της Άννας Ριτσατάκη*

Μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά

Ένα άτομο δεν μπορεί να προκαλέσει μεγάλες κλιματικές αλλαγές. Μαζί ΜΠΟΡΟΥΜΕ, και ΠΡΕΠΕΙ να σώσουμε αυτόν τον πλανήτη για τα παιδιά μας και τις μελλοντικές γενιές.

Βελτιώνοντας την υγεία μας μειώνουμε την πίεση στις υπηρεσίες υγείας και σε εκείνους που μας φροντίζουν.

Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων

Πρέπει να αναλάβουμε δράση τώρα για να συμβάλλουμε στη μείωση προκλήσεων όπως:

• Ο Αύγουστος 2020 ήταν περισσότερο από 2 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τον μέσο όρο που έχει καταγραφεί από το 1880. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το 2020 θα είναι το δεύτερο πιο ζεστό έτος που καταγράφηκε ποτέ.
• Η απώλεια θαλάσσιου πάγου επιταχύνεται, και υπάρχουν περισσότεροι και πιο έντονοι καύσωνες και τυφώνες.
• Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα απειλήσει 200 ​​εκατομμύρια ανθρώπους έως το 2100, προκαλώντας μαζική μετανάστευση.
• Οι πλημμύρες, οι καταιγίδες, τα κύματα θερμότητας, οι πυρκαγιές και οι ξηρασίες θέτουν ήδη σε κίνδυνο την διατροφική μας ασφάλεια.
• Τουλάχιστον δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, πίνουν νερό μολυσμένο με απόβλητα. Εάν δεν αλλάξουμε την πρακτική μας ως κοινωνίες, περισσότεροι από πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να υποφέρουν από σοβαρή έλλειψη καθαρού νερού στα επόμενα χρόνια.
• Οι ωκεανοί απορροφούν το 93% της θερμότητας και περίπου το 40% του διοξειδίου του άνθρακα που παράγουμε. Γεμίζοντας τους ωκεανούς με πλαστικά και άλλα σκουπίδια, τους εμποδίζουμε να εκτελέσουν αυτό το έργο. Θα πεθάνουν πολλά ψάρια και άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί.
• Μειώνονται οι χώροι πρασίνου, τα δάση και οι περιοχές φυσικής ομορφιάς. Αυτό επηρεάζει την επιβίωση πολλών ειδών και τη δική μας ψυχική και σωματική υγεία.

Ο ιός SARS μεταφέρθηκε πιθανώς από ζώα στους ανθρώπους στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όπως και ο ιός SARS – COV2 που προκαλεί την παρούσα πανδημία. Αυτό θα συμβεί ξανά εάν δεν επαναξιολογήσουμε τη σχέση μας με το ζωικό βασίλειο και την αξία της διατήρησης του φυσικού κόσμου με τις πολλές μορφές ζωής που περιέχει. Ο ιός SARS-CoV-2 αποδείχθηκε ιδιαίτερα μολυσματικός, διαταράσσοντας την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή σε όλο τον κόσμο και υπερφόρτωσε ακόμη και τις καλύτερες υπηρεσίες υγείας. Είναι προφανές ότι απαιτούνται διατομεακές πολιτικές και δράση σε διεθνές, εθνικό, περιφερειακό και ατομικό επίπεδο, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, τώρα και στο μέλλον.

Εδώ παρουσιάζονται κάποιες πρώτες ιδέες για το τι μπορούμε να κάνουμε ως άτομα. Θα βελτιώσουν την προσωπική μας υγεία και ευεξία και ταυτόχρονα θα βοηθήσουν στη σωτηρία αυτού του όμορφου πλανήτη για τις επερχόμενες γενιές.

1. Διαδώστε το μήνυμα – κάντε τη φωνή σας να ακουστεί

Ένας δεν είναι αρκετός. Όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι, όλων των ηλικιών και των απόψεων, πρέπει να συμμετάσχουν, να αναλάβουν δράση και να εμψυχώσουν άλλους να τους ακολουθήσουν.

