Σχόλια των ΠΡΑΣΙΝΩΝ, του νέου πράσινου κόμματος στην διαβούλευση για το σχέδιο κλιματικού νόμου

Η προστασία του κλίματος θέτει νέες προκλήσεις στην πολιτική, στην οικονομία, στην κοινωνία και στην καθημερινότητα. Είναι υπαρξιακό ζήτημα πλέον αφορά την επιβίωση της ανθρωπότητας και του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε.

Το σχέδιο κλιματικού νόμου θα έπρεπε να ξεκινάει με την πρόβλεψη για κήρυξη της χώρας σε κατάστασης κλιματικής κρίσης (climate emergency) μόλις τεθεί ο νόμος σε ισχύ.

Το κόστος από την εξάρτηση της ΕΕ και της χώρας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, συνεχίζει να είναι πάρα πολύ υψηλό. Η ενεργειακή μετάβαση θα ήταν λοιπόν αναγκαία, ακόμα και αν δεν υπήρχε η κλιματική κρίση. Η επιταχυνόμενη αλλαγή του κλίματος υποχρεώνει σε ρυθμούς ενεργειακής μετάβασης που να ανταποκρίνονται σε στόχους που θέτει η επιστήμη και οι οποίοι πρέπει να είναι ακόμα πιο φιλόδοξοι και από τους ευρωπαϊκούς, με πλήρη σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, και με δίκαιο τρόπο, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή, χωρίς να αφήνει κανέναν πίσω. Το τρίπτυχο αυτό αποτελεί το βασικό πλαίσιο των προτάσεων που κατέθεσε το νέο κόμμα των Πράσινων και στις συναντήσεις του με την ηγεσία και τα στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Οι Πράσινοι προτείνουν ο κλιματικός νόμος να προβλέπει την απεξάρτηση από όλα τα ορυκτά καύσιμα και επίτευξη γενικότερα κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2040, κάτι που πρέπει να εξειδικευθεί στο νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα-Ε.Σ.Ε.Κ.

Δυστυχώς, το νομοσχέδιο δεν φαίνεται να προβλέπει νομικά δεσμευτικούς στόχους για την σταδιακή απεξάρτηση από όλα τα ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένου του ορυκτού αερίου, ούτε γίνεται η παραμικρή αναφορά στον τερματισμό των ερευνών και εξορύξεων υδρογονανθράκων.

Η στροφή στην Ανανεώσιμη Ενέργεια οφείλει να γίνει με το ελάχιστο δυνατό οικολογικό κόστος και την ευρύτερη δυνατή ενεργειακή δημοκρατία και κοινωνική συμμετοχή.

Ο κλιματικός νόμος πρέπει να περιλαμβάνει ρυθμίσεις και στόχους που καλύπτουν κάθε κοινωνική, οικονομική και παραγωγική δραστηριότητα που επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται από την κλιματική κρίση, και παράλληλα να προωθεί την ενεργειακή δημοκρατία και την κλιματική δικαιοσύνη.

Προώθηση των ΑΠΕ με προστασία ΚΑΙ της φύσης ΚΑΙ του κλίματος

H προώθηση των ΑΠΕ απαιτεί πλαίσιο που να προστατεύει αποτελεσματικά τόσο τη φύση όσο και το κλίμα. Το σημερινό σύστημα χωροθέτησης των ΑΠΕ αφήνει την επιλογή της θέσης στον υποψήφιο επενδυτή, οδηγώντας σε «κυνήγι τοποθεσιών» με οικονομικά μόνο κριτήρια, αλλά και σε πληθωρισμό αιτήσεων που είναι λογικό να βιώνεται από τις τοπικές κοινωνίες ως απειλή. Οι Πράσινοι ζητάμε ριζική αλλαγή πολιτικής, καταθέτοντας συγκεκριμένες αναλυτικές προτάσεις

• Εξάντληση όλων των περιθωρίων για ΑΠΕ μικρής κλίμακας και αυτοπαραγωγή. Επέκταση του GR-eco islands σε όλα τα κατοικημένα νησιά, όχι μόνο όπου ενδιαφέρονται χορηγοί, και με καθοριστικό το ρόλο των ίδιων των τοπικών κοινωνιών.

