του Νίκου Χρυσόγελου

συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

@chrysogelos

www.chrysogelos.gr

www.facebook.com/nikos.chrysogelos

Σήμερα συγκρούονται σε παγκόσμιο, εθνικό και τοπικό επίπεδο δύο συστήματα και αντιλήψεις για το μέλλον μας. Μία είναι η σημερινή κυρίαρχη άποψη, αυτή την οποία εκφράζουν όσοι αντιτίθενται σε πραγματικές και δίκαιες αλλαγές, ακόμα κι αν στη φρασεολογία τους διακηρύσσουν την αλλαγή. Την άποψη αυτή εκπροσωπούν ετερόκλιτες δυνάμεις, άλλες που επωφελούνται από το σημερινό σύστημα και άλλες που πλήττονται, αλλά παρόλα αυτά αδυνατούν να αγωνιστούν για μια δίκαιη αλλαγή, μετέχουν ενεργά ισχυροί πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες αλλά και παθητικά ή αντιδραστικά κοινωνικές ομάδες που φοβούνται την αλλαγή, συγκροτήματα συμφερόντων του παρελθόντος, τεχνοκράτες που αδυνατούν να δουν τις αλλαγές που συντελούνται, άνθρωποι που μένουν πίσω και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις βαθιές αλλαγές που η τεχνολογία, η περιβαλλοντική κρίση και νέες αξίες φέρνουν. Ετερόκλιτα συμφέροντα συνασπίζονται στην πράξη και συνειδητά ή φοβικά ενάντια στο καινούριο, επιδιώκουν στην πραγματικότητα να διατηρήσουν ένα παλιό σύστημα που καταστρέφει το περιβάλλον, γιγαντώνει τις ανισότητες και απειλεί την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας.

Από την άλλη συγκροτείται όλο και περισσότερο, μια νέα εν δυνάμει πλειοψηφία που αποτελείται από εκατοντάδες εκατομμύρια πολίτες, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς, επιστήμονες κι επαγγελματίες, νέους και νέες, επιχειρήσεις που αντιλαμβάνονται τον κοινωνικό ρόλο τους και τις οικολογικές ευθύνες που έχουν, νέες οικονομικές δραστηριότητες που γεννιόνται στην μετάβαση αυτή. Αυτή η νέα πλειοψηφία για ένα βιώσιμο μέλλον επιδιώκει να κατευθύνει τις αλλαγές που έτσι κι αλλιώς έχουν επιταχυνθεί τις τελευταίες δεκαετίες λόγω πολλών παραγόντων (οικολογική κρίση, επιστημονική γνώση, τεχνολογικές εξελίξεις, νέες αξίες, δυναμικά κοινωνικά στρώματα) προς ένα πιο βιώσιμο, δίκαιο μέλλον, μια νέα οικονομία, μια πιο ισορροπημένη κοινωνία.

Στο κέντρο της “αντιπαράθεσης” είναι το ενεργειακό μοντέλο. Το παλιό μοντέλο βασίζεται στο πετρέλαιο, το κάρβουνο, τον λιγνίτη, το φυσικό αέριο, είναι συγκεντρωτικό, παράγει τεράστιο πλούτο που όμως συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων ελίτ και μικρού αριθμού επιχειρήσεων-γιγάντων που έχουν μεγαλύτερη δύναμη κι επηρεάζουν περισσότερο ακόμα και από μεγάλα κράτη, προκαλεί τεράστια ρύπανση στο έδαφος, στα νερά, στην ατμόσφαιρα, ευθύνεται για τους θανάτους εκατομμυρίων ανθρώπων (ατμοσφαιρική κι άλλη ρύπανση, πόλεμοι) και οδηγεί σε καταστροφή του πολιτισμού και της ανθρωπότητας (κλιματική αλλαγή), τουλάχιστον με την μορφή που έχουν σήμερα. Ο κόσμος μας είναι όλο και περισσότερο ανασφαλής, η διακινδύνευση αυξάνει, τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποκτούν πλέον χαρακτηριστικά “καθημερινότητας” σε εκτεταμένες περιοχές (πχ το πολικό ψύχος στις ΗΠΑ, άγριες πυρκαγιές σε τεράστιες εκτάσεις, ξηρασία κ.ά). Τρομακτικές κοινωνικές αναταράξεις έρχονται όλο και πιο κοντά (καταστροφή καλλιεργειών, εξαναγκασμός μεγάλων πληθυσμών σε μετακινήσεις , επέκταση ασθενειών σε ευρύτερες κλιματικές ζώνες λόγω κλιματικών παραγόντων).

