Άρθρο του Νίκου Χρυσόγελου

10/08/2015

Αυτή την περίοδο θα το βρείτε στις (αμμώδεις μόνο) ακτές. Είναι πανέμορφο, λευκό, με λεπτό διακριτικό άρωμα. Είναι ένας σημαντικός δείκτης για την οικολογική κατάσταση της αμμώδους παράκτιας ζώνης. Πρόκειται για το κρινάκι  της θάλασσας (επίσημη ονομασία του Pancratium maritimum), αλλά και κρινάκι της άμμου ή ασφόδελο της θάλασσας.

Είναι ένα πολυετές φυτό που φύεται μόνο του σε αμμώδεις παραλίες της Μεσογείου αλλά και στα Κανάρια νησιά, στη Ν.Δ. Ευρώπη, σε ορισμένες παραλίες της νότιας Βουλγαρίας και στη Μαύρη Θάλασσα (κυρίως στις βόρειες ακτές της Τουρκίας), όπου όμως απειλείται με εξαφάνιση.

Στην Ελλάδα το συναντάμε σε αμμώδεις ακτές, ιδιαίτερα στα νησιά του Β. και Ν. Αιγαίου, στη Χαλκιδική, στην Πελοπόννησο, στα Ιόνια, στη Θράκη και στην Κρήτη.

Έχει πανέμορφα λευκά άνθη, το καθένα από τα οποία αποτελείται από έξι πέταλα που σχηματίζουν ένα «στέμμα», όπως οι ασφόδελοι, με 6 στήμονες και κίτρινους ανθήρες.

Ανθίζει κυρίως τον Ιούλιο μέχρι τα τέλη Αυγούστου, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν, Ανήκει στη συνομοταξία των αγγειοσπέρμων, της οικογενείας των αμαρυλλίδων. Σε κάποιες περιοχές μάλιστα, όπως πχ στην Κρήτη, το λένε αμαρυλλίδα.

Είναι από τα λίγα φυτά που αντέχουν στις ιδιαίτερες συνθήκες της ακτής, εκεί που η αλμύρα της θάλασσας συναντάει την άμμο της ξηράς αλλά και τους ανέμους ή τις υψηλές θερμοκρασίες.

Τα μικρά αυτά φυτά εκτός από την ομορφιά τους και το λεπτό άρωμά τους, παίζουν σημαντικό οικολογικό ρόλο, συγκρατούν τους αμμόλοφους μια και αναπτύσσουν ένα εκτεταμένο ριζικό σύστημα – φτάνει σε βάθος μέχρι και 1-1,5 μέτρο, και επιβιώνουν εκεί που λίγα φυτά μπορούν να αναπτυχθούν. Μαζί με άλλα φυτά της παράκτιας ζώνης προστατεύουν την ακτή από τη διάβρωση.

Πολλαπλασιάζονται με μικρούς ελαφριούς, μαύρους σπόρους που μπορεί να δει κάποιος να υπάρχουν γύρω από τα φυτά αλλά κυρίως με αναπαραγωγή των βολβών. Οι σπόροι πετάγονται από τον καρπό του και ο άνεμος αλλά και η θάλασσα μπορεί να τους παρασύρει αρκετά μακριά. Οι βολβοί επιβιώνουν στις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα και ξαναπετάνε φύλλα τον χειμώνα και άνθη το καλοκαίρι, για πολλά χρόνια.

Περιγράφεται από τον Όμηρο, τον Θεόφραστο, τον Διοσκουρίδη κα. Θεωρείται ιερό αλλά και θεραπευτικό φυτό, ενώ  απεικονίζεται και για την υψηλή αισθητική και ομορφιά του.Το βλέπουμε σε αρχαίες τοιχογραφίες, όπως πχ στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης και στα παλάτια της Κνωσού (στο «Μπλε Πουλί» στην κάτω δεξιά γωνία, υπάρχει  αναπαράσταση του φυτού).

Είναι ένα είδος που προστατεύεται γι’ αυτό δεν κόβουμε τα κρινάκια που βλέπουμε στις ακτές για να τα βάλουμε σε βάζο, ούτε – πολύ περισσότερο – τα ξεριζώνουμε για να τα μεταφυτεύσουμε κάπου αλλού ή σε γλάστρες.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι αμμόλοφοι (που έχουν φυτά, μεταξύ άλλων και κρινάκια) αποτελούν μια φυσική “ζώνη άμυνας” απέναντι σε τσουνάμι (από σεισμούς ή αλλαγή του κλίματος) αλλά και στη διάβρωση των ακτών.

Αν και υπάρχει ακόμα σε πολλές αμμώδεις ακτές, κινδυνεύει λόγω της έντονης αστικοποίησης και της καταστροφής των αμμόλοφων. Το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου επιζεί μόνο ο βολβός θαμμένος μέσα στην άμμο. Αν καταστραφούν οι αμμόλοφοι, είναι πιθανόν να καταστραφούν και οι βολβοί αυτοί.  Δεν αντέχει μακριά από την ακτή και τη θάλασσα, άρα δεν μπορεί να επιβιώσει σε άλλο περιβάλλον (πχ σε κήπους στις πόλεις ή σε γλάστρες).