Του Ν. Χρυσόγελου

Πρώην ευρωβουλευτής των Πράσινων /

Συν-επικεφαλής «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – Αλληλεγγύη»

www.chrysogelos.gr, www.prasinoi.gr

email: nikos.chrysogelos@gmail.com

Είναι δυνατόν μια ευρωπαϊκή δημοκρατική χώρα να μην έχει συνειδητοποιήσει ότι απαιτείται πολιτικός διάλογος μεταξύ των κομμάτων ακόμα και σε θέματα στα οποία διαφωνούν ριζικά; Όταν ταξίδευα ως ευρωβουλευτής των Πράσινων σε διάφορες περιοχές, με ρωτούσαν συχνά οι πολίτες πώς γίνεται και οι ευρωβουλευτές διαφορετικών πολιτικών ομάδων κάθονται και συζητάνε πολιτικά με πολιτισμένο τρόπο αλλά αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί με βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Ναι χρειάζεται να αναπτυχθεί μια κουλτούρα πολιτικού διαλόγου αλλά ο διάλογος αυτός δεν πρέπει να είναι μέρος επικοινωνιακών και μόνο σχεδιασμών. Επίσης, ο διάλογος δεν μπορεί να περιορίζεται μεταξύ των κομμάτων αλλά πρέπει να εμπλουτίζεται και με την συμμετοχή κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων, πανεπιστημιακών, ενεργών πολιτών.

Στην σημερινή εποχή κρίσης ο πολιτικός διάλογος είναι απαραίτητος για να διαμορφωθεί από την περιφέρεια προς το κέντρο ένα εναλλακτικό σχέδιο διεξόδου από την κρίση που θα είναι κοινωνικά δίκαιο, θα συμβάλει στην αλλαγή της οικονομίας προς μια πιο βιώσιμη αλλά κοινωνικά και οικολογικά υπεύθυνη κατεύθυνση, θα θέσει ως βασική προτεραιότητα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής αλλά και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Ο μόνος δρόμος για να βγούμε από την κρίση είναι να συμφωνήσουμε ως κοινωνία σε ένα νέο σχέδιο που θα αποτυπωθεί μετά και σε πολιτικό ή και κυβερνητικό επίπεδο. Όσο αποφεύγουμε να συζητήσουμε τι συγκεκριμένα πρέπει να γίνει, είναι σίγουρο ότι θα βυθιζόμαστε όλο και περισσότερο στην κρίση. Αλλά χωρίς εναλλακτικό σχέδιο που θα είναι ρεαλιστικό και σοβαρό, και θα έχει την συνειδητή υποστήριξη της πλειοψηφίας της κοινωνίας, δεν υπάρχει πιθανότητα να βγούμε από την κρίση.

Τα κόμματα, όχι όλα πάντως, αρχίζουν να τροποποιούν την τακτική τους σε θέματα διαλόγου μεταξύ τους. Εξ ανάγκης μάλλον αρχίζουν να βλέπουν με άλλο μάτι τον «διάλογο». Βλέπουμε τις τελευταίες μέρες πρωτοβουλίες από τα κόμματα με έναν καταιγισμό επιστολών και εμαιλ, αλλά και δηλώσεων για …διάλογο. Φαίνεται ότι σημαντικό ρόλο παίζει και η εσωκομματική κατάσταση των περισσοτέρων αλλά και η συνειδητοποίηση ότι ο κατακερματισμός ή η πολυμορφία του πολιτικού σκηνικού όπως καταγράφηκε και στις ευρωεκλογές δεν επιτρέπουν πλέον προσδοκίες αυτοδύναμης κυριαρχίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ προσκαλεί σε διάφορα μέτωπα (ΔΕΗ κα), αλλά δεν έχει προς το παρόν διάθεση να ανοίξει μια σοβαρή συζήτηση για το δικό του σχέδιο εναλλακτικής διακυβέρνησης που θα πρέπει να απαντάει και στο ποια είναι η δική του πρόταση για την ενέργεια, για παράδειγμα. Επιμένει σε μέτωπα αντίστασης. Και καλεί σε διάλογο στην βάση προκαθορισμένων μετώπων δυνάμεις της «αριστεράς, της άκρας αριστεράς και της ριζοσπαστικής οικολογίας καθώς και πατριωτικές δυνάμεις».

Η ΔΗΜΑΡ, μετά το σοκ των ευρωεκλογών, απέστειλε εσπευσμένα πρόσκληση σε «διάλογο για την κεντροαριστερά και για την διαμόρφωση μιας προοδευτικής κυβέρνησης της χώρας». Παρουσιάζει μάλιστα 12 προγραμματικά σημεία για τον διάλογο για την κεντροαριστερά. Η επιστολή είχε δυο εκδοχές, μία απευθύνονταν προς τον ΣΥΡΙΖΑ και μια προς τις υπόλοιπες δυνάμεις της «κεντροαριστεράς, της αριστεράς και της οικολογίας».