• Συζητήστε με την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους σας για τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, την ανάγκη για δράση και ποια μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν.
• Διαβάζετε σχετικές εφημερίδες, άρθρα, βιβλία κ.λπ. και μοιραστείτε τα με φίλους και συγγενείς.
• Χρησιμοποιείτε το Διαδίκτυο; Αναζητήστε έγκυρες πηγές, όπως οργανώσεις του ΟΗΕ ή πανεπιστήμια, για περισσότερες πληροφορίες. Προσθέστε σχόλια, επισημάνσεις “μου αρέσει” ή “δεν μου αρέσει”, κάτι που ενθαρρύνει τους άλλους να διαβάσουν και να ενημερωθούν περισσότερο.
• Έχετε διαβάσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία; Πρέπει να υπάρχουν πράγματα με τα οποία συμφωνείτε ή διαφωνείτε. Ίσως θα μπορούσατε να οργανώσετε μια συνάντηση στη τοπική σας κοινότητα για να το συζητήσετε.

• Μάθετε τι κάνει η τοπική σας αρχή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
  • Η πόλη ή η περιοχή σας έχει βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχέδιο για τη μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και την προστασία του περιβάλλοντος;
  • Τι κάνουν για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο), έχουν σχέδιο μετάβασης στην καθαρή ενέργεια;
  • Βεβαιωθείτε ότι οι τοπικοί αξιωματούχοι κατανοούν ότι διαφωνείτε με οποιαδήποτε νέα εξόρυξη ορυκτών καυσίμων και ότι υποστηρίζετε μια δίκαιη μετάβαση σε καθαρή ανανεώσιμη ενέργεια. Ενημερώστε τους ότι δεν θα τους ψηφίσετε, εκτός εάν φαίνεται ότι προστατεύουν το περιβάλλον.
  • Υπάρχουν δημόσιες συγκοινωνίες για εύκολη πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες, αγορά βασικών αγαθών κ.λπ.; Εάν όχι, ζητήστε το.
  • Οι δημόσιες συγκοινωνίες έχουν εύκολη πρόσβαση για αναπηρικά αμαξίδια; Εάν όχι, ζητήστε το.

2. Καταβάλλετε τις καλύτερες προσπάθειές σας για εξοικονόμηση ενέργειας

• Σβήστε τα φώτα. Μην αφήνετε ποτέ τα φώτα αναμμένα όταν δεν χρησιμοποιούνται.
• Απενεργοποιήστε τον υπολογιστή σας όταν δεν τον χρησιμοποιείτε.
• Βεβαιωθείτε ότι το σπίτι σας είναι καλά μονωμένο από τη ζέστη και το κρύο.
• Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν πλέον ηλιακή ενέργεια για θέρμανση νερού. Εάν δεν έχετε ηλιακό θερμοσίφωνα, επικοινωνήστε με τους γείτονες που διαθέτουν και ενημερωθείτε για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας που θα μπορούσατε να κάνετε.
• Μην αφήνετε ανοιχτή την πόρτα του ψυγείου, ενώ αναρωτιέστε τι άλλο πρέπει να βγάλετε. Σκεφτείτε πριν ανοίξετε αυτήν την πόρτα!
• Περπατήστε, κάνετε ποδήλατο ή χρησιμοποιήστε τις δημόσιες συγκοινωνίες. Εάν πρέπει να χρησιμοποιήσετε το αυτοκίνητο και εσείς και ο γείτονας κάνετε την ίδια διαδρομή, κάντε την μαζί.
• Περπατήστε με τα εγγόνια σας ή το παιδί ενός γείτονα στο σχολείο. Οι μικροί είναι τόσο διασκεδαστικοί.
• Εάν έχετε επενδύσεις, βεβαιωθείτε ότι καμία δεν είναι σε εταιρείες που υποστηρίζουν ορυκτά καύσιμα (η Black Rock είναι μία από τις χειρότερες).