• Για τις απολύτως αναγκαίες ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας, κατανομή των εθνικών αναγκών και στόχων ανά περιφέρεια, νομό και δήμο με συγκεκριμένα κριτήρια, με συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στον διάλογο για τη βέλτιστη χωροθέτησή τους.

• Για τα αιολικά, προτείνουμε συγκεκριμένες κατηγορίες περιοχών με ήδη έντονη ανθρώπινη παρέμβαση, όπου μπορούν να χωροθετούνται κατά προτεραιότητα, με το χαμηλότερο δυνατό οικολογικό κόστος.

• Θετικά αποτιμούμε την εξαγγελία για προώθηση πλωτών αιολικών, θέτουμε όμως ως προϋπόθεση ορθό θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Η μελλοντική τους ανάπτυξη, πάντως, εξαρτάται και από τη νόμιμη οριοθέτηση της ΑΟΖ και των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο.

• Ολοκληρωμένος σχεδιασμός (έρευνα, υποδομές, κίνητρα, προσαρμογή παραγωγικών διαδικασιών στα ναυπηγεία) για πρασίνισμα των ακτοπλοϊκών συνδέσεων (ηλεκτρισμός ή υδρογόνο από ανανεώσιμες πηγές), με προτεραιότητα τα σκάφη των ακτοπλοϊκών συνδέσεων μικρών αποστάσεων

Έξοδος από το λιγνίτη, χωρίς αύξηση της συμμετοχής του αερίου

Οι Πράσινοι τονίζουν ότι χρειάζεται συνεκτικό σχέδιο για έξοδο ταυτόχρονα και από το λιγνίτη, και από το πετρέλαιο και από το αέριο, στο πλαίσιο μιας αποτελεσματικής κλιματικής κι ενεργειακής πολιτικής και στροφής προς μια πράσινη οικονομία που αξιοποιεί τα πλεονεκτήματα της χώρας προς όφελος των πολλών.

Κύμα ανακαίνισης – ενεργειακή αναβάθμιση

Σε δημοτικό επίπεδο, υπάρχει ήδη εμπειρία από πρακτικές και συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και φυσικής θέρμανσης και δροσισμού στα σχολεία και τα άλλα δημόσια κτίρια, με έξυπνες λύσεις πράσινων και ηλιακών στεγών, καθώς και γεωθερμίας χαμηλής ενθαλπίας, για τις ενεργειακές ανάγκες τόσο κάθε σχολείου όσο και της γειτονιάς του. Τέτοιες πρακτικές είναι σημαντικό να εφαρμοστούν και από τους δήμους της χώρας μας, στα σχολεία της περιοχής τους, αντί για νέες συνδέσεις με αέριο.

Προτείνουμε συγκεκριμένους και φιλόδοξους στόχους για ριζική ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων: μέχρι το 2040 να έχει αναβαθμιστεί ενεργειακά το 90% των κτιρίων, με έμφαση σε κατοικίες, σχολεία, βιομηχανίες, βιοτεχνίες, νοσοκομεία και τουριστικές μονάδες, ώστε να γίνουν σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.

Κάθε καινούργιο κτίριο να έχει πρόβλεψη για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και για σύστημα θέρμανσης / δροσισμού χωρίς πετρέλαιο και αέριο. Η κατάργηση όλων των καυστήρων πετρελαίου στα κτίρια από το 2030, να συνδυαστεί με ριζικές ενεργειακές αναβαθμίσεις τους, ώστε οι ανάγκες θέρμανσης/ψύξης να είναι πλέον ελάχιστες και να καλύπτονται αποκλειστικά με αβαθή γεωθερμία ή ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας, όχι από νέους καυστήρες αερίου.

