του Νίκου Χρυσόγελου, πρώην ευρωβουλευτή,
συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
www.facebook.com/nikos.chrysogelosb
@chrysogelos
Εκφράζει αντιεπιστημονικές κι ενάντια στην τεχνολογία απόψεις η Greta Thunberg;
Αρκετοί και στην Ελλάδα θεωρούν τις απόψεις της Greta Thunberg “αντιεπιστημονικές και υπερβολές μιας ακτιβίστριας”. Πολλά άρθρα αναπαράγουν μια επιθετικότητα εναντίον της για “ατεκμηρίωτες απόψεις και υπερβολές”. Το έχω γράψει πολλές φορές, η Greta με τον δικό της λόγο απλώς επικαλείται τις εκθέσεις των επιστημονικών φορέων. Ιδού η δική της απάντηση σε παρόμοια κατηγορίες: GretaThunberg: “To those who question my so called “opinions”, I would once again want to refer to page 108, chapter 2 in the SR1,5 IPCC report released last year. There you’ll find our rapidly declining CO2 budgets. This is not opinions or politics. It’s the current best available science“.
Κοινή έκθεση των κορυφαίων παγκόσμιων οργανισμών σχετικών με το κλίμα διαπιστώνει πως η 5ετία 2015-2019 ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί και πως όλοι οι βασικοί δείκτες των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (άνοδος στάθμης θάλασσας, απώλεια πάγων, ακραία φαινόμενα) επιδεινώνονται.
Για παράδειγμα, η Έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή, με θέμα τους ωκεανούς και την κρυόσφαιρα (τα παγωμένα τμήματα του πλανήτη) προβλέπει πως στο σενάριο της σημερινής πορείας των πραγμάτων (χωρίς πρόσθετες πολιτικές), η μέση στάθμη της θάλασσας θα ανέβει κατά 0,6 – 1,1 μέτρα μέχρι το 2100 και έως 5,4 μέτρα μέχρι το 2300. Η οξίνιση και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας των θαλασσών (όπως συμβαίνει ήδη για παράδειγμα στην Αν. Μεσόγειο) θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα θαλάσσια παράκτια οικοσυστήματα, στη θαλάσσια ζωή, τις παράκτιες ανθρώπινες κοινότητες και θα επηρεάσει τη γεωγραφική κατανομή και την αφθονία ιχθυαποθεμάτων. Οι ορεινοί παγετώνες εκτός πολικών περιοχών μπορεί να χάσουν το 80% της μάζας τους μέχρι το 2100 ενώ οι μόνιμα παγωμένες περιοχές μπορεί να χάσουν μέχρι το 70% της επιφανειακής μάζας πάγου. (Η Έκθεση γράφτηκε από 104 κύριους συγγραφείς από 36 χώρες, επικαλούμενη 6.981 επιστημονικές δημοσιεύσεις. Στους 3 κύκλους διαβούλευσης υποβλήθηκαν 31.176 σχόλια από 80 χώρες. Η περίληψη εγκρίθηκε από τους εκπροσώπους των 195 κρατών-μελών του IPCC).
Άλλοι με περισσή ευκολία την κατηγορούν ότι έχει λόγο επιστημονικά μη-τεκμηριωμένο (στα 16 της!!!) ή ότι ο λόγος της είναι αντιεπιστημονικός και αντι-τεχνολογικός. Ιδού τι απαντάει η ίδια η Greta Thunberg “All we’re saying is unite behind the science and listen to the scientists. Either you stand behind the Paris Agreement and the IPCC, or you don’t. In this case there’s no middle ground. You must include the full picture.” Δεν ισχύει, φυσικά, αυτό για την τεχνολογία. Η τεχνολογία, όμως, όπως και η οικονομία δεν είναι ουδέτερες. Προφανώς η κλιματική κρίση μας υποχρεώνει να αλλάξουμε και τα δύο, και οικονομία (που βασίζεται στην απεριόριστη κατανάλωση, στη χρήση ορυκτών καυσίμων, σε πρώτες ύλες που είναι μη ανανεώσιμες κ.ά.) και τεχνολογία (πχ ενεργειακό μοντέλο). Το πρωταρχικό είναι όμως να συμμετάσχουμε συνειδητά στις αλλαγές που απαιτούνται και όλα αυτά πρέπει να γίνουν πολύ γρήγορα με δημοκρατικό τρόπο.
