Οι επιτροπές επαφής των συμμετεχόντων κομμάτων κατέληξαν μετά την Διακήρυξη και στο προγραμματικό πλαίσιο της συνεργασίας. Αναμένεται μέσα στο επόμενο διάστημα τα πολιτικά όργανα των κομμάτων να επικυρώσουν τη συμφωνία. 

ΠΡΑΣΙΝΟ & ΜΩΒ

Οικολόγοι Πράσινοι, ΠΡΑΣΙΝΟΙ, Κόμμα Πειρατών, Πράσινοι – Αλληλεγγύη,

Κόμμα για τα Ζώα, Βολτ, Κύκλος-οικοφεμινιστικό quίνημα

Συμμαχία για σύγχρονες, βιώσιμες, οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές απαντήσεις με αλληλεγγύη και σεβασμό σε ανθρώπους, φύση και ζώα σε μια Πράσινη και Ομόσπονδη Ευρώπη

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Συμμετέχουμε ενωμένοι και ενωμένες στις εκλογές με φιλοδοξία και δέσμευση να υπηρετήσουμε τα συμφέροντα των πολλών και το μέλλον των επόμενων γενεών. Είμαστε ενεργοί πολίτες με σημαντική κοινωνική και επιστημονική εμπειρία, ανεπηρέαστοι από διαπλεκόμενα συμφέροντα, αυτόνομοι, με κριτική στάση απέναντι στις προβληματικές πολιτικές και με εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις.

Ποτέ άλλοτε τις τελευταίες δεκαετίες, η Ελλάδα και ο κόσμος δεν είχαν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα τόσες επείγουσες και αλληλένδετες κρίσεις:
– Η ενεργειακή κρίση οδηγεί στην ενεργειακή φτώχεια μεγάλο τμήμα των πολιτών, οι  ανισότητες βαθαίνουν αντί να μειώνονται. Η ακρίβεια ακόμη και των βασικών αγαθών οδηγεί τη μεγάλη πλειοψηφία σε αδιέξοδο. Η ανεργία των νέων ατόμων είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη.
– Η κλιματική κρίση δείχνει όλο και περισσότερο τα δόντια της, ενώ τα χρονικά περιθώρια ολοένα στενεύουν. Η ευρύτερη περιοχή της χώρας μας είναι ήδη από τα σημεία όπου η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας είναι σημαντικά υψηλότερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
– Η ελληνική αγορά βρίθει από στρεβλώσεις: με τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και πράσινης εργασίας στην Ευρώπη, μικρή εισχώρηση νέων τεχνολογιών, και ένα εκπαιδευτικό σύστημα πλήρως αποσυνδεδεμένο από την αγορά εργασίας. Η οικονομία συνεχίζει να στηρίζεται στον τουρισμό, το εμπόριο,  και τον παρασιτισμό ενώ η αγροτική και βιομηχανική παραγωγή μαραζώνουν .
– Τα μέτωπα της πανδημίας είναι ακόμη ανοιχτά, το ΕΣΥ αποδυναμωμένο, το κόστος σε ζωές από τα βαρύτερα στην ΕΕ, αναλογικά.
– Στην Ευρώπη έχουμε ανοιχτό διακρατικό πόλεμο, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μεγαλύτερη ενεργειακή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα,  και επισιτιστική κρίση, που  χρησιμοποιούνται ως όπλα πολέμου.
– Ζούμε παγκοσμίως την 6 η μαζική εξαφάνιση ειδών, ενώ φθάνουμε σε οριακή δυνατότητα πρόσβασης σε βασικές πρώτες ύλες που απαιτεί το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο.
– Όσο οι κυβερνήσεις φαίνονται απρόθυμες ή ανίκανες να προστατεύσουν αποτελεσματικά την κοινωνική συνοχή, δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για άνοδο της ακροδεξιάς, συρρίκνωση της δημοκρατίας και ενίσχυση αυταρχικών
κυβερνήσεων.

Όλα αυτά έχουν αφετηρία σε μακροχρόνιες αδιέξοδες πολιτικές, που χρειάζονται επειγόντως ριζική αλλαγή. Οι καιροί απαιτούν αποτελεσματικές απαντήσεις, τόσο για άμεση ανακούφιση από τις επιπτώσεις όσο και για ολοκληρωμένες μακροπρόθεσμες διεξόδους,  που θα θωρακίζουν τον πλανήτη και τις κοινωνίες.

Η Ελλάδα οφείλει να συνεισφέρει στην εξεύρεση λύσεων και να προστατεύσει την κοινωνία της. Δεν υπάρχουν εδώ ελαφρυντικά ή δικαιολογίες για το πολιτικό σύστημα. Καμιά όμως χώρα δεν είναι σε θέση να δώσει μόνη της πλήρεις απαντήσεις: γι’ αυτό, δίπλα στην ελληνική πολιτική, δίνουμε ισότιμη έμφαση και στην ευρωπαϊκή διάσταση, αλλά και στις παγκόσμιες εξελίξεις.

Στο κοινό μας πρόγραμμα δίνουμε έμφαση στην ευρωπαϊκή διάσταση και στην Πράσινη Ατζέντα: ιδιαίτερα στη Δίκαιη Μετάβαση και στη σύνδεσή της με τα ζητήματα της κοινωνίας και της οικονομίας, μέσα από συνολικές προτάσεις με ευρύτερη εμβέλεια. Προτείνουμε παρεμβάσεις για άμεση ανακούφιση των πολλών από τις επιπτώσεις των πολλαπλών κρίσεων, όσο και ολοκληρωμένες μακροπρόθεσμες διεξόδους, που θα θωρακίζουν τις κοινωνίες και τον πλανήτη.

1. Ευρώπη

Στις σημερινές μεγάλες προκλήσεις, καμιά χώρα δεν μπορεί να δώσει μόνη της λύσεις. Στόχος μας είναι να αλλάξουμε την ΕΕ, οικοδομώντας μια δημοκρατική ομοσπονδία, που να εκφράζει πολίτες και αξίες και να πάψει να αποξενώνεται από τις κοινωνίες της.

Για να γίνει δημοκρατική, η Ευρώπη πρέπει να μετατραπεί σε ομοσπονδία. Ζητάμε, λοιπόν, μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν τα θεσμικά όργανα και τις πολιτικές της ΕΕ, για μία δίκαιη, κοινωνική, αλληλέγγυα, οικολογική, παραγωγική, ομοσπονδιακή και ισχυρή Ευρώπη, στη βάση της αρχής της επικουρικότητας: Ομοσπονδιακά εκτελεστικά όργανα με τις ψήφους των Ευρωπαίων πολιτών, πανευρωπαϊκή ενδυνάμωση του Κράτους Δικαίου ως φραγμό στη συρρίκνωση της δημοκρατίας από αυταρχικές κυβερνήσεις, πραγματικά κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας υπό τον έλεγχο του Ευρωκοινοβουλίου, με κοινές πολιτικές πρόληψης συγκρούσεων. Θέλουμε περισσότερη Ευρώπη, όπως θέλουμε και μια αποκεντρωμένη Ευρώπη, με περισσότερη αυτονομία των δήμων και περιφερειών, όπου οι πολίτες πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν απευθείας στις τοπικές αποφάσεις.

Υποστηρίζουμε ένα κοινό ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών και Οικονομίας, με επαρκή χρηματοοικονομικά εργαλεία: θέσπιση επαρκών ιδίων πόρων της Ε.Ε. και κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό πολύ υψηλότερο από τον σημερινό, ευρωομόλογα, εξάλειψη φορολογικών παραδείσων, φόρο χρηματοοικονομικών συναλλαγών και πανευρωπαϊκή φορολογία του πλούτου, περιορισμό φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών-μελών, κανόνες
ενιαίου υπολογισμού της φορολογικής βάσης,. Απαιτείται επίσης αναθεώρηση της αποστολής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ώστε πέρα από τη σταθερότητα των τιμών να περιλάβει ισότιμα και την καταπολέμηση της ανεργίας. Η κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα οφείλει να είναι δικαίωμα και υποχρέωση κάθε περιφέρειας και χώρας, όχι προνόμιο μόνο των οικονομικά εύρωστων.

