Μέχρι το 2050 το 50% της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα παράγεται από τους ίδιους τους πολίτες, είτε ατομικά ή σε μικροκλίμακα και μέσα από μικρές μεσαίες επιχειρήσεις είτε μέσα από ενεργειακές κοινότητες. Το λέει η Ευρωπαική Επιτροπή. Σύμφωνα με πρόσφατη
μελέτη για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκτιμάται ότι περίπου 187 εκατομμύρια νοικοκυριά της ΕΕ ενδέχεται να συμβάλουν στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, στην ανταπόκριση της ζήτησης ή/και στην αποθήκευση ενέργειας το 2050.
Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 83% του συνολικού αριθμού των νοικοκυριών της ΕΕ.
Τα μισά από όλα τα νοικοκυριά της ΕΕ, περίπου 113 εκατομμύρια, ενδέχεται να παράγουν ενέργεια, είτε μεμονωμένα είτε μέσω συλλογικών σχημάτων. Περίπου 161 εκατομμύρια μπορούν δυνητικά να παρέχουν ευέλικτες υπηρεσίες ζήτησης με ένα ηλεκτρικό όχημα, έναν (έξυπνο) ηλεκτρικό λέβητα ή σταθερές μπαταρίες. Το μεγάλο ποσοστό των νοικοκυριών που θα μπορούσε να απαιτεί ευελιξία θα μπορούσε, επίσης, να είναι παραγωγός ενέργειας.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι ο δυνητικός αριθμός μικρών επιχειρήσεων που μπορούν να συμμετάσχουν ενεργά στο ενεργειακό σύστημα το 2050 θα είναι 5 έως 6 εκατομμύρια, ενώ ο δυνητικός αριθμός των δημόσιων φορέων περίπου 400.000.
Η Ελλάδα, όμως, είναι μέσα σε μια τέτοια προοπτική ή θα παράγουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές μόνο λίγοι μεγάλοι ενεργειακοί παίχτες, κυρίως εταιρίες ορυκτών καυσίμων και κατασκευαστικές;
Η #ενεργειακήακρίβεια είναι μια πρόκληση για μετάβαση της χώρας στην εποχή μετά τα ορυκτά καύσιμα – αφού προκαλείται κυρίως από το αέριο και τη μεγάλη εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτή η μετάβαση, όμως, πρέπει να γίνει με τρόπο δίκαιο για τους πολίτες και την κοινωνία καθώς και με πολιτικές και πρακτικές που είναι συμβατές και με την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας (σωστή χωροθέτηση, συμμετοχικός σχεδιασμός, κατανομή υποχρεώσεων σε κάθε περιφέρεια, επιλογή κυρίως περιοχών που έχουν ήδη ανθρώπινη παρέμβαση κα).
Η προτεραιότητα στην εγκατάσταση συστημάτων παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές πρέπει να είναι στα κτήρια, σε κατοικίες, επιχειρήσεις, εκπαιδευτικά κέντρα, σταθμούς ΜΜΜ, νοσοκομεία, πάρκινγκ, εκεί δηλαδή που μπορεί να προχωρήσουν γρήγορα αλλά και με αυτόν τον τρόπο βάζουν στο ενεργειακό παιχνίδι τους πολλούς. Τα μεγαλύτερα συστήματα μπορούν και πρέπει να εγκαθίστανται με σωστό περιβαλλοντικό, κοινωνικό και χωροταξικό σχεδιασμό.
Η συμμαχία “Πράσινο και Μωβ” @ΠράσινοΜωβ υποστηρίζει ότι “η σημερινή κρίση αερίου έχει αποφέρει στις επιχειρήσεις ενέργειας υπέρογκα (ουρανοκατέβατα) κέρδη. Την ίδια στιγμή η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στον εγκλωβισμό της χώρας στο αέριο με αδιέξοδη επέκταση των υποδομών και των χρήσεών του. Είμαστε αντίθετοι σε αυτή την κατασπατάληση πόρων και χρόνου. Η κρίση αυτή να είναι το κύκνειο άσμα των εταιριών που τόσες δεκαετίες πλούτισαν σε βάρος των επόμενων γενεών”.
Η εταιρία ΕxxonMobil είχε κέρδη 59 δις ευρώ μέσα στο 2022 την ίδια στιγμή που τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις υποφέρουν. Υπέρογκα κέρδη είχαν και άλλες μεγάλες πετρελαϊκές, που συνολικά έφτασαν τα 200 δις ευρώ.
Η μόνη πραγματική απάντηση στην εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και στον πόλεμο καθώς και στην μεγάλη εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και την κλιματική κρίση είναι η εντατικοποίηση των προσπαθειών μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας (ενεργειακή αποτελεσματικότητα, ενεργειακή εξοικονόμηση) και η παραγωγή ενέργειας με συμμετοχή των πολιτών στις αναγκαίες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές.
Η συζήτηση αυτή στην
#Ελλάδα είναι πολύ περιορισμένη και, παρά τα, κατά καιρούς, μεγάλα λόγια, οποιαδήποτε προσπάθεια με πρωτοβουλία των πολιτών για παραγωγή ενέργειας αν δεν συναντάει εμπόδια προχωράει πολύ αργά.
Στην εξοικονόμηση ενέργειας δεν έχουμε πετύχει σημαντικά αποτελέσματα και σε κάθε περίπτωση η χώρα δεν εκπλήρωσε τον στόχο που είχε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολιτικής για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 25%. Στις Ανανέωσιμες Πηγές Ενέργειας τα κύρια προβλήματα είναι οι αντιπαραθέσεις με πολλές τοπικές κοινωνίες σε θέματα χωροθέτησης αλλά και μη συμμετοχή των πολιτών στις επενδύσεις, κάτι που και θα συνέβαλε και στον πιο σωστό χωροταξικό σχεδιασμό και στην ευρύτερη αποδοχή των ανανεώσιμων πηγών, ιδιαίτερα των αιολικών που συναντούν μεγάλα προβλήματα αποδοχής, συχνά εξαιτίας λανθασμένων επιλογών χωροθέτησης.
