του Νίκου Χρυσόγελου, πρώην ευρωβουλευτή,
συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
μέλους του Συμβουλίου
της “Πρωτοβουλίας για ένα ενωτικό Πράσινο κόμμα”

www.chrysogelos.gr
www.facebook.com/nikos.chrysogelosb
@chrysogelos

Στο κείμενο που ακολουθεί, προσεγγίζονται θέματα σε σχέση με την κρίση στα σύνορα τα οποία οι Πράσινοι οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε με τρόπο που διασφαλίζει ότι λαμβάνουμε υπόψη όλες τις παραμέτρους και μπορούμε να προτείνουμε πολιτικές και λύσεις που ενώνουν, ξεπερνάνε διχασμούς που διαμορφώνονται με έναν μανιχαϊστικό τρόπο στην κοινωνία.

1. Είναι η κρίση ζήτημα ασύμμετρου πολέμου και εισβολής ή μια ανθρωπιστική / προσφυγική κρίση;

Η κυβέρνηση σήκωσε τους τόνους και επέλεξε να αντιμετωπίσει το θέμα ως “ασύμμετρο πόλεμο“, μάλιστα αρχικά χρησιμοποίησε όρους που ταυτίζονται με τους πολύ ακραίους στην Ευρώπη, τον όρο “¨εισβολή“. Πλέον σε επίσημο κυβερνητικό επίπεδο χρησιμοποιείται ο όρος “λαθρομετανάστες“, επίσης ένας όρος φορτισμένος ιδεολογικά. Ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας αποδέχθηκε ή υπερκέρασε αυτή την προσέγγιση, συχνά με έναν τρόπο που προκαλεί ανησυχία (υβριστικές επιθέσεις, κατηγορίες για προδότες κ.ά.)

Πάντως, μέχρι σήμερα κανένας διεθνής οργανισμός ή ευρωπαϊκός θεσμός δεν φάνηκε να συμμερίζεται αυτή την άποψη, δεν υποστήριξε με ανακοίνωση ή δήλωση ότι αυτή η κρίση είναι “εισβολή” ή “ασύμμετρος πόλεμος”.

Προφανώς οι δύο εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών, ο πρόεδρος του Συμβουλίου και η πρόεδρος της Κομισιόν που επισκέφθηκαν τον Έβρο εξέφρασαν με δηλώσεις τους “την συμπαράστασή τους στην Ελλάδα” και μίλησαν ουδέτερα ότι τα “ελληνικά σύνορα είναι και ευρωπαϊκά σύνορα” (αλλά μέχρι εκεί). Ενώ ανακοίνωσαν ενίσχυση της Frontex και διάθεση επιπλέον 700.000.000 ευρώ στην Ελλάδα (αντιστοίχως η Τουρκία θα λάβει βοήθεια για τα λιμενικά σκάφη και επιπλέον οικονομική βοήθεια”. Ο δε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μίλησε σχεδόν αποκλειστικά για το προσφυγικό δράμα: “Χρειάζεται να αναλάβουμε δεσμεύσεις προς τους χιλιάδες ασυνόδευτους ανήλικους ανθρώπους που έχουν φτάσει στις ακτές της Ευρώπης. Χρειαζόμαστε άμεσα μία στρατηγική για να προφυλάξουμε τόσο τους ίδιους όσο και το μέλλον τους. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις οφείλουν να δείξουν μεγαλύτερη γενναιοδωρία και αλληλεγγύη στα παιδιά που το έχουν ανάγκη“.

Η κυβέρνηση προσπάθησε να εκμεταλλευτεί επικοινωνιακά το σόου – δεν επιτράπηκε πάντως στους δημοσιογράφους κατά την συνέντευξη των 3 επικεφαλής των Ευρωπαϊκών θεσμών να θέσουν ερωτήσεις!!! – αλλά κανένας άλλος διεθνής οργανισμός δεν αντιμετώπισε το θέμα ως ζήτημα ασύμμετρου πολέμου ή εισβολής. Ακόμα και η έννοια “εθνική ασφάλεια” δεν υπάρχει πουθενά σε ομιλία ή επίσημη κείμενο.

2. Τόσο η Τουρκική κυβέρνηση όσο και η ελληνική παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο όσον αφορά τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και την Συνθήκη της Γενεύης του 1951;

Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί συστηματικά τους πρόσφυγες ως εργαλείο για πολιτικά και οικονομικά παζάρια. Το πρόβλημα είναι ότι του το επιτρέπουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Να σημειωθεί ότι η Τουρκία έχει μεν κυρώσει τη Συνθήκη αλλά μόνο για …ευρωπαίους πολίτες. Πέρα από όλα τα άλλα προβλήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την (μη) ελευθερία του λόγου στην Τουρκία, προκύπτει το ερώτημα πώς μπορούμε να εμπιστευόμαστε ως Ευρώπη την διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια χώρα που δεν είναι ασφαλής, παραβιάζει συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν εφαρμόζει – τουλάχιστον πλήρως – τη Συνθήκης της Γενεύης του 1951.

