του Νίκου Χρυσόγελου, πρώην ευρωβουλευτή,

συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

μέλους του Συμβουλίου

της “Πρωτοβουλίας για ένα ενωτικό Πράσινο κόμμα”

www.chrysogelos.gr

www.facebook.com/nikos.chrysogelosb

@chrysogelos

Οι εξορύξεις και ο αγωγός East Med είναι οι νέοι “εθνικοί μύθοι”. Όλοι πρέπει να πανυγηρίζουμε την μεγάλη διπλωματική επιτυχία, μας λένε. Και πολλοί μας αγριο-κοιτάζουν που θέτουμε ερωτήματα και αμφισβητούμε κατά πόσο αυτές οι επιλογές είναι προς το συμφέρον της χώρας και της κοινωνίας. Αφού η τελετή υπογραφής αποδείχθηκε “υπερκομματική”, καθώς μετά από πρωτοβουλία του ίδιου του πρωθυπουργού έδωσαν το παρών προκάτοχοι του υπουργού Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, οι Γιάννης Μανιάτης, Πάνος Σκουρλέτης και Γιώργος Σταθάκης, “σε μια κίνηση αναγνώρισης του ρόλου τους στην προώθηση του έργου”.

Γιατί, όμως, να θεωρούμε τις ψευδαισθήσεις “τεράστια εθνική επιτυχία”; Ας δούμε μερικούς από τους μύθους που θα ανακαλύψουμε, αργότερα, ότι δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Μύθος 1ος: “Η χώρα μας με τον αγωγό και με τη συμμαχία γύρω από τον αγωγό ενισχύει το ρόλο της στην περιοχή και την μεγάλη γεωπολιτική της σημασία”. Ποια είναι ακριβώς η δύναμη της “συμμαχίας” που δημιουργείται, όμως; Ποια είναι ακριβώς η “διπλωματική επιτυχία”; Έχουμε  πράγματι πολυμερή συνεργασία; 

Ο αγωγός συγκεντρώνει την υποστήριξη της Ελλάδας (τα συστηματικά κόμματα για την ακρίβεια: ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ), της Κύπρου (κυρίως του Ν. Αναστασιάδη) καθώς και του Ισραήλ (κυρίως του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, εν όψει εκλογών και πιεζόμενος από τις καταγγελίες περί διαφθοράς). Ναι, έχει ίσως και την υποστήριξη του Τραμπ, όχι όμως των ΗΠΑ συνολικά που έτσι κι αλλιώς είναι διχασμένες λόγω άλλων παρόμοιων αγωγών που έχουν ξεσηκώσει μεγάλες κινητοποιήσεις των πολιτών και δικαστικές διαμάχες).

Η Ιταλία δεν υπέγραψε την Συμφωνία λόγω μεγάλης αντίθεσης στο σχέδιο για περιβαλλοντικούς / κλιματικούς λόγους στο εσωτερικό και της προηγούμενης και της σημερινής κυβέρνησης συνεργασίας. Δεν συμμετέχει, δηλαδή, τουλάχιστον μέχρι τώρα, η χώρα όπου θα καταλήγει ο αγωγός. Το θέμα ήταν κεντρικό σημείο αντιπαράθεσης στην προηγούμενη κυβέρνηση συνασπισμού (με την Λέγκα να υποστηρίζει το σχέδιο και μεγάλο τμήμα του Κινήματος των 5 Αστέρων να αντιδρά). Η Ιταλία μέχρι τώρα συμμετέχει ως παρατηρητής με κάποιον πρέσβη.

Η Αίγυπτος δεν φαίνεται να συμμετέχει στη “συμμαχία”. Γιατί να εξαρτηθεί από το Ισραήλ για τη μεταφορά του δικού της φυσικού αερίου ή να υποσκάψει τον σχεδιασμό της για μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (αντί για αγωγό);

Ποια είναι, τελικώς, η μεγάλη “συμμαχία” και η “τεράστια διπλωματική επιτυχία”; Η συμμαχία με το Ισραήλ που είναι με το μισό πόδι μέσα αλλά εμπλέκεται σε πολεμικές επιχειρήσεις στην περιοχή (Συρία, Ιράκ, Λίβανος κ.ά) αδιαφορώντας για το διεθνές δίκαιο;