Συνολικό σχέδιο για βιώσιμες μετακινήσεις, όχι μόνο ηλεκτροκίνηση

Ο κλιματικός νόμος οφείλει να προωθεί αλλαγή μοντέλου μεταφορών, όχι μόνο με ηλεκτρικά οχήματα -που πάντως πρέπει να τροφοδοτούνται μόνο με ρεύμα από ΑΠΕ -, αλλά κυρίως:

• με επαρκή δημόσια συγκοινωνία παντού με κορμό Μέσα Σταθερής Τροχιάς Μηδενικών Εκπομπών όπου είναι εφικτό,

• με οικισμούς φιλικούς στο περπάτημα, το ποδήλατο και την ελαφριά ατομική ηλεκτροκίνηση (που αφορά το 70% των αιτήσεων για το «Κινούμαι Ηλεκτρικά»),

• με προώθηση συνδυασμένων μεταφορών με κορμό τον σιδηρόδρομο και συρρίκνωση του ρόλου των αερομεταφορών,

• με έργα οδικής ασφάλειας αντί για νέους αυτοκινητοδρόμους όπως γίνεται ήδη και στην υπόλοιπη Ε.Ε.

• με στόχους και πολιτικές και για μετακινήσεις με ποδήλατο: το 25% των μετακινήσεων μέχρι 5 χιλιόμετρα να γίνεται με ποδήλατο και με τα πόδια. Ενθάρρυνση των Δήμων να επεξεργαστούν σχέδια για “πόλεις μέχρι 15 λεπτών”.

Κλιματική δικαιοσύνη

Η κλιματική πολιτική πρέπει να συνδυαστεί με την κοινωνική και οικονομική πολιτική για να βοηθήσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την μεγάλη άνοδο των ενεργειακών τιμών του αερίου που ήρθαν για να μείνουν: έχουν διαρθρωτικό και όχι προσωρινό χαρακτήρα. Η μετατροπή της χώρας σε διαμετακομιστικό κέντρο αερίου δεν συνάδει ούτε με τους στόχους για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2040, που προτείνουν οι Πράσινοι, έστω μέχρι με το 2050, ορόσημο του κλιματικού νόμου της κυβέρνησης, ούτε με την ανάγκη προστασίας των εισοδημάτων των πολιτών.

Ο κλιματικός νόμος πρέπει να αφορά όχι μόνο στον τομέα της ενέργειας αλλά στόχους για κλιματική δικαιοσύνη (εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας, πρόσβαση σε επαρκή, προσιτή, καθαρή ενέργεια, μηδενική φτώχεια) ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση προς μία κλιματική ουδετερότητα με κοινωνικά δίκαιο τρόπο.

Ενεργειακή δημοκρατία

Για κάθε μεγάλη επένδυση ΑΠΕ, οι Πράσινοι προτείνουν να θεσπιστεί υποχρεωτική δυνατότητα συμμετοχής κατοίκων της περιοχής κατ’ ελάχιστο 25%.

Οι Πράσινοι δίνουν μεγάλη έμφαση και προτεραιότητα στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ από τους πολίτες και τις ενεργειακές κοινότητες. Ζητούν να εξαιρεθούν από την υποχρεωτική συμμετοχή σε διαγωνισμούς, να έχουν κατά προτεραιότητα πρόσβαση στα δίκτυα μεταφοράς και να στηριχθούν με φορολογικά κίνητρα: στόχος, να φτάσουν μερίδιο τουλάχιστον ⅓ της παραγωγής ενέργειας, με ένα επιπλέον 20% από μικρομεσαίες και δημοτικές επιχειρήσεις.

Εκπαίδευση, μετεκπαίδευση, ενδυνάμωση, επανακατάρτιση εργαζομένων

Η προστασία του κλίματος και η ενεργειακή μετάβαση απαιτούν και την στήριξη των εργαζομένων σε τομείς που μετασχηματίζονται ή καταρρέουν, ώστε η μετάβαση να γίνει με δίκαιο τρόπο και για τους εργαζόμενους.

Κλιματική διακυβέρνηση

Η κλιματική κρίση έχει επιπτώσεις στο σύνολο της κοινωνίας και η κλιματική πολιτική επηρεάζει τη ζωή όλων, επομένως ο κλιματικός νόμος πρέπει να προβλέπει ενισχυμένη συμμετοχή των πολιτών στην διαμόρφωση των πολιτικών και στη λήψη των αποφάσεων. Στο σχέδιο νόμου δεν υπάρχει η ελάχιστη σχετική αναφορά, το σύστημα κλιματικής διακυβέρνησης περιορίζεται σε σχέσεις μεταξύ υπουργείων και το όλο σύστημα είναι συγκεντρωτικό, χωρίς πρόνοια για ανεξάρτητους θεσμούς ελέγχου και παρακολούθησης της εφαρμογής του νόμου.