Η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να προχωρήσει σε μονομερείς κινήσεις αναστολής της εφαρμογής της Συνθήκης της Γενεύης, κάτι που είναι ανεπίτρεπτο για ευρωπαϊκή χώρα. Κανένας ευρωπαϊκός θεσμός δεν υποστήριξε μια τέτοια ενέργεια (αλλά δυστυχώς σιώπησαν σε μια προκλητική παραβίαση του διεθνούς δικαίου), ενώ διεθνείς οργανισμοί όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η προγραμματισμένη για την Τετάρτη 11.3 συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο αλλά και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δικηγόρων κ.ά. επισήμαναν την σαφή παραβίαση συγκεκριμένων άρθρων και πρακτικών που ισχύουν από το 1951. Η Σύμβαση έχει επικυρωθεί από 145 κράτη και ορίζει ποιος είναι πρόσφυγας, τα δικαιώματά του και τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών.

Ενώ ο Ερντογάν ως απολυταρχικός ηγέτης είναι ταυτισμένος με αντιδημοκρατικές ενέργειες και πρακτικές, η ελληνική κυβέρνηση αφήνει την χώρα έκθετη σε συγκρίσεις με ένα απολυταρχικό καθεστώς. Πολύ χειρότερο, ενώ ο Ερντογάν χειρίζεται όλα αυτά τα θέματα ως κινήσεις στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού εκβιασμών – και έτσι το αντιλαμβάνονται όλοι, η ελληνική πλευρά τα χειρίζεται με ιδεολογικά φορτισμένο τρόπο και όχι στη βάση μιας στρατηγικής που επιδιώκει να βρίσκει λύσεις μέσα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Έτσι αντί να αναλάβει πρωτοβουλίες για από κοινού ενέργειες με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες για την διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού, παγιδεύτηκε σε μια αστυνομικού/στρατιωτικού τύπου διαχείρισή του χωρίς θετικό αντίκτυπο στο ζήτημα που δημιουργήθηκε στα ελληνο-τουρκικά σύνορα όσο και στα νησιά. Σε διεθνές επίπεδο θα φανεί ότι ο Ερντογάν με τον Πούτιν βρήκαν μια λύση και οι ροές θα περιοριστούν ξανά και θα διαλυθούν οι “πρόχειροι οικισμοί προσφύγων” στα σύνορα, ενώ οι χαμένοι στις εντυπώσεις θα είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά πρωτίστως η ελληνική κυβέρνηση, αφού ο Ερντογάν πήρε ότι ήθελε και εξέθεσε την ελληνική πλευρά ότι ….”παραβιάζει το διεθνές δίκαιο” !!!. Βέβαια τελικά χαμένοι είναι οι ίδιοι οι πρόσφυγες/μετανάστες.

3. Μπορεί να συμβάλλει στη λύση η πρόταση των Πράσινων στο Γερμανικό κοινοβούλιο; 

Κατά αρχάς πρέπει να θαυμάσουμε και την γερμανική κοινωνία και τους Πράσινους που παρόλο ότι έχουν δεχθεί ένα πολύ μεγάλο αριθμό προσφύγων (πάνω από 2.000.000), δεν πετάνε την μπάλα στην εξέδρα αλλά προσπαθούν να βοηθήσουν, και παρά το γεγονός ότι έχουν μια ισχυρή παρουσία ακροδεξιάς. Σε συνέχεια άλλων πρωτοβουλιών για αλληλεγγύη προς την Ελλάδα αλλά και εξεύρεση αξιοπρεπούς λύσης για τους πρόσφυγες, οι Γερμανοί Πράσινοι κατέθεσαν τεκμηριωμένη πρόταση στην Ομοσπονδιακή Βουλή της Γερμανίας αποτελούμενη από 9 σημεία, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων πρωτοβουλίες σε διμερές και ευρωπαϊκό επίπεδο για το προσφυγικό, πρόταση, την κατάπαυση του πυρός στη Συρία, με κεντρικό σημείο να δεχτεί η Γερμανία 5.000 πρόσφυγες από τους ελληνικούς καταυλισμούς και τα νησιά του Αιγαίου (ιδιαίτερα ασυνόδευτα παιδιά, εγκύους, άτομα με έντονα προβλήματα, γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες, κα), με βάση μια σειρά διατάξεων της Γερμανικής Νομοθεσίας και του άρθρου 17 του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙ 604/2013, την επανένωση οικογενειών κ.ά, ώστε η Γερμανία να ηγηθεί και να ενθαρρύνει ανάλογη στάση και από άλλες χώρες.