Δυστυχώς το πρόβλημα είναι ότι πολλοί στη χώρα μας (και όχι μόνο) αγνοούν αυτά που αναφέρουν επιστημονικές εκθέσεις, αδιαφορούν για την σοβαρότητα της κατάστασης και κινούνται στη βάση στερεότυπων, δεν έχουν – πριν εκφέρουν καταδικαστικό λόγο – διαβάσει ούτε την περίληψη από τις επίσημες επιστημονικές εκθέσεις – όπως αυτές του IPCC του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή, του επίσημου επιστημονικού φορέα που παρακολουθεί τις εξελίξεις και συντάσσει επιστημονικές εκθέσεις για τον ΟΗΕ και τους παγκόσμιους ηγέτες.
Εδώ μπορεί να βρει κάποιος την επιστημονική τεκμηρίωση: https://www.ipcc.ch/documentation/
Η επίθεση στο πρόσωπο της Greta είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο;
H επίθεση στο πρόσωπο της Greta δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σε διεθνές επίπεδο γίνεται σήμερα οργανωμένη επίθεση στο πρόσωπο της Greta από συγκεκριμένης ιδεολογικής και πολιτικής αντίληψης – αλλά και υπερόπτες – δημοσιογράφους και επωνύμους αλλά και από “ψεκασμένους αρνητές της κλιματικής αλλαγής”, ως σύμβολο μιας γενιάς. Αυτό είναι αναμενόμενο. Τα συμφέροντα που θίγονται είναι πολλά και ισχυρά και θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο, όπως fake news, παραποιημένες φωτογραφίες, όπως αυτές που δήθεν την δείχνουν να τρώει φρούτα και έξω από το παράθυρο να είναι πεινασμένα παιδιά ή την άλλη που την δείχνουν να καθοδηγείται από τον …Σόρος. Όμως αυτές τις ψεύτικες ειδήσεις και φωτογραφίες τις παράγουν συγκεκριμένοι χώροι και δυνάμεις, δεν είναι τυχαίες και αυθόρμητα κατευθυνόμενες ψευδείς ειδήσεις.
Αυτό που δεν είναι για εμένα κατανοητό είναι η επικριτική στάση αξιόλογων και σκεπτόμενων ανθρώπων απέναντι στην Greta απομονώνοντας επιμέρους στοιχεία, όπως πχ ο τρόπος που μίλησε στην Γεν, Συνέλευση του ΟΗΕ και στους αρχηγούς κρατών ή αν προκαλεί διχαστικό κίνημα “νέοι εναντίον μεγαλύτερων γενεών”.
Υπάρχει πραγματικός λόγος να πανικοβληθούμε; Είναι έκτακτη κατάσταση;
Η Greta αναφέρει συχνά ότι το σπίτι μας καίγεται. Άρα δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε σαν να μην συμβαίνει κάτι. Ας αναλύσουμε τα πραγματικά δεδομένα: οι επιστημονικοί φορείς, η IPCC, o OHE, o WMO, το UNEP, η ΝASA (και όχι μόνο οι πράσινοι και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις) μιλάνε πλέον για κατάρρευση του κλίματος #climateemergency και οικολογική κατάρρευση #ecologicalbreakdown και δηλώνουν ξεκάθαρα ότι “έχουμε μόλις 12 χρόνια για να δράσουμε και να μπορέσουμε να συγκρατήσουμε την κατάρρευση σε κάπως ελεγχόμενα επίπεδα (+1,5 – 2 βαθμούς Κελσίου)”.
Ο Γεν. Γραμματέας του ΟΗΕ μιλάει συνεχώς για την “μεγαλύτερη απειλή στην ανθρώπινη ιστορία για τον Πολιτισμό”.
750 περιφέρειες και κάποιες χώρες ήδη κηρύσσουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω κλιματικής αλλαγής.
Οι καύσωνες του Ιουνίου και του Ιουλίου προκάλεσαν το θάνατο 1435 ατόμων στη Γαλλία, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της χώρας.
Τι θα έπρεπε να κάνουν οι λογικοί άνθρωποι; Να πανικοβληθούν και να κάνουν κεντρικά θέμα της καθημερινότητάς τους την κλιματική κατάρρευση, οι κυβερνήσεις να παρουσιάσουν ολοκληρωμένα σχέδια, η οικονομία να αλλάξει συνειδητά κατεύθυνση, όλοι/ες μας να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε σε καθημερινό επίπεδο. Ελάχιστα, όμως, από
αυτά που πρέπει να γίνουν έχουν μπει μπροστά.