Εγκατάλειψη έρευνας και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων

Η κλιματική κρίση μπορεί να προκαλέσει άμεση ζημιά στην οικονομία, διπλάσιου μεγέθους από αυτήν της πανδημίας σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες. Σε βάθος χρόνου, όμως μπορεί να απειλήσει τον ίδιο τον πολιτισμό μας, όχι μόνο την οικονομία. Από την άλλη, οι πολιτικές για το κλίμα μετασχηματίζουν θετικά και την οικονομία.

O Χάρτης Πορείας Net Zero 2050, του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) δείχνει ότι “δεν έχει πλέον σημασία τι σκέφτονται οι κυβερνήσεις ή επιχειρήσεις της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων για την προσπάθεια απανθρακοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας και τη συγκράτηση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας κάτω από 1,5 °C”. Ο IEA “καλεί σε απόσυρση από νέες επενδύσεις σε νέες υποδομές ορυκτών καυσίμων”,

Μόλις μια εβδομάδα μετά τη δημοσιοποίηση του Χάρτη Πορείας (τον οποίο παρήγγειλε η συντηρητική Βρετανική Κυβέρνηση ενόψει του COP 16 για το κλίμα, στα τέλη του 2021), είδαμε 3 από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες (Shell, ExxonMobil, Chevron) να βρίσκονται αντιμέτωπες είτε με δικαστικές αποφάσεις (Shell) είτε με πίεση των μετόχων τους στις Γενικές Συνελεύσεις τους, για να αλλάξουν πορεία. Όλο και περισσότερο οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων θα βρίσκονται αντιμέτωπες τόσο με τα δικαστήρια όσο και με τους μετόχους τους, την κοινή γνώμη, τις διεθνείς συμφωνίες, τους νέους και τις νέες.

Η έκθεση 224 σελίδων του IEA αποκαλύπτει ένα νέο, άγνωστο κόσμο για όσες κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, χώρες, κοινωνίες συνεχίζουν να επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους προς μια οικονομία που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, αέριο, λιγνίτη και κάρβουνο): «Πέρα από τα έργα που έχουν ήδη αναληφθεί από το 2021, δεν υπάρχουν νέα πεδία πετρελαίου και φυσικού αερίου εγκεκριμένα για ανάπτυξη στην πορεία μας και δεν απαιτούνται νέα ανθρακωρυχεία ή επεκτάσεις ορυχείων», γράφει ο IEA. «Η ακλόνητη πλέον εστίαση της πολιτικής στην αλλαγή του κλίματος και στην πορεία καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οδηγεί σε απότομη μείωση της ζήτησης ορυκτών καυσίμων, πράγμα που σημαίνει ότι η εστίαση των παραγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου μετατοπίζεται εξ ολοκλήρου στην παραγωγή – και στη μείωση των εκπομπών – από τη λειτουργία των υπαρχόντων περιουσιακών τους στοιχείων.”

Η έκθεση προέρχεται από έναν οργανισμό που δημιουργήθηκε το 1974 για να συμβάλει στην προστασία των συμφερόντων των χωρών που καταναλώνουν πετρέλαιο, ενώ τα περισσότερα στελέχη του προέρχονται κυρίως από επιχειρήσεις ορυκτών καυσίμων. Αποκτά, λοιπόν, ιδιαίτερη σημασία η έκθεση μια και σκιαγραφεί τον βαθύ μετασχηματισμό του ενεργειακού τομέα της οικονομίας που αποτελούσε για δεκαετίες βασικό μοχλό κερδών και συσσώρευσης πλούτου. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων μπορούσαν να βασίζονται συνήθως στην ανάλυση του ΙΕΑ για να δικαιολογήσουν τους ισχυρισμούς τους ότι η ζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου θα συνεχίσει να αυξάνεται έως το 2040 ή και μετά. Μέχρι τώρα, οι αναλύσεις αυτές ήταν φιλικές προς τα ορυκτά καύσιμα και είχαν σοβαρές, επιζήμιες επιπτώσεις στη διεθνή δράση για το κλίμα και την οικονομία. Στα πέντε χρόνια από το 2015 και την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού, 60 από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο επένδυσαν 3,8 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε νέα έργα ορυκτών καυσίμων – κυρίως επειδή ο IEA διαβεβαίωνε ότι μπορούσαν.