Δυστυχώς η πρόταση μειοψήφησε (117 υπέρ. 495 κατά) γιατί καταψηφίστηκε από τα συντηρητικά κόμματα (CDU και CSU), το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD), αν και πολλοί Σοσιαλδημοκράτες ήταν κατά βάσιν υπέρ της πρότασης των Πρασίνων, τους Φιλελεύθερους και τους ακροδεξιούς της Εναλλακτικής για τη Γερμανία.

Οι Πράσινοι κερδίζουν συνεχώς – και γίνονται το 2ο σε δύναμη κόμμα, ίσως εκλέξουν και καγκελάριο όπως πολλοί αρχίζουν να συζητάνε – κρατώντας μια πολιτική που βασίζεται σε πράσινες, δημοκρατικές, ανθρωπιστικές αρχές. Όμως δεν είναι αυτό μόνο, εργάζονται με πρακτικό τρόπο και τεκμηριώνουν κάθε κίνησή τους. Η πρόταση τους στην Ομοσπονδιακή Βουλή έχει 9 σημεία, αλλά τα δύο πιο σημαντικά όπως αυτό  “για να πάρουν έναν επιπλέον αριθμό προσφύγων από τα νησιά και άλλους χώρους στην Ελλάδα” τεκμηριώνεται με βάση συγκεκριμένα άρθρα της γερμανικής νομοθεσίας και του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙΙ. Παρουσιάζεται συγκροτημένα και συντονισμένα στην Γερμανική κοινωνία (όχι μόνο στο κοινοβούλιο) καθώς και στην Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, με την πρωτοβουλία των 2 πράσινων ευρωβουλευτών μαζί με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών για ανάλογο ψήφισμα, που έχει ήδη συγκεντρώσει περίπου 70.000 υπογραφές υποστήριξης χιλιάδων (https://www.change.org/p/eil-petition-humanit%C3%A4re-krise-in-griechenland-deutschland-europa-m%C3%BCssen-fl%C3%BCchtlingen-schutz-bieten?s).

Έτσι, αφενός έχουν πολύ ευρείες συμμαχίες και αφετέρου με επιχειρήματα εξαναγκάζουν τα άλλα κόμματα (Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες) να απολογούνται για την μη ψήφιση της πράσινης πρότασης, όχι όμως στην βάση ρατσιστικών ή  φοβικών θέσεων (όπως κάνει η ελληνική κυβέρνηση ανοίγοντας την πόρτα στο τέρας) αλλά με μια “επιχειρηματολογία” ότι αυτό πρέπει να γίνει σε ένα ευρωπαϊκό επίπεδο συντονισμένα. Επομένως, η γερμανική κοινωνία δεν πολώνεται όπως εδώ (θεωρούμαστε ή ανόητοι ή πουλημένοι όταν αναφερόμαστε στην ανάγκη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χωρίς υποσημειώσεις και αστερίσκους).

Αν υπερψηφίζονταν η πρόταση των πράσινων θα έλυνε το πρόβλημα της Ελλάδας; Φυσικά όχι πλήρως, αλλά θα έθετε τις βάσεις ώστε να πιεστούν κι άλλες χώρες να δείξουν αλληλεγγύη. Τώρα αλληλεγγύη στα λόγια μας δείχνει ο Ορμπάν της Ουγγαρίας που θέλει κλείσιμο των συνόρων και δεν δέχεται ούτε έναν πρόσφυγα! Αντιθέτως οι εν δυνάμει σύμμαχοι μας, χαμηλόφωνα ακόμα, μας επισημαίνουν ότι παραβιάζουμε το διεθνές δίκαιο…

4. Υπάρχει πράγματι πίεση από 3.000.000 πρόσφυγες στα σύνορά μας; 

Το προσφυγικό απαιτεί μακροχρόνια διαχείριση και κοινές λύσεις. Το μεγαλύτερο ποσοστό από τα 70.000.000+ προσφύγων σήμερα παραμένει κοντά στα σύνορα του τόπου του, ένα μικρό, αναλογικά, ποσοστό προσβλέπει προς την Ευρώπη. Δεν θέλουμε να μπουν ξαφνικά και χύμα 3.000.000 άνθρωποι (η Τουρκία έχει 3.600.000 πρόσφυγες, ο Λίβανος 2.500.000 και η Ιορδανία 1.000.000), γιαυτό είναι σημαντικό να δημιουργηθούν δομές και εκτός συνόρων (εκεί έπρεπε να πιέσει η ελληνική κυβέρνηση) αλλά και εντός συνόρων για να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλλουν ατομικά αίτημα ασύλου και αυτό να εξετάζεται όχι μόνο από την πρώτη χώρα υποδοχής αλλά και από τις υπόλοιπες, ενώ ανάλογες διαδικασίες μπορεί να λειτουργούς και στο εσωτερικό της ΕΕ, ώστε να ξεκινάει η διαδικασία σε μια χώρα που είναι στα ευρωπαϊκά σύνορα αλλά να συνεχίζεται και να ολοκληρώνεται στην τελική χώρα προορισμού. Η πρόταση αυτή είναι στο τραπέζι των συζητήσεων για την αναθεώρηση του Κανονισμού Δουβλίνου ΙΙΙ.

