Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος
Η Ευρώπη να ηγηθεί του αγώνα για παγκόσμια δράση για το κλίμα
H Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα COP26 πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη της Σκωτίας τον Νοέμβριο 2021. Σημειώθηκε πρόοδος στην οριστικοποίηση του κανονιστικού πλαισίου της Συμφωνίας του Παρισιού, ενισχύθηκαν οι δεσμεύσεις για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θέρμανσης στους 1,5 C και ελήφθησαν νέες δεσμεύσεις για τις εκπομπές, τους οικονομικούς πόρους και την ανάληψη διεθνών πρωτοβουλιών. Ωστόσο, μπροστά στην επέλαση της κλιματικής κρίσης και τις δικαιολογημένες εκκλήσεις των νέων, αυτόχθονων πληθυσμών και κοινοτήτων που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» της κλιματικής αλλαγής για περαιτέρω μέτρα, το αποτέλεσμα της Διάσκεψης κάθε άλλο παρά ικανοποιητικό μπορεί να χαρακτηριστεί.
Ακόμα και με την επικαιροποίηση των στόχων των περισσότερων χωρών για τις εκπομπές με χρονικό ορίζοντα το 2030 (Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές – NDCs), ο κόσμος εξακολουθεί να οδεύει προς μια άνοδο της μέσης θερμοκρασίας κατά 2,5°C, που θα έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο για την ανθρώπινη ζωή όσο και για τα οικοσυστήματα του πλανήτη μας. Ακόμα και αν οι μακροπρόθεσμοι στόχοι των χωρών για την κλιματική ουδετερότητα εφαρμόζονταν πλήρως, η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας θα περιορίζονταν σε ένα επίπεδο ελαφρώς πιο κάτω από τους 2°C – επίπεδο ανησυχητικά μακριά από τον διακηρυγμένο στόχο του 1,5°C.
Χαιρετίζουμε τους φιλόδοξους στόχους της Ε.Ε και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά οι υπάρχουσες δεσμεύσεις εξακολουθούν να υπολείπονται του μεριδίου που μας αναλογεί ώστε να συγκρατήσουμε την άνοδο της της παγκόσμιας θέρμανσης στον 1,5°C. Για να γεφυρωθεί το χάσμα, η Ε.Ε πρέπει να μειώσει τις εκπομπές της κατά τουλάχιστον 65% έως το 2030 σε σχέση με το 1990 και να γίνει κλιματική ουδέτερη έως το 2040 το αργότερο.
Η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να ηγηθεί της προσπάθειας για τη λήψη μέτρων που θα περιορίσουν την έκλυση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή δράση από μόνη της δεν επαρκεί για να επιλυθεί το πρόβλημα που είναι παγκόσμιας εμβέλειας. Όλες οι χώρες πρέπει να συνεισφέρουν στη μείωση εκπομπών, κατά το μερίδιο που τους αναλογεί, με τους μεγαλύτερους ρυπαίνοντες και τις χώρες με τις ιστορικά μεγαλύτερες εκπομπές όπως και τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου να έχουν τον πρώτο λόγο στις προσπάθειες καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Οι χώρες που απέχουν το περισσότερο από τα μονοπάτια που είναι συμβατά με τον στόχο του 1,5°C – όπως π.χ. η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Αυστραλία, η Κίνα και η Ινδία – πρέπει να λάβουν πιο φιλόδοξα μέτρα απ’ ότι οι άλλες χώρες όσον αφορά τις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές τους (NDC). Χρειάζεται να τεθούν βελτιωμένοι εθνικοί στόχοι μέχρι το τέλος του 2022.
Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη οφείλει να αναγνωρίσει πως ένα μέρος του οικολογικού της αποτυπώματος έχει ουσιαστικά μετακυληθεί σε τρίτες χώρες, για παράδειγμα στην Κίνα, και επομένως είναι απαραίτητη μια αλλαγή στο ευρωπαϊκό μοντέλο κατανάλωσης.
