Η επιμονή αποδίδει! Η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε, στις 11 Ιανουαρίου 2020, μια πολύ αναθεωρημένη έκδοση των κανόνων για την πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Χάρη σε εμάς τους Πράσινους, το προσχέδιο του νομοσχεδίου περιλαμβάνει τώρα ισχυρή προστασία για τους προβληματικούς δανειολήπτες. Αυτά είναι καλά νέα για τους δανειολήπτες, τους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και πολλούς άλλους σε όλη την Ευρώπη. Το πρώτο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη λεγόμενη οδηγία NPL δεν ήταν πολύ ελπιδοφόρο. Οι Πράσινοι διαπραγματευτές κατάφεραν να μετατρέψουν μια καθαρά φιλελεύθερη νομοθετική πρόταση σε μέσο για καλύτερη προστασία των καταναλωτών στην Ευρώπη. Στις διαπραγματεύσεις, οι οποίες είχαν μπλοκαριστεί εδώ και χρόνια, αυτό ήταν ακριβώς το κρίσιμο σημείο. Τώρα, η μεγάλη πλειοψηφία των Χριστιανοδημοκρατών, των Σοσιαλδημοκρατών, των Φιλελευθέρων, των δεξιών συντηρητικών και εμείς οι Πράσινοι υποστηρίζουμε το νομοσχέδιο. Η τελική ψηφοφορία για το συμβιβαστικό κείμενο θα διεξαχθεί την Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2020.

Μετά την οικονομική κρίση, πολλές τράπεζες στην ευρωζώνη μαστίζονται από υψηλά επίπεδα των λεγόμενων Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (NPL). Ένα δάνειο θεωρείται μη εξυπηρετούμενο μόλις ο οφειλέτης έχει καθυστερήσει για κάποιο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Λόγω των ενίοτε χρονοβόρων διαδικασιών αφερεγγυότητας, τα δάνεια αυτά παραμένουν συχνά σε ισολογισμούς για χρόνια μετά την αθέτηση. Η ΕΚΤ εκτιμά ότι το συνολικό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων σε τράπεζες της ζώνης του ευρώ θα μπορούσε ακόμη και να ανέλθει σε 1400 δισεκατομμύρια ευρώ ως αποτέλεσμα της πανδημίας Covid-19 σε ένα δυσμενές σενάριο. Μία στρατηγική για τις τράπεζες είναι να μεταπωλούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε τρίτους. Τέτοιες δευτερογενείς αγορές δανείων υπάρχουν ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά μέχρι στιγμής υπόκεινται σε μεγάλο βαθμό στην εθνική νομοθεσία των κρατών μελών. Η αρχική νομοθετική πρόταση της Επιτροπής από το 2018 είχε ως στόχο την εναρμόνιση των δευτερογενών αγορών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ειδικότερα, οι πάροχοι πιστωτικών υπηρεσιών με εθνική άδεια θα πρέπει να μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε όλα τα κράτη μέλη (τα λεγόμενα “διαβατήρια”).

Το “τυφλό” σημείο της πρότασης της Επιτροπής ήταν η προστασία των καταναλωτών. Το πανευρωπαϊκό άνοιγμα των δευτερογενών αγορών επρόκειτο να πραγματοποιηθεί χωρίς σημαντική εναρμόνιση των προστατευτικών διατάξεων για τους δανειολήπτες. Όμως, η μονομερής πώληση ενός δανείου επηρεάζει έντονα τον οφειλέτη: αντί της οικείας τράπεζας του, πρέπει τώρα να ασχοληθεί με ένα άγνωστο τρίτο μέρος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πιστωτικές απαιτήσεις καταλήγουν σε εταιρείες που δεν ενδιαφέρονται να συνεργαστούν με τους δανειολήπτες και αντίθετα προσπαθούν να πιέσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τους οφειλέτες με συχνά αγενείς μεθόδους. Στη χειρότερη περίπτωση, οι πολίτες χάνουν τα σπίτια τους ή τους μικρούς επιχειρηματίες τις επιχειρήσεις τους λόγω της απληστίας τέτοιων εταιρειών. Μετά την οικονομική κρίση, αυτές οι επιχειρηματικές πρακτικές έγιναν πρωτοσέλιδα με το όνομα των αρπακτικών funds.

Οι εθνικοί κανόνες των κρατών μελών μπορούν ακόμη να υπερβούν τα καθορισμένα ελάχιστα πρότυπα.

Οι προτάσεις για ισχυρές διατάξεις προστασίας των καταναλωτών παραλίγο να είχαν ακυρωθεί από τους Σοσιαλδημοκράτες. Ένα προηγούμενο σχέδιο Οδηγίας, το οποίο δεν περιείχε σχεδόν κανέναν κανόνα για την προστασία των δανειολήπτη, θα έπρεπε να είχε ήδη ψηφιστεί στην επιτροπή ECON κατά την τελευταία νομοθετική περίοδο. Αυτό το απαράδεκτο σχέδιο διαπραγματεύτηκαν από κοινού οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Χριστιανοδημοκράτες. Μόνο την τελευταία στιγμή οι Σοσιαλδημοκράτες υποχώρησαν και απέσυραν την υποστήριξη για ψηφοφορία, πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2019. Από τότε, η νομοθετική διαδικασία βρίσκεται σε πάγο. Μόνο με μεγαλύτερη έμφαση στα δικαιώματα των δανειοληπτών, υπήρξε κάποια κίνηση ξανά στις διαπραγματεύσεις στα τέλη του περασμένου έτους. Ενώ ο διαπραγματευτής των Χριστιανοδημοκρατών Esther de Lange συνέχισε να αντιστέκεται σε ισχυρότερους κανόνες προστασίας των καταναλωτών κατά την τρέχουσα νομοθετική περίοδο, η υποστήριξη ήρθε τώρα μεταξύ άλλων και από τους Σοσιαλδημοκράτες.

Στις προσεχείς τριμερείς διαπραγματεύσεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο Υπουργών και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να συμφωνήσουν σε μια κοινή θέση. Εμείς οι Πράσινοι είμαστε στο τραπέζι και θα εργαστούμε για να διασφαλίσουμε ότι τα δικαιώματα των δανειοληπτών διαδραματίζουν επίσης κεντρικό ρόλο στον τελικό νόμο.

Ωστόσο, παρά τις ευπρόσδεκτες αυτές επιτυχίες, η πώληση δανείων πρέπει να παραμείνει ως κατ΄ εξαίρεση εναλλακτική λύση. Οι δευτερεύουσες αγορές υψηλής ρευστότητας, όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο τελευταίο της σχέδιο δράσης, είναι ασυμβίβαστες με τα βασικά δικαιώματα των καταναλωτών. Ένας υψηλός βαθμός ανταλλαξιμότητας (fungibility) και ρευστότητας της αγοράς μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν οι δανειολήπτες και τα δάνεια μειωθούν σε απλούς αριθμούς. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε οι δανειολήπτες να πωλούνται σαν άψυχα αγαθά. Επιπλέον, τα οικονομικά μιας τέτοιας ανώνυμης διαδικασίας δεν λειτουργούν. Με βάση την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ του αρχικού πιστωτή και του δανειολήπτη θα μπορούσαν να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα στις περισσότερες περιπτώσεις. Θα συνεχίσω να εργάζομαι για την ενίσχυση αυτών των μηχανισμών στο μέλλον.

Με πράσινους ευρωπαϊκούς χαιρετισμούς,
Sven Giegold