3. Εξοικονόμηση νερού

• Χρησιμοποιήστε νερό από το πλύσιμο φρούτων και λαχανικών για να ποτίσετε τα φυτά σας.
• Βάλτε ένα ποτιστήρι στο ντους και αποθηκεύστε το κρύο νερό πριν να έρθει το ζεστό νερό από τον ηλιακό θερμοσίφωνα για χρήση για τον καθαρισμό, το πότισμα των φυτών ή στην τουαλέτα.
• Στο ντους μην αφήνετε το νερό να τρέχει αν δεν το χρειάζεστε. Χρησιμοποιήστε το σαπούνι ή σαμπουάν και στη συνέχεια ανοίξτε ξανά το νερό για να ξεπλυθείτε.
• Σκουπίζετε τα μπαλκόνια και τις αυλές σας. Να τα χρησιμοποιείτε το λάστιχο σπάνια.
• Πολλές σύγχρονα καζανάκια στις τουαλέτες εξοικονομούν νερό, αν το δική σας δεν το κάνει, θα μπορούσατε να βάλετε ένα τούβλο ή ένα μπουκάλι με νερό μέσα στο καζανάκι, για να χρησιμοποιείτε λιγότερο νερό κάθε φορά
• Μην αφήνετε το νερό να τρέχει ενώ βουρτσίζετε τα δόντια σας.
• Το πλυντήριο πιάτων χρησιμοποιεί λιγότερο νερό από το πλύσιμο στο χέρι, αρκεί να μην πλένετε τα πιάτα πριν τα βάλετε στο μηχάνημα.

4. Αποφυγή πυρκαγιάς

Εκτεταμένες περιοχές φυσικής ομορφιάς έχουν καταστραφεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Αυτά τα δέντρα και τα φυτά είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή οξυγόνου, την αποθήκευση άνθρακα, τη σταθεροποίηση του εδάφους και ως ενδιαίτημα για την άγρια ​​ζωή.

• Εάν εξακολουθείτε, παρά τις προειδοποιήσεις για την υγεία σας, να καπνίζετε, προσέξτε τι κάνετε με τη γόπα του τσιγάρου σας.

• Ποτέ μην ανάβετε φωτιά μέσα στο δάσος, εκτός εάν βρίσκεστε σε περιοχή ειδικά σχεδιασμένη για το σκοπό αυτό.

• Εάν έχετε κήπο, κλαδέψτε τα δέντρα σε ύψος δύο μέτρων.

• Μην φυτεύετε πολύ εύφλεκτα είδη φυτών και δέντρων κοντά στο σπίτι.

• Καθαρίστε το έδαφος από ξηρά φύλλα, κλαδιά και πευκοβελόνες.

5. Αλλαγή της διατροφής μας

• Τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά.

• Καταναλώνετε λιγότερο κρέας και εάν είναι δυνατόν βεβαιωθείτε ότι το φυτοφάγο ζώο τρέφεται με χόρτο.

• Τα μεγάλα ψάρια έχουν μακρύτερο κύκλο ανάπτυξης για αναπαραγωγή, οπότε προτιμήστε μικρότερα ντόπια ψάρια όπως σαρδέλες, αντσούγιες, ρέγκα και σκουμπρί.

• Μην τρώτε ξιφία, καρχαρία ή άλλα μεγάλα ψάρια.

• Μην τρώτε σολομό εκτροφής ή τόνο εκτροφής. Χρειάζονται περίπου 2 κιλά αλεσμένα άγρια ​​ψάρια για την παραγωγή περίπου μισού κιλού σολομού εκτροφής.

• Το να ακολουθείτε την παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα είναι καλό για την υγεία σας και καλό για το κλίμα.

• Διδάξτε στα παιδιά και τα εγγόνια σας να μαγειρεύουν χρησιμοποιώντας το υπέροχο ελαιόλαδό μας.
• Το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα αλλά πρόσφατα η χρήση του έχει εκτοξευτεί. Τα δάση κόβονται και μετατρέπονται σε τέτοιες φυτείες. Η παραγωγή σόγιας προκάλεσε, επίσης, μεγάλη αποψίλωση των τροπικών δασών. Αποφύγετε το φοινικέλαιο και το σογιέλαιο.

