Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ παρακολουθούμε με ανησυχία την κλιμάκωση της έντασης γύρω από την εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Η επιλογή της μετατροπής της Αν. Μεσογείου σε πεδίο εξόρυξης υδρογονανθράκων (φυσικό αέριο, πετρέλαιο), μάλιστα σε μια εποχή που το ζητούμενο είναι η έξοδος από τα ορυκτά καύσιμα, φέρνει στην περιοχή μας όχι μόνο μεγάλους κινδύνους οικολογικής καταστροφής σε περίπτωση ατυχήματος κατά την εξόρυξη ή την μεταφορά τους, αλλά και την δέσμευση σημαντικών οικονομικών πόρων σε μια οικονομία, την οικονομία του πετρελαίου, που έχει ημερομηνία λήξης το αργότερο σε 20-30 χρόνια, αν θέλουμε να επιβιώσουν και οι κοινωνίες μας και ο πλανήτης, τουλάχιστον με την σημερινή μορφή τους. Ανοίγει, όμως, την πόρτα και σε γεωπολιτικούς και στρατιωτικούς κινδύνους που δεν έχουν τουλάχιστον αναλυθεί σοβαρά, άρα δεν έχει υπάρξει στοιχειώδης προετοιμασία για το πώς θα αντιμετωπιστούν.
Αν ο κίνδυνος οικολογικής καταστροφής δεν είναι άμεσος αλλά πολύ πιθανός όταν αρχίσουν οι εργασίες εξόρυξης, υπάρχει ένας εξίσου σημαντικός κίνδυνος που το ελληνικό πολιτικό σύστημα υποτιμάει, όπως συνήθως, αν και είναι ήδη μπροστά μας. Είναι δεδομένο, πλέον, ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και όλες οι διακρατικές σχέσεις στην περιοχή μετατρέπονται σε σχέσεις που επηρεάζονται από τις εξορύξεις, βρισκόμαστε πλέον μπροστά στην “διπλωματία των υδρογονανθράκων”, χωρίς να έχουμε συνειδητοποιήσει τι σημαίνει και τι προϋποθέτει κάτι τέτοιο.
Οι κοινωνίες με πετρέλαιο δυστυχούν, δεν ευημερούν
Η στρατηγική επιλογή της δέσμευσης της χώρας σε έναν δρόμο εξόρυξης υδρογονανθράκων δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με απλοϊκές αντιλήψεις, αφού σε αυτό το ζήτημα εμπλέκονται περιβάλλον, κλιματική αλλαγή, ενέργεια, γεωπολιτική, διακρατικές σχέσεις, οικονομία, ασφάλεια κ.ά. Αυτή η σύνθετη συζήτηση δεν έχει γίνει στην κοινωνία και σε πολιτικό επίπεδο. Αντιθέτως, υπάρχει μια αφελής αντίληψη σε μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού αλλά και των πολιτών ότι η εξόρυξη υδρογονανθράκων θα συμβάλλει στην επίλυση των προβλημάτων μας και πολλοί φαντασιώνονται ότι θα μετατραπούμε σε …Σαουδική Αραβία.
Όπως έδειξε και η δολοφονία Κασόγκι αλλά και όπως φανερώνουν όλα τα στοιχεία, αν θέλουμε να διαβάσουμε πίσω από λαμπερές life style προσεγγίσεις, το πετρέλαιο δεν έφερε ευημερία στις κοινωνίες που το εκμεταλλεύονται αλλά, αντιθέτως, οδήγησε πολύ συχνά σε καταπιεστικά καθεστώτα, πολέμους, βία, ρύπανση ακόμα και φτώχεια. Υπάρχουν φυσικά και οι εξαιρέσεις, αλλά ο Καύκασος, η Μέση Ανατολή, ο Περσικός, η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Ιράν, το Κουβέιτ, το Δέλτα του Νίγηρα, η Λιβύη, η Βενεζουέλα δεν είναι από τις πιο ευτυχισμένες κοινωνίες αν έχουν πετρέλαιο. Αντιθέτως, το πετρέλαιο φαίνεται να ήταν η κατάρα τους. Αρχίζουμε να βιώνουμε και εμείς μια παρόμοια κατάσταση με τις έρευνες για υδρογονάνθρακες που προωθούνται στην Ήπειρο, όπου απειλές, αυθαίρετες ενέργειες, προσπάθεια εξαγοράς συνειδήσεων είναι πλέον μια καθημερινή πραγματικότητα.