Ο ρόλος της Ε.Ε. είναι κρίσιμος και για τις απαραίτητες αλλαγές στους όρους  του διεθνούς εμπορίου: θέλουμε δίκαιο και βιώσιμο εμπόριο, με κανόνες που να προστατεύουν αποτελεσματικά την εργασία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον, να ενθαρρύνουν την αυτονομία και την επάρκεια σε βασικά αγαθά, και να συνυπολογίζουν το οικολογικό κόστος των μακρινών μεταφορών. Είμαστε εναντίον εμπορικών συμφωνιών που παρακάμπτουν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές για την κυκλοφορία προϊόντων.

2. Δίκαιη, Πράσινη Μετάβαση 

2.1  Ενέργεια και Κλίμα

Η ανάγκη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης γίνεται όλο και πιο επείγουσα. Το κρίσιμο στοίχημα είναι οι πολιτικές της ενεργειακής μετάβασης να είναι επαρκείς και αποτελεσματικές, ώστε:
– να αποφύγουμε τις ακραίες κλιματικές και καιρικές μεταβολές,
– να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη χωρίς να αφήνουν πίσω κανένα και καμία,
– να προσφέρουν στη χώρα και στην Ε.Ε. ενεργειακή ανεξαρτησία,
– να γίνουν ο μοχλός για θετικό οικονομικό μετασχηματισμό της χώρας και για την αντιμετώπιση της φτώχειας και των ανισοτήτων,
–  να μη δίνουν χώρο σε στρεβλές και επικίνδυνες πολιτικές που επιβαρύνουν το περιβάλλον και την κοινωνία.

Η σημερινή κρίση αερίου έχει αποφέρει στις επιχειρήσεις ενέργειας υπέρογκα κέρδη. Την ίδια στιγμή η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στον εγκλωβισμό της χώρας στο αέριο με αδιέξοδη επέκταση των υποδομών και των χρήσεών του. Είμαστε αντίθετοι σε αυτή την κατασπατάληση πόρων και χρόνου. Η κρίση αυτή να είναι το κύκνειο άσμα των εταιριών που τόσες δεκαετίες πλούτισαν σε βάρος των επόμενων γενεών.

Απορρίπτουμε τα κυβερνητικά σχέδια για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων, για τον αγωγό αερίου EastMed και για τη χρηματοδότηση κατασκευής νέας πυρηνικής μονάδας στο Κοζλοντούι, που θα δεσμεύει την Ελλάδα σε μακροχρόνια απορρόφηση της παραγωγής του. Κανένα από αυτά τα σχέδιαζόμενα έργα δεν θα λειτουργήσουν πριν το 2030, υποθηκεύουν όμως τις επιλογές της χώρας για δεκαετίες.

Απαιτούμε πλήρη μηδενισμό καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2040, με πάνω από 80% ανανεώσιμη ηλεκτροπαραγωγή το 2030 και βιώσιμη χωροθέτηση των ΑΠΕ. Ενδεχόμενη προσωρινή παράταση λειτουργίας λιγνιτικών μονάδων ενόψει της κρίσης αερίου θα πρέπει να αντισταθμιστεί στα αμέσως επόμενα χρόνια με ταχύτερη μετάβαση σε ΑΠΕ. Οι λύσεις είναι μπροστά μας:
– Απόλυτη προτεραιότητα στην ενεργειακή εξοικονόμηση, έμφαση σε οικονομία χαμηλών απαιτήσεων σε ενέργεια: παθητικά κτίρια, νέο μοντέλο μεταφορών και μετακινήσεων, κυκλική οικονομία, στοχευμένη χρήση υδρογόνου 100% από ανανεώσιμες πηγές.
– Αλλαγή μοντέλου στις μεταφορές που δεν εξαντλείται στον εξηλεκτρισμό: αξιόπιστες δημόσιες συγκοινωνίες με χαμηλό εισιτήρια, βιώσιμες πόλεις φιλικές στο περπάτημα, το ποδήλατο και στην ελαφριά ατομική ηλεκτροκίνηση για μείωση της χρήσης ΙΧ, αναβάθμιση και επέκταση των Μέσων Σταθερής Τροχιάς σε όλη τη χώρα, συνδυασμένες μεταφορές με κορμό τον σιδηρόδρομο, εναλλακτικές λύσεις και οικονομικά εργαλεία απέναντι στην υπερδιόγκωση των αερομεταφορών.
– Εξαντλούμε όλα τα περιθώρια για ήπιες προσαρμοσμένες ΑΠΕ μικρής κλίμακας, με ενθάρρυνση αυτοπαραγωγής και ενεργειακών κοινοτήτων.
– Στηρίζουμε την έρευνα και πιλοτικές εφαρμογές και για νέες τεχνολογίες ΑΠΕ μικρής κλίμακας και περιβαλλοντικά φιλικές σε όλο τον κύκλο ζωής τους.
– Επενδύουμε και σε εκτεταμένη αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας, για σταθεροποίηση του συστήματος, χωρίς επιπλέον μονάδες αερίου.

Σταδιακή κατάργηση όλων των επιδοτήσεων για ορυκτά καύσιμα. Για την ανακούφιση των νοικοκυριών και επιχειρήσεων και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, προωθούμε προγράμματα χρηματοδοτήσεων για μαζικές ενεργειακές αναβαθμίσεις κατοικιών και κτιρίων, στην ευρύτερη δυνατή κλίμακα και ενεργειακή αυτονομία με χρήση ανανεώσιμων πηγών.

Για τη χωροθέτηση των ΑΠΕ μεγαλύτερης κλίμακας, προωθούμε νέο θεσμικό πλαίσιο που να προστατεύει αποτελεσματικά τη φύση και το κλίμα, με το χαμηλότερο δυνατό οικολογικό κόστος:

– Προωθούμε κατανομή των εθνικών αναγκών και στόχων ανά περιφέρεια, νομό και δήμο, με συγκεκριμένα κριτήρια, με συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στον διάλογο για τη βέλτιστη χωροθέτηση.
– Υποστηρίζουμε τη χωροθέτηση για ΑΠΕ κατά προτεραιότητα σε συγκεκριμένες κατηγορίες περιοχών, με ήδη εκτεταμένη ανθρώπινη παρέμβαση. Στηρίζουμε τη δημιουργία πλωτών αιολικών με ορθό θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και προώθηση οριοθέτησης ΑΟΖ.
– Για τους ορεινούς όγκους αποδεχόμαστε χωροθέτηση μόνο μέχρι το ύψος που είναι απαραίτητο για τους στόχους μετάβασης κάθε περιφέρειας, και δίπλα σε υπάρχοντες δρόμους, ώστε να σταματήσει η πίεση στις κορυφογραμμές και ο κατακερματισμός των οικοσυστημάτων.
– Για τις προστατευόμενες περιοχές, θεωρούμε απαραίτητες ισχυρές διασφαλίσεις, με κλείσιμο των εκκρεμών αιτήσεων και πάγωμα κάθε έργου κατηγορίας Α΄ μέχρι την ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και των Διαχειριστικών Σχεδίων: εγκατάσταση μόνο κατ’ εξαίρεση, σε θέσεις προχωροθετημένες βάσει των Διαχειριστικών Σχεδίων, με προτεραιότητα σε πρωτοβουλίες από τις τοπικές κοινωνίες.

Έμφαση δίνουμε και στην κοινωνική διάσταση της ενεργειακής μετάβασης:
– Θεωρούμε τις βασικές χρήσεις της ενέργειας κοινωνικό αγαθό, όπως η τροφή.
– Προωθούμε την ενεργειακή δημοκρατία: στόχος μας είναι πάνω από 50% των ΑΠΕ να ανήκει σε ενεργειακές κοινότητες, αυτοπαραγωγή, μικρές/μεσαίες τοπικές επιχειρήσεις.
– Για τους ασθενέστερους, υποστηρίζουμε τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων ανά δήμο, από πολίτες, επιχειρήσεις ή και δήμους που θα καλύπτουν τις ανάγκες των δημοτικών υποδομών και θα διαθέτουν το υπόλοιπο στα ασθενέστερα νοικοκυριά για την κάλυψη των  βασικών τους αναγκών.
– Για τις λιγνιτικές περιφέρειες προωθούμε συγκεκριμένο σχέδιο για συμμετοχική Πράσινη Μετάβαση χωρίς κανένα/καμία πίσω, στηριγμένη στο φυσικό τους πλούτο και τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα σε παραγωγή και αποθήκευση 100% καθαρής ενέργειας. Κρίσιμη είναι και η ολιστική αξιολόγηση των χρηματοδοτούμενων
επενδύσεων, ώστε να επιτευχθούν τα μεγαλύτερα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
– Προωθούμε επειγόντως ριζική μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας, με στόχο αποτελεσματική προστασία των καταναλωτών από αυθαίρετες μονομερείς αυξήσεις τιμών.