Το ΠΟΤΑΜΙ δημιούργησε μια, ασαφή τουλάχιστον προς το παρόν, 60μελή Επιτροπή Διαλόγου, χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται απλώς για μια συμβουλευτική προς τον επικεφαλής (Στ. Θεοδωράκη) Επιτροπή όπως προβλέπει το καταστατικό που υιοθετήθηκε από το συνέδριο (κάτι που προσωπικά δεν με ενδιαφέρει) ή είναι ένα γενικότερο φόρουμ διαλόγου με ανθρώπους που ΔΕΝ είναι ενταγμένοι στο ΠΟΤΑΜΙ (σε αυτή την δεύτερη εκδοχή απάντησα και εγώ θετικά, με δεδομένο ότι είμαι και παραμένω στους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ- Αλληλεγγύη).

Το κόμμα «ΠΕΙΡΑΤΕΣ» έχει αναλάβει μια άλλη πρωτοβουλία διαλόγου, να καλέσει όλα τα μικρά κόμματα που έμειναν εκτός Βουλής να συνεργαστούν με στόχο να εκλέξουν εκπροσώπους (αφού συνολικά εκπροσωπούν το 16% του εκλογικού σώματος) στις επερχόμενες εθνικές εκλογές.

Είναι αλήθεια ότι και εμείς οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-Αλληλεγγύη» προετοιμάζουμε τις δικές μας …επιστολές και προτάσεις για πολιτικό και κοινωνικό διάλογο αλλά για ένα σύνολο θεμάτων που απασχολούν την κοινωνία, όπως για παράδειγμα η ανεργία, οι ανασφάλιστοι, η υγεία, η μεταρρύθμιση της διοίκησης, η στροφή της οικονομίας προς πράσινη, κοινωνική, καινοτόμα κατεύθυνση, η προστασία του περιβάλλοντος, η ενέργεια κα. Και για να είναι ξεκάθαρη η στάση μας: μια πολιτική-προγραμματική συζήτηση για το πώς θα βγει η χώρα από την κρίση έχει πάντα ενδιαφέρον για μας, ένας προσχηματικός διάλογος για τα μάτια του κόσμου για να επιτευχθεί εσπευσμένα μια συμφωνία και να έχουμε κάποια ανταλλάγματα (βουλευτικές θέσεις, χρήματα, αποσπασμένους) ούτε μας ενδιαφέρει όπως έχουμε αποδείξει ούτε ανταποκρίνεται στις δικές μας αξίες και ήθος.

Το κλίμα λοιπόν άλλαξε και το επόμενο διάστημα προβλέπεται αύξηση της αλληλογραφίας κι ανταλλαγή προσκλήσεων για διάλογο. Υπάρχουν κατά τη γνώμη μας όμως μερικά προαπαιτούμενα:

– ο διάλογος δεν μπορεί να είναι γενικόλογος αλλά πρέπει να αφορά σε θέματα που ενδιαφέρουν την κοινωνία,

– δεν μπορεί να είναι ένα παιχνίδι επικοινωνιακών σχεδιασμών, αλλά ουσιαστικής προγραμματικής συζήτησης που θα διαρκέσει ένα χρονικό διάστημα και θα πάει σε βάθος,

– δεν μπορεί να αφορά μόνο σε κόμματα αλλά πρέπει να περιλάβει και κοινωνικούς – επαγγελματικούς φορείς, με δεδομένο πλέον ότι τα κόμματα δεν μπορούν να μονοπωλούν την διαμόρφωση πολιτικών.

Α, ναι, και κάτι άλλο. Δεν χρειάζεται να σπαταληθεί πολύ χαρτί για τον διάλογο, η ανταλλαγή επιστολών μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά.

Ας ξεκινήσουν, λοιπόν, οι χοροί. Όμως, ποια θέματα μπορεί να έχουν άμεση προτεραιότητα σε έναν δομημένο διάλογο είτε μέσα και μεταξύ θεσμικών κοινωνικών κι επαγγελματικών φορέων ή και πολιτικών κομμάτων; Εμείς προτείνουμε την έναρξη ενός ουσιαστικού πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου, όχι μόνο μεταξύ των κομμάτων ή μέρους των κομμάτων αλλά και με την αυτοδιοίκηση, τους κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς ώστε να διαμορφωθεί από τα κάτω, με πραγματικούς πολιτικούς όρους, μέσα στην κοινωνία, ένα κοινωνικά δίκαιο, ισορροπημένο, βιώσιμο σχέδιο διεξόδου από την κρίση που θα έχει τέσσερεις άξονες:

