Η έκρηξη ενός από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες στην Ουκρανία, σαν σήμερα το 1986, οριοθέτησε τον πλανήτη στην πριν και στη μετά Τσερνομπίλ εποχή. Και έβαλε επί τάπητος το οικολογικό ενεργειακό μοντέλο.
Η μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα ρύπανε την ατμόσφαιρα με ραδιενέργεια σχεδόν 200 φορές περισσότερη από αυτήν που απελευθερώθηκε από τις ατομικές βόμβες στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα. Το ραδιενεργό νέφος έκανε δύο φορές τον γύρο του πλανήτη,που μολύνθηκε για εκατοντάδες χρόνια,με τα ραδιενεργά ισότοπα ακόμα να υποσκάπτουν την υγεία μας.
Μόνο στην Ουκρανία έχουν προσβληθεί 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 1,3 εκατομμυρίων παιδιών. Ακόμη και σήμερα υπάρχει αύξηση του καρκίνου του θυρεοειδούς, των γενετικών ανωμαλιών και της βρεφικής θνησιμότητας στις μολυσμένες περιοχές. Στις πρόσφατες μεγάλες δασικές πυρκαγιές στη ζώνη των 30 χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο, όπου απαγορεύεται ακόμη η πρόσβαση, μετρήθηκαν αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας κατά 16 φορές πάνω από το κανονικό.
Η Ελλάδα επηρεάσθηκε σημαντικά από το ραδιενεργό νέφος.
Η επιστημονική Έκθεση Torch (http://www.chernobylreport.org/torch.pdf), σχετικά με τις επιπτώσεις του ατυχήματος του Τσερνομπίλ στην υγεία και το περιβάλλον, που δημοσιεύθηκε το 2006 από τους Πράσινους του ΕΚ, αναφέρουν αυξημένο ποσοστό παιδικής λευχαιμίας στη Δυτική Γερμανία, την Ελλάδα και τη Λευκορωσία.Μετρήσεις, που πραγματοποιήθηκαν από το Ε.Μ.Π. και το Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» έδειξαν ότι η συγκέντρωση του καισίου Cs-137 στην Ελλάδα είναι η 4η μεγαλύτερη στην E.E. Η μέγιστη τιμή καισίου μετρήθηκε κοντά στην Καρδίτσα ενώ η μέγιστη συγκέντρωση ρουθηνίου-103 κοντά στη Νάουσα.Έχει υπολογιστεί πως ο αριθμός των θυμάτων του Τσερνομπίλ στην Ελλάδα ίσως να αφορά και 1.500 περιπτώσεις καρκίνου. Σ’ αυτές θα πρέπει να προστεθούν και οι 2.500 τεχνητές διακοπές κύησης, που έγιναν κατά το διάστημα αμέσως μετά την καταστροφή, για προληπτικούς λόγους.
Η ανθρωπότητα φάνηκε να συνειδητοποίησε ότι ο κίνδυνος της «ειρηνικής» χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, και μάλιστα σε πλαίσιο ανελευθερίας και κρατικής μυστικοπάθειας,συγκρίνεται με αυτόν από τα πυρηνικά όπλα. Η διαπίστωση έγινε ακόμη πιο τρομακτικά βέβαιη το 2011, όταν στη Φουκουσίμα της προηγμένης Ιαπωνίας συνέβη ένα ακόμη ανάλογου επιπέδου πυρηνικό ατύχημα.
Σήμερα, με την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρα, για την μεταπολεμική περίοδο τουλάχιστον, επιθετική πανδημία, μια ασύμμετρη απειλή που δεν γνωρίζει σύνορα, ούτε ξεχωρίζει ανάμεσα σε αναπτυγμένους και μη, η μνήμη και ο προβληματισμός για τον πυρηνικό τρόμο τίθεται σε ένα νέο, πολύ ευρύτερο πλαίσιο.
Ασύμμετρες απειλές όπως τα πυρηνικά, πολεμικά και «ειρηνικά», οι ολοφάνερα συνδεδεμένες με την αλόγιστη εκμετάλλευση της άγριας πανίδας πανδημίες, η ραγδαία εξελισσόμενη κλιματική ανατροπή και οι συνέπειές της στην ατμόσφαιρα και την υδρόσφαιρα, η απώλεια βιοποικιλότητας με ρυθμούς πρωτοφανείς στη γεωλογική ιστορία του πλανήτη, τείνουν να μας οδηγήσουν σε μια παγκόσμια κατάσταση, στην οποία οι κρίσεις θα είναι η κανονικότητα όλων, τόσο εκείνων που πάντα υπέφεραν όσο και εκείνων που νόμιζαν ότι είναι ασφαλείς.
Είναι επείγον να αναγνωρίσουμε ότι οι κίνδυνοι αυτοί, που ήδη μας απειλούν ως είδος, είναι αποτέλεσμα της «ύβρεως», της αλαζονικής αγνόησης των φυσικών ισορροπιών, που αποτελούν την κύρια όψη της συμπεριφοράς μας κατά τη βιομηχανική εποχή. Αυτό θα είναι το πρώτο και αναγκαίο βήμα για να σταματήσει αυτή η ξέφρενη πορεία προς τη μετατροπή του γαλάζιου μας πλανήτη σε απέραντο νεκροταφείο για τα άλλα ζωντανά είδη, που δεν μπορεί να μας επιστρέψει κάτι διαφορετικό από τρόμο και θάνατο.
Η επέτειος του Τσερνόμπιλ, μέσα στην παγκόσμια δίνη της πανδημίας, είναι ευκαιρία για να καταλάβουμε και να ενεργήσουμε:
• Να καταλάβουμε ότι οι ασύμμετρες απειλές που ζούμε, αποτελούν ενότητα τόσο σε ότι αφορά τις αιτίες όσο και σε ότι αφορά τις δυνατότητες να τις αντιμετωπίσουμε για να περάσουμε στην εποχή της βιωσιμότητας.
• Και να ενεργήσουμε αποφασιστικά, επενδύοντας σε ένα πράσινο μέλλον, που να περιλαμβάνει όλους τους λαούς, γιατί είμαστε ΕΝΑ, το ίδιο, είδος.
Χρειάζεται γρήγορη και αποφασιστική στροφή προς τη βιωσιμότητα και την κοινή παγκόσμια συνεννόηση και διαχείριση των κοινών απειλών.Για να χαρούμε το θαύμα της δικής μας ζωής, πρέπει να σεβαστούμε το σύνολο του πλανήτη, τα οικοσυστήματα, τα άλλα ζωντανά είδη, πρέπει να οδηγήσουν τη ζωή και την πράξη μας αξίες όπως η παγκόσμια αλληλεγγύη, η επιδίωξη της ευτυχίας με λιτά μέσα, η πλήρης αντιστροφή του «κατακυριεύσατε την γην».
Τα πυρηνικά εργοστάσια αλλά και τα ορυκτά καύσιμα ανήκουν σε ένα ενεργειακό μοντέλο ανυπόφορο, ρυπογόνο, επικίνδυνο και ανελεύθερο, σε έναν δρόμο αναπόφευκτα συγκεντρωτικό, αυταρχικό, ευπαθή, τεχνοκρατικό και αναπαράγει έναν κόσμο επιδοτήσεων, χαριστικών δανείων, κεντρικού ελέγχου, ολοκληρωτικό.
Οι Πράσινοι υποστηρίζουν δεκαετίες τώρα τη μετάβαση προς μια απόλυτη εξάρτηση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, χρησιμοποιώντας πολύ πιο αποδοτικά τις ενεργειακές πηγές που έχουμε και υιοθετώντας όλο και περισσότερο «ήπιες» τεχνολογικά και ποικίλες ανανεώσιμες πηγές (όπως βιοκλιματική αρχιτεκτονική, ηλιακή θέρμανση, αξιοποίηση αγροτικών και κτηνοτροφικών υπολειμμάτων, άνεμο και μικρο-ϋδροηλεκτρισμό, φωτοβολταϊκά και γεωθερμία), που προσφέρουν ενέργεια στην κλίμακα και ποιότητα που χρειαζόμαστε. Ένας τέτοιος ήπιος δρόμος είναι πραγματικά φθηνότερος, συντομότερος, πιο σίγουρος και ασφαλής. Και προϋποθέτει αλλαγές του τρόπου ζωής και επιλογές προς μια κοινωνία μικρότερων ανισοτήτων, συγκρότησης ενεργειακών κοινοτήτων, συλλογικής αντίστασης στην υποβάθμιση της ζωής και του πλανήτη και αξιοποίησης όλων των δυνατοτήτων για μια άλλη προοπτική, οικολογική και κοινωνικά αλληλέγγυα.