-Κατευθύνουμε τα επιπλέον έσοδα της φορολογίας καυσίμων και τα έσοδα από το χρηματιστήριο εκπομπών για τη χρηματοδότηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας, ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών και υποστήριξης των ενεργειακών κοινοτήτων.

2.2 Αγροτικός τομέας

Η Πράσινη Μετάβαση και η Κλιματική Δικαιοσύνη αφορούν εξίσου τον αγροτικό τομέα και τη διατροφή μας. Στηρίζουμε την ευρωπαϊκή στρατηγική Farm 2 Fork και τους στόχους του 2030 για 80% μείωση της χρήσης αγροχημικών και για 25% μερίδιο βιολογικής παραγωγής.

Προωθούμε αποτελεσματικές πολιτικές προστασίας του εδάφους, των υπόγειων νερών και των αγροτικών οικοσυστημάτων. Ζητάμε την άμεση απαγόρευση της γλυφοσάτης και των άλλων αγροχημικών που απειλούν τις μέλισσες, δεν δεχόμαστε κανένα παράθυρο για καλλιέργειες Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών. Επιδιώκουμε την αναθεώρηση της ΚΑΠ, ώστε οι επιδοτήσεις να μην πριμοδοτούν τις μεγαλύτερες ιδιοκτησίες και την εντατική παραγωγή. Όλα αυτά είναι απαραίτητα για ένα αγροτικό τομέα παραγωγικό και εξωστρεφή, με προϊόντα υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας.

Κρίσιμο θεωρούμε τον ρόλο των δασών, της βιοποικιλότητας, της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων αλλά και του εκτεταμένου δικτύου ξερολιθιών και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τόσο στην προστασία της φύσης και του κλίματος όσο και στη βιώσιμη και υπεύθυνη οικονομία και την κοινωνική ανθεκτικότητα. Προωθούμε νέα οικονομικά εργαλεία στήριξης, εκπαίδευση για νέες ειδικότητες αλλά και αναβάθμιση παραδοσιακών επαγγελμάτων και γνώσεων για συνδυασμό της παραγωγικής δραστηριότητας με υπηρεσίες μακροχρόνιας διασφάλισης των  φυσικών πόρων.

Η βιώσιμη διαχείριση από τις τοπικές κοινωνίες, με «λύσεις βασισμένες στη φύση», μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας νέας πράσινης, ανθεκτικής, υπεύθυνης οικονομίας. Η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία μπορεί να παίξει ένα κρίσιμο ρόλο και στην πράσινη μετάβαση.

2.3 Διατροφή-Ζώα

Η εντατική, βιομηχανική κτηνοτροφία είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για το κλίμα και το περιβάλλον αλλά και για την ευζωία των ζώων. Η σημερινή υπερκατανάλωση κρέατος επιβαρύνει ιδιαίτερα σοβαρά και τη δημόσια υγεία. Επιδιώκουμε, λοιπόν, σταθερά βήματα για έξοδο από την εντατική εκτροφή με μείωση 50% στην κατανάλωση κρέατος μέχρι το 2030, μέσα από πολιτικές που ενθαρρύνουν βιώσιμη διατροφή, με αποδεκτά πρότυπα τόσο την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή με την περιορισμένη κατανάλωση κρέατος, όσο και την πλήρως φυτική διατροφή.

Προτείνουμε μεταφορά των επιδοτήσεων της εντατικής κτηνοτροφίας σε βιολογική γεωργία και σε γεωργία χαμηλών εισροών. Ζητάμε ενσωμάτωση του πραγματικού κόστους των ζωικών προϊόντων στις τιμές τους, με παράλληλη σημαντική ελάφρυνση όσων φυτικών τροφίμων είναι συμβατά με μεσογειακή διατροφή, ώστε να μην πέσει όλο το βάρος στους οικονομικά ασθενέστερους. Ενόψει του πολέμου και της επισιτιστικής κρίσης, είναι σημαντικό να δοθεί βάρος στη διατροφική ανεξαρτησία της Ελλάδας και της Ε.Ε., με προτεραιότητα στις χρήσεις των σιτηρών για ανθρώπινη διατροφή.

Συνολικότερα αναγνωρίζουμε τα ζώα ως συναισθανόμενα πλάσματα, με δικαιώματα σε διαβίωση σύμφωνη με τις φυσικές τους ανάγκες και συμπεριφορές. Πέρα από την ευρωπαϊκή τους κατοχύρωση, στη Συνθήκη της Λισαβόνας, διεκδικούμε αντίστοιχη αναγνώριση και στο ελληνικό Σύνταγμα, με προσθήκη είτε στο Άρθρο 5 (προστασία προσωπικότητας) είτε στο Άρθρο 25, για κρατική εγγύηση των δικαιωμάτων.

Στα ειδικότερα αιτήματα, προωθούμε πλαίσιο αποτελεσματικότερης προστασίας για τα αδέσποτα και τα ζώα συντροφιάς, οδικό χάρτη για την πλήρη κατάργηση της παραγωγής γούνας από ζώα, κανόνες προστασίας για τα ζώα εργασίας όπως τα ιπποειδή, σταδιακή μετατροπή των ζωολογικών κήπων σε κέντρα περίθαλψης άγριας ζωής, προώθηση εναλλακτικών λύσεων απέναντι στα πειράματα σε ζώα με στόχο τον τερματισμό τους. Δεν θεωρούμε το κυνήγι αποδεκτή ψυχαγωγία: ζητάμε επειγόντως ολοκληρωμένες πολιτικές περιορισμού των επιπτώσεών του, καθώς και αποδέσμευση της Θηροφυλακής από τους κυνηγετικούς συλλόγους.

Για τα παραγωγικά ζώα, στηρίζουμε την πλήρη κατάργηση της εκτροφής σε κλουβιά από το 2027, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν. Προωθούμε κλείσιμο των κενών στην υποχρεωτική αναισθητοποίηση των ζώων πριν τη σφαγή. Υποστηρίζουμε την απαγόρευση των εξαγωγών ζωντανών ζώων σε χώρες εκτός Ε.Ε. από το 2030, και τις μεταφορές εντός Ε.Ε. άνω των 8 ωρών και 4 ωρών για τα πουλερικά, με εξαίρεση των ευάλωτων ζώων, όπως έγκυα θηλυκά και μικρά που θηλάζουν.

3. Βιώσιμη Οικονομία

Επιδιώκουμε ριζικό επαναπροσανατολισμό της οικονομίας: να είναι παραγωγική, και παράλληλα να σέβεται το περιβάλλον, να αντέχει σε έκτακτες καταστάσεις, να υπηρετεί την κοινωνία και να διασφαλίζει βιώσιμη ευημερία για όλες και όλους.

Προωθούμε, λοιπόν, ένα νέο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, με στόχο την πλήρη αποσύνδεση της οικονομικής προόδου από τις υπέρμετρες απαιτήσεις σε φυσικούς πόρους, από την επιβάρυνση του πλανήτη και του κλίματος, αλλά και από τις μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Θέλουμε βιώσιμο και ποιοτικό αγροτικό τομέα, και βιομηχανική παραγωγή συμβατή με το συνολικό όραμα που προτείνουμε για την οικονομία.