Την ίδια στιγμή που γράφονται χιλιάδες επικριτικά σχόλια ή άρθρα για την Greta και όλοι αυτοί οι ευαισθητοποιημένοι για το κορίτσι που “πρέπει να την συμμαζέψουν οι γονείς της” δεν κάνουν τίποτα ή σχεδόν τίποτα για το κλίμα, ενώ η Greta το παίρνει σοβαρά. Πανικοβλήθηκε, όπως κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος θα έπρεπε να κάνει, αλλά πανικοβλήθηκε – ευτυχώς – δημιουργικά. Δεν κλείστηκε στο σπίτι της να κλαίει τη μοίρα της και τη μοίρα μας.Παίρνει τους δρόμους για να ευαισθητοποιήσει την νέα γενιά αλλά και όλες τις γενιές.
Παίρνει σοβαρά αυτό που λένε οι επιστήμονες, οι διεθνείς οργανισμοί, οι μετρήσεις, δεν βγάζει από το μυαλό της μια ανάλυση της κατάστασης. Δεν κάνει τίποτα άλλο από το να υπενθυμίζει (όπως και οι νέοι/ες που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις) ότι πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά αυτά που οι ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ και η ΕΠΙΣΤΉΜΗ αναφέρουν.
Που είναι λοιπόν ο σκοταδισμός ή ο μεσσιανισμός; Αν πράγματι αφήσαμε την κλιματική κρίση να εξελιχθεί σε βαθμό ώστε να είμαστε πλέον μπροστά σχεδόν στην κατάρρευση και σε Αρμαγεδδών, δεν φταίει η Greta αλλά οι προηγούμενες γενιές και οι πολιτικές που επέτρεψαν να φτάσουμε ως εδώ. Όταν λοιπόν έχουμε φτάσει μπροστά στο χείλος του γκρεμού και δεν παίρνουμε μέτρα, φταίει η κοπέλα που επισημαίνει ότι πέφτουμε στον γκρεμό;
Φταίει η …πάθησή της;
Τι είναι πολιτική ορθότητα; Να μιλάς με λόγο που είναι ειλικρινής ή να καλύπτεις τα θέματα κάτω από την “πολυπλοκότητα των λύσεων” που πρέπει να αναπτυχθούν; Η “πάθηση” της Greta πράγματι συμβάλλει στο να δεσμευθεί σε ένα σκοπό, ένα σκοπό που είναι για το κοινό καλό. Αλλά πλέον και εκατομμύρια νέα παιδιά με ή χωρίς σύνδρομο Asperger εμφανίζουν παρόμοιες συμπεριφορές δέσμευσης. Αυτό συμβαίνει γιατί η γενιά αυτή συνειδητοποιεί το τρομακτικό μέλλον που έρχεται. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να εξηγήσει κάποιος την κινητοποίηση εκατομμυρίων νέων και όχι μόνο μια φορά;
Υπάρχει χάσμα γενεών;
Υπάρχει λοιπόν χάσμα γενεών; Αυτό έτσι κι αλλιώς υπάρχει αλλά η στάση απέναντι στην κλιματική κατάρρευση έχει δώσει μια άλλη διάσταση στο χάσμα αυτό. Δεν είναι απλώς μια διαφορετική αντίληψη μεταξύ των γενεών. Στην περίπτωση της κλιματικής κρίσης οι σημερινές γενιές δεν υποθηκεύουν μόνο το ασφαλιστικό των παιδιών τους αλλά και την ίδια την ασφαλή ζωή τους. Πάντως η Greta σε καμία ομιλία της δεν έχει στραφεί εναντίον των πολιτών μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά εναντίον των κυβερνήσεων.
Το κίνημα της νεολαίας δεν βάζει ως στόχο τους γονείς, αντιθέτως τους καλεί να λάβουν μέρος, να δημιουργήσουν δίκτυα όπως οι νέοι/ες (πχ parents4climate), να συμμετάσχουν στην κινητοποίηση (το globalclimatestrike αφορούσε όλους/ες), αναγνωρίζοντας, όμως, για πολλούς λόγους αλλά κυρίως για την διατήρηση της αυτονομίας και της ενότητας του κινήματος (“ενωμένοι για το περιβάλλον και το κλίμα” είναι ένα από τα συνθήματα) την προτεραιότητα στις κινητοποιήσεις που πρέπει να έχουν οι νέοι/ες.
