Εκλέγεται ξανά η Μέρκελ αλλά μεγάλη είναι η πτώση και των δύο κομμάτων, χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU) και σοσιαλδημοκρατών (SPD). Μικρή άνοδο είχαν οι οι Πράσινοι, παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις, αλλά τώρα αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης. Δυστυχώς εισέρχονται στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο οι ακροδεξιοί της “Εναλλακτικής για τη Γερμανία-AfD” (οι Πράσινοι μιλάνε για νεοναζί AfD). Επανέρχονται στο Bundestag οι Φιλελεύθεροι. Οι Σοσιαλδημοκράτες αποφασίζουν να μείνουν στην αντιπολίτευση και να μην συμμετάσχουν σε συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας με το CDU/CSU. Η μόνη προς το παρόν κυβερνητική λύση (πριν πάνε ξανά σε εκλογές) είναι η λεγόμενη “κυβέρνηση Τζαμάικα”, δηλαδή CDU-FDP- Πράσινοι, από τα χρώματα των κομμάτων που σχηματίζουν την κυβέρνηση της Τζαμάικα (μαύρο, κίτρινο, πράσινο). Μια καθόλου εύκολη συζήτηση για τους πράσινους μια και οι διαφορές μεταξύ των 3 κομμάτων είναι μεγάλες.
Να που τα αποτελέσματα των γερμανικών εκλογών δεν μας κάνουν να πλήττουμε.
Τα αποτελέσματα των Γερμανικών εκλογών δείχνουν
– πρωτιά αλλά με σημαντική πτώση της Μέρκελ (33%, -8,5, με 246 έδρες),
– νέα σημαντική πτώση των Σοσιαλδημοκρατών (το χειρότερο αποτέλεσμά τους, 20,5%, – 5,2 και 153 έδρες),
– τρίτο κόμμα οι ακροδεξιοί της Εναλλακτικής Λίστας για τη Γερμανία – AfD με 12,6%, 94 έδρες (+7,9) (μαύρη μέρα για την γερμανική δημοκρατία),
– επάνοδος των Φιλελευθέρων στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο (10,7%, +5.9, με 80 έδρες), καταλαμβάνοντας την 4η θέση
– πέμπτο κόμμα η Die LIΝΚΕ (αριστερά), με 9,2% (+0,6), με 69 έδρες
– έκτο κόμμα με 8,9% (+0,5), με 67 έδρες, είναι οι Πράσινοι, παρά τις δημοσκοπήσεις που έδειχναν να συγκεντρώνουν μεταξύ 7-8%.
Τα υπόλοιπα κόμματα συγκεντρώνουν 5,1% (-1,3% σε σχέση με τις τελευταίες εκλογές)
Μεγάλες μετακινήσεις ψηφοφόρων προς τους ακροδεξιούς και τους φιλελεύθερους
Οι έρευνες δείχνουν πολύ μεγάλες μετακινήσεις κυρίως από το κόμμα της Μέρκελ προς τους Φιλελεύθερους και την Εναλλακτική για τη Γερμανία, αλλά και γενικότερα μεγάλη κινητικότητα μεταξύ των κομμάτων.
Κερδισμένοι από την μείωση της δύναμης των σοσιαλδημοκρατών είναι κυρίως οι Πράσινοι και η Αριστερά. Εντυπωσιακοί είναι οι αριθμοί που δείχνουν τις μετακινήσεις ψηφοφόρων προς την ακροδεξιά από τους χριστιανοδημοκράτες CDU/CSU (1.070.000 ψηφοφόροι), από τους Σοσιαλδημοκράτες (500.000) αλλά και από την αριστερά (430.000) σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε το ARD/Infratest dimap.
Οι Πράσινοι είχαν τις λιγότερες μετακινήσεις προς τους ακροδεξιούς της AfD (-40.000), ενώ είχαν τα περισσότερα κέρδη από τους Σοσιαλδημοκράτες (+400.000).
Η νέα θητεία Μέρκελ προϋποθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας που θα διαθέτει τουλάχιστον 345 έδρες και γι αυτό χρειάζεται μια κυβερνητική συμμαχία των Χριστιανοδημοκρατών με ένα ή περισσότερα κόμματα που θα διαθέτει/ουν άλλους 106 τουλάχιστον βουλευτές (μόνο οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν αυτή τη δυνατότητα) με δεδομένο ότι η Μέρκελ φαίνεται να διαθέτει στο νέο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο 239 έδρες.
Ο σχηματισμός κυβέρνησης δεν θα είναι εύκολος και θα διαρκέσει αρκετούς μήνες, λαμβάνοντας υπόψη ότι στη Γερμανία οι κυβερνήσεις συνεργασίας προϋποθέτουν αναλυτική συμφωνία για την πολιτική που θα ακολουθηθεί σε όλους τους τομείς, ενώ συμμετέχουν στη διαβούλευση πολλές επιτροπές από κάθε κόμμα. Δεν είναι δηλαδή υπόθεση συμφωνίας μεταξύ των αρχηγών στο πόδι (καμία σχέση με τα δικά μας ήθη κι έθιμα δηλαδή).