Η διεθνής συνεργασία για το κλίμα πρέπει να καθοδηγείται από τις αρχές της κλιματικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Οι άνθρωποι και οι περιοχές που πλήττονται περισσότερο (MAPA) πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών για το κλίμα. Το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα καλεί την Ε.Ε και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες να λάβουν τα ακόλουθα μέτρα για την ουσιαστική ενίσχυση της διεθνής δράσης για το κλίμα:
1. Ενίσχυση της διπλωματίας για το κλίμα: Αν και οι διασκέψεις του ΟΗΕ για το κλίμα προσελκύουν ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μεγάλο κομμάτι της σκληρής δουλειάς γίνεται στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των διασκέψεων. Η Ευρώπη πρέπει να διασφαλίσει πως η δράση για το κλίμα ενσωματώνεται σε όλες τις διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες και υποστηρίζεται από τους διεθνείς οργανισμούς στο υψηλότερο επίπεδο.
Πρέπει επίσης να εξασφαλίσουμε τη συμμετοχή των νέων, όσων έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες από την κλιματική αλλαγή και των ατόμων που προέρχονται από τις περιοχές που πλήττονται το περισσότερο.
2. Διαπραγμάτευση μιας συνθήκης για την σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων: Ανάγκη σύναψης διεθνής συνθήκης για τη μη διάδοση των ορυκτών καυσίμων που θα διασφαλίζει τον τερματισμό κάθε καινούργιας εξορυκτικής προσπάθειας άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ θα στοχεύει στην κατάργηση των υφιστάμενων μονάδων παραγωγής ορυκτών καυσίμων και των επιδοτήσεων τους σε χρονικό πλαίσιο συμβατό με τον περιορισμό της παγκόσμιας θέρμανσης στον 1,5°C. Η Ευρώπη πρέπει να βάλει τέλος σε κάθε δημόσια χρηματοδότηση των ορυκτών καυσίμων και παράλληλα να πιέσει ώστε διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και άλλοι οργανισμοί να αναλάβουν παρόμοιες δεσμεύσεις. Παράλληλα, πρέπει να διασφαλίσει πως η «πράσινη» ταξινόμηση της Ε.Ε κατευθύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις σε βιώσιμες λύσεις που αποκλείουν το φυσικό αέριο και την πυρηνική ενέργεια. Επιπλέον, πρέπει να διασφαλιστεί μια δίκαιη μετάβαση για τους ανθρώπους που απασχολούνται στους άνω τομείς τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλες χώρες.
3. Κλιματικά ουδέτερο εμπόριο: Όλες οι εμπορικές συνθήκες που υπογράφονται από δω και εφεξής θα πρέπει να συνάδουν με τα κριτήρια βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένης αυτής που έχει υπογραφεί μεταξύ της Ε.Ε και των χωρών της Mercosur. Υπάρχουσες συμφωνίες που δεν είναι συμβατές με τους όρους της βιωσιμότητας – όπως ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Ενέργειας (ECT) – πρέπει είτε να επαναδιαπραγματευτούν είτε να εγκαταλειφθούν.
4. Ανάγκη λήψης μέτρων για τις διεθνείς μεταφορές: Η Ε.Ε και άλλες χώρες πρέπει να συμπεριλάβουν τις εκπομπές που προέρχονται από την διεθνή αεροπορία και την ναυτιλία (συμπεριλαμβανομένης της αλιείας) στις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές τους (NDC). Η Ευρώπη πρέπει να ηγηθεί της εν λόγω προσπάθειας επεκτείνοντας το σύστημα εμπορίας εκπομπών ώστε να συμπεριλάβει τους τομείς της ναυτιλίας και της αεροπλοΐας.
Παράλληλα, η Ευρώπη θα πρέπει να πιέσει για τη λήψη πιο ουσιαστικών μέτρων για το κλίμα τόσο από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) όσο και από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO).
5. Αύξηση των πόρων που διατίθενται για το κλίμα σε διεθνές επίπεδο: Οι πλούσιες χώρες οφείλουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να δεσμευτούν για ακόμα μεγαλύτερα ποσά από τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση για το κλίμα που υποσχέθηκαν στον Παγκόσμιο Νότο και να θέσουν ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους από το 2025 και εφεξής, αναγνωρίζοντας την ιστορική τους ευθύνη για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι πόροι για το κλίμα θα πρέπει να προστίθενται στα ήδη υπάρχοντα κονδύλια για την ανάπτυξη και να λάβουν κυρίως τη μορφή των επιχορηγήσεων, με επιμέρους στόχους για τον μετριασμό, την προσαρμογή και την υποστήριξη των πιο ευάλωτων χωρών και κοινοτήτων, για παράδειγμα συμβάλλοντας σε μια δίκαιη χρηματοδότηση των απωλειών και των ζημιών που υφίστανται οι πιο ευάλωτες χώρες (MAPA). Επιπλέον, η Ευρώπη οφείλει να προωθήσει τις συμφωνίες απομείωσης του χρέους με αντάλλαγμα την ανάληψη δράσεων για το κλίμα από τις χώρες του παγκόσμιου Νότου.
6. Ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της τεχνολογίας: Ενώ ο κόσμος μπορεί και πρέπει να μειώσει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου με ταχείς ρυθμούς με βάση τις υπάρχουσες τεχνολογίες, η καινοτομία μπορεί να οδηγήσει στην επίτευξη μεγαλύτερων μειώσεων εκπομπών με χαμηλότερο κόστος. Η Ευρώπη πρέπει να διευκολύνει την μεταφορά τεχνολογίας στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική απορρύθμιση. Ζητούμε την ανάπτυξη των μηχανισμών που θα συμβάλουν στη δημόσια χρηματοδότηση των πνευματικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας που απαιτούνται για την λήψη μέτρων υπέρ του κλίματος.
7. Εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»: Η τιμολόγηση του άνθρακα – είτε πρόκειται για φόρους είτε μέσω συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών – είναι ένα σημαντικό εργαλείο, μέρος ενός ευρύτερου ρυθμιστικού πλαισίου για την απανθρακοποίηση των οικονομιών μας. Ωστόσο, όταν τίθεται σε εφαρμογή, η τιμή του άνθρακα είναι συχνά πολύ χαμηλή για να οδηγήσει σε σημαντικές μειώσεις εκπομπών. Εντός της Ε.Ε, το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (EU ETS) πρέπει να ενισχυθεί ώστε να διασφαλιστεί πως οι κατά συρροή ρυπαίνοντες καταβάλουν την πραγματική τιμή του άνθρακα (εσωτερικεύοντας τα κόστη για την κοινωνία), ενώ θα πρέπει να διαφαλιστεί πως τα έσοδα αναδιανέμονται πλήρως στους ανθρώπους που υφίστανται τις συνέπειες από τις εν λόγω δραστηριότητες.
Παράλληλα, μέσω της αύξησης των πόρων για την καινοτομία και τον εκσυγχρονισμό θα διασφαλιστεί πως οι ευάλωτες ομάδες και οι κοινότητες που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» της κλιματικής αλλαγής δεν θα μείνουν πίσω. Υποστηρίζουμε, επίσης, την εισαγωγή ενός μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) ως μέσο για την αύξηση των κλιματικών φιλοδοξιών τόσο των χωρών της Ε.Ε όσο και τρίτων χωρών και εκφράζουμε τη θλίψη μας που η εν λόγω πρόταση της Επιτροπής υπολείπεται φιλοδοξιών. Μηχανισμοί όπως η τιμολόγηση του άνθρακα και το CBAM δεν θα πρέπει να επιβαρύνουν δυσανάλογα τις φτωχότερες χώρες. Οι δωρεάν άδειες ETS οφείλουν να παύσουν να χορηγούνται στις βιομηχανίες της Ε.Ε μόλις τεθεί σε ισχύ το CBAM και τα προκύψαντα έσοδα (από την τιμολόγηση του άνθρακα) θα πρέπει να αναδιανεμηθούν για να υποστηρίξουν την πράσινη και δίκαιη μετάβαση και να χρησιμεύσουν ως επιπλέον πόρος για την χρηματοδότηση για το κλίμα.
8. Ανάγκη προστασίας των ακτιβιστών για το κλίμα: Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα λαϊκά κινήματα, όπως και οι ακτιβιστές για το κλίμα που προέρχονται κυρίως από τα στρώματα της νεολαίας και των ιθαγενών πληθυσμών πρωτοστατούν στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος, συχνά όμως αντιμετωπίζουν παρενοχλήσεις, διακρίσεις και κακοποίησεις. Η Ευρώπη οφείλει να υπερασπιστεί το δικαίωμα της διαμαρτυρίας και της ελεύθερης έκφρασης υπέρ του κλίματος και να δεσμευτεί για την προστασία των ακτιβιστών και όσων αντιτίθενται στις ληφθείσες αποφάσεις.