Οι Ολυμπιακοί Αγώνες μας άφησαν πολλά προβλήματα, χρέη και υποχρεώσεις που δεν είχαν προβλεφθεί ή δεν είχαν ενταχθεί στα θέματα που έπρεπε να εξεταστούν πριν προωθηθεί η διεκδίκηση. Ζούμε για τις στιγμές αλλά μετά πληρώνουμε τον λογαριασμό.  Μια σε βάθος παρουσίαση των προβλημάτων που είχε το συγκεκριμένο σχέδιο, από τον τοίχο του Chris Rodopoulos, που αναδεικνύεται τα προβλήματα που υπήρχαν ακόμα από το επίπεδο του σχεδιασμού και της υλοποίησης. Και αναδεικνύει πάλι το πώς και γιατί αποφασίζονται διάφορα έργα στη χώρα μας. Το έργο ξεκίνησε με προϋπολογισμό 60.000.000 ευρώ και έφτασε τα 255.000.000 ευρώ ενώ θα χρειαστούν άλλα 57.000.000 για συντήρησή του. 

1. Οι παροικούντες στην Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πολύ καλά ότι η επιλογή του Καλατράβα ήταν πρακτικά μια εξυπηρέτηση προς τον τότε ισχυρό άνδρα της ΔΟΕ που χωρίς την στήριξη του η Ολυμπιάδα του 2004 δεν θα είχε έρθει στην Αθήνα. Όσοι νομίζουν ότι οι αναθέσεις των Ολυμπιακών Αγώνων ή των Παγκοσμίων Κυπέλλων ποδοσφαίρου γίνονται με γνώμονα μόνο το καλό των αγώνων παρακαλουνται να σταματήσουν εδώ να διαβάζουν διότι θα χάσουν στη συνέχεια τον χρόνο τους.

2. Ο Καλατράβα είναι ένας διεθνούς φήμης σχεδιαστής με μεγάλη εμπειρία στο συγκεκριμένο αντικείμενο αλλά η εμπειρία αυτή οριοθέτησε πρακτικά και το βασικό σχεδιασμό που άμεσα μπορούσε να συνδεθεί με προηγούμενες δουλειές του.

3. Η μελέτη που παρέδωσε το γραφείο Καλατράβα αισθητικά ήταν άρτια και πλήρης. Η συγκεκριμένη μελέτη ενέπλεξε δεκάδες ειδικούς και τεχνικά γραφεία (GIBB, Interpraxis, Έδαφος, Betaplan, Denco, Τοπιοδομη, Κανων Μελετητική) ώστε να καταλήξει από ένα ωραίο φωτορεαλιστικό σε ένα έργο με ολοκληρωμένα σχέδια εφαρμογής. Η μελέτη όμως στη συνέχεια όταν ελέγχθηκε (όπως και όριζε η ελληνική νομοθεσία) από τον Εργολάβο βρέθηκε ότι ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί καθώς οι παραδοχές του αρχικού σχεδιασμού είχαν σημαντικές αποκλίσεις από την πραγματικότητα και τα στοιχεία που προέκυψαν από τις επιτόπου γεωτρήσεις για την καταλληλόλητα του εδάφους. Η SKM που ήταν ο ελεγκτής της μελέτης που είχε επιλέξει ο σύμβουλος του Εργολάβου βεβαίωσε ότι υπό συνθήκες (συνδυασμοί φορτίσεων) ο φορέας δεν έχει την απαιτούμενη αντοχή. Την ίδια ώρα τα δεδομένα από την αεροδυναμική σήραγγα (που έτρεξε η GIBB σύμβουλος της Επιτροπής Διεξαγωγής των Αγώνων) ήταν το ίδιο απογοητευτικά. Το βασικό πρόβλημα ήταν ότι δεν ήταν δυνατόν να διασφαλιστεί ότι η θεμελίωση θα μετέφερε με ασφάλεια τα φορτία. Καθώς ο φορέας αυτός κάθε αυτός μεταφέρει τα φορτία πρακτικά μέσω 4 σημείων στήριξης στο έδαφος.

4. Η ανάγκη αναθεώρησης της μελέτης ενέπλεξε τόσο τον Εργολάβο (Κ/Ξ Άκτωρα, Αθήνα, Θεμελιοδομή και η Cimolai) όσο και την μελετητική ομάδα και την GIBB σε μια διελκυστίνδα αλλαγών στον σχεδιασμό η οποία λύθηκε μετά από εκατοντάδες ώρες δοκιμών σε αεροδυναμική σήραγγα και μια σειρά από προτάσεις που δεν έλυσαν το πρόβλημα στη γέννηση του (ενίσχυση της θεμελίωσης) αλλά με την ενίσχυση των επιμέρους διατομών ώστε ο φορέας να έχει μικρότερη ευαισθησία στις διαφορικές μετακινήσεις, καθώς και με την αύξηση της διαμέτρου της διατομής των αψίδων. Οι δοκιμές στην αεροδυναμική σήραγγα έδειξαν ότι το στέγαστρο είναι ασφαλές και για ταχύτητες ανέμου έως και 120 χιλιόμετρα την ώρα (33.3 μέτρα το δευτερόλεπτο). Τιμή οριακά επαρκής για ένα έργο με τρομακτικές συνέπειες σε περίπτωση αστοχίας με το στάδιο σε λειτουργία. Όσοι γνωρίζουν τι σημαίνουν όλα αυτά καταλαβαίνουν ότι η λύση της ενίσχυσης της ανωδομής πρόκειται για συμβιβασμό αλλά με λιγότερο από 2 χρόνια για την έναρξη των αγώνων ήταν αδύνατο να γίνει κάτι καλύτερο.