Κεντρική θέση έχει για εμάς η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από τις στρεβλώσεις που τη μαστίζουν: υπέρμετρη στήριξη στην κατανάλωση και τον μαζικό τουρισμό, τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και πράσινης εργασίας στην Ευρώπη, πανευρωπαϊκή πρωτιά στην ανεργία των νέων, έλλειμμα διαφάνειας και ανταγωνισμού στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, στρεβλή φορολόγηση, αποψίλωση των ορεινών-ημιορεινών περιοχών και των μη τουριστικών νησιών από ενεργό πληθυσμό και οικονομικές δραστηριότητες, υπέρμετρα υψηλή ενεργειακή κατανάλωση ανά μονάδα ΑΕΠ, απουσία σύνδεσης της παιδείας με τις ανάγκες για νέο, βιώσιμο προσανατολισμό της οικονομίας και της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό δίνουμε προτεραιότητα στη δραστική αύξηση της απασχόλησης και μείωση της ανεργίας, αλλά και στη βελτίωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών.

Υποστηρίζουμε μια αποδοτικότερη οικονομία με ορθολογική εξωστρέφεια, καλύτερους μισθούς και μειωμένη επιβάρυνση της μισθωτής εργασίας.

Προωθούμε εκτεταμένες επενδύσεις για μετασχηματισμό τομέων όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και τα κτίρια, που μπορούν να είναι κορμός μιας πράσινης στροφής για όλη την οικονομία: δίνουμε έμφαση στη διευκόλυνση τέτοιων επενδύσεων από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Υποστηρίζουμε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και σημαντικές δυνατότητες για θέσεις εργασίας, όπου η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες.

Επιδιώκουμε τον μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης, με απλοποίηση διαδικασιών και επαρκή στελέχωση των υπηρεσιών. Κάτι τέτοιο θα μειώσει και το κόστος της επιχειρηματικότητας, βελτιώνοντας τη λειτουργία της οικονομίας αλλά και συμβάλλοντας στην ισονομία των πολιτών. Σημαντικές είναι εδώ και οι αναγκαίες αλλαγές για ταχύτερη και ορθότερη απονομή της δικαιοσύνης.

Σχετικά με τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη στήριξή τους σε καιρούς οικονομικής κρίσης και την πρόσβασή τους στις απαραίτητες χρηματοδοτήσεις.

Υποστηρίζουμε κίνητρα και διευκολύνσεις για δικτύωση και συνεργασία τους, αλλά και για καινοτομία, εξοικονόμηση ενέργειας και προώθηση κυκλικής οικονομίας. Επιπλέον κίνητρα και εργαλεία προτείνουμε για πολύ μικρές επιχειρήσεις που θέλουν να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους και να φτάσουν σε μικρό ή μεσαίο μέγεθος.

Προωθούμε την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και της χρηματοδότησης της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Υποστηρίζουμε περαιτέρω θεσμικές παρεμβάσεις για τη χρήση πλαστικού χρήματος, με υποχρεωτική ευθυγράμμιση των τραπεζικών πρακτικών με όσα ισχύουν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Εστιάζουμε ιδιαίτερα στην αύξηση της απασχόλησης των γυναικών και των νέων ατόμων. Προωθούμε θέσεις εργασίας για τις γυναίκες με ίσες ευκαιρίες και απολαβές, μέσω θετικών δράσεων και φορολογικών κινήτρων. Ιδιαίτερη μέριμνα δίνουμε για τη στήριξη του συνδυασμού της φροντίδας των παιδιών με την εργασία, τόσο τη μισθωτή όσο και αυτή των ελεύθερων επαγγελματιών. Δίνουμε έμφαση στις δομές υποστήριξης της γονεϊκότητας και σε στοχευμένη φορολογική ελάφρυνση.

Για εμάς, η ελευθερία της εθνικής και ευρωπαϊκής αγοράς πρέπει να ρυθμίζεται από κανόνες που την καθιστούν ταυτόχρονα και αποδοτική και δίκαιη, ώστε η οικονομία να διασφαλίζει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους. Η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί θεμέλιο λίθο κάθε ανοικτής και δημοκρατικής κοινωνίας: τη θετικότερη σχέση με το φυσικό περιβάλλον, άλλωστε, είχαν πάντα κοινωνίες με περιορισμένες ανισότητες και ισχυρή κοινωνική συνοχή. Θεωρούμε σημαντικό η οικονομία να αξιολογείται και πέρα από το ΑΕΠ, ιδιαίτερα με δείκτες ευημερίας και κοινωνικής συνοχής.

Υποστηρίζουμε μόνο επενδύσεις που αφήνουν πραγματικό καθαρό όφελος για την κοινωνία, το περιβάλλον και τις επόμενες γενιές. Σχέδια που υποβαθμίζουν ή δεσμεύουν συλλογικά αγαθά, μεταφέροντας το κόστος στην κοινωνία και στο περιβάλλον, δεν αποτελούν για εμάς αποδεκτές επενδύσεις.

Επιδιώκουμε πολιτικές αποθάρρυνσης της ανόδου των αξιών γης, ώστε να μην επιβαρύνεται το κόστος ζωής και οικονομικής δραστηριότητας.

Η ανάγκη της οικονομίας των φυσικών πόρων μας οδηγεί σε ένα σύστημα εξοικονόμησης πόρων και επαναχρησιμοποίησης των υλικών, αυτό της κυκλικής οικονομίας. Για τη στήριξη του τομέα της κυκλικής οικονομίας, προτείνουμε διαβάθμιση των ποσοστών ενίσχυσης επιχειρήσεων, με βασικό κριτήριο την περιβαλλοντική απόδοση, την εξοικονόμηση πρώτων υλών, την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση.

Στηρίζουμε την Κοινωνική Οικονομία, ως 3ο πυλώνα και τη συμμετοχική διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το συγκεκριμένο τομέα.

Προωθούμε πράσινες προμήθειες και προμήθειες κοινωνικής αναφοράς, σε όλο τον ευρύτερο δημόσιο τομέα ως καταλύτη για πράσινη στροφή αλλά και κοινωνική συνοχή.

Δίνουμε έμφαση στην αναζωογόνηση της υπαίθρου και στην ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών σε πρότυπα ήπιας τοπικής οικονομίας και ευημερίας.

Επιδιώκουμε ενεργειακή και διατροφική αυτονομία, για Ελλάδα και Ε.Ε.

Στηρίζουμε αξιοπρεπή εργασία για όλους και όλες, με δίκαιους όρους αμοιβής, αλλά και  παράλληλη προστασία του ελεύθερου χρόνου κάθε ατόμου. Σημαντική για εμάς είναι η βελτίωση των εργασιακών και περιβαλλοντικών όρων εργασίας, αλλά και η διαμόρφωση κινήτρων και αντικινήτρων για την τήρηση τους και την αποφυγή της παραοικονομίας, ιδιαίτερα από τις μεγάλες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις: οι δυνατότητες παράκαμψης των κανόνων, δρουν και ως αντικίνητρο στην καινοτομία και στη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους.

Μάχη κατά της οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας δεν σημαίνει μόνο θέσεις εργασίας και αναδιανεμητικές πολιτικές, αλλά και αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών. Απορρίπτουμε τις πιέσεις για εμπορευματοποίηση και υπερεκμετάλλευση κοινών αγαθών όπως το νερό, το έδαφος, το υπέδαφος, η φύση, η βιοποικιλότητα, το τοπίο, τα δάση, η θάλασσα, ο αιγιαλός, η παραλία, ο δημόσιος χώρος, οι ελεύθερες αστικές εκτάσεις.

Για τη διαφύλαξη των επόμενων γενεών προωθούμε υγιή δημόσια οικονομικά, χωρίς ανεξέλεγκτα ελλείμματα και δανεισμό, στηριγμένα σε δίκαιη φορολογία και σε αποτελεσματική δημόσια διοίκηση. Το πλαίσιο αυτό οφείλει, όμως, να συμβαδίζει με την παροχή επαρκών συλλογικών αγαθών και κοινωνικής προστασίας, ιδιαίτερα σε περιόδους ύφεσης. Επιπλέον, οφείλει να στηρίζει τις εκτεταμένες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση της κλιματικής και οικολογικής κρίσης. Πέρα από τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, θεωρούμε απαραίτητο οι επενδύσεις αυτές να εξαιρούνται από τους περιορισμούς της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Επισημαίνουμε, επιπρόσθετα, τη συσσώρευση εκτεταμένων πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και το κόστος του συνταξιοδοτικού συστήματος, που ανταγωνίζονται με άλλους τομείς κοινωνικής προστασίας για τις περιορισμένες δυνατότητες κρατικής χρηματοδότησης: μακροχρόνια προσβλέπουμε σε ανακατανομή μέρους των πόρων αυτών προς τις υπόλοιπες απαραίτητες διαστάσεις του Κοινωνικού Κράτους, για αποτελεσματικότερη προστασία των ασθενέστερων σε όλες τις ηλικίες.