Πλέον οι κυβερνήσεις και οι τράπεζες δεν μπορούν να σφυρίζουν αδιάφορα. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν μπορούν πλέον να δικαιολογήσουν δανεισμό, παροχή εγγυήσεων, ασφάλιση ή επένδυση σε έργα επέκτασης κάρβουνου, λιγνίτη, αερίου ή πετρελαίου ή σε αγωγούς, εγκαταστάσεις και υποδομές που διευκολύνουν αυτή την επέκταση.

Οι Πράσινοι θεωρούμε λοιπόν απαράδεκτη την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να παράσχει κρατική εγγύηση στην Energean Oil and Gas για δάνειο ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ, για να συνεχίσει τις “οικονομικά ζημιογόνες”, όπως η ίδια ισχυρίζεται, δραστηριότητες εξόρυξης πετρελαίου (κακής ποιότητας) από τον Πρίνο, στη Νέα Καρβάλη.

Απαγόρευσης διαφήμισης διαφήμισης ορυκτών καυσίμων, ιδιαίτερα παραπλανητικής

Ο κλιματικός νόμος πρέπει να προβλέπει απαγόρευση της διαφήμισης ορυκτών καυσίμων καθώς και άμεσες ή έμμεσες επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων από το 2023 και μετά.

Πάγωμα έρευνας για εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Αν. Μεσόγειο

Οι Πράσινοι προτείνουμε ως πρώτο βήμα τη διαπραγμάτευση μιας «νέας Βέρνης» (όπως η συμφωνία Καραμανλή-Ετσεβίτ του 1976 που πάγωσε κάθε έρευνα για πετρέλαιο στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου) για πάγωμα κάθε έρευνας, εξόρυξης ή άλλης εργασίας για υδρογονάνθρακες προς το παρόν στα διεθνή ύδατα και την υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου, τουλάχιστον μέχρι την τελική οριοθέτησή τους με συνομιλίες ή απόφαση Διεθνούς Δικαστηρίου. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η ένταση με το τουρκικό ερευνητικό δεν θα μπορούσε να επαναληφθεί.

Αλλαγή στόχων για το Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου

Οι σημερινοί επίσημοι στόχοι του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (που αναφέρονται σε «νέες υποδομές», «μελλοντικά αποθέματα» και «μελλοντικές ανακαλύψεις») είναι αναντίστοιχοι με τα πρόσφατα επίσημα δεδομένα για την κλιματική κρίση. Οι Πράσινοι έχουμε προτείνει βιώσιμο αναπροσανατολισμό των βασικών κατευθύνσεων του Φόρουμ, με:

• ενίσχυση της περιβαλλοντικής ασφάλειας στα ήδη υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα,

• ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων διαρροών μεθανίου σε όλο τον κύκλο εξόρυξης και χρήσης,

• ενσωμάτωση της επίσημης σύστασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Ενέργειας για άμεσο τερματισμό επενδύσεων σε κάθε νέο πρόγραμμα εξορύξεων,

• σχεδιασμό για σταδιακή μεσοπρόθεσμη απεξάρτηση των χωρών-μελών του Φόρουμ από όλα τα ορυκτά καύσιμα.

Μια τέτοια αναθεώρηση στόχων, μπορεί να οδηγήσει σε μετεξέλιξη του Φόρουμ σε διακυβερνητικό Φόρουμ Ενεργειακής Μετάβασης και Πράσινης Συμφωνίας για την Ανατολική Μεσόγειο. Αξιοποιώντας την εμπειρία από διάφορους περιβαλλοντικούς και άλλους θεσμούς διακυβέρνησης θα προτείναμε παράλληλα να συσταθεί και να λειτουργήσει μια συνέλευση φορέων της κοινωνίας των πολιτών, των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων και της αυτοδιοίκησης, που θα διευκολύνει την επιτάχυνση των αλλαγών που απαιτούνται.

