Με αφορμή τα 42 χρόνια από την μεταπολίτευση, οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ καλούν σε ένα ουσιαστικό διάλογο κοινωνικούς φορείς, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αλλά και τους πολίτες γενικότερα για το πώς θα ενισχύσουμε τη δημοκρατία και τη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και τη λήψη των σημαντικών πολιτικών αποφάσεων, πως θα  είναι η διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος από μόνη της ένα μάθημα δημοκρατίας, πώς θα σπάσουμε το μονοπώλιο διαμόρφωσης των πολιτικών μόνο από τα κόμματα  και πώς θα κάνουμε το πολιτικό σύστημα  πιο υπεύθυνο και δημοκρατικό.

Στις 24 Ιουλίου 1974 η χούντα καταρρέει και η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων αποδέχεται την μεταπολίτευση, υπό το βάρος της κυπριακής καταστροφής (πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου στις 15 Ιουλίου και έναρξη επιχειρήσεων από την τουρκικές  ένοπλες δυνάμεις στην Κύπρο, με εμφανή τα σημάδια του τυχοδιωκτισμού και της διάλυσης στο στρατό και στο κράτος).

Η δημοκρατία αυτά τα 42 χρόνια πέρασε από δοκιμασίες, είχε καλές αλλά και πολλές κακές στιγμές. Σήμερα 42 χρόνια μετά την ιστορική μεταπολίτευση είναι η ώρα ενός απολογισμού αλλά κυρίως μιας νέας ώθησης της δημοκρατίας. Σε αυτά τα 42 χρόνια μετά τη χούντα, έγιναν πολλά προς την κατεύθυνση της δημοκρατικής διακυβέρνησης (σύνταγμα, νομιμοποίηση κομμάτων, συνδικαλισμός, λειτουργία Βουλής, εκλογές). Συνέβησαν, όμως, και πολλά που έπληξαν την ίδια την δημοκρατία (κομματοκρατία, πελατειακό σύστημα, απουσία εμπεδωμένων θεσμών και κουλτούρας δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα, ρητορική μίσους, στοχοποίηση της διαφορετικής άποψης, αυταρχικές ηγεσίες, ανοχή διαφθοράς μέσω της διάχυσής της) μετατρέποντας συχνά την δημοκρατική διαδικασία σε προσχηματική πράξη.

Ένας διαδεδομένος μύθος που προωθούν οι εχθροί της δημοκρατίας, μεταξύ των οποίων όσοι ευθύνονται για την χρεοκοπία της χώρας, ακροδεξιοί, Χρυσαυγίτες, λαμόγια και διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, είναι ότι «στη χρεοκοπία μας οδήγησε η πολύ δημοκρατία». Και προτείνουν διάφορους σωτήρες, περιορίζοντας τον ρόλο των πολιτών σε αυτό των χειροκροτητών ή των οργισμένων και φανατικών που ακολουθούν τυφλά τον «αρχηγό». Διαστρεβλώνουν το γεγονός ότι στη χρεοκοπία της χώρας οδήγησε η απουσία κουλτούρας και θεσμών ουσιαστικής και συμμετοχικής δημοκρατίας στην καθημερινότητα, στο κοινοβούλιο και στους άλλους θεσμούς, στους χώρους εργασίας, στην οικονομία και στην κοινωνία. Αδιαφορία συναντούσαν όσοι κι όσες προειδοποιούσαν και επισήμαιναν ότι οδηγούμαστε στην κρίση, όσοι κι όσες πρότειναν ένα διαφορετικό, λιγότερο πελατειακό και καταναλωτικό μοντέλο. Υπερψηφίζονταν τα κόμματα που υπόσχονταν «λαγούς με πετραχήλια», ενώ αντιμετώπιζαν την ειρωνεία ή την απαξίωση όσοι κι όσες μιλούσαν για τον δύσκολο δρόμο των αλλαγών με δικαιοσύνη και λογική, όσοι κι όσες ασκούσαν κριτική για επιλογές όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ο υπερ-καταλωτισμός, το πελατειακό σύστημα, η απαξίωση της δημοκρατίας, της απουσίας διαφάνειας και ελέγχου στους συνεταιρισμούς, στους Δήμους, στην κυβέρνηση.

Δυστυχώς, όλα αυτά τα χρόνια που ζούμε την βαθιά και πολύπλευρη κρίση δεν καταφέραμε ως κοινωνία, θεσμοί και πολιτικό σύστημα να προχωρήσουμε σε αυτογνωσία κι αυτοκριτική, δεν αγγίξαμε τις πληγές, δεν ανοίξαμε ουσιαστική συζήτηση για το τι μας οδήγησε στην χρεοκοπία, τι θα πρέπει να αλλάξει στο πολιτικό σύστημα και στη δημοκρατία μας, πώς θα αλλάξουμε ώστε να οδηγηθούμε σε μια νέα εποχή.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ προτείνουμε μια σειρά αλλαγών:

