Στη πρόσφατα προτεινόμενη “Κατ’ Εξουσιοδότηση Πράξη” του καταλόγου κριτηρίων για βιώσιμες επενδύσεις (“EU taxonomy”), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ταξινομεί ορισμένες επενδύσεις σε “φυσικό” αέριο και πυρηνική ενέργεια ως βιώσιμες. Ο κανονισμός ταξινόμησης θα έπρεπε να θέσει πρότυπα για βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα και να αποτελεί το σημείο αναφοράς για τις πράσινες επενδύσεις που απαιτούνται στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας προκειμένου να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι της ΕΕ.
Με δεδομένο ότι πολλές εκατοντάδες δις ευρώ από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους κατευθύνονται σε ενεργειακές επενδύσεις, θα ήταν καταστροφή μεγάλο ποσοστό των χρημάτων να στραφούν στην πυρηνική ενέργεια και στο ορυκτό αέριο, αντί σε εκτεταμένα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ενώ τα περισσότερα αυτοκίνητα ηλικίας πάνω από 30 χρόνων δεν κυκλοφορούν πλέον στους δρόμους, πυρηνικοί σταθμοί 30 και 40 χρόνων είναι ακόμα σε λειτουργία, αν και οι προδιαγραφές λειτουργίας και ασφάλειας στις οποίες βασίστηκαν έχουν ξεπεραστεί.
Μερικοί από τους πιο επικίνδυνους βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος, όπως ο Tihange 1, ηλικίας 43 χρόνων, στο Βέλγιο ή ο πυρηνικό σταθμό Tricastin στη Γαλλία. Δεν είναι μόνο οι μεγάλες πυρηνικές καταστροφές όπως αυτές στο Τσερνομπίλ ή στη Φουκουσίμα αλλά και χιλιάδες άλλα μικρότερα ή μεσαίας κλίμακας “ατυχήματα”, διαρροές ή συμβάντα.
Στη Γαλλία – που πρωτοστατεί μαζί με την Ολλανδία – με την υποστήριξη αρκετών χωρών της Αν. Ευρώπης και της ελληνικής κυβέρνηση στην προσπάθεια να χαρακτηριστεί στο πλαίσιο της EU-Taxonomy για τις βιώσιμες επενδύσεις η πυρηνική ενέργεια ως “πράσινη” επένδυση, ώστε να χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς και ιδιωτικούς πόρους – πολλά πυρηνικά εργοστάσια κλείνουν κατά διαστήματα στη Γαλλία λόγω σοβαρών προβλημάτων. Στη Γαλλία επειδή έχουν συμβεί πολλά πυρηνικά “περιστατικά” – έχουν καταγραφεί ήδη 112 ατυχήματα / περιστατικά σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, πολλά από αυτά στο Tricastin – οι πολίτες έχουν δημιουργήσει “επιτροπές παρακολούθησης των πυρηνικών εγκαταστάσεων” (surveillance citoyenne des installations)
Υπάρχουν σήμερα σε λειτουργία 400 πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής παγκοσμίως και οι περισσότεροι είναι ηλικίας άνω των 30 ετών και πιθανότατα δεν θα λειτουργήσουν για πολύ περισσότερο. Αυτές οι 400 πυρηνικές μονάδες παρέχουν λιγότερο από το 10% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας. Για να διατηρήσουμε αυτό το 10%, θα έπρεπε να κατασκευάζονται τουλάχιστον 50 πυρηνικοί αντιδραστήρες ετησίως, δηλαδή ένας την εβδομάδα. Η μόνη χώρα που χτίζει πυρηνικούς αντιδραστήρες σε κλίμακα είναι η Κίνα, αλλά χρειάζονται οκτώ χρόνια για να κατασκευαστεί ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ακόμα και σε αυτή τη χώρα που δεν επιτρέπει αντιδράσεις ή δεν μπορεί κάποιος να ζητήσει σοβαρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές.