Την ίδια στιγμή θα έχουμε απέναντί μας πλέον όχι μόνο την Τουρκία αλλά και την Παλαιστίνη και τον Λίβανο, που με διάβημα του Παλαιστίνιου ΥΠΕΞ  μας καλούν να “σεβαστούμε το διεθνές δίκαιο που παραβιάζεται με τον σχεδιασμό του East Med” γιατί “αγνοεί τα όρια της ΑΟΖ του Λιβάνου και της Παλαιστίνης”. Καταφέραμε (οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ για την ακρίβεια το …κατάφεραν) να γίνουμε μέρος του προβλήματος και να μας κατηγορούν ότι παραβιάζουμε το διεθνές δίκαιο!!!, χωρίς να έχουμε κάποια ευρεία έστω συμμαχία.

Μύθος 2ος: “Οι εξορύξεις και ο αγωγός ενισχύουν την ασφάλεια στην περιοχή και της χώρας μας, μια και θα είμαστε υπό την προστασία της πολεμικής ομπρέλας του Ισραήλ και των ΗΠΑ”. Μάλλον δεν έχουμε παρακολουθήσει στο ελάχιστο τις εξελίξεις στη Συρία, και στην ευρύτερη περιοχή. Εδώ ο Τραμπ εγκατέλειψε τους Κούρδους που σήκωσαν το βάρος (με τεράστιες θυσίες και ανθρώπινες απώλειες) της αντιπαράθεσης και της διάλυσης του κράτους των τζιχαντιστών, η Τουρκία τα βρήκε και με τις ΗΠΑ (πράσινο φως για την εισβολή στη Β. Συρία) και με τη Ρωσία (παρά την αρχική αντιπαράθεση).

Μάλλον αφελής είναι όποιος πιστεύει ότι θα συρθούν ΗΠΑ και Ισραήλ σε πολεμική αντιπαράθεση με την Τουρκία για χάρη μας, και πολύ περισσότερο όταν θα μπορούσαν να τα βρουν τελικώς με την Τουρκία και να περάσει ο αγωγός από εκεί (πολύ πιο συμφέρουσα οικονομικά λύση για τις εταιρίες). Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι ΗΠΑ θα κάνανε οποιονδήποτε πόλεμο ή παρέμβαση για να στηρίξουν “εθνικά δίκαια” της Ελλάδας. Το ίδιο ισχύει και με το Ισραήλ που έχει τα δικά του προβλήματα, ανασφάλειες και κινδύνους. Δεν έχει δείξει ότι βασίζεται σε αφελείς σχεδιασμούς και παρεμβαίνει για την τήρηση του διεθνούς δικαίου από θέση αξιών. Αντιθέτως, γράφει συχνά το διεθνές δίκαιο όταν αυτό δεν συμβαδίζει με τις επιλογές του. Αλλά η άποψη ότι το Ισραήλ δεν πρόκειται να εμπλακεί στρατιωτικά για να “υπερασπιστεί” τον αγωγό έχει διατυπωθεί και δημοσίως, στα ΜΜΕ, ασχέτως αν οι δικοί μας “αναλυτές” (ακαδημαϊκοί ή πολιτικοί) κάνουν πώς δεν ακούν.

Η Τουρκία του Ερντογάν δεν είναι τόσο αφελής ώστε να φοβηθεί από τις δικές μας ψευδαισθήσεις και να κάνει πίσω, αντιθέτως εντείνει – στη βάση μακροχρόνιου σχεδιασμού – τις παρεμβάσεις της που είναι καλά προετοιμασμένες για να πετύχει να μπει ως συνδιαχειριστής στις εξορύξεις και των αγωγούς. Το έχει δηλώσει ρητώς όχι μόνο προσφάτως αλλά εδώ και δεκαετίες, από το ‘73 με την εξόρυξη στον Πρίνο. Πώς είναι δυνατόν να κάνουμε ότι δεν το γνωρίζαμε; Την διευκολύνουμε – παρά τις εθνικιστικές κορώνες – σε αυτόν τον σχεδιασμό της από την στιγμή που ανοίξαμε στην Κύπρο και στην Ελλάδα τους ασκούς του Αιόλου με τα σχέδια για εξορύξεις υδρογονανθράκων. Πολύ περισσότερο που Ελλάδα και Κύπρος (το δήλωσε εκ νέου προσφάτως ο Ν. Αναστασιάδης) έχουν την αφέλεια να θεωρούν ότι, παραχωρώντας το 1/3 της έκτασης της Ελλάδας (θαλάσσιας και ξηράς) σε πολυεθνικές για έρευνα και εξορύξεις, θα αποκλείσουμε την Τουρκία σε μια πολύ στενή λουρίδα “γαλάζιας πατρίδας”.