6. Πλαστικά και άλλα σκουπίδια

• Μην αγοράζετε νερό σε πλαστικά μπουκάλια

o Γεμίστε το δικό σας μπουκάλι με νερό από τη βρύση, συνήθως ελέγχεται συχνότερα και καλύτερα από το εμφιαλωμένο νερό.

o Τα «φανταχτερά» εμφιαλωμένα νερά, ενώ είναι ακριβά, μπορούν να καταστρέψουν τοπικές πηγές καθώς αντλείται πάρα πολύ νερό.

o Επιμείνετε για την απαγόρευση πώλησης εμφιαλωμένου νερού σε δημόσιες εγκαταστάσεις και δημοτικές εκδηλώσεις. Οι μόνιμες εγκαταστάσεις ύδρευσης σε κοινόχρηστους χώρους θα αποπληρωθούν μέσω της εξοικονόμησης λόγω διαχείρισης λιγότερων πλαστικών απορριμμάτων.

• Θα μπορούσε το τοπικό σας καφέ να χρησιμοποιεί επιστρεφόμενα φλιτζάνια;
• Μειώστε την κατανάλωση προϊόντων μίας χρήσης από χαρτί, ξύλο και καουτσούκ.
• Αποφύγετε την αγορά προ-συσκευασμένων προϊόντων.
• Πάρτε τα δικά σας κουτιά αυγών για αυγά ελευθέρας βοσκής.
• Να έχετε πάντα τις δικές σας επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες αγορών.
• Ορισμένες μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ στο Ηνωμένο Βασίλειο προσφέρουν μικρές επαναχρησιμοποιήσιμες τσάντες για ζύγιση μη συσκευασμένων φρούτων και λαχανικών. Δοκιμάστε να πάρετε τη δική σας μικρή τσάντα για τέτοια φρούτα.
• Ανακυκλώστε τις μπαταρίες και τα ηλεκτρικά είδη ξεχωριστά.
• Κομποστοποιήστε τα φυτικά υπολείμματα από την προετοιμασία της τροφής σας σε κατάλληλο κάδο στο μπαλκόνι ή στον κήπο σας. Το παραγόμενο λίπασμα στη συνέχεια θα εμπλουτίσει το χώμα που χρησιμοποιείτε για τα φυτά σας.
• Οι πλαστικές μάσκες και γάντια είναι ο νέος κίνδυνος. Βεβαιωθείτε ότι όλοι γύρω σας τα απορρίπτουν κατάλληλα.

7. Ένα πιο υγιές, πιο ελκυστικό περιβάλλον

• Υπάρχουν χώροι πρασίνου κοντά στο σημείο όπου ζείτε, έτσι ώστε όλοι οι άνθρωποι να μπορούν να ασκούνται και να κοινωνικοποιούνται; Εάν όχι, ζητήστε τους.

• Θα μπορούσατε να φυτέψετε και να φροντίσετε περισσότερα δέντρα και λουλούδια γύρω από το σπίτι σας ή στη γειτονιά όπου ζείτε;

• Απαιτείστε ασφαλή πεζοδρόμια για τους πεζούς, τις μητέρες με μικρά παιδιά, τους ηλικιωμένους και τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν αναπηρικά αμαξίδια.

• Βεβαιωθείτε ότι η περιοχή σας είναι απαλλαγμένη από σκουπίδια και γκράφιτι. Δεν αρέσει στους ανθρώπους να περπατούν σε βρώμικες περιοχές. Το έγκλημα και η επιθετική συμπεριφορά μειώνονται σε αισθητικά αναβαθμισμένες περιοχές όπου μεγαλώνουν λουλούδια.

• Προστατέψτε τους ανοιχτούς πράσινους χώρους, όσο μικροί και εάν είναι.

• Ζητήστε μονοπάτια πεζοπορίας και ποδηλατοδρόμους. Διαμαρτυρηθείτε εάν αυτά εμποδίζονται από σταθμευμένα αυτοκίνητα κ.λπ.