Το αέριο δεν είναι καύσιμο μετάβασης, αλλά μέρος του προβλήματος

Ο κλιματικός νόμος πρέπει να λαμβάνει θέση και ως προς το αέριο. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ διαφωνούμε με την προωθούμενη διεύρυνση της χρήσης του, τόσο για παραγωγή ενέργειας όσο και στη θέρμανση. Με δεδομένα τα επιστημονικά στοιχεία ότι εξαντλούνται τα διαθέσιμα χρονικά περιθώρια για δράση, το αέριο δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως μεταβατικό καύσιμο, καθώς οι επενδύσεις του θέλουν δεκαετίες για να αποσβεστούν.

Οι Πράσινοι δηλώνουν την αντίθεσή τους στη επέκταση της χρήσης και των υποδομών του αερίου, ιδιαίτερα για κτίρια, την ώρα που επίκειται ένταξη και του οικιακού τομέα στα ευρωπαϊκά Δικαιώματα Εκπομπών. Μια τέτοια πολιτική φέρνει ήδη μεγάλες επιβαρύνσεις σε όσα νοικοκυριά και επιχειρήσεις εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούν για τους χώρους τους αέριο, αντί για αναβαθμισμένες μονώσεις, ανανεώσιμη ενέργεια (ηλιακά και υβριδικά συστήματα) και αποδοτικές ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας, ή αβαθή γεωθερμία. Οι νέες συνδέσεις αερίου αποτελούν παγίδα για πολλά νοικοκυριά, που καλούνται να διαθέσουν χιλιάδες ευρώ για νέες συνδέσεις αερίου, που πιθανότατα θα αποδειχθούν ασύμφορες σε μερικά χρόνια.

Με περιθώριο μόλις 10-20 χρόνων για να κλειδώσουμε την πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, το αέριο δεν μπορεί πια να εμφανίζεται ως «μεταβατικό καύσιμο»: οι υποδομές του χρειάζονται αρκετές δεκαετίες για να αποσβέσουν το κόστος τους, ενώ είναι και αυτό ορυκτό καύσιμο, με κύριο συστατικό το μεθάνιο, 4 φορές δραστικότερο ως αέριο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα: ακόμη και σε καύση χωρίς διαρροές, η συμμετοχή του στην κλιματική κρίση φτάνει τουλάχιστον στο 50% του λιγνίτη. Επιπλέον είναι εισαγόμενο, με επικίνδυνες και οδυνηρές διακυμάνσεις τιμών, ενώ δημιουργεί πολύ λίγες θέσεις εργασίας. Το λογικό είναι να συνεχιστούν για τα επόμενα χρόνια μόνο οι σημερινές χρήσεις του, αποκλειστικά με τις υποδομές που ήδη υπάρχουν.

Ο κλιματικός νόμος οφείλει να ορίσει διαδικασία εξόδου ενώ το σχέδιο ΕΣΕΚ άμεσα καταληκτική ημερομηνία για τη χρήση του αερίου, συμβατή με αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Οι Πράσινοι έχουμε ζητήσει επίσης να αποσυρθεί η Ελλάδα από την ομάδα των κυβερνήσεων που πιέζουν να θεωρηθούν στην Ε.Ε. «πράσινες» οι επενδύσεις στο αέριο και την πυρηνική ενέργεια.

Κλιματική προσαρμογή

Στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει κάποιος στόχος για την προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα, ούτε αναφορά στο ρόλο των βασισμένων στη φύση λύσεων για την άμυνα απέναντι στους κινδύνους της κλιματικής κατάρρευσης.

Κλιματική αλλαγή και γεωργία – κτηνοτροφία

Το σχέδιο νόμου δεν περιλαμβάνει αναφορές ούτε στη μείωση των εκπομπών της βιομηχανικής γεωργίας και εντατικής κτηνοτροφίας, ούτε στην ενίσχυση της ανορθωτικής βιώσιμης γεωργίας ή της προστασίας φυσικών περιοχών και δασών στη δέσμευση αερίων του θερμοκηπίου (φυσικές καταβόθρες άνθρακα).