Μόνο αφελείς δεν μπορούν να καταλάβουν ότι όσο προσπαθούμε να στριμώξουμε την Τουρκία, αυτή θα δείχνει όλο και πιο επιθετικό προφίλ, για να επιβάλει τη συμμετοχή της στο σχέδιο είτε με βίαιο (απειλές ή άσκηση βίας) είτε με ειρηνικό τρόπο (διάλογος ή προσφυγή σε διεθνές δικαστήριο).

Είναι απορίας άξιον πώς οι ίδιοι οι πολιτικοί που αρνούνται οποιονδήποτε διάλογο για ειρηνική διευθέτηση “των διαφορών” (υπαρκτών ή προσχηματικών) με την Τουρκία, την ίδια στιγμή προωθούν ένα σχέδιο που οδηγεί σε αναγκαστικό διάλογο επί όλων των θεμάτων με την Τουρκία και μάλιστα υπό δυσμενείς συνθήκες (ως αποτέλεσμα κάποιου “ατυχήματος” ή πολεμικού επεισοδίου,) ή πίεσης των μεγάλων παικτών και των πετρελαϊκών εταιριών που θα θέλουν να διασφαλίσουν τις “επενδύσεις” τους αδιαφορώντας για το δίκαιο του ενός ή του άλλου κράτους.

Για να προλάβει εξελίξεις στο πεδίο των εξορύξεων υδρογονανθράκων και του δρόμου διέλευσης του αγωγού (σχέδια που στην πραγματικότητα επιδιώκουν όντως να την απομονώσουν), η Τουρκία αντιδρά νευρικά και σπεύδει να κινηθεί ακόμα πιο επιθετικά, με τετελεσμένα (υπογραφή με τη Λιβύη της Συμφωνίας και εξορύξεις μέσα στην διεκδικούμενη από τη Κύπρο ΑΟΖ) ώστε να υποχρεώσει σε οριοθέτηση της ΑΟΖ από θέση τετελεσμένων και ισχύος. Τώρα αναγκαστικά ο αγωγός “διέρχεται” από μια περιοχή που υποτίθεται διευθετείται με την συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης, κάτι που θα περιπλέξει ακόμα περισσότερο την κατάσταση στην περιοχή και θα ενισχύσει την αντιπαράθεση με την Τουρκία. 

Ακόμα πιο νευρική έγινε η Τουρκία μετά την τετραμερή στο Ισραήλ, στις 20 Μαρτίου 2019, (με τη συμμετοχή των τριών χωρών – πάλι χωρίς την Ιταλία – και με τον Μάικ Πομπέο παρόντα). Τώρα πλέον η Τουρκία αμφισβητεί με πράξεις την κυπριακή ΑΟΖ, όχι μόνο με λόγια, με 2 γεωτρήσεις στα ανοιχτά της Πάφου και νοτίως της Καρπασίας ενώ το τουρκικό σκάφος “Φατίχ” εξακολουθεί να βρίσκεται στο “οικόπεδο 7” χωρίς κάποιος να (μπορεί να) την εμποδίσει.

Είναι πιθανόν το επόμενο διάστημα να δούμε νέα έμπρακτη αμφισβήτηση με έρευνες από τουρκικά σκάφη στην περιοχή νοτίως της Κρήτης ή κοντά στο Καστελόριζο. Πώς θα εμποδίσει η ελληνική κυβέρνηση μια παρόμοια δραστηριότητα; Πιστεύει κάποιος στα σοβαρά ότι οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ ή κάποια άλλη χώρα θα κινητοποιηθεί στρατιωτικά για να εμποδίσει τις έρευνες από την Τουρκία σε αυτές τις περιοχές; Ή θα ανοίξει το κουτί της τρέλας δίνοντας η ελληνική κυβέρνηση εντολή για παρεμπόδιση του τουρκικού σκάφους με ναυτική εμπλοκή (πχ φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς όπως διαδίδουν κάποιοι κύκλοι) ή και αεροπορική; Με ποιον επιδιωκόμενο στόχο; Και αν η αντιπαράθεση κλιμακωθεί και στο τέλος καταλήξουμε να συζητάμε τα “πάντα” σε ένα τραπέζι με διαιτητές τρίτους; Ποιος θα είναι ο κοινωνικός και ο οικονομικός αντίκτυπος μιας τέτοιας “περιπέτειας”; Πόσο προετοιμασμένη είναι η ελληνική κοινωνία να βρεθεί “ξαφνικά” μπροστά σε μια – έστω ολιγοήμερη – πολεμική εμπλοκή και στη συνέχεια σε υποχρεωτική διαιτησία υπό τον έλεγχο της υπερδύναμης με εντολή να τα βρούμε; Ποιος θα μπορεί να ισχυριστεί μετά ότι δεν το ήξερε;