• Υπάρχουν ασφαλή σημεία όπου μπορούν οι ηλικιωμένοι να καθίσουν να ξεκουραστούν;

• Υπάρχουν ασφαλή μέρη, με φυσική σκιά, για να παίζουν τα παιδιά;

• Διατίθενται καθαρές δημόσιες τουαλέτες;

8. Επανεξέταση του καταναλωτισμού

• Σκεφτείτε τι καταναλώνετε. Υπάρχουν κάποια πράγματα που θα μπορούσατε πραγματικά να ζήσετε χωρίς αυτά;

• Η ποιότητα ζωής σας θα επιδεινωθεί χωρίς το τελευταίο κινητό τηλέφωνο ή tablet;

• Ελέγξτε εάν κάτι θα μπορούσε να επιδιορθωθεί, πριν το αντικαταστήσετε.

• Θα μπορούσαν να προσαρμοστούν ορισμένα από τα ρούχα σας, δίνοντας απασχόληση σε τοπικό ράφτη;

9. Διασφάλιση της ισότητας στην αλλαγή

• Όταν χαθούν θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, αντικαθίστανται με αξιοπρεπείς, καλά αμειβόμενες πράσινες θέσεις εργασίας; – ρωτήστε.

• Ελέγξτε εάν διατίθεται καλής ποιότητας τροφή σε λογικές τιμές, ιδίως σε περιοχές όπου ζουν άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα.

• Εάν έχετε ελεύθερο χρόνο, επικοινωνήστε με το τοπικό ΚΑΠΗ ή το νοσοκομείο για να ρωτήσετε εάν θα μπορούσατε να παρέχετε κάποια εθελοντική εργασία. Βοηθώντας άλλους θα βοηθηθείτε και εσείς.

• Εάν έχετε κάποια ειδική ικανότητα ή επιχειρηματική εμπειρία, ρωτήστε εάν θα μπορούσατε να μιλήσετε με παιδιά στο σχολείο ή ίσως να εκπαιδεύσετε νέους/ες που αναζητούν εργασία.

• Μερικοί νέοι γονείς που εργάζονται με χαμηλή αμοιβή είναι κουρασμένοι όταν φτάνουν στο σπίτι. Θα μπορούσατε να βοηθήσετε το παιδί ενός γείτονα με τα μαθήματά του;

• Ελέγξτε τη βιβλιοθήκη σας και δώστε τα βιβλία που δεν χρειάζεστε στο τοπικό σχολείο ή σε οποιοδήποτε άλλο ίδρυμα όπου τα άτομα ενδέχεται να μην έχουν πρόσβαση σε πολλά βιβλία, όπως οι μετανάστες ή οι φυλακισμένοι.

10. Διασκέδαση

• Είμαστε τυχεροί στην Ελλάδα που έχουμε όμορφο κλίμα και τοπίο. Βγείτε έξω, ακόμη και για ένα σύντομο περίπατο και χαιρετίσετε όσους συναντάτε. Συνεχίστε να κολυμπάτε.

• Ο χορός είναι μια προπόνηση ολόκληρου του σώματος. Σας κάνει πιο δυνατούς και μπορεί να σας βοηθήσει στην ισορροπία και στον συντονισμό. Είναι επίσης διασκεδαστικό και δεν χρειάζεστε ακριβό εξοπλισμό, μόνο μουσική και ένα καθαρό χώρο.

• Το τραγούδι μπορεί να είναι καλό για εσάς σε πολλά επίπεδα. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, στη λειτουργία των πνευμόνων, στην ενίσχυση της μνήμης, στη βελτίωση της ψυχικής υγείας και στην αντιμετώπιση του σωματικού και συναισθηματικού πόνου. Γίνετε μέλος μιας τοπικής χορωδίας ή απλά τραγουδήστε στο ντους!

Αυτές είναι οι πρώτες σκέψεις για το τι θα μπορούσε ο καθένας μας να κάνει για να προστατεύσει τον πλανήτη μας, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερες ιδέες. Εάν έχετε χρήσιμες προτάσεις, μοιραστείτε τις εδώ. Πολλά ευχαριστώ !

Φωτο: Bernard Hermant (Unsplash)

• Η Άννα Ριτσατάκη εργάστηκε για 24 χρόνια στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). Από το 1988, εργάστηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) σε θέματα ανάπτυξης πολιτικών υγείας.  Από το 1999 έως την συνταξιοδότησή της, ήταν επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πολιτική Υγείας του Π.Ο.Υ. στις Βρυξέλλες.