(φωτ. Γαβαλιώτισσα, Έδεσσα)
Σοφία Ε. Παυλάκη,
Δικηγόρος
Αναφορικά με την πρωτοβουλία του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας*, που ανακοινώθηκε, για τη διάθεση πόρων ύψους 30 εκατ. ευρώ από το Πράσινο Ταμείο για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών πλάτους 10 μ., περιμετρικά οικισμών, εντός ή πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων, τίθενται τα ακόλουθα ερωτήματα:
1. Με βάση ποιο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο εξουσιοδοτούνται οι δημοτικές αρχές να επεμβαίνουν για υλοτομίες σε εκτός σχεδίου περιοχές δασικού χαρακτήρα (είτε σε επαφή με το σχέδιο πόλεως είτε μέσα σε δάση) όπου, εκ του νόμου, έχει αποκλειστική δικαιοδοσία και αρμοδιότητα η δασική υπηρεσία και όχι ο οικείος ΟΤΑ;
2. Σε ποιους κανόνες της επιστήμης της δασολογίας και της δασοπονικής πρακτικής στηρίζεται η απολύτως αυθαίρετη πρωτοβουλία του υπουργού, αφού υλοτομίες σε δάση και δασικές εκτάσεις γίνονται, κατά την κείμενη νομοθεσία, μόνον από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες και με το προσωπικό τους, με την ειδική διαδικασία που προβλέπει η δασική νομοθεσία, κατόπιν ειδικής επιστημονικής μελέτης, σύμφωνα με τις αρχές της δασικής διαχείρισης και με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και τεχνικές προδιαγραφές;
3. Με ποια κριτήρια διατίθενται σε αυτοδιοικητικές αρχές υπέρογκοι χρηματικοί πόροι του Πράσινου Ταμείου που έχουν προκύψει αποκλειστικά από τη συνεισφορά και τις δράσεις των δασικών υπηρεσιών της χώρας και, μάλιστα, για την εκτέλεση έργων κατ’ εξοχήν της αρμοδιότητας της δασικής υπηρεσίας, όπως οι υλοτομίες και οι αντιπυρικές ζώνες σε δάση;
4. Λαμβανομένου υπόψη ότι ο εκάστοτε υπουργός είναι υπεύθυνος (έχοντας και υποχρέωση να λογοδοτεί γι’ αυτό), μεταξύ άλλων, και για την ορθολογική και συμφέρουσα -για το χαρτοφυλάκιό του και για το υπουργείο του- διαχείριση και κατανομή των κρατικών πόρων και κονδυλίων που του χορηγούνται για την προσήκουσα, αποτελεσματική και σύμφωνη με το Σύνταγμα και τον νόμο εκτέλεση του έργου του, με ποια κριτήρια διαθέτει ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας τεράστιους πόρους του δικού του Υπουργείου, από προγράμματα προστασίας των δασών, σε υπηρεσίες και φορείς άλλου υπουργείου (Εσωτερικών) -που δεν έχει καν στους λειτουργικούς του σκοπούς την προστασία του δάσους- διατάσσοντας, μάλιστα, τις δικές του δασικές υπηρεσίες να εγκρίνουν τις σχετικές αναθέσεις «κατά απόλυτη προτεραιότητα» και ουσιαστικά «ακυρώνοντάς» τες;
5. Ποια δικαιολογία υπάρχει για το γεγονός ότι ο αρμόδιος υπουργός αγνοεί προκλητικά από την εξαγγελθείσα «πρωτοβουλία» του τον αγώνα που δίνεται για την αποτροπή της εξάπλωσης του μεταχρωματικού έλκους στα πλατανοδάση της πατρίδας μας, λαμβανομένου υπόψη ότι ειδικά για την κοπή πλατάνων ή την εκτέλεση έργων και εργασιών πλησίον αυτών, στο σύνολο της Επικρατείας, ισχύει αυστηρή διαδικασία (ΦΕΚ Β’ 2842/27.4.2024) και έχει αποκλειστική αρμοδιότητα η Δασική υπηρεσία;
6. Συνειδητοποιεί άραγε ο υπουργός ότι αναφερόμενος σε «οικισμούς εντός δασών» ουσιαστικά μιλάει για οικισμούς αυθαιρέτων(!) τους οποίους όχι μόνον ανέχεται και «προστατεύει» σε βάρος του δάσους, χωρίς να ενεργοποιεί, όπως οφείλει, την κείμενη νομοθεσία για την κατεδάφισή τους, αλλά προχωράει και σε ακόμα περισσότερο επαχθείς για το δάσος ενέργειες με την αθρόα υλοτόμηση γύρω από αυτούς, ενοχοποιώντας για την όποια καταστροφή τα δέντρα(!) που βρίσκονται στον απολύτως φυσικό χώρο τους και όχι τους αυθαιρετούχους – ευνοούμενούς του που οικοδόμησαν μέσα στο δάσος;
Αξιοσημείωτο είναι ακόμη ότι με 10 μέτρα αντιπυρικές ζώνες, επιπλέον αυτών που έχουν ήδη διανοιχθεί ευρύτατα τα τελευταία χρόνια, τα δάση, επί της ουσίας, αποψιλώνονται και εκχερσώνονται και επίσημα πλέον, χάνοντας δραματικά την αναγκαία πυκνότητα και συνέχεια της βλάστησής τους που επιτρέπει στη συνταγματικά κατοχυρωμένη δασοβιοκοινότητά τους να αναπτύσσεται βιώσιμα, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται για το μέλλον των δασών σε αυτή τη χώρα.