Αν μάλιστα πρέπει να αντικατασταθούν και μονάδες παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με πετρέλαιο, λιγνίτη ή κάρβουνο από πυρηνικές μονάδες, τότε θα πρέπει να κατασκευαστεί μεγάλος αριθμός νέων πυρηνικών μονάδων, τουλάχιστον 1000-1500 πυρηνικές μονάδες, μέσα στα επόμενα 8-10 χρόνια, κάτι βέβαια αδύνατο μια και θα σήμαινε 2-3 πυρηνικοί αντιδραστήρες τη βδομάδα. Ακόμα και αν ήταν ρεαλιστικό κάτι τέτοιο, θα πολλαπλασίαζε τον κίνδυνο νέων πυρηνικών καταστροφών, με μεγάλη πιθανότητα να έχουμε 2-3 πυρηνικές καταστροφές κλίμακας Τσερνομπίλ ανά δεκαετία τουλάχιστον. Ακόμα και χωρίς “ατυχήματα”, η πυρηνική βιομηχανία θα άφηνε πίσω – ως ανεπίλυτο πρόβλημα – τεράστιες ποσότητες μη διαχειρίσιμων πυρηνικών αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας. “Η τελική διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων θέτει μεγάλες προκλήσεις για τις κυβερνήσεις παγκοσμίως. Καμία χώρα δεν έχει ακόμη σε λειτουργία τόπο τελικής διάθεσης πυρηνικών αποβλήτων. Η Φινλανδία είναι η μόνη χώρα που κατασκευάζει επί του παρόντος μόνιμο χώρο διάθεσής. Οι περισσότερες χώρες δεν έχουν ακόμη αναπτύξει και εφαρμόσει μια λειτουργική στρατηγική διαχείρισης αποβλήτων για όλα τα είδη πυρηνικών αποβλήτων”.
Καθώς πολλοί από τους υπάρχοντες πυρηνικούς αντιδραστήρες φτάνουν στο τέλος της ζωής τους, “ο παροπλισμός και η αποσυναρμολόγηση πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής θα γίνονται όλο και πιο σημαντικές. Αυτή η διαδικασία θα παράγει ακόμη περισσότερα ραδιενεργά απόβλητα. Ελλείψει χώρων τελικής διάθεσης, το μεγαλύτερο μέρος των αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας και των αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων πρέπει να αποθηκεύεται για πολλές δεκαετίες, αμφισβητώντας τις απαιτήσεις ασφάλειας για τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και προκαλώντας πολύ υψηλότερο κόστος από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως“.
Ας μην ξεχνάμε επίσης, ότι το ουράνιο δεν είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και αργά ή γρήγορα θα εξαντληθούν τα αποθέματά του.
Που λοιπόν βρίσκουν το θράσος κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, να υποστηρίζουν ότι η πυρηνική ενέργεια – και το αέριο – είναι πράσινες μορφές ενέργειας και μπορεί να μας σώσουν από την …κλιματική καταστροφή; Αν μιλάμε για κατασκευή νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, τότε η πυρηνική ενέργεια απλώς αποκλείεται και για οικονομικούς λόγους. Είναι η πιο ακριβή μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα, όπως φαίνεται και από τον πίνακα, και χρειάζεται πολύς χρόνος για να κατασκευαστούν αντιδραστήρες, που σημαίνει και μεγαλύτερο κόστος. Τα μέτρα που απαιτούνται για την ενεργειακή αποδοτικότητα καθώς και το κόστος για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές είναι φθηνότερα από το βασικό κόστος λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών.
Η χαμηλότερη τιμή στον κόσμο για ηλιακή ενέργεια αυτή τη στιγμή στην Πορτογαλία, με 1,1 σεντς ανά κιλοβατώρα. Επίσης, στην Ισπανία το κόστος για αιολική και ηλιακή ενέργεια φτάνει στα 2,5 σεντς ανά κιλοβατώρα. Αυτά είναι χαμηλότερα από το βασικό κόστος λειτουργίας της συντριπτικής πλειονότητας των πυρηνικών σταθμών σε όλο τον κόσμο. Σύντομα το κόστος αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι, 1 – 1,5 σεντς ανά κιλοβατώρα, επιπλέον του κόστους παραγωγής για αιολική και ηλιακή ενέργεια και θα εξακολουθούσε να είναι συνολικά χαμηλότερο από το κόστος λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών.
Κάθε ευρώ που επενδύεται λοιπόν σε νέους πυρηνικούς σταθμούς επιδεινώνει την κλιματική κρίση γιατί αυτά τα χρήματα δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να γίνουν επενδύσουν σε αποτελεσματικές επιλογές προστασίας του κλίματος.
Οι Πράσινοι απορρίπτουν οποιοδήποτε πράσινο ξέπλυμα (“φυσικού”, δηλαδή ορυκτού) αερίου και πυρηνικής ενέργειας και καλούν τους ευρωβουλευτές να καταψηφίσουν την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε χώρες, όπως η Ελλάδα, όπου οι κυβερνήσεις τους υποστηρίζουν ενεργά αυτό το πράσινο ξέπλυμα της πυρηνικής ενέργειας και του αερίου χρειάζεται πιο ενεργή παρέμβαση των πολιτών.