• Στο πολιτικό σύστημα και στον τρόπο λειτουργίας των κομμάτων. Τα κόμματα από μηχανισμοί εξουσίας και ιδιοτελών συμφερόντων όπως έχουν σήμερα καταλήξει, πρέπει να εξελιχθούν σε θεσμούς ενίσχυσης της δημοκρατίας, του πολιτικού διαλόγου, με εγγυημένη την εσωκομματική δημοκρατία. Είναι πλήρως αντιδημοκρατικό να διαγράφουν οι αρχηγοί των κομμάτων στελέχη ή βουλευτές επειδή εκφράζουν διαφορετικές απόψεις σε κάποιο θέμα.. Αντί να αλλάζουν τα κόμματα τις θέσεις τους με τρόπο που δείχνει καιροσκοπισμό και προχειρότητα, πρέπει να διαμορφώνουν μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες δεσμευτικά  προγράμματα τα οποία εφαρμόζουν είτε από θέσης κυβερνητικές είτε από θέσεις αντιπολίτευσης
• Στην ενίσχυση του ρόλου του κοινοβουλίου αλλά και των βουλευτών, με σεβασμό στην ανεξαρτησία γνώμης και τη δυνατότητα άσκησης ελεγκτικού και νομοθετικού ρόλου. Πρέπει να καταργηθεί η δυνατότητα της εκάστοτε κυβέρνησης να προωθεί σημαντικές πολιτικές επιλογές με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και με πολυνομοσχέδιο που περιλαμβάνουν ετερόκλιτες και άσχετες ρυθμίσεις και διατάξεις. Θα πρέπει επίσης να περιοριστεί δραστικά η δυνατότητα της εκάστοτε κυβέρνησης να προωθεί με την διαδικασία του επείγοντος σοβαρές νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες απαιτούν ουσιαστικό διάλογο και σε βάθος ανάλυση. Θα πρέπει επίσης να απαγορευτεί η εξουσία που έχουν σήμερα οι ηγεσίες των κομμάτων να διαγράφουν βουλευτές γιατί εξέφρασαν ή ψήφισαν διαφορετικά, κάτι που αντιβαίνει στην αρχή της ανεξαρτησίας γνώμης των βουλευτών.
• Στο σπάσιμο του μονοπωλίου διαμόρφωσης και λήψης αποφάσεων και πολιτικών που επηρεάζουν σοβαρά τη ζωή μας που σήμερα αναγνωρίζεται αποκλειστικά στα κόμματα. Και με κατοχύρωση στο Σύνταγμα, πρέπει να αναγνωριστεί ο ρόλος και η δυνατότητα των πολιτών να συμμετέχουν ουσιαστικά και όχι προσχηματικά στην διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες αλλά και με την υιοθέτηση της νομοθετικής πρωτοβουλίας πολιτών, στη βάση της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, της δυνατότητας των πολιτών (με βάση ένα αριθμό υπογραφών) να φέρνουν προς συζήτηση στο κοινοβούλιο ή να θέτουν σε δημοψήφισμα νομοθετικές προτάσεις ή να έχουν την δυνατότητα να απορρίπτουν νόμο.
• Στην ενίσχυση της δημοκρατίας και της συμμετοχικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα μέσω της αναθεώρησης του Συντάγματος. Η ίδια η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος δεν πρέπει να είναι υπόθεση μόνο των κομμάτων, των νομικών, των συνταγματολόγων και της Βουλής, να γίνει μια καινοτόμος και συμμετοχική διαδικασία, ώστε να συμμετάσχουν πλήρως και ουσιαστικά οι πολίτες και η κοινωνία των πολιτών. Παραδείγματα για το πώς μπορεί να γίνει αυτό υπάρχουν πολλά. Η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να περιοριστεί σε κυβερνητικές ή αντικυβερνητικές τρίπλες. Θα πρέπει να είναι μια διαδικασία ουσιαστικού πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου και το τελικό αποτέλεσμα να τεθεί προς ψήφιση όχι μόνο στο Κοινοβούλιο αλλά και σε δημοψήφισμα που θα τηρεί όμως τις προδιαγραφές και τις προϋποθέσεις που προδιαγράφουν ένα τόσο σοβαρό θέμα.
• Η ενίσχυση των δημοψηφισμάτων σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο και η πραγματοποίησή τους με τρόπο που δεν απαξιώνει τον σοβαρό αυτό θεσμό, αλλά και ο δεσμευτικός χαρακτήρας τους πρέπει να είναι μέρος ενός πιο συμμετοχικού δημοκρατικού συστήματος, που δίνει την δυνατότητα αλλά και εκπαιδεύει τους πολίτες στην διαμόρφωση των αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή μας. Θα αφαιρέσει, έτσι, το επιχείρημα που κυριαρχεί σε μεγάλα στρώματα της κοινωνίας ότι τα κόμματα αποφασίζουν μόνα τους χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις διαθέσεις των πολιτών. Όμως και οι πολίτες θα αναλαμβάνουν πλήρως τις συνέπειες των επιλογών τους και δεν θα κρύβονται πίσω από τις αστοχίες των πολιτών ή θα έχουν την δικαιολογία ότι δεν τους ρωτάει κανείς.

Είναι η ώρα μιας νέας αναγέννησης της δημοκρατίας στο τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.