Μύθος 3ος: “Οι εξορύξεις και ο αγωγός θα συμβάλλουν στην ευρύτερη συνεργασία και ειρήνη στην περιοχή”. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Το κλίμα αστάθειας και αντιπαράθεσης που επικρατεί στον Περσικό Κόλπο και τη Μέση Ανατολή επεκτείνεται πλέον στην Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο.

Οι αντιπαραθέσεις για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο επεκτείνονται πλέον σε μια μεγάλη έκταση και φτάνουν μέχρι και τη Λιβύη, αφού οι διάφορες συμμαχίες εκεί σχετίζονται με συμβόλαια εκμετάλλευσης του πετρελαίου, δεν έχουν να κάνουν με σταθερές επιλογές στη βάση του διεθνούς δικαίου ή της ειρήνης ή της δημοκρατικής εξέλιξης στην περιοχή αλλά ξεκάθαρα με συμβόλαια εκμετάλλευσης του λιβυκού πετρελαίου στην ξηρά και στη θάλασσα.

Χωρίς καν κάποια αναγκαία προετοιμασία, η χώρα σύρθηκε να πάρει μέρος στην αντιπαράθεση στη Λιβύη και να ταχθεί με το μέρος ενός από τους αντιπαρατιθέμενους, με μόνο κριτήριο το ποιος είναι ο σύμμαχος της Τουρκίας.

Προς επιβεβαίωση της ..αστοχίας παρόμοιων αναλύσεων, η χώρα προετοιμάζεται για το “ατύχημα” ή το πολεμικό επεισόδιο με αγορές γαλλικών φρεγατών που θα μας κοστίσουν 2,5 δις και αγορά F-35 κόστους πολλών δις, παρόλο ότι η χώρα μας παραμένει η δεύτερη σε στρατιωτικές δαπάνες αναλογικά ως προς το ΑΕΠ της στο ΝΑΤΟ. Είμαστε η μόνη χώρα – εκτός από τις ΗΠΑ – που πιάνει τον στόχο του Τραμπ για στρατιωτικές δαπάνες των κρατών μελών του ΝΑΤΟ πάνω από 2%.

Με δηλώσεις της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας διαμορφώνεται και το ανάλογο κλίμα για την “ισχύ των ενόπλων δυνάμεων μας, ακόμα και αν βρεθούμε να πολεμάμε μόνοι μας!” ή την “δυνατότητα μιας πολεμικής φρεγάτας να τα βάλει με το τουρκικό ναυτικό”. Μόνο ενίσχυση της συνεργασίας και της ειρήνης δεν δείχνουν όλα αυτά.

Παράλληλα, τόσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όσο και η κυβέρνηση ΝΔ προχώρησαν σε διεύρυνση των στρατιωτικών διευκολύνσεων προς τις ΗΠΑ σε μια εποχή μάλιστα που ο Τραμπ συμπεριφέρεται ανεξέλεγκτα και αμφισβητεί όλους τους διεθνούς κανόνες και θεσμούς, αυτοσχεδιάζει και προκαλεί εμπορικούς πολέμους, αναταράξεις και τώρα, ίσως – με την δολοφονία του υποστράτηγου των Ιρανών “φρουρών της Επανάστασης” στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης – νέα έκρηξη στην Μέση Ανατολή και στον Περσικό που μπορεί όμως να επεκταθεί και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η απουσία σοβαρού σχεδιασμού και ανάλυσης της πραγματικότητας επιβεβαιώνεται τόσο από την “αφελή” δήλωση Τσίπρα κατά την συνάντησή του με τον πλανητάρχη “ότι μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες με τον Τραμπ” (!!!) όσο και από τους “πανηγυρισμούς” της κυβέρνησης ΝΔ ότι “οι νέες στρατιωτικές διευκολύνσεις προς τις ΗΠΑ διασφαλίζουν τη χώρα από εξωτερικούς κινδύνους”. Μήπως, τελικώς, φέρνουν πιο κοντά τρομοκρατικές επιθέσεις στο δικό μας έδαφος, πράξεις αντεκδίκησης ενάντια στις ανεξέλεγκτες και τρομοκρατικές ενέργειας των ΗΠΑ όπως η δολοφονία στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης και η χρήση των “διευκολύνσεων” σε πολεμικές επιχειρήσεις (υποστηρικτικές ή καθοριστικές) στις οποίες εισήλθε ήδη η ευρύτερη περιοχή;

Μύθος 4ος: “Οι εξορύξεις και ο αγωγός θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας μας” Μια τόσο μεγάλη και τεχνικά δύσκολη επένδυση αγωγού 2000 χιλιομέτρων που θα περάσει σε κάποια σημεία από βάθη 3000 μέτρων και θα συναντιέται με το σεισμικό τόξο είναι υψηλού ρίσκου και απαιτεί κρατικές ή άλλες ενισχύσεις για να πραγματοποιηθεί, ακόμα και αν επιλυθούν τα τεχνικά προβλήματα. Χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες – αυτή την στιγμή έχει ολοκληρωθεί μόνο μια προμελέτη από τους οίκους IHS, Intec SEA και C&M Engineering, ενώ η κύρια μελέτη σκοπιμότητας κόστους 70.000.000 ευρώ δεν θα ολοκληρωθεί πριν το τέλος του 2022 – οι κυβερνήσεις των 3 χωρών διαβεβαιώνουν ότι ο αγωγός είναι οικονομικά βιώσιμος. Έχουν όμως φανερή σκοπιμότητα: δημιουργούν ψευδαισθήσεις με τη βοήθεια πολλών ΜΜΕ που ελέγχουν.  Πάντως,

– Το συνολικό κόστος κατασκευής του αγωγού, με βάση τις πιο “συντηρητικές” εκτιμήσεις, θα ξεπεράσει τα 11 με 12 δις. Το τμήμα μέχρι τη Θεσπρωτία θα κοστίσει κατ΄ ελάχιστον 7 δις. Χωρίς να υπολογίζουμε και τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν στην ξηρά για την υποδοχή του φυσικού αερίου. Θα βάλουν οι εταιρίες αυτό το κόστος όταν η απόσβεση θα είναι μακροχρόνια και θα έχει υψηλό ρίσκο; Μήπως το σχέδιο προσδοκά σε ευρωπαϊκές και κρατικές ενισχύσεις; Ενδιαφέρον να συμμετάσχει στην κατασκευή του έργου – προφανώς με κρατικά κεφάλαια – έχει εκδηλώσει η κρατική εταιρία ενέργειας του Ισραήλ INGL (Israel Natural Gas Lines). Είναι τυχαίο, επίσης, ότι επιδιώχθηκε – με τη βοήθεια ισχυρών λόμπι και του ΣΥΡΙΖΑ – η ένταξή του στα “Ευρωπαϊκά Σχέδια Κοινού Ενδιαφέροντος” (Project of Common Interest – PCI), ο μόνος τρόπος για να διεκδικήσει ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις στη συνέχεια; Η προμελέτη πράγματι συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά τώρα η νέα Κομισιόν έχει δεσμευτεί σε μια στρατηγική “Green Deal” και “κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης μέχρι το 2050”. Θα κατευθύνει ευρωπαϊκούς πόρους σε ένα σχέδιο καταφανώς αντίθετο προς μια τέτοια στρατηγική; 

– Είναι τυχαία η ένταξη στο νέο Αναπτυξιακό Νόμο πρόβλεψης για κρατικές ενισχύσεις προς επενδύσεις κάθε είδους που σχετίζονται με πετρέλαιο και φυσικό αέριο; Πριν γίνουμε “Σαουδάραβες” και πλουτίσουμε, μάλλον πρέπει να καταβάλλουμε υψηλό τίμημα προς τις εταιρίες που θα “επενδύσουν” στο σχέδιο.

Η οικονομική βιωσιμότητα του έργου όμως είναι αμφίβολη, να μην πούμε αδύνατη, με τα σημερινά δεδομένα:

– Το κόστος του αερίου με σημερινούς όρους και αν ποτέ φτάσει σε ευρωπαϊκό έδαφος θα έχει τιμή τουλάχιστον κατά 25-50% πιο υψηλή από το αέριο που αγοράζει σήμερα η Ευρώπη. Η διαδρομή, αντιθέτως, μέσω Τουρκίας θα έχει χαμηλότερο κόστος σύμφωνα με την προμελέτη, κάτι που θα είχε μάλλον σημαντική συμβολή στην οικονομική βιωσιμότητα του έργου. Με βάση τον επιδιωκόμενο από Ελλάδα και Κύπρο σχεδιασμό το κόστος του αερίου λόγω αγωγού θα είναι στα 3,50 δολάρια ή και περισσότερο ανά MMBtu, ανάλογα με την μεταφορική ικανότητα του αγωγού που θα επιλεγεί, συν περίπου 3 δολάρια ανά ΜΜΒtu για την εξόρυξή του – συνολικά δηλαδή 6,5-7 δολάρια, τιμή υψηλότερη κατά πολύ από την τιμή που αγοράζει σήμερα η Ευρώπη.

– Αν ο αγωγός περάσει από την Τουρκία (πέρα από το γεγονός ότι αυτό είναι τεχνικά πιο εύκολο) το κόστος μεταφοράς θα περιοριστεί (σύμφωνα με την προμελέτη) στα 0,97 δολάρια ανά MMBtu.

Γιατί, λοιπόν, οι εταιρίες να επιλέξουν την πιο ακριβή διαδρομή, που θα κάνει το σχέδιο τους οικονομικά μη – βιώσιμο ή έστω αυξάνει τους κινδύνους; Μήπως δουλεύουμε για να προετοιμάσουμε τον αγωγό μέσω …Τουρκίας; Ή μήπως την “διαφορά” θα κληθεί να καλύψει ο κρατικός προϋπολογισμός;

Μύθος 5ος: “Το φυσικό αέριο είναι καύσιμο “γέφυρα” για την μετά το πετρέλαιο εποχή, άρα πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία” Στην “καλύτερη” περίπτωση θα χρειαστούν 10 -20 χρόνια για να ξεκινήσει η ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη αν επιλυθούν τα τεχνικά και άλλα σοβαρά θέματα. Η άποψη ότι ακόμα και μετά από 15 χρόνια το φυσικό αέριο θα είναι αναγκαίο μάλλον αγνοεί τις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι θα χρησιμοποιείται το φυσικό αέριο για άλλα 100 χρόνια μετά το 2035. Αξίζει να επενδύσει κάποιος σε ένα σχέδιο που θα ξεκινήσει να “αποδίδει” όχι νωρίτερα από το 2035, μια εποχή κατά την οποία θα πρέπει να σταματήσει η χρήση υδρογονανθράκων αν θέλουμε να πετύχει η Ευρώπη τον στόχο να γίνει κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050;

Μύθος 6ος: “Ο αγωγός είναι σημαντικός για την Ευρώπη και θα συμβάλλει στην διαφοροποίηση των πηγών προέλευσης του φυσικού αερίου καθώς και ανεξαρτοποίησης της ΕΕ από το ρώσικο φυσικό αέριο”. Ο αγωγός αυτός θα μπορεί, όμως, να καλύψει μόνο το 2% των ενεργειακών αναγκών της ΕΕ, ποσοστό ασήμαντο που μπορεί να καλυφθεί από εξοικονόμηση ενέργειας ή από σύγχρονες εφαρμογές Ανανεώσιμων Πηγών ακόμα και για βιομηχανική χρήση ή έστω με άλλους τρόπους.

Το επιχείρημα περί ανεξαρτοποίησης της Ευρώπης – αν και συνειδητά αναληθές – χρησιμοποιείται ευρέως από τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις για να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση του έργου από ευρωπαϊκούς πόρους, κάτι που όμως αντιβαίνει στην πρόσφατη δήλωση της ΕΕ ότι σταδιακά θα σταματήσουν οι χρηματοδοτήσεις προς έργα που συνδέονται με ορυκτά καύσιμα στο πλαίσιο της στρατηγικής για προώθηση ενός “Green Deal”.  

Μύθος 7ος: “Οι εξορύξεις και ο αγωγός δεν έρχονται σε αντίθεση με τις δεσμεύσεις μας για το κλίμα”. Ο αγωγός για να είναι βιώσιμος οικονομικά πρέπει να μεταφέρει σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου για πολλές δεκαετίες μετά το έτος ορόσημο 2050 οπότε η ανθρωπότητα πρέπει να έχει ολοκληρώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Είναι μια δέσμευση από κυβερνήσεις και επιχειρήσεις που δεν έχουν δικαίωμα να δεσμεύουν μακροχρόνια τις κοινωνίες χωρίς μάλιστα να υπάρχει μια τέτοια, δημοκρατικά συμφωνημένη, επιλογή.

Σε πολλές περιοχές του κόσμου, ιδιαίτερα στη Β. Αμερική και στην Ευρώπη υπάρχει έντονη αντίθεση σε παρόμοια έργα που αντιστρατεύονται την ανάγκη να περάσουμε στην οικονομία και στην εποχή “μετά το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, το κάρβουνο και τον λιγνίτη”.

Η πολιτική των κυβερνήσεων (ΣΥΡΙΖΑ πριν, ΝΔ τώρα) είναι τουλάχιστον αντιφατική: από τη μία φραστικά υποστηρίζουν πολιτικές προστασίας του κλίματος και από την άλλη έχουν δεσμεύσει απολύτως το μέλλον μας συνδέοντας το με τα ορυκτά καύσιμα για πολλές δεκαετίες.

Το πιο πιθανό είναι – αν επιτρέψουμε να πραγματοποιηθεί το σχέδιο για τον East Med – να δεσμεύσουν μακροχρόνια τη χώρα μας σε ένα οικονομικό μοντέλο που πεθαίνει  μέσω υποδομών σε πολλές περιοχές της χώρας όχι μόνο στη θάλασσα που θα ολοκληρωθούν στην καλύτερη περίπτωση το 2030 έως το 2035, αλλά και διάθεσης τεράστιων ποσών ως άμεση ή έμμεση κρατική ενίσχυση προς ένα άχρηστο έργο.

Η μη συμβατότητα του αγωγού με τη στρατηγική προστασίας του κλίματος οφείλεται όχι μόνο στην μεταφορά ενός “ενεργειακού πόρου” που συμβάλλει στην ανατροπή του κλίματος αλλά και στον ίδιο τον αγωγό, που τόσο στη φάση της κατασκευής όσο και της λειτουργίας του αυξάνει τις εκπομπές αερίων που αλλάζουν το κλίμα.

Μύθος 8ος: “Ο αγωγός είναι εθνική υπόθεση, δεν θα υπάρξουν περιβαλλοντικές αντιδράσεις”

Σύμφωνα με την προμελέτη το έργο αναλύεται σε 11 επιμέρους υπο-έργα που όλα έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ακόμα και αν αγνοήσουμε την κλιματική διάσταση (που είναι και η πιο σοβαρή):

1. Υποθαλάσσιος αγωγός από την Μονάδα Πλωτής Αποθήκευσης και Εκφόρτωσης στη λεκάνη της Λεβαντίνης (θαλάσσιο βάθος 1.800 m) προς τη βιομηχανική περιοχή του Βασιλικού στην Κύπρο. Η περιοχή είναι ήδη πολύ επιβαρυμένη και με άλλες ενεργειακές εγκαταστάσεις, ενώ είχε συμβεί και σοβαρό βιομηχανικό ατύχημα στην ενεργειακή μονάδα μόλις πριν λίγα χρόνια.

2. Συμπιεστής και μετρητικός σταθμός στην Κύπρο.

3. Υποθαλάσσιος αγωγός από την Κύπρο προς την ανατολική Κρήτη (Αθερινόλακκος, στην περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα οι εγκαταστάσεις της ΔΕΗ). Η περιοχή είναι ήδη εξαιρετικά επιβαρυμένη. Οι κίνδυνοι είναι ιδιαίτερα αυξημένοι αφού ο αγωγός – που έχει μήκος 734 χλμ. θα διέρχεται από μέγιστα θαλάσσια βάθη μέχρι και 3000 μέτρα στα νοτιοανατολικά της Κρήτης). Πώς μπορεί να αποκλειστεί “για πάντα” ο κίνδυνος έκρηξης ή διαρροής αερίου όταν η τεχνολογία που θα εφαρμοστεί δεν είναι δοκιμασμένη σε παρόμοιες συνθήκες (βάθους και σεισμικότητας);

4. Συμπιεστής και μετρητικός σταθμός στην Ανατολική Κρήτη. Ο σχεδιασμός του σταθμού προβλέπει να καταλήξουν εκεί και άλλοι αγωγοί από την εξόρυξη φυσικού αερίου από τα “θαλάσσια οικόπεδα” στην Κρήτη που έχουν παραχωρηθεί για εξόρυξη σε μεγάλες πολυεθνικές. (6 δισ. κυβικά μέτρα/ έτος). Μάλιστα για να είναι βιώσιμος οικονομικά ο αγωγός είναι … προϋπόθεση να καταλήξουν στον αγωγό σημαντικές ποσότητες από άλλες εξορύξεις.

5. Υποθαλάσσιος αγωγός από την Κρήτη προς τη Νότια Πελοπόννησο (περιοχή Αγίου Φωκά), μήκους 422 χιλιομέτρων. Τα μέγιστα βάθη νερού στην περιοχή είναι 1.370 μέτρα.

6. Χερσαίος αγωγός από τη Νότια Πελοπόννησο έως τον νομό Αχαΐας. Ο αγωγός διασχίζει την Πελοπόννησο από τη νοτιοανατολική προς τη βορειοδυτική κατεύθυνση σε μήκος περίπου 290 χλμ. και καταλήγει στην περιοχή της Λακκόπετρας.

7. Υποθαλάσσιος αγωγός που διασχίζει τον Κόλπο της Πάτρας, μήκους 18 χλμ. σε θαλάσσια βάθη έως 110 μ.

8. Χερσαίος αγωγός μήκους περίπου 245 χλμ. από την περιοχή Αιτωλοακαρνανίας προς τον συμπιεστή και τον μετρητικό σταθμό στη Θεσπρωτία (περιοχή Φλωροβούνι).

9. Σταθμός συμπίεσης στο Ευηνοχώρι.

10. Κέντρο εποπτείας / διαχείρισης του αγωγού στην Πελοπόννησο.

11. Σύστημα τηλεπικοινωνιών και τηλε – ελέγχου.

Ο αγωγός θα καταλήγει στη Θεσπρωτία όπου επιδιώκεται να συνδεθεί με τον αγωγό Ελλάδας-Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ (IGI-Poseidon) που ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους, φτάνει στις ακτές της Θεσπρωτίας και από εκεί (μέσω υποθαλάσσιου τμήματος περίπου 210 χλμ.) καταλήγει στο Οτράντο της Ιταλίας. Πάντως είναι περίεργο που ένας αγωγός που “παρακάμπτει” την Τουρκία καταλήγει τελικώς σε έναν αγωγό που θα έρχεται από την Τουρκία και η βιωσιμότητά του θα εξαρτιέται από την ροή αερίου που θα έρχεται από την Τουρκία….

Μάλλον πολλοί μύθοι μαζεμένοι χρησιμοποιούνται για να μας πείσουν για την αναγκαιότητα και την μεγάλη διπλωματική επιτυχία του σχεδιασμού. Σε αυτό έχουν μάλιστα πρωτοστατήσει και η προηγούμενη κυβέρνηση και η σημερινή!

Η άποψή μας είναι ότι πρέπει να παγώσει ολόκληρο το σχέδιο έρευνας και εξορύξεων υδρογονανθράκων στην Αν. Μεσόγειο και να στραφούμε στην πολυμερή συνεργασία με όλες τις χώρες της περιοχής με στόχο την πλήρη έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα, όχι μόνο για λόγους περιβαλλοντικούς και οικονομικούς αλλά και για λόγους εθνικού συμφέροντος, ειρήνης και ασφάλειας της περιοχής.

Οι υδρογονάνθρακες έχουν ανάψει μεγάλες πυρκαγιές σε πολλές περιοχές του πλανήτη και τώρα απειλούν με ανάφλεξη και την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, τη γειτονιά μας.