Η συμμαχία “Πράσινο και Μωβ” υποστηρίζει ένα σύνολο μέτρων και πολιτικών που θα προωθήσουν την δίκαιη πράσινη μετάβαση με συμμετοχή των πολιτών: “Έμφαση δίνουμε και στην κοινωνική διάσταση της ενεργειακής μετάβασης:
- Θεωρούμε τις βασικές χρήσεις της ενέργειας κοινωνικό αγαθό, όπως η τροφή
- Προωθούμε την ενεργειακή δημοκρατία: στόχος μας είναι πάνω από 50% των ΑΠΕ να ανήκει σε ενεργειακές κοινότητες, αυτοπαραγωγή,μικρές / μεσαίες τοπικές επιχειρήσεις.
- Για τους ασθενέστερους, υποστηρίζουμε τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων ανά δήμο, από πολίτες, επιχειρήσεις ή και δήμους που θα καλύπτουν τις ανάγκες των δημοτικών υποδομών και θα διαθέτουν το υπόλοιπο στα ασθενέστερα νοικοκυριά για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών.
- Για τις λιγνιτικές περιφέρειες προωθούμε συγκεκριμένο σχέδιο για συμμετοχική Πράσινη Μετάβαση χωρίς κανένα / καμία πίσω, στηριγμένη στο φυσικό τους πλούτο και τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα σε παραγωγή και αποθήκευση 100% καθαρής ενέργειας. Κρίσιμη είναι και η ολιστική αξιολόγηση των χρηματοδοτούμενων επενδύσεων, ώστε να επιτευχθούν τα μεγαλύτερα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
- Προωθούμε επειγόντως ριζική μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας, με στόχο αποτελεσματική προστασία των καταναλωτών από αυθαίρετες μονομερείς αυξήσεις τιμών.
- Κατευθύνουμε τα επιπλέον έσοδα της φορολογίας καυσίμων και τα έσοδα από το χρηματιστήριο εκπομπών για τη χρηματοδότηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας, ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών και υποστήριξηςτων ενεργειακών κοινοτήτων”
Παρά τις επιδοτήσεις και τα διάφορα pass, η ενεργειακή ακρίβεια δεν έχει αντιμετωπιστεί και τα χρέη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων αυξάνονται. Το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα, δηλαδή το χρέος των Φυσικών και Νομικών Προσώπων ξεπερνά 400 δις, εκ των οποίων μη εξυπηρετούμενο είναι 258 δισ. € (Ιούνιος 2022) και περιλαμβάνει ~113 δις € προς την εφορία, ~ 40 δις προς ασφαλιστικά ταμεία, ~90 δις € στους servicers (προηγουμένως στις τράπεζες – κυρίως κόκκινα δάνεια), ~10 δις προς τράπεζες, καθώς και αγνώστου ύψους οφειλές μεταξύ ιδιωτών (προμηθευτές και εργαζόμενοι). Τα χρέη φαίνεται να αυξάνονται με ρυθμό σχεδόν 0,5 έως 1 δις. ευρώ τον μήνα.
Η ενεργειακή ακρίβεια δεν αυξάνει μόνο τις δαπάνες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για τις ενεργειακές τους ανάγκες και συνεισφέρει στην γενικότερη ακρίβεια, αυξάνει, επίσης, και το ιδιωτικό χρέος. Τα μεγάλα ποσά για επιδοτήσεις της ζήτησης ενέργειας προέρχονται από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (που κανονικά θα έπρεπε να χρηματοδοτεί την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και όχι την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, όπως σήμερα), τον κρατικό προϋπολογισμό και την εισφορά των νοικοκυριών που καταβάλλουν επιπλέον ποσό μέσω των λογαριασμών ρεύματος για να συγκεντρωθούν πόροι για την …επιδότησή τους.
Τι θα βοηθούσε πρακτικά στην αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας και τη βελτίωση των οικονομικών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων; Η αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και της ενεργειακής ακρίβειας μπορεί να γίνει μόνο με διαχείριση της ζήτησης ενέργειας, επιτάχυνσης της ενεργειακής αποτελεσματικότητας και εξοικονόμησης ενέργειας καθώς και με επενδύσεις ηλιακών συστημάτων σε κτήρια. Η διάθεση μέσα στα επόμενα 2 χρόνια συνολικά 20 δις για δίκαιη ενεργειακή μετάβαση με συμμετοχή πολιτών, βαθιά ενεργειακή αναβάθμιση και φωτοβολταϊκά σε 1.000.000 κτήρια μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια θα είχε πολλαπλά οφέλη για τα οικονομικά της χώρας, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Η χρηματοδότηση των αναγκαίων έργων θα μπορούσε να βασιστεί σε ένα σύστημα “επιστρεπτέας προκαταβολής για εξοικονόμηση ενέργειας και εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ και αντλιών θερμότητας”.
Μια τέτοια επιτάχυνση της ενεργειακής / πράσινης μετάβασης απαιτεί και ταχεία, αποτελεσματική εκπαίδευση και κατάρτιση μέσα από δυαδικά σχήματα θεωρίας και πρακτικής καθώς και ενεργό ρόλο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας στην εκπαίδευση πάνω σε πραγματικές συνθήκες εργασίας.
Λύσεις υπάρχουν, γιατί όμως δεν εφαρμόζονται;