Δεν απαντάνε στις ανίερες επιθέσεις, οι διαδηλώσεις παρότι οργανωμένες από τους νέους/ες είναι ειρηνικές, ζωντανές, ανοικτές σε όλους/ες, πολύχρωμες. Δεν έχουν λοιπόν κανένα λόγο οι γονείς της Greta και οι γονείς όλων των άλλων παιδιών που πρωταγωνιστούν σήμερα στις κινητοποιήσεις να νοιώθουν άσχημα. Αντιθέτως πρέπει να νοιώθουν περήφανοι που τα παιδιά τους ενηλικιώθηκαν μέσα σε μερικούς μήνες με υπεύθυνο τρόπο, όχι βιώνοντας εμπειρίες που θα τα οδηγούσαν να κλειστούν στον εαυτό τους και να απομονωθούν ή να κολλήσουν σε περίεργες και καταστροφικές εμμονές αλλά αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις απέναντι στον εαυτό και το μέλλον τους, απέναντι στην ανθρωπότητα και τον πλανήτη.
Θα έπρεπε να είμαστε λοιπόν περήφανοι για την Greta και όλα αυτά τα παιδιά που μας υπενθυμίζουν ότι έχουμε κολλήσει σε ένα τρόπο ζωής και επιλογές που οδηγούν σε καταστροφή και αρνούμαστε εμονικά να αλλάξουμε έστω και απλές συνήθειες (πλαστικά, σπατάλη νερού και ενέργειας και τόσα άλλα).
Ναι, αλλά μήπως καθοδηγείται από περίεργα συμφέροντα;
Το ότι έχει χαρτί μπροστά της όταν μιλάει σε διεθνή φόρα, δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκη ότι κάποιος της έχει γράψει τα κείμενα, πολύ περισσότερο κάποιος “καθοδηγητής”. Ένα 16χρονο κορίτσι που πρέπει να εξηγήσει μέσα σε ελάχιστα λεπτά τις απόψεις του σε ένα κοινό που είναι βουλευτές, ευρωβουλευτές, αρχηγοί κρατών κ.ά θα έπρεπε να θεωρούμε εντελώς φυσιολογικό να έχει γράψει το κείμενό του, πολύ περισσότερο που ενώ είναι Σουηδή πρέπει να μιλήσει στα αγγλικά και με πολύ σωστή έκφραση. Αυτό το θεωρώ πολύ άδικο, το να βγάζει κάποιος συμπεράσματα με βάση τον δικό του τρόπο σκέψης. Προσωπικά έχω γνωρίσει πολλά από τα παιδιά που πρωτοστατούν σήμερα στις κινητοποιήσεις στην Ελλάδα, σας διαβεβαιώνω ότι θα αρνιόντουσαν να τους γράψει κάποιος το κείμενο. Αντιθέτως ο λόγος τους εξελίσσεται όσο πιο πολύ ενεργοποιούνται.
Βέβαια μην ξεχνάτε ότι η τεχνολογία (και την χρησιμοποιούν) επιτρέπει σήμερα σε όλα αυτά τα παιδιά να επικοινωνούν μεταξύ τους και το ένα να στηρίζει και να βοηθάει το άλλο. Πρόσφατα στην Λοζάνη συγκεντρώθηκαν 500 νέα παιδιά από όλη την Ευρώπη – είναι αυτά που είναι “πίσω” από τις κινητοποιήσεις – και επεξεργάστηκαν και διαμόρφωσαν μόνα τους το πλαίσιο, τις θέσεις, τη στρατηγική τους με δημιουργικό τρόπο.
