Άρθρο του Νίκου Χρυσόγελου
Οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης έκαναν κατά έναν τρόπο πιο “εύκολη” τη ζωή των πολιτών: δεν ήταν ανάγκη να έχουν μαζί τους πάνινες τσάντες ή δίχτυ όπως παλιά, τις έπαιρναν από παντού, τις χρησιμοποιούσαν και τις πετούσαν αμέσως, ήταν ελαφριές. Αυτά τα “πλεονεκτήματα” έχουν μετατραπεί πλέον – όπως έχει αποδειχθεί -σε πρόβλημα για το περιβάλλον, τα οικονομικά μας, τα συστήματα διαχείρισης των απορριμμάτων. Σπαταλάμε τεράστιες ποσότητες πετρελαίου (από το πετρέλαιο κατασκευάζονται οι πλαστικές σακούλες), αυτή η “ανάλαφρη” αντιμετώπισή τους κοστίζει σημαντικά στο εμπόριο κι αυτό το κόστος περνάει μέσα από τις αγορές προϊόντων στον καταναλωτή και στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Εξίσου ή πιο σημαντικό: έχουν μετατραπεί σε μάστιγα για το περιβάλλον και τις διάφορες μορφές ζωής. Πολλά είδη παγιδεύονται σε αυτές ή καταπίνουν κομμάτια τους και τραυματίζονται ή πνίγονται.
Το πρόβλημα της πλαστικής σακούλας συνδέεται βέβαια με επιλογές που έχουμε κάνει στον τρόπο ζωής μας. Γι’ αυτό είναι “εύκολο” να περιορίσουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται στο περιβάλλον από τις πλαστικές σακούλες, αλλάζοντας συμπεριφορά στην καθημερινότητά μας. Αφενός δεν αφήνουμε καμία πλαστική σακούλα να καταλήξει στο φυσικό περιβάλλον κι αφετέρου διακόπτουμε τις σχέση μας μαζί της για πάντα, αναπτύσσοντας μια άλλη, πιο βιώσιμη, σχέση δια βίου με τις πάνινες τσάντες και το δίχτυ για τα ψώνια μας.
Μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε κάτι για να μειώσουμε τα πλαστικά στις θάλασσες και στο περιβάλλον. Υπάρχουν καλά παραδείγματα μπροστά μας όπως η καμπάνια που έχουμε ξεκινήσει στη Σίφνο με τον Ενεργειακό και Αναπτυξιακό Συνεταιρισμό που έχουμε δημιουργήσει για να μετατρέψουμε τη Σίφνο σε ένα “πράσινο νησί”.
Η καμπάνια για τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας στο νησί (και φυσικά όχι μόνο στη Σίφνο) έχει αφενός μια επικοινωνιακή διάσταση (να ευαισθητοποιηθούμε για να μειωθεί η χρήση της πλαστικής σακούλας στο νησί μας τόσο από τους μόνιμους κατοίκους όσο και από τους επισκέπτες) αλλά και μια πρακτική: παράγουμε επί τόπου βαμβακερές, πάνινες τσάντες για τα ψώνια που μπορούν να χρησιμοποιούνται πολλές φορές. Δημιουργούμε έτσι θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο με τη φιλοδοξία να αναπτυχθεί και μια νέα οικονομική δραστηριότητα. Οι πλαστικές σακούλες που εισάγονται στη Σίφνο κοστίζουν πάνω από 100.000 Ευρώ το χρόνο, χρήματα τα οποία σήμερα φεύγουν από την οικονομία του νησιού. Επιδιώκουμε με τις πάνινες τσάντες να δημιουργηθούν έσοδα και στον συνεταιρισμό και στη Σίφνο παράλληλα με το περιβαλλοντικό όφελος.
Ο Ενεργειακός Συνεταιρισμός προχώρησε στην αγορά μηχανών ραψίματος και απασχολεί επιτόπου άτομα τα οποία ράβουν πάνινες τσάντες πολλών χρήσεων με στόχο να χρησιμοποιούνται από τους ντόπιους και τους επισκέπτες και να αντικατασταθούν έτσι οι πλαστικές μιας χρήσης. Το μήνυμα είναι σαφές: να μειώσουμε σε πρώτη φάση την κατανάλωσή τους και σταδιακά να κάνουμε τη Σίφνο το πρώτο ελληνικό νησί ΧΩΡΙΣ ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΣΑΚΟΥΛΕΣ μιας χρήσης.