Η φορολογία οφείλει να ξεπεράσει τον εισπρακτικό της χαρακτήρα, να γίνει εργαλείο αναδιανομής και δικαιοσύνης, αλλά και ενθάρρυνσης ή αποθάρρυνσης δραστηριοτήτων ανάλογα με το κοινωνικό και περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκουμε να κατευθύνει και την επιχειρηματικότητα σε παραγωγικό και υγιή προσανατολισμό. Η φορολογική πολιτική είναι βασικό εργαλείο του κράτους φροντίδας, ώστε να αναβαθμιστούν σε βιώσιμα επίπεδα οι δημόσιες υπηρεσίας υγείας, πρόνοιας και παιδείας.

Προτείνουμε μία φορολογική μεταρρύθμιση με:
– Διαβάθμιση των συντελεστών του ΦΠΑ με περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια. Ενδεικτικά: ελάχιστος ή μηδενικός ΦΠΑ σε βασικά και βιολογικά τρόφιμα, πράσινες τεχνολογίες και σε βασικά είδη περιόδου και βρεφικής φροντίδας.
– Φορολογία του πλούτου, σε αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ, με περιουσιολόγιο για όλους/ες.  Ίση μεταχείριση και για την εκκλησία.
– Ισχυρά προοδευτικοί συντελεστές φορολογίας και αφορολόγητο αυξημένο με τα δηλωμένα εισοδήματα της τελευταίας 10ετίας, ώστε οι φοροφυγάδες να επιβαρύνονται περισσότερο.
– Μείωση της φορο-ασφαλιστικής επιβάρυνσης της μισθωτής εργασίας, για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Κοινοί συντελεστές φορολόγησης για όλες τις κατηγορίες εισοδημάτων από εργασία.

– Κατάργηση της μείωσης, από το 15% στο 5%, από την κυβέρνηση ΝΔ στη φορολόγηση των διανεμόμενων κερδών των ΑΕ (μερίσματα). Θέση μας είναι τα κέρδη από τα μερίσματα να προστίθενται στα άλλα εισοδήματα των φυσικών προσώπων και να φορολογούνται με προοδευτικούς φορολογικούς συντελεστές.
– Ειδικά φορολογικά κίνητρα και χρηματοοικονομικά εργαλεία για επιχειρήσεις νέων για την πρώτη 3ετία, καθώς και για νέους αγρότες.
– Εισοδηματικά ουδέτεροι περιβαλλοντικοί φόροι (π.χ. ο φόρος άνθρακα), με τα έσοδα να επιστρέφουν στην κοινωνία με δράσεις όπως επενδύσεις για ενεργειακή μετάβαση και κλιματική προσαρμογή, και Ταμείο Διαγενεακής Αλληλεγγύης.
– Στη φορολογία κερδών των επιχειρήσεων, αφορολόγητο ποσό ανά θέση εργασίας για τις πρώτες 10-15 θέσεις κάθε επιχείρησης, με στόχο την προστασία θέσεων εργασίας και τη δημιουργία νέων.

– Προτείνουμε 20% μείωση των εργοδοτικών εισφορών για νέες θέσεις εργασίας αλλά και για τους άνω των 60 ετών. Μερική συνταξιοδότηση για όσους επιθυμούν να δουλεύουν και μετά τη συμπλήρωση του ορίου συνταξιοδότησης.

– Ανάλογα εργαλεία θεωρούμε ως απαραίτητα και για την ανεργία των νέων.

– Προωθούμε άμεση αύξηση του κατώτατου  μισθού στα 800 ευρώ, και νομοθετική ρύθμιση για αυτόματη αναπροσαρμογή του κάθε 6 μήνες με βάση την εξέλιξη διάμεσου εισοδήματος.

– Υποστηρίζουμε τη θεσμοθέτηση Καθολικού Εγγυημένου Εισοδήματος (ΚΕΕ) στο 50% του κατώτατου μισθού, αρχικά για όσους/ες δεν εργάζονται σε πλήρη απασχόληση, και δεν έχουν άλλα εισοδήματα: σε περίπτωση μερικής ή σποραδικής απασχόλησης, θα μειώνεται αναλογικά χωρίς να καταργείται – θα δρα ως επίδομα εργασίας. Σε αυτό ενσωματώνονται και τα ήδη υπάρχοντα επιδόματα. Σταδιακή επέκτασή του στο σύνολο του πληθυσμού, χωρίς περιουσιακά και εισοδηματικά κριτήρια. Επιδιώκουμε τη χρηματοδότησή του πανευρωπαϊκά, από την ΕΕ.

4. Δημοκρατία – Δημόσια Διοίκηση

Η εμπειρία από πλήθος χώρες δείχνει ότι είναι επικίνδυνο να θεωρούμε τη δημοκρατία δεδομένη: η δημοκρατία μπορεί εύκολα να κινδυνεύσει από την αδιαφορία των πολιτών, τη διαφθορά, την υπονόμευση του Κράτους Δικαίου, το οποίο αποτελεί την απαραίτητη οριοθέτηση της εξουσίας και όχι τον εξωραϊσμό της. Η δικαιοδοσία των κυβερνήσεων οφείλει να σταματά εκεί που αρχίζουν οι εγγυήσεις για τα δικαιώματα της κοινωνίας και των πολιτών.

Επιδιώκουμε λοιπόν να ενδυναμώσουμε τη δημοκρατία με:
– Την ενίσχυση των ανεξάρτητων θεσμών, για την αποδυνάμωση του πελατειακού κράτους.
– Την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη θεσμική ενίσχυση της διαφάνειας, ως διέξοδο από τον φαύλο κύκλο του κομματικού ελέγχου και των πελατειακών σχέσεων: επέκταση της Διαύγειας πάντα και παντού, διεύρυνση του Πόθεν Έσχες με τεκμηρίωση της προέλευσης κάθε νέου περιουσιακού στοιχείου, ολοκληρωμένη νομοθεσία για αποτελεσματική προστασία όλων των “πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος”, ενίσχυση των ανεξάρτητων θεσμών. Κατάργηση κάθε ειδικής παραγραφής για διαφθορά.

– Την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στον σχεδιασμό και τη λήψη των αποφάσεων, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο:  συμμετοχικοί προϋπολογισμοί, τοπικές  συνελεύσεις, έλεγχος των τοπικών παραγόντων για θέματα διαφάνειας και πιθανής διαφθοράς.
– Τον καθημερινό θεσμικό και έμπρακτο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.
– Την θωράκιση της υπηρεσιακής ανεξαρτησίας της Δημόσιας Διοίκησης και την παράλληλη διασφάλιση ότι θα λειτουργεί με διαφάνεια και θα είναι ανοιχτή στην κοινωνία και επιδεκτική στην καθημερινή αξιολόγηση από αυτήν, άτυπα και θεσμικά.
– Την προώθηση της ψηφιοποίησης, με ειδική μέριμνα για τις κατηγορίες πολιτών που δυσκολεύονται στα ψηφιακά μέσα. Διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων, με χρήση αποκλειστικά λογισμικών ανοιχτού κώδικα.
– Την απαγόρευση παρακολουθήσεων ή συλλογής προσωπικών δεδομένων και μετα-δεδομένων, χωρίς ενημέρωση και συναίνεση των άμεσα ενδιαφερόμενων. Εξαιρέσεις μόνο για άτομα ύποπτα για τέλεση ή προετοιμασία εγκλήματος, με ισχυρές εγγυήσεις για την ανεξαρτησία των δικαστικών διασφαλίσεων, τις δικλείδες δημοκρατικού ελέγχου και την αποφυγή καταχρήσεων. Οι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα να προστατεύουν και οι ίδιοι τις δικές τους μεταφορές δεδομένων, με καλή ιδιωτικότητα.
– Την απαγόρευση ανταλλαγής προσωπικών δεδομένων με χώρες χωρίς αποτελεσματική προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Εξαιρέσεις μόνο για περιπτώσεις αδιαμφισβήτητης έκτακτης ανάγκης.
– Την ελεύθερη κυκλοφορία της πληροφορίας, χωρίς κυβερνητικό περιορισμό ή ελέγχους, παρά μόνο στο μέτρο που αποτρέπει πράξεις που παραβιάζουν τα δικαιώματα των πολιτών. Το δικαίωμα πρόσβασης σε όλους για έγγραφα, διαδικασίες και πληροφορίες που έχουν στην κατοχή τους δημόσιες αρχές, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Διασφάλιση της πρόσβασης από ανεξάρτητη αρχή.
– Τη διασφάλιση της ελευθερίας του λόγου, που βρίσκεται στον πυρήνα κάθε δημοκρατικής κοινωνίας, διασφαλίζοντας ότι οι κοινωνικές συγκρούσεις λαμβάνουν χώρα στη δημόσια σφαίρα.
– Την πλήρη ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, την επιτάχυνση της απονομής της, την ψηφιοποίηση όσων διαδικασιών είναι εφικτό. Στηρίζουμε ενίσχυση και διεύρυνση του διάχυτου δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων από τα δικαστήρια.
– Τη δεσμευτική τήρηση από τη διοίκηση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ε.Δ.Α.Δ.) και εθνικών αρχών όπως ο Συνήγορος του Πολίτη.
– Την ενίσχυση των ασυμβίβαστων για τις θέσεις εξουσίας, με στόχο τη θωράκιση των θεσμών. Επιδιώκουμε θέσπιση ορίου θητειών για την εκτελεστική εξουσία και τη διοίκηση Περιφερειών και Δήμων.
– Τον πλουραλισμό στην ενημέρωση, με αδέσμευτα ΜΜΕ και ανεξάρτητη, αποκομματικοποιημένη κρατική ραδιοτηλεόραση. Υποστηρίζουμε θέσπιση κανόνων δεοντολογίας και κοινωνικού ελέγχου των μέσων ενημέρωσης, ως δικλείδα απέναντι σε ισχυρά οικονομικά ή πολιτικά συμφέροντα. Ζητάμε αποτελεσματικό πλαίσιο προστασίας δημοσιογράφων και ακτιβιστών απέναντι σε καταχρηστικές αγωγές.
– Την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της αυτοδιοίκησης, διεύρυνση της συμμετοχής και της διαφάνειας. Επαναφορά των αρμοδιοτήτων που αφαιρέθηκαν από τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, κατάργηση της μείωσης των εδρών, των φραγμών για υποψηφιότητες συνδυασμών και του ορίου για εκλογή συμβούλων.

5. Παιδεία
Το εκπαιδευτικό σύστημα του 21ου αιώνα πρέπει να εφοδιάζει τους μαθητές με τις  γνωστικές και συναισθηματικές ικανότητες που απαιτούν οι σύγχρονες προκλήσεις. Αντί για συσσώρευση πληροφοριών και επικέντρωση στις εξετάσεις, χρειαζόμαστε κριτική σκέψη, δημιουργικότητα και ικανότητες επικοινωνίας και συνεργασίας, και τις απαραίτητες δεξιότητες για τις εργασίες του μέλλοντος.

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ανάγκη από αύξηση προϋπολογισμού, αποδοτικότερη διαχείριση, πολιτικές αναβάθμισης του εκπαιδευτικού έργου, μεγαλύτερη αυτοτέλεια για τις σχολικές μονάδες αλλά και συνολική αξιολόγηση σε επίπεδο εκπαιδευτικού συστήματος.

Έχει ανάγκη να συνδεθεί με τις κατευθύνσεις που χρειάζεται επειγόντως να ακολουθήσει η χώρα:
– Δημόσια δωρεάν παιδεία για όλους και όλες.
– Την ενίσχυση της δημοκρατίας και της ανοικτής κοινωνίας, με πολίτες που σέβονται τα δικαιώματα όλων, αποδέχονται το διαφορετικό, επενδύουν στη συνεργασία και την αμοιβαία οικοδόμηση εμπιστοσύνης, είναι κριτικοί απέναντι σε κάθε εξουσία, ικανοί να διεκδικούν τα δικαιώματά τους αλλά και υπεύθυνοι κοινωνικά και περιβαλλοντικά.
– Τη διαμόρφωση πρακτικών προτύπων βιωσιμότητας, από τις ενεργειακές αναβαθμίσεις των σχολικών κτιρίων και τους σχολικούς κήπους στις αυλές, μέχρι τις επιλογές στα  κυλικεία, τη συμμετοχή των μαθητών στη διαχείριση των σχολικών υποδομών και το άνοιγμα των σχολείων στις τοπικές κοινωνίες.
– Ενίσχυση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και των Αειφόρων Σχολείων, σύνδεσή τους και με το κύριο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε όλες τις βαθμίδες.
– Ειδική μέριμνα για την ένταξη των μεταναστών, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων, με στοχευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην επαγγελματική/τεχνική εκπαίδευση και τη σύνδεσή της με τις νέες ειδικότητες που απαιτούν οι νέες τεχνολογίες και η Πράσινη Μετάβαση, αλλά και την αναβίωση παραδοσιακών επαγγελμάτων και γνώσεων.

Τέλος, θεωρούμε σημαντική τη διά βίου μάθηση και θα υποστηρίξουμε προγράμματα που θα προωθήσουν την αύξηση της συμμετοχής των ενηλίκων με κίνητρα και διευκολύνσεις.

Για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, προωθούμε αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της που θα τη διασφαλίζουν απέναντι τόσο στον κρατικό και κομματικό έλεγχο όσο και σε πελατειακά και συντεχνιακά συμφέροντα. Θέλουμε τα Πανεπιστήμια με πλήρη ανεξαρτησία, να διοικούνται δημοκρατικά και να είναι ανοιχτά στη διακίνηση των ιδεών και στην ώσμωση με την υπόλοιπη κοινωνία. Παράλληλα να είναι ικανά να συνδέονται με την αγορά εργασίας, αλλά χωρίς αθέμιτες επιρροές από οικονομικά συμφέροντα και κέντρα εξουσίας.

Επιδιώκουμε κινητικότητα στις σπουδές, χωρίς εμπόδια και τελεσίδικες επιλογές.

Προωθούμε την ενίσχυση του θεσμού του Erasmus+ για την επικοινωνία των νέων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πολλαπλασιασμό των χρηματοδοτήσεων της ΕΕ. Στηρίζουμε την ανάπτυξη αγγλόφωνων μαθημάτων/προγραμμάτων σπουδών για ένα ή περισσότερα εξάμηνα, και πρωτοβουλιών διεθνοποίησης με προσέλκυση  πανεπιστημιακών και φοιτητών από άλλες χώρες.

Προωθούμε αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης των ερευνητικών προγραμμάτων και στο καθεστώς των διδακτορικών και μεταδιδακτορικών ερευνητών, ώστε να ενδυναμωθεί το ερευνητικό δυναμικό της χώρας και να αξιοποιείται, το υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου νεανικό δυναμικό που έχει σε αφθονία η χώρα μας, αντί να ωθείται στη μετανάστευση.

Υποστηρίζουμε ενίσχυση της έρευνας σε όλα τα πεδία επιστημών, ιδιαίτερα για πράσινη καινοτομία και οικολογικό ανασχεδιασμό προϊόντων, σύνδεση των πανεπιστημίων με πρωτοβουλίες νέων για «νεοφυείς» (startup) επιχειρήσεις τέτοιου προσανατολισμού, πολιτικές για να γίνει η Ελλάδα πόλος έλξης για ανάλογες πρωτοβουλίες νέων και από άλλες χώρες.

6.  Δικαιώματα

Επενδύουμε σε ανοικτή και δημοκρατική κοινωνία, χωρίς αποκλεισμούς, συνδυασμένη με κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα. Προωθούμε τη διάσταση της αλληλεγγύης σε όλες τις κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές ή άλλες σχέσεις, τόσο στο εσωτερικό της κοινωνίας μας όσο και στις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών κοινωνιών.