(α) να πετύχουμε βελτίωση των δημοσιονομικών μέσα από άλλο δρόμο,

(β) να ενισχύσουμε την πραγματική οικονομία κάνοντας την κοινωνικά και οικολογικά υπεύθυνη και καινοτόμο, μια οικονομία που δημιουργεί θέσεις εργασίας και προστατεύει το περιβάλλον, ενισχύοντας μακροχρόνια την βιώσιμη ευημερία όλων,

(γ) να μειώσουμε τις διακρίσεις, τις ανισότητες και τις κοινωνικές διαφορές, επιτυγχάνοντας την σύγκλιση μεταξύ κοινωνικών ομάδων, περιοχών και περιφερειών,

(δ) να μεταρρυθμίσουμε την διοίκηση ώστε να είναι αποτελεσματική, σύγχρονη, ελάχιστα γραφειοκρατική και να λειτουργεί προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος.

Στο πλαίσιο αυτό προτεραιότητα – για λόγους επιβίωσης πολλών συμπολιτών μας -αποκτάει η ανάγκη δομημένου διαλόγου με πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς, περιφερειακά και κεντρικά, για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής ως μέσο άμεσης εξισορρόπησης της βίαιης απώλειας εισοδημάτων και της αύξησης των ανισοτήτων μέσα στην κοινωνία. Πρέπει να είναι σε όλους σαφές ότι ακόμα και με το πιο αισιόδοξο σενάριο «οικονομικής ανάκαμψης» δεν είναι εφικτό οποιαδήποτε κυβέρνηση να πετύχει υψηλά εισοδήματα για όλους και μάλιστα γρήγορα. Αντιθέτως, η βίαιη αφαίρεση εισοδημάτων πρέπει και μπορεί να εξισορροπηθεί πολύ γρήγορα από κοινωνικά και οικολογικά αγαθά (κυρίως υπηρεσίες), για να μπορούν όλοι/ες να ζούμε καλύτερα ακόμα και με λιγότερα χρήματα. Με άλλα λόγια, εμείς προτείνουμε να συζητήσουμε για το πώς θα στραφούμε ως χώρα στην κοινωνική και οικολογική καινοτομία ως μέσο για να δημιουργηθούν προϋποθέσεις ανθρώπινης, αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλους.

Πριν την κρίση τα πολιτικά κόμματα έδιναν έμφαση στην άνοδο του εισοδήματος ως εργαλείο για την διασφάλιση της ευημερίας. Ελάχιστη προσοχή δόθηκε στην δημιουργία ενός αποτελεσματικού, δημόσιου συστήματος υγείας για όλους, ή σε δημόσιες, αποτελεσματικές, οικολογικές συγκοινωνίες, στην οικολογική και αισθητική αναγέννηση των πόλεων, στην πρόσβαση στην ποιοτική εκπαίδευση, στην εξοικονόμηση ενέργειας ως στρατηγική επιλογή για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας κα. Οι διεκδικήσεις αφορούσαν, κυρίως, σε αύξηση μισθών, παροχή επιδομάτων και συντεχνιακές ρυθμίσεις που μετατρέπονταν σε εισόδημα. Εκ των πραγμάτων αλλά και ως αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής κριτικής απέναντι στα αίτια της χρεοκοπίας, ένα τμήμα της κοινωνίας συνειδητοποιεί ότι η ευημερία δεν μπορεί πλέον να ταυτίζεται με το εισόδημα και με την δυνατότητα του πολίτη να αγοράζει υπηρεσίες και αγαθά που έχουν στο μεταξύ καταστραφεί ή έχουν γίνει πολύ ακριβά εμπορεύματα (πχ υγεία, καθαρός αέρας, παιδεία, ξεκούραση-αναψυχή, πολιτισμός, βιώσιμη κινητικότητα).

Εμείς θέτουμε σε συζήτηση, λοιπόν, μια νέα στρατηγική, να ζουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι, καλύτερα μέσω της εξασφάλισης – συμπληρωματικά με ένα αξιοπρεπές εγγυημένο εισόδημα για όλους – νέων, καινοτόμων, αποτελεσματικών «κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών», δομών αλληλεγγύης και κοινωνικής συνοχής.

Τέλος, ας μην μπερδεύουμε τις προτάσεις για διάλογο με κινήσεις που διευκολύνουν την ανάληψη κάποιας καρέκλας. Με αφορμή τον διάλογο (!) μπορεί να ανοίξει η όρεξη για μεταγραφές και προσχωρήσει. Επίσης, κίνητρο για τον «διάλογο» μπορεί να είναι η φιλοδοξία για μια προσωπική ή μικρο-ομαδική «τακτοποίηση». Ο μανδύας «ιδεολογικής-πολιτικής συμφωνίας» έρχεται μετά να δικαιολογήσει – καλύψει την μετακίνηση. Ξέρουμε και ακούμε πολλά σχετικά. Εμάς τουλάχιστον δεν μας ενδιαφέρει «διάλογος» σε τέτοια βάση.