Ας μην προσπαθούμε και μάλιστα χωρίς γνώση της πραγματικότητας να βρούμε … καθοδηγητές πίσω από τους νέους και τις νέες που πραγματικά έχουν αναλάβει ευθύνες που δεν τους αναλογούν. Πολλοί κατηγορούσαν αυτή τη γενιά για παθητικότητα και όταν βγήκε στο προσκήνιο για να διαμορφώσει το μέλλον της άρχισαν να την κατηγορούν ότι από πίσω της βρίσκονται κάποιοι άλλοι. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι πολλές από τις επιλογές της πολιτικής που αποτυπώνουν την επιρροή ισχυρών συμφερόντων, έτσι δεν είναι; Πώς λοιπόν …παρόμοια συμφέροντα και ποια σε τελευταία ανάλυση μπορεί να είναι…πίσω από την αποκεντρωμένη και μη- ελεγχόμενη από κανέναν κινητοποίηση των νέων; Όποιος θα προσπαθήσει να ελέγξει την κινητοποίησή τους θα φάει τα μούτρα του γιατί δεν είναι κάτι που έχει σχεδιαστεί κεντρικά και καθοδηγείται από κάποιους.
Τι είναι τελικά η Greta;
Η Greta είναι το σύμβολο, ο καταλύτης, δεν είναι ο υποκινητής. Πώς άλλωστε θα μπορούσε να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους σε 170 χώρες να ακολουθούν ότι λέει αν δεν ήταν η συνειδητοποίηση του προβλήματος που γέννησε αυτό το κίνημα;
Τα 10 χρόνια που λέει η Gretα δεν είναι κάτι που γέννησε η ίδια, είναι το συμπέρασμα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ, ότι έχουμε μόλις 10 χρόνια πλέον για να πετύχουμε τις αλλαγές που απαιτούνται για την συγκράτηση της κλιματικής κατάρρευσης αλλιώς η κατάσταση θα είναι πλήρως ανεξέλεγκτη. Δεν την έχω ακούσει – και παρακολουθώ σχεδόν όλες τις δηλώσεις της – να λέει εναντίον της τεχνολογίας γενικά ή εναντίον της οικονομίας και να προτείνει επιστροφή στα σπήλαια. Επειδή όλα αυτά τα έχουμε ακούσει ως κατηγορίες και στην Ελλάδα για εμάς που προειδοποιούσαμε για την επερχόμενη οικολογική κρίση, νομίζω ότι είναι εύκολες κατηγορίες από ανθρώπους που δεν έχουν διάθεση να το ψάξουν βαθύτερα.
Είναι το αντίστοιχο – είμαι σίγουρος ότι το έχουν όλοι ακούσει – ότι οι “οικολόγοι αφήνουν φίδια ή λύκους ή ψύλλους”. Φυσικά καμία σχέση με την πραγματικότητα όλα αυτά.
Όμως πράγματι η Gretα μιλάει για αλλαγές που πρέπει να γίνουν, αλλά αναπαράγει όσα οι επιστήμονες λένε, από την γρήγορη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις ανανεώσιμες πηγές, στην μαζική φύτευση δέντρων και στην προστασία των δασών, στη μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος (η ίδια έγινε βέγκαν αλλά δεν λέει ότι υποχρεωτικά όλοι πρέπει να γίνουν βέγκαν με το ζόρι κ.ά.)
Προφανώς και επικρίνει το κυνήγι των χρημάτων και του κέρδους (και μόνο), όταν δεν βλέπουμε ότι το σπίτι μας έχει πάρει φωτιά. Στην πραγματικότητα έχουν αντιστραφεί τα πράγματα, η Greta, οι νέοι/ες και όλοι/ες εμείς, επιμένουμε σε αυτά που οι επιστήμονες και οι διεθνείς οργανισμοί λένε, ενώ αντιθέτως πολλοί αρνητές της κλιματικής αλλαγής ή επικριτές της Greta αναπαράγουν αντιεπιστημονικές αντιλήψεις. Σήμερα το να αρνείται κάποιος ότι βιώνουμε πλέον την κλιματική και την οικολογική κατάρρευση είναι μια δοξασία θρησκευτικού τύπου (όπως το ότι “η γη είναι επίπεδη” ή ότι “μας ψεκάζουν για να μας ελέγχουν” και άλλα παρόμοια). Πλέον το 95% των επιστημόνων, οι διεθνείς οργανισμοί και σχεδόν όλα τα ερευνητικά κέντρα δεν υποθέτουν απλώς, αλλά καταγράφουν τις επιπτώσεις της κατάρρευσης (και όχι απλώς της αλλαγής του κλίματος σε κάποιο μακρινό μέλλον).
Μερικά κείμενα σχετικά με τις εκθέσεις διεθνών οργανισμών μπορείς να δεις συνοπτικά εδώ www.prasinoi.gr.