6. Τα προβλήματα δεν σταμάτησαν στη μελέτη (που αύξησε τη διάμετρο της διατομής στα 3.60m στη βάση) αλλά συνεχίστηκαν και στην κατασκευή. Κατά τον ανασχεδιασμό βρέθηκε ότι για τα μόνιμα επιπλέον φορτία δεν ήταν ικανά για να χρησιμοποιηθεί το γυαλί που προέβλεπε η αρχική αρχιτεκτονική μελέτη. Ο διπλασιασμός των λοιπών μόνιμων φορτίων οδηγούσε σε υπερβάσεις οπότε μόνη λύση η χρήση άλλων υλικών (πολυκαρβονικα). Κατά την εκσκαφή των θεμελιώσεων το μόνο που δεν βρέθηκε ήταν το χέρι της Αφροδίτης (άργιλος, λιγνίτης, τούνελ από παλαιά ορυχεία, άμμος, άμμος με άργιλο) το οποίο αύξησε κατακόρυφα το κόστος καθώς χρειάστηκε να κατασκευαστούν πασσαλοσυστοιχιές 42 πασσάλων βάθους 35 περίπου μέτρων ο καθένας με πασσαλοδεσμο πάχους 2 μέτρων και επιφάνειας 80 τετραγωνικών μέτρων περίπου σε ένα έδαφος που απαιτούσε την εξυγίανση του Δράκουλα. Τα προβλήματα δεν σταμάτησαν μόνον εδώ. Ο Καλατράβα δεν ήθελε κοχλιώσεις αλλά συγκολλήσεις ώστε αισθητικά ο κάθε βασικός πυλώνας να φαίνεται ως ένα μονοκόμματο κομμάτι. Με πάχη από 5 έως και 10 εκατοστά (ναι εκατοστά) οι συγκολλήσεις δεν είναι κάτι που μπορεί να το αναλάβει ο καθένας αλλά χρειάζονται άνθρωποι με ειδίκευση στην ναυπηγική πλοίων. Ας μην ξεχάσουμε επίσης ότι η διάμετρος των βασικών στοιχείων ήταν μεταβλητή με ότι αυτό συνεπάγεται σε παραμενουσες τάσεις που οδηγούν σε στρέβλωση της διατομής. Τη δουλειά αυτή ανέλαβε η Cimolai με την Studio Romano. Δεν θα επεκταθω στα προβλήματα που ενέχει αυτή η διαδικασία ούτε και στο πώς οι δύο αψίδες ανεγέρθηκαν και στη συνέχεια κυλισαν στην τελική τους θέση. Θα χρειαστεί ένα ολόκληρο βιβλίο για να γίνει κάτι τέτοιο.

5. Όλα τα παραπάνω οδήγησε σε αύξηση του κόστους από 180 εκατομμύρια στα 255 εκατομμύρια (στις αρχικές εκτιμήσεις κατά την κατάθεση της πρότασης για την ανάληψη των αγώνων το κόστος για το στέγαστρο είχε εκτιμηθεί στα 60 εκατομμύρια) με ένα φορέα ευαίσθητο στα χαρτιά και με μεγάλες απαιτήσεις συντήρησης καθώς η δομική ακεραιότητα των στοιχείων που ήταν εκτεθειμένα στα στοιχεία της φύσης ήταν κρίσιμη για την συνολική του ευστάθεια (θυμηθείτε ότι αυτά ενισχύθηκαν γιατί δεν μπορούσε το έδαφος να προσφέρει την απαιτούμενη αντίσταση στα φορτία του φορέα).

6. Το έργο τελείωσε στην ώρα του (με την εμπλοκή διψήφιου αριθμού εταιρειών, δύο Πολυτεχνείων κατ’ ελάχιστο και χιλιάδων ανθρώπων) και εξυπηρέτησε πλήρως τον σκοπό του.

7. Τι συνέβη λοιπόν 20 χρόνια μετά την έναρξη της κατασκευής του; Η έλλειψη συντήρησης έχει προκαλέσει φθορές στο έργο αλλά αυτές δεν θα ήταν λόγος για την κρίση του ως μη κατάλληλο. Τα προβλήματα που εμφανίστηκαν κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση και οι συμβιβασμοί που έγιναν είχαν ως αποτέλεσμα έναν οριακό σχεδιασμό που σήμερα με τις επικαιροποιησεις των παραμέτρων σχεδιασμού (σεισμικά φορτία, φορτία ανέμου, φορτία χιονιού και θερμοκρασίας) οδηγούν σε ένα «ανασφαλες» έργο.