Οι Πράσινοι θεωρούμε απαραίτητο να τηρηθεί ο ευρωπαϊκός στόχος για 25% της γεωργίας βιολογική μέχρι το 2030, να προωθηθεί η εκτατική και βιολογική κτηνοτροφία, και να σχεδιαστούν ολοκληρωμένες πολιτικές για μείωση της κατανάλωσης κρέατος στο 50% του σημερινού ύψους.

Προστασία κλίματος & προστασία–αποκατάσταση βιοποικιλότητας, αλληλένδετα

Η προστασία του κλίματος και της βιοποικιλότητας είναι αλληλένδετα. Δεν υπάρχει προστασία του κλίματος με καταστροφή των οικοσυστημάτων, και δεν θα προστατευθεί η βιοποικιλότητα αν καταρρεύσει το κλίμα. Τα υγιή οικοσυστήματα και οι πράσινες λύσεις (λύσεις με βάση τη φύση – Nature–based solutions) αποτελούν κρίσιμη άμυνα απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά και σημαντική φυσική αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα.

Ο κλιματικός νόμος πρέπει να προνοεί για την ενσωμάτωση των στόχων για αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας, δημιουργίας δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών που θα καλύπτουν το 30% της επικράτειας με σημαντικό μέρος τους ζώνες απόλυτης προστασίας. Για τις προστατευόμενες περιοχές ο κλιματικός νόμος πρέπει να προβλέπει ισχυρές διασφαλίσεις, με ριζική αλλαγή κανόνων και για την εγκατάσταση ΑΠΕ, ώστε να μην υπάρχει κίνητρο επηρεασμού των υπό διαμόρφωση διαχειριστικών σχεδίων από υποψήφιους επενδυτές. Για τους ορεινούς όγκους, τέλος, προτείνουμε αιολικά μόνο δίπλα σε υπάρχοντες δρόμους και μόνο μέχρι το ύψος που χρειάζεται για κάλυψη των θεσμοθετημένων αναγκαίων στόχων.

Απόλυτη προτεραιότητα στην εξοικονόμηση ενέργειας

Η στροφή στην Ανανεώσιμη Ενέργεια οφείλει να γίνει με το ελάχιστο δυνατό οικολογικό κόστος και την ευρύτερη δυνατή ενεργειακή δημοκρατία και κοινωνική συμμετοχή. Με δεδομένο ότι η εξοικονόμηση αποτελεί τη μόνη 100% καθαρή ενέργεια, είναι απόλυτη ανάγκη να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα να οικοδομηθεί οικονομία χαμηλών απαιτήσεων σε ενέργεια, με χαμηλότερο κόστος ζωής για τους πολίτες και χαμηλότερο κόστος λειτουργίας για τις επιχειρήσεις. Πέρα από τα όσα αναφέραμε για νέο μοντέλο μεταφορών, ιδιαίτερη σημασία έχουν εδώ:

• Πλήρης εφαρμογή της Οδηγίας 2010/31/ΕΕ για σχεδόν μηδενική κατανάλωση σε όλα τα νέα κτίρια από 31.12.2020, που μένει παράνομα ανενεργή στη χώρα μας με πρόσχημα την καθυστέρηση του νέου Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων-ΚΕΝΑΚ, σε συμπαιγνία με συντεχνιακά συμφέροντα κατασκευαστών.

• Συστηματική προώθηση της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας, ώστε να εξοικονομούνται στον μέγιστο βαθμό ενέργεια και πρώτες ύλες στην παραγωγή.

• Ριζική αναβάθμιση των στόχων και των χρηματοδοτήσεων του ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ, με ενεργειακή αναβάθμιση περίπου 4% των κτιρίων ετησίως, ώστε το 2040 πάνω από 90% των κτιρίων να είναι σχεδόν μηδενικών καθαρών εκπομπών.

• Συγκρατημένη προώθηση αποκλειστικά πράσινου υδρογόνου, ώστε η ελληνική οικονομία να προσανατολιστεί έγκαιρα στο σενάριο χαμηλών απαιτήσεων σε ενέργεια, όπως σκιαγραφείται στον επίσημο Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό.