Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ επισημαίνουμε ότι η νέα κυβέρνηση (συνεχίζει να) νομοθετεί στο πόδι, χωρίς ουσιαστική διαβούλευση για στρατηγικές επιλογές που αφορούν σε πολύ σοβαρά θέματα. Ένα από αυτά είναι το σχέδιο νόμου «Επείγουσες διατάξεις των Υπουργείων Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών, Ψηφιακής Ανασυγκρότησης και Τουρισμού και διατάξεις για την ψηφιακή πολιτική, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών», που εισήγαγε ο υπουργός εσωτερικών. Με το σχέδιο νόμου εισάγονται ρυθμίσεις για θέματα αυτοδιοίκησης, για παράδειγμα εκπαίδευσης, ρόλων διαφόρων οργάνων και διακυβέρνησης των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και τροποποίησης των κωδίκων του ποινικού δικαίου, λήψεις αποφάσεων για θέματα ψηφιακής πολιτικής.
Τόσο σοβαρά θέματα, όμως, περιορίζονται σε μια «διαβούλευση εξπρές» από την Τρίτη, 30-7-2019 και ώρα 20:45 έως την Παρασκευή 2-8-2019 και ώρα 12.00 μέσω της «Διαύγειας» http://www.opengov.gr/ypes/?p=6859
Όπως και η προηγούμενη κυβέρνηση, έτσι και η νέα, αποφασίζουν να νομοθετήσουν χωρίς ουσιαστικό διάλογο, αν και τα θέματα αυτά αφορούν στον πυρήνα της ίδιας της δημοκρατίας και οι επιλογές δεν μπορεί να αφορούν σε ένα απλό ναι ή όχι, απαιτούν πολύ πιο σύνθετες επεξεργασίες και απαντήσεις.
Βασικό ερώτημα είναι αν πρέπει να υπάρχει απλή αναλογική στις εκλογές για την αυτοδιοίκηση αλλά και με βάση ποιες προϋποθέσεις και αλλαγές μπορεί να λειτουργήσει ένα εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής. Είναι αλήθεια ότι αν και η κυβέρνηση είχε την πρόθεση να ανατρέψει άμεσα την “απλή αναλογική”, δεν το έκανε τελικώς, γιατί επικράτησαν πιο ορθολογικές αντιλήψεις που συνειδητοποίησαν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αντισυνταγματικό και από “εκεί και πέρα θα υπήρχαν πρόβλημα ακυρότητας των αποφάσεων”.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα απλής αναλογικής για τις εκλογές στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση γιατί ιδιαίτερα στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο πρέπει να εκπροσωπούνται υπαρκτές μέσα στην κοινωνία αντιλήψεις. Η απλή αναλογική, όμως, λειτουργεί πραγματικά όταν ενισχύει ένα νέο συναινετικό, συμμετοχικό και προγραμματικό μοντέλο τοπικού και περιφερειακού σχεδιασμού. Χωρίς κατάλληλο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο και με απουσία κουλτούρας μπορεί η απλή αναλογική – σε μια κοινωνία κατακερματισμένη κι εξοικειωμένη με την συναλλαγή και τα ανταλλάγματα- να μετατραπεί σε ένα εργαλείο ιδιοτελών και πελατειακών διεκπεραιώσεων, όπου κάποιοι φτιάχνουν ένα σχήμα για να προωθήσουν ιδιοτελή συμφέροντα. Εξάλλου συναλλαγές μπορούν να γίνονται τόσο στην κατάρτιση των ψηφοδελτίων (εκπροσώπηση στα ψηφοδέλτια πελατειακών δικτύων, ατόμων που έχουν μεγάλα σόγια, κ.ά) αλλά και κάποιες φορές στις συνεννοήσεις για το ποιες συνεργασίες θα υπάρξουν στον 2ο γύρο.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ βλέπουμε την απλή αναλογική μέσα σε ένα νέο πολιτικό πλαίσιο και μια νέα πολιτική κουλτούρα ώστε να μπορεί να λειτουργεί ως εργαλείο αναβάθμισης της δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμών. Σε μια τέτοια στρατηγική αντίληψη, το εκλογικό σύστημα είναι ένα πολύ μικρό μέρος μόνο των αλλαγών που πρέπει να γίνουν. Σε κάθε περίπτωση αυτή η επιλογή εκλογικού συστήματος πρέπει να συνοδεύεται από δεσμευτικά προγράμματα από την πλευρά των συνδυασμών καθώς και από μια κουλτούρα συνθέσεων και συναινέσεων. Επίσης, πρέπει να λυθεί η αντίφαση μεταξύ των αποτελεσμάτων για τον δήμαρχο και των αποτελεσμάτων για τη σύνθεση του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου. Από την στιγμή που ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης δεν εκλέγονται από τον πρώτο γύρο, ο/η δήμαρχος ή ο/η περιφερειάρχης θα έπρεπε να εκλέγονται από το δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο.
Είναι, πάντως, περίεργο και αντιδημοκρατικό, μερικές μόνο εβδομάδες μετά τις εκλογές να αλλάζει η κυβέρνηση τις αποφάσεις των εκλογέων και στο όνομα της «κυβερνησιμότητας», να ανατρέπει έστω και μερικώς τελικά αυτό που έβγαλε η κάλπη με βάση το υπάρχοντα νόμο και να «χαρίζει» πλειοψηφίες σε κάποια όργανα ή να μεταφέρει εκ των υστέρων σημαντικές αποφάσεις σε όργανα που εκ του ρόλου τους είναι περιορισμένων αρμοδιοτήτων ακόμα και σύνθεσης.
Και πριν τον «Κλεισθένη» υπήρχε μια μεγάλη αντίφαση: το δημοτικό συμβούλιο να αποφασίζει κάθε φορά για πολύ δευτερεύοντα θέματα, όπως πχ για ποσά 50 ή 100 ευρώ ή για θέσεις πάρκινγκ. Το Δημοτικό Συμβούλιο διατηρεί τις αποφάσεις για τον Προϋπολογισμό, το Επιχειρησιακό και Τεχνικό Πρόγραμμα και Πρόγραμμα Δράσης αλλά, όπως και πριν, η Οικονομική Επιτροπή (που τώρα μπορεί να έχει πλειοψηφία σε αυτήν η παράταξη του δημάρχου) θα λαμβάνει αποφάσεις για έργα που έχουν πολύ μεγαλύτερο προϋπολογισμό ή για καθαρά πολιτικές επιλογές. Επίσης, κάποιες φορές μεταφέρονται με αποφάσεις της πλειοψηφίας συμβουλίων σημαντικά θέματα, όπως οι περιβαλλοντικές γνωμοδοτήσεις, σε οικονομικές επιτροπές, με διαφορετική σύνθεση από αυτή του συμβουλίου.
Στην ελληνική περίπτωση δεν έχουμε δει να δουλεύει ακόμα το σύστημα της απλής αναλογικής, που φάνηκε ότι πάει να καταργηθεί εμμέσως ή έχει διακηρυχθεί ότι θα καταργηθεί με νομοθετική πρωτοβουλία στο μέλλον, ενώ αντιθέτως σε κάποιες χώρες (πχ Γερμανία, Φινλανδία, Αυστρία κ.ά), μέσα σε ένα διαφορετικό πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο, λειτουργεί ικανοποιητικά. Η συζήτηση που θα έπρεπε να προηγηθεί, λοιπόν, των οποιωνδήποτε αλλαγών, αφορά τις πολιτικές για την αυτοδιοίκηση, την υποχρέωση των σχημάτων να καταθέτουν επεξεργασμένα προγράμματα καθώς και την υποχρέωση οι όποιες συζητήσεις συνεργασιών και οι πλειοψηφίες που διαμορφώνονται μέσα από (προεκλογικές ή μετεκλογικές) συνεργασίες συνδυασμών να βασίζονται σε ουσιαστικό προγραμματικό διάλογο και δεσμευτικές προγραμματικές συμφωνίες.
Είναι η κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα έτοιμα να ανοίξουν μια συζήτηση επί της ουσίας με την συμμετοχή και της αυτοδιοίκησης, όχι όμως μόνο μέσω των συνδικαλιστικών οργάνων της που συχνά απλώς ενδιαφέρονται για την αναπαραγωγή της υπάρχουσας και με πολιτικές φιλοδοξίες, συνδικαλιστικής ηγεσίας της;