Το άλλο μοντέλο βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην εξοικονόμηση, μπορεί να μετατρέψει τους πολίτες από καταναλωτές (consumer) και σε παραγωγούς (pro-sumer), είναι πολύ πιο δημοκρατικό κι αποκεντρωμένο και μπορεί να είναι φιλικό στις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον, να συμβάλλει στον μετασχηματισμό των πόλεων και την καθαρότερη ατμόσφαιρα, είναι κοινωνικά πιο δίκαιο αφού ο πλούτος μπορεί να παραμένει μέσα στις κοινωνίες, ιδιαίτερα τοπικά. Είναι το μέλλον, δημιουργεί εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο και είναι η μόνη μας ελπίδα για να κρατηθεί η αλλαγή του κλίματος σε κάπως ελεγχόμενα επίπεδα (αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι +1,5 βαθμούς Κελσίου).

Εμείς ως κοινωνία και χώρα θα έπρεπε να βγούμε από την κρίση με στρατηγικές. πολιτικές και πρακτικές που στρέφονται προς ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο μέλλον, μεταξύ άλλων επικεντρώνοντας στην οικολογική και πράσινη πολιτική, στην μετάβαση από το παλιό ενεργειακό μοντέλο προς ένα σύγχρονο, οικολογικό, πράσινο ενεργειακό και καταναλωτικό μοντέλο.

Αντί για αυτό όμως η σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και όσοι την υποστηρίζουν καθώς και το σύνολο των κομματικών φορέων και οι εκπρόσωποί τους, γλυκοκοιτάζουν προς το παρελθόν, το βρώμικο παρελθόν (λιγνίτης) και προσπαθούν να το επεκτείνουν με την έρευνα και τις εξορύξεις υδρογονανθράκων (με ή χωρίς την μέθοδο fracking) επιδιώκοντας να κρατήσουν με το ζόρι στη …ζωή ένα ενεργειακό μοντέλο που πεθαίνει, αλλά πριν πεθάνει μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή του κλίματος και της ανθρωπότητας.

Από την άλλη μεριά, όμως, βρισκόμαστε, όσοι πολίτες αλλά και κοινωνικές δυνάμεις, αντιλαμβάνονται ότι το μέλλον μας είναι η δίκαιη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο οικονομίας και ενέργειας που βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές, στην προστασία και διατήρηση των φυσικών πόρων, στην κυκλική/πράσινη οικονομία, στην προώθηση μιας πιο συμμετοχικής και κοινωνικά υπεύθυνης οικονομίας που επιδιώκει την ευημερία για όλους και διατηρεί τις υλικές βάσεις της ζωής μακροχρόνια.

Τα σχήματα “προόδου–συντήρησης” ή της αγάπης για την πατρίδα δοκιμάζονται στην Ήπειρο, στο Ιόνιο, στην Κρήτη, σε ένα μεγάλο τμήμα της χώρας. Οι πολίτες που αγαπούν τον τόπο τους αγωνίζονται ενάντια στις εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, γιατί αυτές είναι το παρελθόν, είναι ο πραγματικός κίνδυνος, είναι η πιο ανόητη από οικονομική άποψη επιλογή. Πρέπει να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα μέσα σε 2 ή το πολύ 3 δεκαετίες, άρα τι νόημα έχει να ξεκινήσουμε εμείς τώρα έρευνες και εξόρυξη για μια οικονομία με ημερομηνία λήξης; Γατί να χρηματοδοτηθεί η δημιουργία Ινστιτούτου Έρευνας Πετρελαίου αντί να χρηματοδοτηθεί η έρευνα και στρατηγικές μετάβασης γρήγορα αλλά με δίκαιο τρόπο (περιοχών, υποδομών, επιχειρήσεων, οικονομικών δραστηριοτήτων, δικτύων) προς το νέο ενεργειακό και οικονομικό μοντέλο (έξυπνα δίκτυα, κτίρια μηδενικών εκπομπών, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακά αποτελεσματικές επιχειρήσεις, γειτονιές που παράγουν κι ανταλλάσσουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές κ.ά);