Υπερασπιζόμαστε την ισότητα, την αξιοπρέπεια, τις ίσες ευκαιρίες και τα δικαιώματα όλων, πολιτικά και κοινωνικά, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, χρώμα, εθνοτική καταγωγή ή κοινωνική προέλευση, γενετικά χαρακτηριστικά, γλώσσα, θρησκεία, πεποιθήσεις, περιουσία και εισοδήματα, αναπηρία, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό ή ταυτότητα φύλου. Προωθούμε περαιτέρω πολιτικές που καταπολεμούν τέτοιου είδους ανισότητες και διακρίσεις, υποστηρίζουμε πανευρωπαϊκά εναρμονισμένους κανόνες για το δικαίωμα του ατόμου στο σώμα του και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, το δικαίωμα στην ευθανασία, αλλά και την προστασία των εργαζομένων στο σεξ, με κατάργηση όλων των μη απαραίτητων νομικών περιορισμών και απαιτήσεων.

Επιδιώκουμε αταλάντευτα την πλήρη ισότητα των γυναικών και την ισότιμη συμμετοχή τους σε όλα τα κέντρα αποφάσεων. Προωθούμε πολιτικές για οριστική απαλλαγή από διακρίσεις βάσει φύλου και για εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών όσο και κάθε άλλης σεξιστικής βίας. Αντίστοιχες πολιτικές και για την προστασία των παιδιών.

Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη διαγενεακή δικαιοσύνη, τόσο ως προς τα δικαιώματα των παιδιών, των νέων και των επερχόμενων γενεών, αλλά και ως προς τη διασφάλιση αξιοπρεπούς Τρίτης Ηλικίας.

Προωθούμε την απεριόριστη και χαμηλού κόστους πρόσβαση στο διαδίκτυο και σε άλλα δημόσια δίκτυα πληροφοριών και επικοινωνίας για όλους τους πολίτες. Η νομοθεσία θα πρέπει να προωθεί πλήρη κρυπτογράφηση μεταξύ των δύο μερών επικοινωνίας, χωρίς ενδιάμεσες παρεμβάσεις.

Προσβλέπουμε στην εξάλειψη του ιδιότυπου κοινωνικού αποκλεισμού των ατόμων με αναπηρία στη μετακίνηση, στην εκπαίδευση, στην εργασία. Προωθούμε, επίσης, πολιτικές ένταξης και συμμετοχής για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως Ρομά, μετανάστες και πρόσφυγες.

Είμαστε υπέρμαχοι της πλήρους ανεξιθρησκείας και θρησκευτικής ουδετερότητας της πολιτείας, με πλήρη διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησίας και απαλοιφή από το Σύνταγμα της αναφοράς σε επικρατούσα θρησκεία. Υποστηρίζουμε την ισότητα των πολιτών ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.

Για τις μειονότητες και τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες, υποστηρίζουμε πολιτικές με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα και κατευθύνσεις, αλλά και το ευρωπαϊκό κεκτημένο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανάλογες πολιτικές προωθούμε και κατά των προκαταλήψεων και διακρίσεων σε βάρος θρησκευτικών κοινοτήτων και ομάδων. Στηρίζουμε δράσεις για την ένταξη, τη συμπερίληψη και τη βελτίωση της ζωής των πληθυσμών, για τους οποίους η ισότητα στις ευκαιρίες πρακτικά δεν είναι δεδομένη.

Για τη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, υποστηρίζουμε την πλήρη αποποινικοποίησή της, με δυνατότητα νόμιμης προμήθειας, κατοχής, και χρήσης μικροποσοτήτων για προσωπική χρήση, ώστε να μην εξαρτώνται από την παράνομη διακίνηση. Προωθούμε την ανακατεύθυνση πόρων από την καταστολή στην ενημέρωση, την πρόληψη και την παροχή στήριξης για εθελοντική απεξάρτηση, αξιοποιώντας τη θετική εμπειρία και από άλλες χώρες. Κριτήριό μας είναι η ελαχιστοποίηση της βλάβης στους ίδιους/ και στην κοινωνία, όχι η τιμωρία τους.

Επιδιώκουμε πλήρη ισονομία και ισότιμη κοινωνική αποδοχή για όλα τα άτομα ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητα φύλου. Προτείνουμε εξίσωση δικαιωμάτων γάμου και τεκνοθεσίας για τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ και ισότιμη πρόσβαση τους σε υπηρεσίες υγείας και για θέματα αναπαραγωγής και αλλαγής ταυτότητας φύλου.

Προωθούμε απλοποίηση της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, στο ληξιαρχείο, χωρίς δικηγόρο, αλλά και δυνατότητα να αφήνεται κενό το φύλο στην ταυτότητα ή να υπάρχει και τρίτη επιλογή. Λέμε “όχι” στις μη επείγουσες, μη αναστρέψιμες χειρουργικές επεμβάσεις για τα διαφυλικά (intersex) παιδιά σε βρεφική ηλικία, “ναι” στην ολοκληρωμένη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία για όλους τους σεξουαλικούς προσανατολισμούς και όλες τις ταυτότητες φύλου. Απαιτούμε ολοκληρωτική απαγόρευση ψευδοεπιστημονικών «θεραπειών μεταστροφής» για αλλαγή σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, δημόσιες πρωτοβουλίες για εξειδικευμένη στήριξη της ψυχικής υγείας των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων όποτε τις ζητούν, αλλά και θεσμική αντιμετώπιση φαινομένων εκφοβισμού και ρητορικής μίσους, από όπου και αν προέρχονται.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στο δικαίωμα στη στέγη, ως απαραίτητη συνθήκη για ανάπτυξη της προσωπικότητας και αυτονομίας κάθε ατόμου. Προωθούμε πολιτικές για την εξάλειψη της έλλειψης στέγης αλλά και της επισφαλούς στέγασης. Για τους αστέγους, ως μακροπρόθεσμη λύση υποστηρίζουμε την εύρεση εργασίας, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν την επαρκή διαβίωσή τους. Αρχικά, όμως, απαιτείται άμεση αντιμετώπιση της αστεγίας και ιατρική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη των αστέγων ατόμων. Για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος της αστεγίας, προωθούμε τη διάθεση ακινήτων, εκ μέρους των δήμων ή κοινωνικών και άλλων επιχειρήσεων που τα κατέχουν. Παράλληλα με την απαραίτητη προστασία της πρώτης κατοικίας, προωθούμε επενδύσεις για κοινωνική στέγαση και υποστηρίζουμε διασφάλιση πόσιμου νερού και μέτρα ενάντια στην ενεργειακή φτώχεια.

Για το προσφυγικό/μεταναστευτικό, υποστηρίζουμε την κατάργηση του Κανονισμού Δουβλίνο-3 και των επαναπροωθήσεων στη αρχική χώρα εισόδου στην Ε.Ε, και: αντικατάστασή του με ένα δίκαιο και ισότιμο σύστημα για μετεγκατάσταση, σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσων προσφύγων έχουν ήδη λάβει καθεστώς ασύλου.

Προτείνουμε σύστημα ανθρωπιστικών διαδρομών για την ασφαλή δίοδο των αιτούντων άσυλο, ειδική φροντίδα και εκπαίδευση για ασυνόδευτα ανήλικα άτομα, ανάπτυξη ελεύθερων ζωνών υπό την εποπτεία διεθνών οργανισμών για την αξιοπρεπή προσωρινή διαβίωση τους, όπου θα εξετάζονται οι αιτήσεις ασύλου με βάση την ανάγκη διεθνούς προστασίας και το πόσο ευάλωτο είναι κάθε άτομο.

Η υγεία, τέλος, αποτελεί κοινό αγαθό, με δικαίωμα όλων για ίση πρόσβαση στις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες υγείας, προσαρμοσμένες και στις ιδιαίτερες ανάγκες καθενός/καθεμιάς.

Δίνουμε προτεραιότητα στην πρόληψη, με συστηματικές παρεμβάσεις σε όλα όσα επηρεάζουν αρνητικά την υγεία μας. Προωθούμε αντίληψη για Ενιαία Υγεία ανθρώπων, ζώων και οικοσυστημάτων, ώστε να προλάβουμε επόμενες πανδημίες. Ρίχνουμε ιδιαίτερο βάρος στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα, επενδύουμε στην ενημέρωση της κοινωνίας, καθώς και στην ενίσχυση του ΕΣΥ με ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές και οικονομικούς πόρους όπου χρειάζεται, αλλά και σε βελτιώσεις αποδοτικότητας.

Θεωρούμε την υπερκατανάλωση φαρμάκων, όπως και τις επιθετικές εμπορικές πρακτικές που την προωθούν, απειλή για τη δημόσια υγεία. Για τα απαραίτητα φάρμακα και θεραπείες επιδιώκουμε επάρκεια και διαθεσιμότητα, πανευρωπαϊκά και στη χώρα μας, καθώς και στήριξη και επιτάχυνση της έρευνας για ανάπτυξη νέων. Στηρίζουμε σταδιακό μετασχηματισμό της έρευνας προς αυξημένη εμπλοκή και δημόσιων πόρων, μέσω εκτεταμένων συμπράξεων με την Ε.Ε. και διεθνείς οργανισμούς: στόχος μας είναι, τα κίνητρα για τις απαιτούμενες επενδύσεις μεγάλου ύψους να μην εμποδίζουν την παράλληλη έρευνα, τη μεταφορά τεχνολογίας και την ισότιμη πρόσβαση των φτωχότερων ιδίως χωρών σε βασικά εργαλεία υγείας και άλλων επιστημών.

Οι δημόσιες χρηματοδοτήσεις για ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών προϊόντων θα πρέπει να συνοδεύονται από ανάλογους όρους παρέμβασης στην ευρεσιτεχνία, υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Η Ε.Ε. να θεσμοθετήσει την απελευθέρωση των επιστημονικών δεδομένων και της τεχνογνωσίας παραγωγής, με τρόπο που θα προσφέρει σημαντικά κίνητρα για περαιτέρω ερευνητική ανάπτυξη και θα εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους.

Ζητάμε αλλαγές στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία και τους κανόνες του  Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ώστε η προβλεπόμενη προσωρινή άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας να γίνεται το ταχύτερο δυνατόν, όταν υπάρχουν υγειονομικές κρίσεις και ζήτημα δημόσιας υγείας.

7. Εξωτερική Πολιτική

Αγαπάμε τη χώρα μας ως πολίτες και όχι ως οπαδοί. Υπερασπιζόμαστε την ειρήνη, την ασφάλεια, τη συνεργασία, τη νομιμότητα και τον αλληλοσεβασμό στις διεθνείς σχέσεις.

Δίνουμε έμφαση στην οικοδόμηση κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Ε.Ε. στην κατεύθυνση μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης. Η στενότερη ευρωπαϊκή συνεργασία και η ενίσχυση του σεβασμού στο Διεθνές Δίκαιο, αποτελούν σημαντικό παράγοντα τόσο για την αποτροπή εξωτερικών απειλών όσο και για την επίλυση των ανοιχτών ζητημάτων.

Ο εθνικισμός και η εθνική πλειοδοσία κάνουν ζημιά σε όλους, και πρώτα στη δική μας  χώρα. Θέλουμε τον άμεσο περίγυρο της χώρας μας ως πραγματικά ευρωπαϊκή γειτονιά, όχι μια Ελλάδα-ακραίο προπύργιο μιας Ευρώπης-Φρούριο. Στηρίζουμε την προοπτική ένταξης των άμεσων γειτόνων μας στην Ε.Ε., χωρίς εκπτώσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Πρότυπό μας αποτελεί η μεταπολεμική συμφιλίωση Γαλλίας και Γερμανίας.

Προωθούμε προσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής με  όρους αμοιβαίας ωφέλειας στις νέες συνθήκες που δημιουργεί η οικολογική και κλιματική κρίση. Δεν υπάρχουν πια περιθώρια για νέες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων, ούτε με αντιπαράθεση ούτε με συνεκμετάλλευση.

Για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή και τις σχέσεις καλής γειτονίας απαιτείται ενίσχυση της δημοκρατίας, δημιουργία θεσμών εμπιστοσύνης και συνεργασίας και προώθηση μιας Πράσινης Συμφωνίας για την Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.

Στηρίζουμε πολιτικές για πρόληψη συγκρούσεων και κρίσεων. Επιδιώκουμε τον απεγκλωβισμό από το αδιέξοδο της έντασης και της κούρσας των εξοπλισμών που, πέρα από τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τους κινδύνους για τον τουρισμό, μπορεί να οδηγήσει τις δύο χώρες σε νέα χρεοκοπία. Προσβλέπουμε σε συμφωνίες για αμοιβαίο πάγωμα ή και μείωση εξοπλισμών με την Τουρκία, αντί για νέους γύρους ανταγωνισμού και ψυχρού πολέμου.
– Ελληνοτουρκική συμφωνία για αμοιβαίο πάγωμα κάθε σχεδίου για έρευνα και εξορύξεις πετρελαίου και αερίου, καθώς και αγωγών όπως ο EastMed.
– Προτεραιότητα στην οριστική οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, με πιθανή προσφυγή στη Χάγη για όσα ζητήματα δεν επιλυθούν. Η ΑΟΖ είναι σημαντική για τη βιώσιμη ευημερία, την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος, π.χ. για πλωτά αιολικά συστήματα και αυστηρότερο πλαίσιο αλιείας.
– Τερματισμός της τουρκικής κατοχής με επίλυση του Κυπριακού στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, με διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, χωρίς δικαίωμα μονομερούς στρατιωτικής παρέμβασης από καμιά χώρα. Στηρίζουμε τις δυνάμεις που επιδιώκουν την επαναπροσέγγιση, και στις δύο πλευρές.
– Κοινό Πράσινο σχέδιο για όλη την Ανατολική Μεσόγειο, με προτεραιότητα την ενεργειακή μετάβαση και στόχο μια βιώσιμη ευημερία για όλες τις χώρες της περιοχής. Ως πρώτο βήμα, αναπροσανατολισμός του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) προς τον σχεδιασμό για μεσοπρόθεσμη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση της περιβαλλοντικής ασφάλειας στα ήδη υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα, με παράλληλη πρόσκληση συμμετοχής και προς την Τουρκία.
– Οι παραδοσιακοί δεσμοί με τον Ελληνισμό της διασποράς πρέπει να ενισχυθούν μέσα από την πολιτική συμμετοχή όλων των αποδήμων πολιτών που το επιθυμούν, με διευκόλυνση ψήφου από τον τόπο κατοικίας τους, και με δραστήρια πολιτιστική πολιτική από ένα δίκτυο ιδρυμάτων ελληνικής γλώσσας και παιδείας, που θα φέρουν πιο κοντά μας τους ομογενείς τρίτης και τέταρτης γενιάς.

Οι κοινές μας προτάσεις δεν σταματούν εδώ. Στα επόμενα βήματα της συμμαχίας ΠΡΑΣΙΝΟ & ΜΩΒ θα επεξεργαστούμε και θα καταθέσουμε και άλλες κοινές θέσεις, ιδίως για ζητήματα που έμειναν έξω από το αρχικό αυτό προγραμματικό πλαίσιο.

Οι προτάσεις της βιωσιμότητας είναι απαραίτητο να βγουν επειγόντως στο προσκήνιο και να εκπροσωπηθούν στη Βουλή: αυτόνομα, διακριτά και δυνατά. Στόχος μας είναι να κινητοποιήσουμε δημιουργικά την κοινωνία για τις αλλαγές που απαιτούνται, να εμπνεύσουμε τη νέα γενιά για ένα βιώσιμο μέλλον, να δώσουμε χώρο σε νέα πολιτικά αιτήματα και αξίες. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο.

Όπως τονίζουμε στην κοινή μας Διακήρυξη, προχωράμε στη συγκρότηση μιας πολύμορφης και δυναμικής συμμαχίας:
– Για να αλλάξουμε την πολιτική!
– Για να είμαστε η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή!
– Για να ανανεώσουμε τη δημοκρατία σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο!

Ενώνουμε τις δυνάμεις μας στη συμμαχία ΠΡΑΣΙΝΟ & ΜΩΒ.

Απευθύνουμε πρόσκληση σε όσους και όσες συμμερίζονται τις πολιτικές μας αρχές και θέσεις, για να συμπορευθούμε σε ένα μεγάλο πολιτικό κίνημα για τη φύση και την κοινωνία.