Ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C θα απαιτούσε γρήγορες, εκτεταμένες και άνευ προηγουμένου αλλαγές σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας. Με σαφή οφέλη για τους ανθρώπους και τα φυσικά οικοσυστήματα, ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C σε σύγκριση με τους 2°C θα μπορούσε να συμβαδίσει με τη διασφάλιση μιας πιο βιώσιμης και δίκαιης κοινωνίας. Η ενίσχυση της παγκόσμιας αντίδρασης στην απειλή της κλιματικής αλλαγής μπορεί να συμβάλει στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και στην εξάλειψη της φτώχειας.
Βλέπουμε ήδη τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1-1,2°C μέσω πιο ακραίων καιρικών συνθηκών, της άνοδος της στάθμης της θάλασσας και της μείωσης του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής, μεταξύ άλλων αλλαγών. Ήδη μια σειρά εκθέσεων από το 2018 επισημαίνουν έναν αριθμό επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους +1,5°C σε σύγκριση με τους +2°C ή περισσότερο. Για παράδειγμα, μέχρι το 2100, η παγκόσμια άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα ήταν 10 cm χαμηλότερη με υπερθέρμανση του πλανήτη 1,5°C σε σύγκριση με 2°C. Η πιθανότητα ενός Αρκτικού Ωκεανού χωρίς θαλάσσιο πάγο το καλοκαίρι θα ήταν μία φορά ανά αιώνα με υπερθέρμανση του πλανήτη 1,5°C, σε σύγκριση με τουλάχιστον μία φορά ανά δεκαετία με 2°C. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι θα μειωνόταν κατά 70-90% με την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5°C, ενώ σχεδόν όλοι (> 99%) θα χάνονταν με τους 2°C.
Κάθε επιπλέον, έστω και ελάχιστη, αύξηση της θερμοκρασίας έχει σημασία, ειδικά επειδή η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5°C ή υψηλότερα αυξάνει τον κίνδυνο που σχετίζεται με μακροχρόνιες ή μη αναστρέψιμες αλλαγές, όπως η απώλεια ορισμένων οικοσυστημάτων.
Η συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα έδινε επίσης στους ανθρώπους και στα οικοσυστήματα περισσότερο χώρο προσαρμογής για να παραμείνουν κάτω από τα σχετικά όρια κινδύνου.
Τα καλά νέα είναι ότι ορισμένα από τα είδη των ενεργειών που θα χρειάζονταν για να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5°C είναι ήδη σε εξέλιξη σε όλο τον κόσμο, αλλά θα πρέπει να επιταχυνθούν. Όμως ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη κάτω από τους 1,5°C θα απαιτούσε «ταχείες και εκτεταμένες» μεταβάσεις/αλλαγές στη γη, την ενέργεια, τη βιομηχανία, τα κτίρια, τις μεταφορές και τις πόλεις, όχι επικέντρωση σε αμφίβολης αποτελεσματικότητας δράσεις όπως η αποθήκευση CO2 που ήδη απορροφά σημαντικούς ιδιωτικούς και δημόσιους πόρους Οι παγκόσμιες καθαρές ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) θα πρέπει να μειωθούν κατά περίπου 45% από τα επίπεδα του 2010 έως το 2030, φτάνοντας στο «καθαρό μηδέν» περίπου το 2050.
Ο περιορισμός της υπερθέρμανσης στους +1,5°C είναι δυνατός σύμφωνα με τους νόμους της χημείας και της φυσικής, αλλά θα απαιτούσε άνευ προηγουμένου, εκτεταμένες, βαθιές, ουσιαστικές αλλαγές σε όλη την οικονομία και την κοινωνία. Δεν υπάρχει όμως άλλος δρόμος, αν δεν θέλουμε να οδηγηθούμε σε μια κατάρρευση των οικοσυστημάτων, της οικονομίας και του πολιτισμού.
Το να επιτραπεί στην παγκόσμια θερμοκρασία να υπερβεί προσωρινά ή να «υπερβαίνει» τους 1,5°C θα σήμαινε μεγαλύτερη εξάρτηση από τεχνικές που αφαιρούν το CO2 από τον αέρα για να επιστρέψει η παγκόσμια θερμοκρασία κάτω από 1,5°C έως το 2100. Η αποτελεσματικότητα τέτοιων τεχνικών δεν έχει αποδειχθεί σε μεγάλη κλίμακα και ορισμένοι ενδέχεται να εγκυμονούν σημαντικούς κινδύνους για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης, δεσμεύουν σημαντικούς πόρους από ιδιωτικές και κυρίως δημόσιες πηγές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το επιδοτούμενο με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από δημόσιους πόρους πρόγραμμα αποθήκευσης CO2 από την εταιρία Energean στις υπόγειες δεξαμενές του Πρίνου στη Βόρεια Ελλάδα, συνολικού ύψους 1 δις.
Οι αποφάσεις που παίρνουμε σήμερα είναι κρίσιμες για τη διασφάλιση ενός ασφαλούς και βιώσιμου κόσμου για όλους και όλες, τόσο τώρα όσο και στο μέλλον. Οι πληροφορίες και η επιστημονική γνώση είναι διαθέσιμες. Αυτό που απουσιάζει είναι η δέσμευση για υλοποίηση των πολιτικών που θα συγκρατήσουν την κλιματική κρίση και θα βοηθήσουν στην δίκαιη προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα.
Η Συμφωνία του Παρισιού που εγκρίθηκε από 195 έθνη στην 21η Διάσκεψη των Μερών της UNFCCC τον Δεκέμβριο του 2015 περιλάμβανε τον στόχο της ενίσχυσης της παγκόσμιας αντίδρασης στην απειλή της κλιματικής αλλαγής «διατηρώντας την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας πολύ κάτω από τους 2°C. πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και συνέχιση των προσπαθειών για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα».
Περισσότερα: www.ipcc.ch.