισηγητής “ανησυχεί για τη σημαντική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που εμποδίζονται να εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος. Η Ελλάδα φέρεται να απέτρεψε πάνω από 140.000 άτομα από είσοδο στη χώρα μεταξύ του Απριλίου και του Νοεμβρίου του 2021“,
“Στο Αιγαίο οι μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν τεκμηριώσει τουλάχιστον 147 περιστατικά επαναπροωθήσεων στα οποία εμπλέκονται 7.000 άτομα, συμπεριλαμβανωμένων και παιδιών. Το Λιμενικό Σώμα δεν ακολούθησε την πρέπουσα διαδικασία”.
Ο Ειδικός Εισηγητής απαντάει και σε αιτιάσεις περί “εργαλειοποίησης” των μεταναστών / προσφύγων: “(39) “Ορισμένες χώρες προορισμού υποστήριξαν ότι οι πολιτικές τους είναι το αποτέλεσμα της σκόπιμης ενθάρρυνσης και διευκόλυνσης της ανθρώπινης κινητικότητας από άλλες χώρες για πολιτικά κίνητρα. Από την άποψη αυτή, ο Ειδικός Εισηγητής καταδικάζει τη χρήση των μεταναστών ως πολιτικού εργαλείου κατά παράβαση των ανθρώπινων δικαιώματών τους και, ταυτόχρονα, επιβεβαιώνει ότι, παρά τους ισχυρισμούς αυτούς, το δικαίωμα αίτησης ασύλου πρέπει να παραμείνει σε ισχύ υπό οποιεσδήποτε συνθήκες“.
Ο Ειδικός Εισηγητής αναφέρει ότι οι μετανάστες που φτάνουν στα διεθνή σύνορα, “ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο έχουν ταξιδέψει και αν αποτελούν μέρος μεγαλύτερων ή/και μικτών μετακινήσεων, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στα ανθρώπινα δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένων εξατομικευμένων, έγκαιρων εξετάσεων των περιστάσεων και παραπομπή στις αρμόδιες αρχές για πλήρη αξιολόγηση των αναγκών τους για προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στο άσυλο, με τρόπο που να είναι ευαίσθητος στην ηλικία και να ανταποκρίνεται στο φύλο.“
Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ επισημαίνει επίσης ότι: “Στην Ελλάδα, ο νόμος 4825/2021 της 4ης Σεπτεμβρίου 2021 επιβάλλει περιορισμούς και προϋποθέσεις σε ιδιωτικούς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς (ΜΚΟ) που επιθυμούν να συμμετάσχουν εθελοντικά σε έρευνα και διάσωση. Οι νέοι όροι συνεργασίας περιορίζουν τη συμμετοχή των πολιτών σε έρευνα και διάσωση τη δική τους πρωτοβουλία για να σώσουν ζωές και προβλέπουν εγγραφή και εξουσιοδότηση από το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα. Επί του παρόντος, οι οργανισμοί μπορούν να λειτουργούν μόνο υπό τις εντολές και τις οδηγίες των λιμενικών αρχών και οι διασώστες κινδυνεύουν με σημαντικά πρόστιμα και φυλάκιση εάν ενεργήσουν με δική τους πρωτοβουλία για να σώσουν ζωές”
Τονίζει επίσης ότι “Οι μετανάστες στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ανατολική Ευρώπη συνέχισαν να αντιμετωπίζουν εκτεταμένες πρακτικές απώθησης κι αλυσιδωτής επαναπροώθησης στα περισσότερα σύνορα, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων μεταξύ Ουγγαρίας και Σερβίας, Ρουμανίας και Σερβίας, Σερβίας και Βόρειας Μακεδονίας και Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας“.
(52) “Το 2021, η κυβέρνηση της Ελλάδας εξέδωσε δύο κοινές υπουργικές αποφάσεις για μια σειρά από χαρακτηρισμούς ασφαλών τρίτων χωρών. Πιο συγκεκριμένα, η JMD 42799 του Ιουνίου 2021 χαρακτήρισε την Τουρκία ως ασφαλή για τους υπηκόους του Αφγανιστάν, του Μπαγκλαντές, του Πακιστάν, της Σομαλίας και της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας, οι οποίοι αποτελούν τις πολυπληθέστερες ομάδες αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα. Η απόφαση εφαρμόστηκε αναδρομικά σε αιτούντες άσυλο στην ελληνική επικράτεια και είχε ως αποτέλεσμα αύξηση 126% από έτος σε έτος στην απόρριψη αιτήσεων ασύλου για λόγους παραδεκτού. Σε όλη την Ελλάδα, περισσότερες από 6.400 αιτήσεις ασύλου θεωρήθηκαν απαράδεκτες με βάση την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρα – σχεδόν το ήμισυ όλων των αιτήσεων. Οι μοναδικές εξαιρέσεις στον κανόνα ήταν ασυνόδευτα παιδιά κάτω των 15 ετών και παιδιά θύματα εμπορίας ανθρώπων, βασανιστηρίων, βιασμών ή άλλων μορφών σοβαρής ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας.
Αρκετές παρατηρήσεις που έχει λάβει ο Ειδικός Εισηγητής αναφέρουν ότι η Τουρκία δεν έχει συμφωνήσει να δεχθεί ξανά κανέναν αιτούντα άσυλο από την Ελλάδα από το 2020. Ως εκ τούτου, ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας οδήγησε σε νομική αβεβαιότητα για τους αιτούντες άσυλο, οι περισσότεροι από τους οποίους θα παραμείνουν στην Ελλάδα χωρίς νομικό καθεστώς ή πρόσβαση σε οποιαδήποτε προστασία και συναφείς υπηρεσίες και οφέλη. Επιπλέον, έχει αυξηθεί η κράτηση των αιτούντων ασύλου που η αίτησή τους απορρίφθηκε στο νησί της Κω, το οποίο φιλοξενεί το μοναδικό προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, οι αιτούντες άσυλο που απορρίφθηκαν σύμφωνα με πληροφορίες κρατούνται αυτόματα παρά την έλλειψη προοπτικής απομάκρυνσης”.
Η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στις 23 Ιουνίου 2022