Οι δυνάμεις που υποστηρίζουν ένα τέτοιο μέλλον που βασίζεται στο παρελθόν, στα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτη, φυσικό αέριο) δεν είναι ούτε προοδευτικές ούτε συντηρητικές (με την έννοια της διατήρησης του πλούτου μιας περιοχής), αλλά οπισθοδρομικές.

Αλλά ευτυχώς, αν και αδύναμες ακόμα στη χώρα μας, απέναντι στο οπισθοδρομικό μοντέλο βρίσκονται δυνάμεις που παρά την διαφορετική αφετηρία τους αντιλαμβάνονται τις σύγχρονες προκλήσεις και απαντάνε με ένα σύγχρονο τρόπο σκέψης και με πολιτικές που σχεδιάζουν το μέλλον.

Γιατί τι άλλο από παράδειγμα οπισθοδρομικής πολιτικής είναι η προσπάθεια της κυβέρνησης να προωθήσει με κάθε τρόπο τις εξορύξεις δεσμεύοντας πάνω από 75.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ξηράς και θάλασσας, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τη βάση της ζωής και της οικονομίας μας; Αυτό το σχέδιο γίνεται, δυστυχώς,  αποδεκτό από όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων. Μάλιστα μερικοί κατηγορούν την κυβέρνηση ότι κινείται αργά και δεν θα προλάβουμε να …εκμεταλλευτούμε τους υδρογονάνθρακες πριν αναγκαστούμε να τους αφήσουμε στο υπέδαφος λόγω της κλιματικής αλλαγής!!! Παρά το γεγονός ότι τα κόμματα είναι διχασμένα μεταξύ τους και συγκρούονται άγρια για το ποιο κόμμα “αγαπάει περισσότερο την πατρίδα”, όταν το θέμα έρχεται στο συγκεκριμένο, στο ποιο δρόμο χαράσσουμε για το μέλλον της χώρας και των παιδιών μας και πρέπει να αποδειχθεί συγκεκριμένα το πώς αγαπάμε την πραγματική πατρίδα – τα βουνά, τους κάμπους, τις θάλασσες, τα φυτά, τους ανθρώπους, το φυσικό και πολιτισμικό μας πλούτο – τότε, τα κόμματα αλλά κι ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών όχι μόνο αδιαφορούν αλλά διαγκωνίζονται ποιος θα την καταστρέψει.

Σήμερα η αγάπη για την πραγματική πατρίδα έχει σχέση με την υιοθέτηση πολιτικών που προωθούν τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα της οικονομίας, την προστασία του περιβάλλοντος, την διασφάλιση του μέλλοντος μας και την κοινωνική δικαιοσύνη, συνδέεται απολύτως με την μετάβαση από ένα οικονομικό και ενεργειακό μοντέλο που συσσωρεύει καταστροφές, σε μια νέα ισορροπημένη σχέση οικονομίας – περιβάλλοντος – κοινωνικής δικαιοσύνης, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η μετάβαση από το σημερινό, βρώμικο, συγκεντρωτικό και καταστροφικό ενεργειακό μοντέλο που βασίζεται στο πετρέλαιο, προς ένα άλλο μοντέλο καθαρής ενέργειας, που βασίζεται στην εξοικονόμηση και τις ανανεώσιμες πηγές.