Η Κομισιόν μετά από πίεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποφασίζει να αναβάλλει την έγκριση του Σχεδίου Ανάκαμψης – ύψους 7 δις Ευρώ – που είχε υποβάλλει η ουγγρική κυβέρνηση έως ότου τεθεί σε εφαρμογή ένα αποτελεσματικό σύστημα καταπολέμησης της απάτης. Βέβαια είναι ερώτημα είναι πρόκειται απλώς για μια αναβολή της απόφασης έγκρισης ή μια σαφή κίνηση υπενθύμισης ότι θα πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν μηχανισμοί ελέγχου και μόνο υπό αυτή την προϋπόθεση θα εγκριθεί το πρόγραμμα.
Πρόσφατα με πρωτοβουλία των Πρασίνων και με συμμετοχή ευρωβουλευτών από όλες τις πολιτικές ομάδες στάλθηκε επιστολή στην Κομισιόν με την οποία “ζητάνε να απορριφθεί το Σχέδιο Ανάκαμψης της κυβέρνησης Orban και να διασφαλιστεί ότι το νέο σχέδιο θα είναι συμβατό με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και τις ευρωπαϊκές αξίες όπως προβλέπεται στον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας“.
Ο Damian Boeselager, ευρωβουλευτής της ομάδας των Πράσινων, σχολιάζει: «Το σχέδιο της ουγγρικής κυβέρνησης δεν λαμβάνει υπόψη τις προηγούμενες μεταρρυθμιστικές συστάσεις της Επιτροπής σχετικά με την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος, την καταπολέμηση της διαφθοράς και τις προσπάθειες διαφάνειας, καθώς και τις απαιτήσεις για την πρόληψη της κατάχρησης και της σύγκρουσης συμφερόντων στον κανονισμό του Ταμείου. Η κοινωνία των πολιτών, το Κοινοβούλιο και άλλα κράτη μέλη ανησυχούν σοβαρά για τους κινδύνους διαφθοράς και απάτης στην Ουγγαρία, η οποία επιδεινώνεται από την κατάσταση του δικαστικού σώματος. Η προχρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα είναι η μεγαλύτερη ενιαία πληρωμή που έχει λάβει η Ουγγαρία από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο μηχανισμός ελέγχου που έχει προτείνει η κυβέρνηση μέχρι στιγμής δεν επαρκεί για τη διαφύλαξη αυτών των πόρων από συγκρούσεις συμφερόντων, απάτη και διαφθορά».
Η Gwendoline Delbos-Corfield, ευρωβουλευτής Πράσινοι / EFA και εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κατάσταση στην Ουγγαρία, σχολίασε: «Η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ΛΟΑΤΙ άνθρωποι και οι μειονότητες στην Ουγγαρία είναι εξαιρετικά ανησυχητική. Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός ότι ο πρόσφατος νόμος για τους αποδιοπομπαίους LGBTIQ θα μπορούσε να επιδεινωθεί με τα κεφάλαια ανάκαμψης που προορίζονται για εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη. Είναι απλώς απαράδεκτο να χρησιμοποιηθούν τυχόν χρήματα ανάκαμψης για την υποστήριξη της στρατηγικής της Fidesz για την κατάργηση του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει ότι όλα τα κονδύλια της ΕΕ χρησιμοποιούνται για τη στήριξη της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων και όχι για να τα υπονομεύσουν. Δεν πραγματοποιήθηκε διαβούλευση για την προετοιμασία του σχεδίου ανάκαμψης της Ουγγαρίας, πράγμα που σημαίνει ότι το σχέδιο δεν είναι αντιπροσωπευτικό των ούγγρων πολιτών και ενέχει τον κίνδυνο η διανομή των πόρων να έχει πολιτικά κίνητρα. Η Επιτροπή πρέπει να απορρίψει το ουγγρικό σχεδίου στην τρέχουσα μορφή του και να διασφαλίσει ότι το επικαιροποιημένο σχέδιο σέβεται πλήρως τις ευρωπαϊκές αξίες και τον κανονισμό του Ταμείου”
Οι ευρωβουλευτές έχουν θέσει εδώ και καιρό το θέμα ότι ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό σύστημα καταπολέμησης της απάτης – διαφθοράς είναι ένα βασικό κριτήριο – προϋπόθεση για την πρόσβαση στους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από ένα κράτος μέλος. Ίσως το ζήτημα να μην αφορά μόνο το καθεστώς του Βίκτορ Ορμπάν στην Ουγγαρία, αλλά είναι γεγονός ότι εκεί η κατάσταση έχει ξεφύγει και όπως διαπιστώνει η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η διαφθορά του καθεστώτος Orbán είναι «συστημική». Χρησιμοποιεί τους ευρωπαϊκούς πόρους για να δημιουργήσει ένα πελατειακό και εντελώς ελεγχόμενο σύστημα, στα ΜΜΕ, στις περιφέρειες και σε τοπικό επίπεδο.
Οι ευρωβουλευτές αλλά και άλλοι φορείς ζητάνε από το καθεστώς του Viktor Orbán να αποδεχθεί την πρόσβαση από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) στον κατάλογο των τελικών δικαιούχων του σχεδίου και σε άτομα και οντότητες με ιστορικό σοβαρών οικονομικών παρατυπιών ή σύγκρουσης συμφερόντων. Επίσης, ζητάνε να καταργηθούν οι νόμοι που εμποδίζουν τους δημοσιογράφους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες, ιδιαίτερα σε πληροφορίες για την οικονομική διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων. Το 87% των Ούγγρων – δηλαδή και μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων του Ορμπάν – πιστεύουν ότι το καθεστώς είναι διεφθαρμένο. Υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση δυσαρέσκειας στη χώρα, και τα ευρωπαϊκά χρήματα δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την παραμονή του διεφθαρμένου καθεστώτος στην εξουσία.
Οι Πράσινοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν δημοσιεύσει μια έκθεση που παρουσιάζει το κόστος για την ΕΕ και τους πολίτες από την διαφθορά που υπάρχει: https://www.greens-efa.eu/en/article/document/the-costs-of-corruption-across-the-european-union/. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης το ετήσιο κόστος της διαφθοράς στην ΕΕ μόνο στο ΑΕγΠ είναι ΕΤΗΣΙΩΣ μεταξύ €179 δις και €950 δις.
Πολλοί φορείς, όχι μόνο οι ευρωβουλευτές, έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ότι η διάθεση των σημαντικών πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μπορεί να εντείνει την διαφθορά και την απάτη σε πολλές χώρες, να χαλαρώσει τον έλεγχο με πρόφαση την ανάγκη επιτάχυνσης της απορροφητικότητας των πόρων αλλά και να γιγαντώσει τα πελατειακά συστήματα και την επιλεκτική ενίσχυση προγραμμάτων. Αυτή η ανησυχία εντείνεται από το γεγονός ότι σε πολλές χώρες – μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα – η κοινωνία των πολιτών επικρίνει τις κυβερνήσεις ότι δεν οργάνωσαν ουσιαστικό διάλογο για τις κατευθύνσεις, τους στόχους και τις δράσεις των Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η αναγκαία διαφάνεια.
Ένας άλλος κίνδυνος είναι, επίσης, υπαρκτός, στο όνομα της ανάκαμψης και μιας δήθεν “πράσινης και ψηφιακής μετάβασης” να δρομολογηθούν έργα και επενδύσεις που αφορούν στους λίγους και ισχυρούς, που έτσι κι αλλιώς έχουν πρόσβαση σε χρηματο-οικονομικά εργαλεία και να αφήσουν εκτός τους πολλούς που έχουν πληγεί από την πανδημία και αντιμετωπίζουν ήδη τεράστιες δυσκολίες ή αποκλεισμό από κεφάλαια ανάκαμψης και μετάβασης σε μια πιο πράσινη οικονομία.
Το πρόβλημα αυτό έχει αναδειχθεί και στην Ελλάδα εδώ και καιρό. Μεγάλο ποσοστό των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που έχει δεχθεί σοβαρό πλήγμα από την δεκαετή κρίση και τον τελευταίο 1,5 χρόνο και από την πανδημία, παραμένει σε μεγάλο ποσοστό – ίσως και 90% – αποκλεισμένο τόσο από το επίσημο τραπεζικό σύστημα όσο και από την παροχή κεφαλαίων κίνησης ακόμα και με ευρωπαϊκές εγγυήσεις και την ρευστότητα προς τις τράπεζες που δόθηκε από την ΕΚΤ με αρνητικό μάλιστα επιτόκιο.