Αν στο μέτρο αυτό προσθέσουμε και τους αθρόους καθαρισμούς της βιομάζας του πολύτιμου υποφόφου των δασών που, με τον τρόπο που συντελούνται από τα σχετικά προγράμματα (antinero) καθ’ όλο το έτος, καταστρέφουν τη ζωή και την ισορροπία του δασικού οικοσυστήματος με όλη του τη βιοποικιλότητα και ματαιώνουν τη δημιουργία και ανάπτυξη του νέου δάσους, τότε πραγματικά καθίσταται βέβαιο ότι, σε λίγα χρόνια, δεν θα έχει απομείνει δάσος οπουδήποτε στην Ελλάδα και πως και το νέο μέτρο της δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών περιμετρικά των οικισμών, εντός ή πλησίον δασών, επιβάλλεται προσχηματικά και μόνον για την προστασία από τις πυρκαγιές, ενώ βασικός του στόχος είναι η εξασφάλιση μιας ακόμα πηγής εμπορεύσιμης δασικής βιομάζας για εργολάβους και ξυλεμπόρους…
Και όλα αυτά κατ’ επίκληση της αντιμετώπισης καταστροφών που γεννάει η κλιματική κρίση, για την ανάσχεση της οποίας, ωστόσο, ο ίδιος ο ευρωπαϊκός Κανονισμός 841/2018 έθεσε ως κύριο μοχλό τη βιώσιμη διαχείριση των υφισταμένων δασών και τη δημιουργία νέων, αφού τα δάση συνιστούν βασική πηγή οξυγόνου, ρυθμιστή του κλίματος και κύριο παράγοντα απορρόφησης των αερίων του θερμοκηπίου, ενώ με το ριζικό τους σύστημα προστατεύουν πόλεις, οικισμούς, εγκαταστάσεις και καλλιέργειες από τα πλημμυρικά φαινόμενα και τις κατολισθήσεις.
Πέραν αυτών, το μέτρο επιβάλλεται (όπως όλα τα μέτρα που σχετίζονται με τον Κανονισμό πυροπροστασίας ακινήτων) αδιακρίτως και οριζόντια, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη κριτήρια που αφορούν το ιδιαίτερο είδος και τη μορφολογία του δάσους περιμετρικά του οικισμού για το οποίο πρόκειται. Θα εφαρμοστεί επομένως το μέτρο με τον ίδιο τρόπο και ένταση, είτε πρόκειται π.χ. για ένα δάσος χαλεπίου πεύκης είτε για δρυοδάσος ή για αισθητικό δάσος που προστατεύεται αυστηρά είτε για τα πολύτιμα καστανοδάση π.χ. του Πηλίου που βρίσκονται σε επαφή με τους παραδοσιακούς οικισμούς του ή για δάση κηρυγμένα ως μνημεία ή για ένα δάσος ενταγμένο σε οικότοπο ή ΚΑΖ όπου υπάρχει υποχρέωση προστασίας της βιοποικιλότητας και της άγριας ζωής και απαγορεύονται οι αποψιλωτικές επεμβάσεις; Ερωτήματα με τα οποία το αρμόδιο υπουργείο δεν ασχολήθηκε καν, που όμως από την απάντησή τους εξαρτάται η υπόσταση, η οικολογική ισορροπία και η βιωσιμότητα των δασών μας σε επίπεδο επικράτειας…
Αυτά ως ένας πρώτος προβληματισμός ενόψει των καινούργιων δεινών που ανακοινώθηκαν για τα δάση μας ακριβώς από εκείνον που είναι κατ’ εξοχήν υπεύθυνος να εγγυάται τη βιώσιμη διαχειρισή τους και να τα προστατεύει. Και… «ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω…».
(* https://ypen.gov.gr/30-ekat-evro-apo-to-prasino-tameio-me-protovoulia-th-skylakaki-gia-proliptika-metra-pyroprostasias/)