Φωτογραφίες: καταυλισμοί για πρόσφυγες στην Ιορδανία (πάνω) και στο Λίβανο (κάτω φωτο)

Επίσης είναι πολύ σημαντικό να μην μετατρέπονται τα νησιά ή ξερονήσια σε αποθήκες ανθρώπων όπως φαίνεται να προτείνουν ακόμα και βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος: (https://www.tanea.gr/2020/03/06/politics/reyma-galazion-vouleyton-yper-tis-metaforas-ton-prosfygon-sta-kseronisia/)

Η λάθος στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης πέρα από το ρατσιστικό ζήτημα που τροφοδοτεί με την πολιτική της, μετατρέπει τα νησιά σε μόνιμες εστίες υπερσυγκέντρωσης αιτούντων ασύλου. Αντιθέτως, θα έπρεπε να απαιτήσει ευρωπαϊκή παρέμβαση για να αλλάξει ο ανόητος όρος που προβλέπει ότι αν φεύγουν οι αιτούντες άσυλο από τα νησιά δεν υπάρχει δυνατότητα επιστροφής τους στην Τουρκία αν απορριφθεί το αίτημα τους για προστασία.

Είναι ανατριχιαστικό ότι μια ευρωπαϊκή χώρα συζητάει και δημόσια την δημιουργία κλειστών κέντρων σε ακατοίκητα νησιά.

Έχουμε διανύσει μέσα σε λίγες μέρες πολλά χιλιόμετρα προς την προκλητική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μάλιστα έχοντας μια κυβέρνηση που δεν είναι τουλάχιστον επίσημα ακροδεξιά αλλά κάνει ότι μπορεί πλέον για να στρώσει το δρόμο σε ακραία πόλωση μέσα στην κοινωνία…

5. Μπορεί το λιμενικό και ο στρατός να εμποδίσει με κλασικούς στρατιωτικούς κανόνες εμπλοκής την είσοδο “παράτυπων” προσφύγων ή έστω εν δυνάμει προσφύγων στο όνομα της εθνικής ασφάλειας; 

Οι διεθνείς συμβάσεις δεν επιτρέπουν να στερείται το άτομο που ζητάει προστασία το δικαίωμα να υποβάλει αίτημα. Το αίτημα εξετάζεται και γίνεται δεκτό ή απορρίπτεται. Όμως τέτοια άτομα δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται με τους κανόνες εμπλοκής που έχει ο στρατός για να αντιμετωπίσει μια εν δυνάμει επιθετική ενέργεια. Η ταύτιση της κρίσης με “ασύμμετρο πόλεμο” ή “εισβολή” προσπαθεί να “εξοικειώσει” όλους μας με παρόμοιες πρακτικές που σε σχέση με το προσφυγικό είναι παράνομες, όπως επισημαίνουν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί και οι διεθνείς οργανώσεις. Όμως, αν τα ανθρώπινα δικαιώματα αντιμετωπίζονται ως λάστιχο και  μπορεί να ΜΗΝ εφαρμόζονται στις δύσκολες καταστάσεις (εκεί που η εφαρμογή τους είναι πιο αναγκαία), συμβάλλουμε να γκρεμιστεί ολόκληρο το οικοδόμημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χτίστηκε σιγά – σιγά κυρίως μετά την φρίκη δύο παγκοσμίων και πολλών άλλων περιφερειακών πολέμων.

Εμείς λοιπόν οι Πράσινοι πρέπει να είμαστε εδώ για να επιμένουμε στο δίκαιο, στη λογική και στις δημοκρατικές λύσεις αναγνωρίζοντας ότι πρέπει να και πράγματι νοιαζόμαστε για όλους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ταυτιζόμαστε με κάθε πλειοψηφούσα σε μια συγκεκριμένη στιγμή άποψη αν αυτή είναι αυταρχική, επικίνδυνη για την δημοκρατία, τα δικαίωμα ή το κλίμα.

Η συζήτηση γίνεται στο πλαίσιο των προγραμματικών θέσεων των Πράσινων ενόψει και του ιδρυτικού συνεδρίου τους για ένα ενωτικό, ανεξάρτητο και μαζικό πράσινο κόμμα με αξίες και λύσεις γιατί μπαίνουμε στην ουσία των θεμάτων.