Το περιέγραψε καταπληκτικά ο Γιώργος Ιωάννου, ο οποίος πέρασε τρία χρόνια (1961-1963) στη Βεγγάζη της Λιβύης ως γυμνασιάρχης στο εκεί ελληνικό γυμνάσιο, στο προφητικό (για τις χώρες που έχουν πετρέλαιο) διήγημά του “Τζέλντεν” πριν πενήντα χρόνια. Έκλεινε γράφοντας: “Σηκώθηκα απότομα κι άρχισα να τα μαζεύω. Ο έλληνας ήταν απαρηγόρητος, το είχε δέσει κόμπο ο κακομοίρης πως θα μείνω τουλάχιστο εκείνο το βράδυ. Γιατί έφευγα; Μπορούσα να μείνω όσες μέρες θέλω. “Τι Μύκονος, τι Σκιάθος…”, του πέταξα. Δεν με κατάλαβε. “Τόση ζέστα κι ούτε ένας τζίτζικας”, ξαναείπα. Συμφώνησε απρόθυμα. Αλλού ήταν ο νους του. “Να χέσω τα λεφτά τους και τις μηχανές τους”, κραύγασα κι έτρεξα στ’ αμάξι. “Μα γιατί;” φώναζε ο φίλος το κατόπι μου. Και σ’ όλο το γυρισμό έλεγα και ξανάλεγα: “Παναγίτσα μου, βάλε το χέρι σου να μη βρεθούν ποτέ πετρέλαια στην πατρίδα. Τότε είναι που δε θα ξανασηκώσουμε κεφάλι“.
Κλιμάκωση της έντασης λόγω εξόρυξης ορυκτών καυσίμων
Οι προωθούμενες εξορύξεις πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα γύρω από την Κύπρο, αυξάνουν γενικότερα την στρατιωτική κλιμάκωση μεταξύ ρευστών συμμαχιών των διαφορετικών παιχτών, ενσωματώνει την διάσταση της εκμετάλλευσης των αποθεμάτων φυσικού αερίου (ή και πετρελαίου) στις συνομιλίες για το Κυπριακό και τις περιπλέκει ακόμα περισσότερο, κάνει το παιχνίδι της ΑΟΖ όλο και πιο πολύπλοκο κι επικίνδυνο, μπορεί να οδηγηθούμε στην “διπλωματία των κανονιών”.
Οι χώρες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμπλακούν στη βία. Όπως αναφέρει για παράδειγμα η GREENPEACE σε παρέμβαση της στην συζήτηση για έρευνες και εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Κρήτη: “..ανατρέχοντας στη σύγχρονη ιστορία πετρελαιοπαραγωγών χωρών, από την Νιγηρία ως την Βενεζουέλα, το πετρέλαιο είναι μαγνήτης για τη βία. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι χώρες που εξαρτούν σε υπερθετικό βαθμό την οικονομία τους από τις εξαγωγές πετρελαίου έχουν 40 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμπλακούν σε γεωπολιτικές συγκρούσεις από ότι οι χώρες με πιο ισορροπημένη οικονομία. Η δημιουργία ελίτ του πετρελαίου, η ανάπτυξη ισχυρών πελατειακών σχέσεων και η υπέρμετρη ανάπτυξη υπηρεσιών ασφαλείας για τη διαφύλαξη των “κεκτημένων”, ερμηνεύουν εν πολλοίς γιατί τα δημοκρατικά δικαιώματα ασφυκτιούν στις περισσότερες μεγάλες εξαγωγικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες”.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα η σημερινή, μπαίνουν στα βαθιά αυτοσχεδιάζοντας και ποντάροντας κυρίως στον ρόλο μεγάλων πολυεθνικών εταιριών πετρελαίου, όπως η Exxon Mobil και η Total, στις οποίες παραχωρούν μακροχρόνιες άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης, που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις διακρατικές σχέσεις και την πορεία της οικονομίας της περιοχής, προφανώς προς το συμφέρον τους.
Η στρατιωτική αντιπαράθεση γύρω από τις εξορύξεις μπορεί σήμερα να παραμένει σε χαμηλό επίπεδο κι ελεγχόμενη, αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν μπορεί να ξεφύγει είτε ως αποτέλεσμα “ατυχήματος” είτε σκόπιμα με στόχο να τεθούν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης όλα τα ανοικτά θέματα (υπαρκτά ή όχι) στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις.
Πριν μερικές μέρες το Τουρκικό ερευνητικό σκάφος “Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα” βγήκε στην περιοχή ερευνών και αυξήθηκε απότομα η ένταση. Το σκάφος προσχεδιασμένα προχώρησε σε σεισμική έρευνα σε περιοχές που θεωρούνται ότι ανήκουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η ελληνική φρεγάτα “Νικηφόρος Φωκάς” αποπειράθηκε να αποτρέψει την εξέλιξη αυτή. Ακολούθησε μια εμπλοκή με επικοινωνιακή και ρητορική αντιπαράθεση όχι μόνο μεταξύ των δύο σκαφών αλλά και των δύο χωρών. Η Τουρκία απέστειλε σημαντική ναυτική δύναμη και η ελληνική φρεγάτα βρέθηκε “αντιμέτωπη” με πολυάριθμα πολεμικά σκάφη και υποβρύχια. Η Ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να εκπέμψει μηνύματα ότι “η περιοχή είναι ελληνική και τα στοιχεία της έρευνας πρέπει να παραδοθούν στη χώρα μας”, αλλά δεν κλιμάκωσε της ένταση με την παρουσία περισσότερων ελληνικών πολεμικών σκαφών στην περιοχή, επέλεξε την “στρατηγική ψυχραιμία”, όπως ειπώθηκε.
Σε λίγο, όμως, θα βρεθούμε μπροστά σε ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση, όταν προχωρήσουν οι έρευνες από την ExxonMobil και την Total αφενός αλλά και από τον “Μπαρμπαρόσα” σε ευρύτερα πεδία (“οικόπεδα” όπως προκλητικά λένε πια τις θαλάσσιες περιοχές). Σε παρόμοιο “επεισόδιο”, τουρκικά πολεμικά σκάφη παρεμπόδισαν τον Φεβρουάριο 2018 τον πλουν του γεωτρύπανου «Σάιπεμ 12000» προς το “οικόπεδο” 3 της κυπριακής ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου, προκειμένου να διενεργήσει γεώτρηση, στο στόχο «Σουπιά» για λογαριασμό της Ιταλικής εταιρείας ΕΝΙ.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην περιοχή έχουν ενταθεί τα πολεμικά γυμνάσια πολλών δυνάμεων, που τίποτα καλό δεν προ-οιωνίζουν. Όσοι με μεγάλη αφέλεια πιστεύουν ότι οι μεγάλες δυνάμεις ή οι ισχυροί παίχτες θα μας προστατεύσουν λόγω φυσικού αερίου και πετρελαίου, μάλλον δεν έχουν σκεφθεί ότι θα μπορούσαν αντιθέτως να αναλάβουν απευθείας τον ρόλο του προστάτη του φυσικού αερίου και του πετρελαίου και όχι της χώρας, στέλνοντας μάλιστα τον λογαριασμό της νέας κούρσας εξοπλισμών αλλά και πιθανού “ατυχήματος” (πολεμικού ή οικολογικού) στη χώρα.
Θα πουν κάποιοι, “και γιατί να είμαστε υποχωρητικοί ή δειλοί απέναντι στις προκλήσεις της Τουρκίας και να μην διεκδικήσουμε τα οφέλη από τις εξορύξεις, υπερασπιζόμενοι ταυτόχρονα το δίκιο μας στην υφαλοκρηπίδα; Εθνική υπερηφάνεια και πλούτος σε ένα”. Ακόμα και αν υπάρξουν κάποια οικονομικά οφέλη σε βάθος χρόνου, μετά από 10 ή 20 χρόνια, αυτά θα είναι ελάχιστα και σε καμία περίπτωση, έστω και σε βάθος χρόνου, δεν εξισορροπούν τα κόστη που θα κληθούμε να πληρώσουμε σήμερα. Όπως σωστά θέτει τα θέματα αυτά σε ανακοίνωσή της η Περιφερειακή Κίνηση “ΜΙΑ ΚΡΗΤΗ”: “πιθανά οικονομικά οφέλη από τις εξορύξεις μπορεί να έχουν ένα ενδιαφέρον για τις εταιρείες υδρογονανθράκων ώστε να δικαιολογήσουν το ρίσκο τους να επενδύσουν αλλά είναι πολύ μικρά έως μηδαμινά για το ίδιο το ελληνικό κράτος ώστε να δικαιολογήσουν την έκθεση του περιβάλλοντος, της οικονομίας, χιλιάδων θέσεων εργασίας αλλά και της ειρήνης σε τέτοιο κίνδυνο. Τα οικονομικά οφέλη μπορεί να αποδειχτούν ακόμα μικρότερα αν υπολογίσει κανείς το κόστος των δημόσιων υποδομών που απαιτούνται, το βαρύ περιβαλλοντικό κόστος, αλλά και το κόστος γεωπολιτικών και στρατιωτικών περιπλοκών”
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ δεν ισχυριζόμαστε ότι πρέπει να αφήσουμε τους υδρογονάνθρακες στο υπέδαφος επειδή μας απειλούν οι Τούρκοι αλλά προτείνουμε συμφωνία με τις γειτονικές χώρες με στόχο να αφήσουμε τους υδρογονάνθρακες εκεί που βρίσκονται διότι η εξόρυξή τους:
– έχει ανύπαρκτο ή ελάχιστο όφελος, ενώ αυξάνει τους κινδύνους για την επιβίωσή μας,
– έχει σημαντικό κόστος σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης, των εξοπλισμών, και
– σε περίπτωση “ατυχήματος” – που το απευχόμαστε αλλά δεν είναι απίθανο – θα μας εξαναγκάσει να καθίσουμε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για όλα τα θέματα που θέτει η Τουρκία και μάλιστα υπό δυσμενείς για τη χώρα όρους, μετά από μια τέτοια – όχι απίθανο να συμβεί – εξέλιξη.
Εξάλλου, σε μια εποχή συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης οποιαδήποτε κρίση ή στρατιωτική αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας, έστω κι ολίγων ωρών, για τους υδρογονάνθρακες θα γκρεμίσει την όποια προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας και θα εξασθενήσει σημαντικά την διαπραγματευτική ή αποτρεπτική ικανότητα της χώρας. Ακόμα και για όσους σκέφτονται με όρους “αποφασιστικής ανταπάντησης” ή και “πολέμου για τα δίκαιά μας”, είναι φανερό ότι είναι αυτοκτονικό να φτάσεις σε κάτι τέτοιο, δηλαδή σε πολεμική αντιπαράθεση, γιατί δεν το πρόβλεψες και με όρους αδυναμίας (οικονομικής, στρατιωτικής, γεωστρατηγικής).
Δεν βλέπουμε να υπάρχει κάποια προετοιμασία για το πώς θα αντιμετωπίσουμε την κλιμάκωση αν ο Ερντογάν αποφασίσει – για δικούς του εσωτερικούς πολιτικούς λόγους – να τραβήξει το σχοινί και περάσει από τις προειδοποιητικές ρητορικές βολές σε πραγματικές βολές. Βλέπουμε να μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά ενώ η οικονομία είναι εύθραυστη και η κοινωνία βαθιά διχασμένη και κυρίως απροετοίμαστη να μπει σε περιπέτειες μιας επίδειξης στρατιωτικής ισχύος, αν όχι πολεμικής αντιπαράθεσης που δεν θα είναι μόνο για γερά νεύρα αλλά θα απαιτεί να μπει το χέρι βαθιά στην τσέπη για να εξοπλιστεί η χώρα με πανάκριβα οπλικά συστήματα ή για να ανακάμψει μετά από μια πολεμική περιπέτεια έστω και ολίγων ωρών. Το πραξικόπημα στην Κύπρο, και η πόρτα την οποία άνοιξε στην Τουρκική εισβολή και κατοχή, αλλά και η ρητορική Ερντογάν για την “διασφάλιση των δικαιωμάτων της Τουρκίας στους υδρογονάνθρακες με κάθε μέσο” αποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος μιας στρατιωτικής ή και πολεμικής εμπλοκής για τους υδρογονάνθρακες δεν πρέπει να υποτιμηθεί, αφού πλέον ο Ερντογάν διεκδικεί ρόλο συνεκμετάλλευσής τους.
Οικολογική απειλή που μας πλησιάζει
Αλλά ακόμα και αν δεν φτάσουμε σε μια στρατιωτική ένταση ή/και πολεμική αντιπαράθεση, μπορούμε να αδιαφορούμε μπροστά στην ραγδαία ανατροπή του κλίματος και στον αυξημένο κίνδυνο εκτεταμένης οικολογικής καταστροφής, πολύ περισσότερο που πρόκειται για εξορύξεις από πολύ μεγάλα βάθη; Μπορεί να κυριαρχούμαστε από αφελείς αντιλήψεις, που μοιάζουν σαν να σκάβουμε τον λάκκο μας πιστεύοντας ότι εκεί θα βρούμε καλύτερο μέρος για να ζήσουμε;
Ένα ατύχημα σε εγκαταστάσεις εξόρυξης πετρελαίου από μεγάλα βάθη, όπως η διαρροή στον Κόλπο του Μεξικού, θα είχε ως αποτέλεσμα τεράστια οικονομική και οικολογική ζημιά αφού θα μπορούσε να καλύψει έκταση όσο το μισό Αιγαίο. Εξίσου, σοβαρά περιστατικά ρύπανσης έχουν συμβεί σε εγκαταστάσεις εξόρυξης φυσικού αερίου ή αγωγούς μεταφοράς του
H ρύπανση από την πλατφόρμα εξόρυξης πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού, κόστισε μόνο στην BP πάνω από 81 δις δολάρια. Ακριβά έχουν πληρώσει τοπικές κοινωνίες “ατυχήματα” και διαρροές από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, αφού το κόστος μεταφέρεται στις κοινωνίες. Αν ένα περιστατικό παρόμοιο με αυτό στον Κόλπο του Μεξικού συμβεί στην ευρύτερη περιοχή μας, τότε η καταστροφή της οικονομίας και του οικοσυστήματος θα είναι τρομακτική, μια και ένα τέτοιο ποσό αντιστοιχεί περίπου στο 50% του ΑΕΠ μας. Και βέβαια οι επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστες μακροχρόνια.
Ακόμα όμως και αν δεν συμβεί παρόμοια καταστροφή σε όλη την διάρκεια εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων (πράγμα εντελώς απίθανο), η κλιματική αλλαγή θα προκαλέσει ένα κόστος στην οικονομία μας μέσα στο αιώνα ύψους 700 δις ευρώ, όσο δηλαδή 4 φορές το ΑΕΠ της χώρας, αν δεν μπορέσει η ανθρωπότητα να επιβραδύνει τουλάχιστον την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με την σχετική έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος.
Παίχτες στην περιοχή που έχουν λερωμένα τα χέρια τους…
Η ExxonMobil, πρωταγωνιστής στο παιχνίδι εξόρυξης υδρογονανθράκων στην ευρύτερη Αν. Μεσόγειο, κατηγορείται για πολλές οικολογικές καταστροφές αλλά και για το γεγονός ότι ήξερε τους κινδύνους για το κλίμα πολύ πριν αυτοί “καταγραφούν”, αλλά τους απέκρυψε, κι όχι μόνο αυτό, χρηματοδότησε άτομα και φορείς για να υποβαθμίσουν τους κινδύνους αυτούς. Χιλιάδες πολίτες έχουν στραφεί ήδη δικαστικά εναντίον της για απόκρυψη του κινδύνου αλλά και για το ποσοστό ευθύνης που της αναλογεί για την κλιματική αλλαγή. Πώς είναι δυνατόν να ανοίγουμε την πόρτα σε αυτές τις μορφές επιχειρήσεων που έχουν μεγαλύτερη δύναμη και από τις μεγάλες χώρες, πιστεύοντας ότι θα παίξουν το δικό μας παιχνίδι; Είναι αφέλεια ή κάτι άλλο;
Ακούστε τη φωνή των πολιτών και των μελλοντικών γενεών
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα έχουν μακροχρόνιες συνέπειες που θα βιώσουν τα παιδιά μας και οι μελλοντικές γενεές. Οι ευθύνες αυτών που λαμβάνουν καταστροφικές για το μέλλον αποφάσεις είναι μεγάλες. Θα επιτρέψουμε να μπει σε κίνδυνο η επιβίωση των παιδιών μας και της υλικής βάσης της ζωής;
Όπως επισημαίνει το WWF Ελλάς “κατά τα δεδομένα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι πιθανότητες ενός ατυχήματος λόγω εξορύξεων στις ευρωπαϊκές θάλασσες είναι της τάξης του 65% ετησίως. Στη βόρεια θάλασσα, η βρετανική κυβέρνηση έχει υπολογίσει ότι οι πιθανότητες ενός ατυχήματος είναι της τάξης του 30% ετησίως. Κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μάλιστα, το μέσο κόστος των ατυχημάτων στις ευρωπαϊκές θάλασσες αγγίζει το 1 δισεκ. ευρώ τον χρόνο, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος των ατυχημάτων που πλήττουν τουρισμό και αλιεία”.
Όπως τόνισε η περιφερειακή κίνηση “Οικολογική Δυτική Ελλάδα” στο Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτ. Ελλάδας στη σχετική συζήτηση για την ΣΜΠΕ για τις έρευνες υδρογονανθράκων στο Ιόνιο: “πρέπει να γίνει σαφές ότι απαιτείται συνειδητή πολιτική αποχής από την εξόρυξη ορυκτού πλούτου για να υπηρετηθεί ο υπέρτερος σκοπός της διαφύλαξης του κλίματος, σκοπός ζωτικός και για τα οικοσυστήματα αλλά και για την διατροφική ασφάλεια και την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Έκθεση του Oil Change International υπολογίζει, πως τα αποθέματα κάρβουνου, πετρελαίου και φυσικού αερίου που ήδη αξιοποιούνται, αντιστοιχούν σε εκπομπές CO2 που θα οδηγήσουν σε υπερθέρμανση μεγαλύτερη των 2°C, ενώ τα αποδεδειγμένα αποθέματα που δεν αξιοποιούνται ακόμα είναι τριπλάσια. Η Έκθεση καταλήγει πως αν θέλουμε να επιτύχουμε τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, κανένα νέο έργο εξόρυξης ή μεταφοράς ορυκτών καυσίμων δεν πρέπει να αδειοδοτηθεί, ενώ κάποια από τα ανθρακωρυχεία ή πεδία υδρογονανθράκων που λειτουργούν στις αναπτυγμένες χώρες θα πρέπει να κλείσουν πρόωρα πριν αξιοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα αποθέματά τους. Κάθε χώρα, και μάλιστα πλούσια προικοδοτημένη σε ΑΠΕ, όπως η δική μας έχει υποχρέωση να αναλάβει το μέρος της ευθύνης αυτοδέσμευσης που της αναλογεί. Επιπλέον, πρέπει να σκεφτούμε ότι, αν ευοδωθούν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες, θα οδηγήσουν σε δέσμευση των διαθέσιμων για την ενέργεια κεφαλαίων στην ΠΑΛΙΑ οικονομία του άνθρακα και όχι στην καινοτομική εποχή των των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και της ενεργειακής αποδοτικότητας που στηρίζεται στην ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, την ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ, την αυξημένη ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, την ΚΥΚΛΙΚΗ οικονομία”.
Όπως τονίζει το Παγκρήτιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων, για τη συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης (8/10/2018)(8/10/2018) της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την εξόρυξη υδρογονανθράκων: “Η οικονομία της χώρας μας που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα του τουρισμού και της αλιείας απειλείται ευθέως από το ενδεχόμενο μιας ή περισσότερων πετρελαιοκηλίδων αλλά και από τις πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου από το Ιόνιο μέχρι το Λιβυκό Πέλαγος. Οι εξορύξεις αυτές σχεδιάζεται να γίνουν σε πρωτόγνωρα βάθη χιλιάδων μέτρων με άγνωστες συνέπειες καθώς δεν υπάρχει ακόμα η κατάλληλη τεχνολογία. Ήδη από το στάδιο των σεισμικών ερευνών η ζωή στις θάλασσές μας, τα δελφίνια, οι φάλαινες φυσητήρες αλλά και οι θαλάσσιες χελώνες κινδυνεύουν θανάσιμα. Τα οικονομικά επιχειρήματα υπέρ των εξορύξεων αμφίβολων ποσοτήτων υδρογονανθράκων από πολύ μεγάλα βάθη είναι σαθρά. Ο ανταγωνισμός στο χώρο της ενέργειας είναι πολύ έντονος και ήδη έχουμε εμπλακεί σε γεωπολιτικές συγκρούσεις χωρίς να γνωρίζουμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον”.
Το κίνημα απόσυρσης των επενδύσεων από τα ορυκτά καύσιμα γιγαντώνεται
Όπως όλα τα στοιχεία δείχνουν, αν θέλουμε να τα διαβάσουμε με αντικειμενικό τρόπο και όχι με εξωπραγματικές εμμονές, τα αναμενόμενα οικονομικά οφέλη είναι μηδαμινά και ίσως να μην αξίζει να ρισκάρουμε ούτε την καταστροφή του τουρισμού και της αλιείας, ούτε τις συνέπειες μιας στρατιωτικής εμπλοκής.
Δεν είναι τυχαίο που διάφορες χώρες αποφασίζουν να βγουν σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα, ακόμα και αν διαθέτουν μεγάλα αποθέματα, όπως για παράδειγμα η Νορβηγία. Η Κροατία προχωρά σε πάγωμα ερευνών για υδρογονάνθρακες στην Αδριατική, η Ισπανία αποκλείει μεγάλες ζώνες της μεσογειακής θαλάσσιας επικράτειάς της από εξορύξεις, ενώ η κρατική εταιρία πετρελαίου και φυσικού αερίου της Δανίας ανακοίνωσε πως θα εγκαταλείψει σταδιακά τις παραδοσιακές της δραστηριότητες για να προσανατολισθεί στις επενδύσεις στην υπεράκτια αιολική ενέργεια. Οι Πράσινοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν φέρει πολλές φορές το θέμα του παγώματος των εξορύξεων υδρογονανθράκων από μεγάλα βάθη, αν και όχι με επιτυχία ακόμα.
Εξάλλου μεγάλες κινητοποιήσεις γίνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη για να σταματήσουν νέες εξορύξεις ή κατασκευές αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων. Σε όλη τον κόσμο οι πολίτες κινητοποιούνται για την απόσυρση των επενδύσεων από τα ορυκτά καύσιμα, πόλεις, πανεπιστήμια, εκκλησίες, κοινωνικοί φορείς, συνταξιοδοτικά ταμεία, ορισμένες τράπεζες και επιχειρήσεις αποσύρουν τα χρήματά τους από τα ορυκτά καύσιμα και εταιρίες που σχετίζονται με αυτά (divest), και στρέφονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πράσινες οικονομικές δραστηριότητες (reinvest). Ήδη ορισμένες τράπεζες θεωρούν υψηλού ρίσκου τις επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα και δεν δίνουν δάνεια σε παρόμοια επενδυτικά σχέδια.
Είναι θέμα στρατηγικής επιλογής: Μετά τα ορυκτά καύσιμα
Η προοπτική συνεργασίας των χωρών της περιοχής για την προώθηση με περιβαλλοντικό σχεδιασμό των ΑΠΕ στην ευρύτερη περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει σταδιακά μια γέφυρα ειρηνικών σχέσεων μεταξύ των χωρών και συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων, δήμων, κοινωνικών φορέων και οικονομικών παραγόντων καθώς και μια κινητήρια δύναμη για ειρηνικές σχέσεις ευρύτερα στην Αν. Μεσόγειο. Ενώ το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα απαιτούν για πάντα την παρουσία πολεμικών σκαφών και αεροσκαφών για την προστασία των πλατφορμών και την ροή του πετρελαίου και φυσικού αερίου, η εκμετάλλευση της ενέργειας του ανέμου και του ήλιου απαιτούν τεχνολογική και οικονομική συνεργασία γιατί οι ανανεώσιμες αυτές πηγές είναι διαθέσιμες σε όλες τις χώρες της περιοχής.
Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε κρίσιμες επιλογές. Ακόμα κι αν το χειρότερα δεν συμβούν ποτέ, ακόμα και αν εντοπιστούν μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων, και η εκμετάλλευσή τους γίνει χωρίς περιπέτειες και “απρόβλεπτες” καταστάσεις, τι θα συνέφερε τη χώρα; Να προσδεθεί σε μια οικονομία των ορυκτών καυσίμων που όλοι γνωρίζουμε ότι πρέπει να τερματιστεί το αργότερο μέχρι το 2040-2050 (ήδη πολύ κοντά) αν και οι πρώτες εισροές εσόδων δεν θα υπάρξουν πριν από το 2030 ή να στραφούμε αποφασιστικά και με όλες τις δυνάμεις μας σε μια οικονομία που είναι το μέλλον, σε μια οικονομία μετά τα ορυκτά καύσιμα, που μπορεί να αποδώσει σε θέσεις εργασίας και συγκριτικά πλεονεκτήματα από σήμερα; Όταν οι νέοι και οι νέες μπορούν να πρωταγωνιστήσουν στην ενεργειακή δημοκρατική επανάσταση, να βρουν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας στην εξοικονόμηση ενέργειας και τις ανανεώσιμες πηγές, όταν τα πανεπιστήμια έχουν σημαντικό ρόλο στην έρευνα για την ενεργειακή στροφή, όταν η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα θα κάνει καλό στα δημοσιονομικά της χώρας, γιατί να επιμένουμε σε ένα δρόμο που οδηγεί ξεκάθαρα στην καταστροφή; Πριν από 20 ή 30 χρόνια, ίσως υπήρχε η δικαιολογία “δεν ξέραμε”. Σήμερα όμως ξέρουμε, το τονίζουν οι επιστήμονες, το μετράνε, είμαστε ήδη στο 12 και 5’. H πρόσφατη έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι δεν υπάρχει πλέον περιθώριο για λάθος επιλογές, γιατί θα είναι τραγικές οι επιπτώσεις στις σημερινές και αυριανές γενιές και αβέβαιο το μέλλον των κοινωνιών μας.
Για τους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ η στρατηγική επιλογή είναι σαφής: είμαστε με τη ζωή, το μέλλον, τη βιωσιμότητα, την ενεργειακή δικαιοσύνη, την ειρήνη, την λογική. Εσείς;