Τσάντες διατίθενται κατ’ αρχάς από τα μαγαζιά και τα σούπερ μάρκετς στη Σίφνο. Ο Ενεργειακός κι Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός αυξάνει όμως την παραγωγή του ώστε να πουλάει και από απόσταση πάνινες τσάντες – σε μικρό ή μεγαλύτερο αριθμό- τόσο για να ενισχύσει το περιβαλλοντικό του μήνυμα όσο και για να συγκεντρώσει χρήματα για άλλα προγράμματα που έχει. Μπορείτε, αν θέλετε να βοηθήσετε και ζείτε εκτός Σίφνου, να κάνετε παραγγελία μέσα από το εμαιλ info@sifnosislandcoop.gr
Είναι πολύ σημαντικό να περάσουμε από τα λόγια στην πράξη. Προσωπικά χρησιμοποιώ πάνινες τσάντες στα ψώνια από τα τέλη του ’80. Υπολογίζω ότι με αυτόν τον τρόπο, όλα αυτά τα χρόνια, έχω αποφύγει τουλάχιστον 10.000 πλαστικές τσάντες μιας χρήσης. Σκεφτείτε αν το κάναμε αυτό 1.000.000 άτομα κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Ένα μεγάλο βουνό από πλαστικό, που σήμερα βρίσκεται σε χωματερές και ΧΥΤΑ, θα είχε αποφευχθεί.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο 100.000.000.000 (100 δις) πλαστικές σακούλες, συνήθως μια και μόνη φορά κατά τη μεταφορά των αγορών μας. Κατά μέσον όρο χρησιμοποιούνται στην ΕΕ περίπου 200 σακούλες ανά κάτοικο. Υπάρχουν, όμως, χώρες όπου χρησιμοποιούνται πάνω από 600 σακούλες κατά μέσον όρο ανά κάτοικο, ενώ σε άλλες έχει περιοριστεί σημαντικά η χρήση τους. Η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στο μέσον.
Υπολογίζουμε ότι:
– πάνω από 60.000 τόνοι πλαστικού καταλήγουν μέσω της πλαστικής σακούλας στο περιβάλλον ή σε χώρους ταφής των απορριμμάτων στην Ελλάδα,
– κάθε νοικοκυριό πετάει στα σκουπίδια αρκετές δεκάδες ευρώ λόγω πλαστικής κι άλλης συσκευασίας μιας χρήσης,
– συνολικά οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης – ένα προϊόν που χρησιμοποιείται μία ή το πολύ δυο φορές – κοστίζουν στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά πάνω από 30.000.000 ευρώ ετησίως.
Χώρες όπως η Ιρλανδία πέτυχαν μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας μιας χρήσης κατά 80% με εφαρμογή πολιτικής χρέωσής της χωριστά, στο ταμείο. Ορισμένες άλλες χώρες έχουν απαγορεύσει τη χρήση πλαστικής σακούλας. Εναλλακτικές λύσεις απέναντι στην πλαστική σακούλα μιας χρήσης υπάρχουν, είτε με επαναχρησιμοποίηση πολλές φορές της ίδιας πλαστικής σακούλας ή πιο ανθεκτικής πλαστικής αλλά η καλύτερη λύση είναι η χρήση μιας πάνινης πολλών χρήσεων.
Τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις και η διοίκηση πρέπει πλέον να εφαρμόσουν υποχρεωτικά την Οδηγία για μείωση της πλαστικής σακούλας που υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, την Τρίτη 28/4/2015, και αποτελεί προϊόν συμφωνίας Ευρωκοινοβουλίου, Συμβουλίου και Κομισιόν. Η Οδηγία προβλέπει δραστικό περιορισμό της κοινής, ελαφριάς πλαστικής σακούλας μεταφοράς προϊόντων σε ποσοστά 80-90% είτε με χρέωση της χρήσης πλαστικών σακουλών χωριστά στο ταμείο (και όχι ενσωμάτωση του κόστους τους μέσω των προϊόντων) είτε με υιοθέτηση μέτρων που θα διασφαλίζουν ότι κατά μέσον όρο κάθε πολίτης περιορίζει την κατανάλωση πλαστικών σακουλών σε 90 το πολύ μέχρι το 2019 και σε λιγότερες από 40 το αργότερο μέχρι το 2025, και μετά. Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις, ξεκινώντας 36 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της νομοθεσίας, για την ετήσια κατανάλωση πλαστικών σακουλών μεταφοράς, σύμφωνα με κοινή μεθοδολογία.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλει, λοιπόν, το αργότερο από το 2019 να μειωθεί δραστικά η χρήση της αλλά δεν χρειάζεται να περιμένουμε τόσα χρόνια. Η ανάγκη να δράσουμε είναι άμεση. Πριν από λίγες μέρες βρέθηκα σε κάποιες παραλίες της Β. Κρήτης μπροστά στο φαινόμενο που ονομάζεται “σούπα πλαστικών“. Σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και απομακρυσμένες παραλίες και θάλασσες κατακλύζονται από κάθε μεγέθους και είδους πλαστικά. Νομίζω ότι όλοι/ες έχουμε βιώσει παρόμοιες καταστάσεις και όχι μόνο μια φορά. Η “σούπα πλαστικών” είναι κάτι που συναντάμε πλέον παντού, από τον ανοικτό ωκεανό μέχρι ερημικά νησάκια και παραλίες. Σε αυτή την κατάσταση που αντιμετώπισα πρόσφατα (έχω βρεθεί σε πολλά περιστατικά “κατάληψης” ακτών και βυθού από πλαστικά) τα μικρά-μικρά πλαστικά απλώνονταν σε μεγάλες εκτάσεις στην επιφάνεια της θάλασσας.
Παρόμοιες καταστάσεις σε κάνουν να νοιώθεις πολύ άβολα. Τι νόημα έχει να κολυμπάς μέσα στα πλαστικά! Το πιο προβληματικό είναι ότι τα μικρά-μικρά πλαστικά γίνονται τροφή του πλαγκτόν, των ψαριών και τελικά του ανθρώπου (μέσω της τροφικής αλυσίδας). Πολύ συχνά αυτά τα μικροπλαστικά προσροφούν κι άλλες τοξικές ουσίες που μπορεί να είναι σε απείρως μικρές ποσότητες στο θαλάσσιο περιβάλλον και έτσι συσσωρεύουν και μεταφέρουν χημικές ουσίες στην τροφική αλυσίδα.
Μπορεί και πρέπει να κάνουμε κάτι για να περιορίσουμε τη “σούπα”.
Οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης έκαναν κατά έναν τρόπο πιο “εύκολη” τη ζωή των πολιτών: δεν ήταν ανάγκη να έχουν μαζί τους κάποιες πάνινες τσάντες ή δίχτυ όπως παλιά, τις έπαιρναν παντού, τις χρησιμοποιούσαν και τις πετούσαν αμέσως, ήταν ελαφριές. Αυτά τα “πλεονεκτήματα” έχουν μετατραπεί πλέον – όπως έχει αποδειχθεί -σε πρόβλημα για το περιβάλλον, τα οικονομικά μας, τα συστήματα διαχείρισης των απορριμμάτων. Σπαταλάμε τεράστιες ποσότητες πετρελαίου (από το πετρέλαιο κατασκευάζονται οι πλαστικές σακούλες), αυτή η “ανάλαφρη” αντιμετώπιση τους κοστίζει σημαντικά στο εμπόριο και αυτό το κόστος περνάει μέσα από τα προϊόντα στον καταναλωτή και στον οικογενειακό προϋπολογισμό και τελικώς έχουν μετατραπεί σε μάστιγα για το περιβάλλον και τις διάφορες μορφές ζωής. Πολλά είδη παγιδεύονται σε αυτές ή καταπίνουν κομμάτια τους και τραυματίζονται ή πνίγονται.
Το πρόβλημα της πλαστικής σακούλας συνδέεται βέβαια με επιλογές που έχουμε κάνει στον τρόπο ζωής μας. Γι’ αυτό είναι “εύκολο” να περιορίσουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται στο περιβάλλον από τις πλαστικές σακούλες, αλλάζοντας συμπεριφορά στην καθημερινότητά μας. Αφενός δεν αφήνουμε καμία πλαστική σακούλα να καταλήξει στο φυσικό περιβάλλον κι αφετέρου διακόπτουμε τις σχέση μας μαζί της για πάντα, αναπτύσσοντας μια άλλη πιο βιώσιμη σχέση δια βίου με τις πάνινες τσάντες και το δίχτυ για τα ψώνια μας.
Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε κάτι για να μειώσουμε τα πλαστικά στις θάλασσες και στο περιβάλλον. Και υπάρχουν καλά παραδείγματα μπροστά μας όπως η καμπάνια που έχουμε ξεκινήσει στη Σίφνο με τον Ενεργειακό και Αναπτυξιακό Συνεταιρισμό που έχουμε δημιουργήσει για να μετατρέψουμε τη Σίφνο σε ένα “πράσινο νησί”.
Η καμπάνια για τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας στο νησί (και φυσικά όχι μόνο στη Σίφνο) έχει αφενός μια επικοινωνιακή διάσταση (να ευαισθητοποιηθούμε για να μειωθεί η χρήση της πλαστικής σακούλας στο νησί μας τόσο από τους μόνιμους κατοίκους όσο και από τους επισκέπτες) αλλά και μια πρακτική: παράγουμε επί τόπου βαμβακερές, πάνινες τσάντες για τα ψώνια που μπορούν να χρησιμοποιούνται πολλές φορές. Δημιουργούμε έτσι θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο με τη φιλοδοξία να αναπτυχθεί και μια νέα οικονομική δραστηριότητα. Οι πλαστικές σακούλες που σήμερα εισάγονται στη Σίφνο κοστίζουν πάνω από 100.000 Ευρώ το χρόνο, χρήματα τα οποία σήμερα φεύγουν από την οικονομία του νησιού. Επιδιώκουμε με τις πάνινες τσάντες να δημιουργηθούν έσοδα και στον συνεταιρισμό και στη Σίφνο.
Ο συνεταιρισμός προχώρησε στην αγορά μηχανών ραψίματος και απασχολεί επιτόπου άτομα τα οποία ράβουν πάνινες τσάντες πολλών χρήσεων με στόχο να χρησιμοποιούνται από τους ντόπιους και τους επισκέπτες και ν’ αντικατασταθούν έτσι οι πλαστικές μιας χρήσης. Το μήνυμα είναι σαφές: να μειώσουμε σε πρώτη φάση την κατανάλωσή τους και σταδιακά να κάνουμε τη Σίφνο το πρώτο ελληνικό νησί ΧΩΡΙΣ ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΣΑΚΟΥΛΕΣ μιας χρήσης.
Τσάντες διατίθενται κατ’ αρχάς από τα μαγαζιά και τα σούπερ μάρκετς στη Σίφνο. Ο Ενεργειακός κι Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός αυξάνει όμως την παραγωγή του ώστε να πουλάει και από απόσταση πάνινες τσάντες – σε μικρό ή μεγαλύτερο αριθμό- τόσο για να ενισχύσει το περιβαλλοντικό του μήνυμα όσο και για να συγκεντρώσει χρήματα για άλλα προγράμματα που έχει. Μπορείτε, αν θέλετε να βοηθήσετε, να κάνετε παραγγελία μέσα από το εμαιλ info@sifnosislandcoop.gr
Είναι πολύ σημαντικό να περάσουμε από τα λόγια στην πράξη. Προσωπικά χρησιμοποιώ πάνινες τσάντες στα ψώνια από τα τέλη του ’80. Υπολογίζω ότι με αυτόν τον τρόπο όλα αυτά τα χρόνια έχω αποφύγει τουλάχιστον 10.000 πλαστικές τσάντες μιας χρήσης. Σκεφτείτε αν το κάναμε αυτό 1.000.000 άτομα κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Ένα μεγάλο βουνό από πλαστικό που σήμερα βρίσκεται σε χωματερές και ΧΥΤΑ θα είχε αποφευχθεί.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο 100.000.000.000 (100 δις) πλαστικές σακούλες, συνήθως μια και μόνη φορά κατά τη μεταφορά των αγορών μας. Κατά μέσον όρο χρησιμοποιούνται στην ΕΕ περίπου 200 σακούλες ανά κάτοικο. Υπάρχουν, όμως, χώρες όπου χρησιμοποιούνται πάνω από 600 σακούλες κατά μέσον όρο ανά κάτοικο, ενώ σε άλλες έχει περιοριστεί σημαντικά η χρήση τους. Η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στο μέσον.
Υπολογίζουμε ότι:
– πάνω από 60.000 τόνοι πλαστικού καταλήγουν μέσω της πλαστικής σακούλας στο περιβάλλον ή σε χώρους ταφής των απορριμμάτων στην Ελλάδα,
– κάθε νοικοκυριό πετάει στα σκουπίδια αρκετές δεκάδες ευρώ λόγω πλαστικής κι άλλης συσκευασίας μιας χρήσης,
– συνολικά οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης – ένα προϊόν που χρησιμοποιείται μία ή το πολύ δυο φορές – κοστίζουν στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά πάνω από 30.000.000 ευρώ ετησίως.
Χώρες όπως η Ιρλανδία πέτυχαν μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας μιας χρήσης κατά 80% με εφαρμογή πολιτικής χρέωσής της χωριστά, στο ταμείο. Ορισμένες άλλες χώρες έχουν απαγορεύσει τη χρήση πλαστικής σακούλας. Εναλλακτικές λύσεις απέναντι στην πλαστική σακούλα μιας χρήσης υπάρχουν, είτε με επαναχρησιμοποίηση πολλές φορές της ίδιας πλαστικής σακούλας ή πιο ανθεκτικής πλαστικής αλλά η καλύτερη λύση είναι η χρήση μιας πάνινης πολλών χρήσεων.
Τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις και η διοίκηση πρέπει πλέον να εφαρμόσουν υποχρεωτικά την Οδηγία για μείωση της πλαστικής σακούλας που υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, την Τρίτη 28/4/2015, και αποτελεί προϊόν συμφωνίας Ευρωκοινοβουλίου, Συμβουλίου και Κομισιόν. Η Οδηγία προβλέπει δραστικό περιορισμό της κοινής, ελαφριάς πλαστικής σακούλας μεταφοράς προϊόντων σε ποσοστά 80-90% είτε με χρέωση της χρήσης πλαστικών σακουλών χωριστά στο ταμείο (και όχι ενσωμάτωση του κόστους τους μέσω των προϊόντων) είτε με υιοθέτηση μέτρων που θα διασφαλίζουν ότι κατά μέσον όρο κάθε πολίτης περιορίζει την κατανάλωση πλαστικών σακουλών σε 90 το πολύ μέχρι το 2019 και σε λιγότερες από 40 το αργότερο μέχρι το 2025, και μετά. Τα Κράτη Μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις, ξεκινώντας 36 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της νομοθεσίας, για την ετήσια κατανάλωση πλαστικών σακουλών μεταφοράς, σύμφωνα με κοινή μεθοδολογία.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλει λοιπόν το αργότερο από το 2019 να μειωθεί δραστικά η χρήση της αλλά δεν χρειάζεται να περιμένουμε τόσα χρόνια. Η ανάγκη να δράσουμε είναι άμεση. Πριν από λίγες μέρες βρέθηκα σε κάποιες παραλίες της Β. Κρήτης μπροστά στο φαινόμενο που ονομάζεται “σούπα πλαστικών“. Σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και απομακρυσμένες παραλίες και θάλασσες κατακλύζονται από κάθε μεγέθους και είδους πλαστικά. Νομίζω ότι όλοι/ες έχουμε βιώσει παρόμοιες καταστάσεις και όχι μόνο μια φορά. Η “σούπα πλαστικών” είναι κάτι που συναντάμε πλέον παντού, από τον ανοικτό ωκεανό μέχρι ερημικά νησάκια και παραλίες. Σε αυτή την περίπτωση που αντιμετώπισα πρόσφατα (έχω βρεθεί σε πολλά περιστατικά “κατάληψης” ακτών και βυθού από πλαστικά) τα μικρά-μικρά πλαστικά απλώνονταν σε μεγάλες εκτάσεις στην επιφάνεια της θάλασσας.
Παρόμοιες καταστάσεις σε κάνουν να νοιώθεις πολύ άβολα. Τι νόημα έχει να κολυμπάς μέσα στα πλαστικά! Το πιο προβληματικό είναι ότι τα μικρά-μικρά πλαστικά γίνονται τροφή του πλαγκτόν, των ψαριών και του ανθρώπου (μέσω της τροφικής αλυσίδας). Πολύ συχνά, έχει αποδειχτεί ότι αυτά τα μικροπλαστικά προσροφούν και άλλες τοξικές ουσίες που μπορεί να είναι σε απείρως μικρές ποσότητες στο θαλάσσιο περιβάλλον και έτσι συσσωρεύουν και μεταφέρουν χημικές ουσίες στην τροφική αλυσίδα.
Μπορεί και πρέπει να κάνουμε κάτι για να περιορίσουμε τη “σούπα”.