Οι προοπτικές είναι δύο:
(α) Μεγάλος συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών – Σοσιαλδημοκρατών. Μετά, όμως, από την νέα μεγάλη πτώση των Σοσιαλδημοκρατών, αυτή η προοπτική μοιάζει απίθανη και οι πρώτες αντιδράσεις δείχνουν ότι το κόμμα αυτό θα θελήσει να ανασυγκροτηθεί στην αντιπολίτευση. Όσο περνάει η ώρα φτάνουν πληροφορίες ότι οι Σοσιαλδημοκράτες δεν θα μπουν καν σε συζήτηση για “κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού”. Αργά το βράδυ, ο Σουλτς επιβεβαίωσε ότι οι Σοσιαλδημοκράτες θα μείνουν στην αντιπολίτευση και δεν θα συμμετάσχουν καν σε συζητήσεις για κυβέρνηση συνασπισμού με τοCDU/CSU.
(β) Η μόνη άλλη προοπτική εκτός της προσφυγής εκ νέου σε εκλογές ή υπαναχώρησης των Σοσιαλδημοκρατών στο τέλος είναι αρκετά δύσκολη αλλά όχι απίθανη, κυρίως γιατί εκ των πραγμάτων δεν θα υπάρχει εναλλακτική λύση. Είναι ο σχηματισμός της λεγόμενης “συνεργασίας Τζαμάικα“, δηλαδή Χριστιανοδημοκρατών (246 έδρες) – Φιλελευθέρων (80 έδρες) και Πράσινων (67 έδρες). Οι διαφορές των 3 αυτών κομμάτων είναι πολύ μεγάλες (ιδιαίτερα στα οικονομικά, μεταναστευτικό/προσφυγικό κι ευρωπαϊκά) αλλά στην Γερμανία έχουν μάθει να κάνουν συμβιβασμούς, πολύ περισσότερο που η Μέρκελ έχει μετακινηθεί προς σοσιαλδημοκρατικές θέσεις και έχει χάσει μεγάλο μέρος της ακροδεξιάς, κυρίως των Χριστιανο-κοινωνιστών που συμμετέχουν πλέον στο AfD, όπως επιβεβαίωσαν και οι έρευνες για τις μετακινήσεις ψηφοφόρων. Κατά την γνώμη μου η μεγαλύτερη δυσκολία θα προέλθει από τους Φιλελεύθερους που θα πιέζουν στα 3 βασικά θέματα, που όμως θα είναι στον αντίποδα των πολιτικών των Πράσινων.
Οι Πράσινοι στην ανακοίνωσή τους σχετικά με τα αποτελέσματα των εκλογών επιβεβαίωσαν ότι οι συνομιλίες θα είναι δύσκολες και οι ίδιοι θα επιμείνουν στους δύο πυλώνες των θέσεων τους, δηλαδή το περιβάλλον/κλίμα/ενέργεια και η κοινωνική δικαιοσύνη/κοινωνική συνοχή καθώς και στην αντιμετώπιση της ακροδεξιάς. Πάντως τα χαμόγελα επέστρεψαν και φαίνεται ότι θα λάβουν τις όποιες αποφάσεις τους είτε προς την μία κατεύθυνση (συμμετοχή υπό όρους στην κυβέρνηση) είτε προς την άλλη (μη συμμετοχή) ενωμένοι, αφού τα ποσοστά τους δεν έπεσαν, όπως φοβήθηκαν πολλοί.
Σε κάθε περίπτωση οι εξελίξεις στη Γερμανία θα επηρεάσουν το μέλλον της Ευρώπης, και σε δεύτερο επίπεδο θα έχουν κάποιες επιπτώσεις και στην Ελλάδα. Η συμμετοχή των Φιλελευθέρων στην κυβέρνηση θα δημιουργήσει κάποια θέματα στην Ελλάδα μια και είναι υπέρ του GREXIT, πάνω στο οποίο βάσισαν σε σημαντικό βαθμό και την προεκλογική τους καμπάνια. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι σε μια εποχή αστάθειας και αυταρχικών καθεστώτων, η σταθερότητα και η δέσμευση της Γερμανίας για μια μεταρρύθμιση της Ευρώπης προς μια κοινωνική, οικολογική και οικονομική ενοποίησή της αλλά και η στροφή προς πράσινες επιλογές είναι σήμερα αδιαπραγμάτευτη ανάγκη. Θα μπορέσουν οι Πράσινοι αν συμμετάσχουν τελικώς στην κυβέρνηση να δώσουν μια τέτοια ώθηση στην πολιτική;
Ποιοι είναι ψηφοφόροι των Πράσινων ηλικιακά;
Ένα βασικό πρόβλημα είναι ότι η μέση ηλικία του ψηφοφόρου στη Γερμανία έχει ανέβει στα 51. Αυτές οι ηλικίες εκ των πραγμάτων νοιώθουν μεγαλύτερη ανασφάλεια στην σημερινή παγκοσμιοποιημένη εποχή. Η ακροδεξιά έχει μεγαλύτερη επιρροή στις ηλικίες που είναι παραγωγικές και νοιώθουν – ακόμα και στην Γερμανία, δεν πρέπει να το αγνοούμε – αρκετή ανασφάλεια, κυρίως όσοι/ες δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσουν τις ραγδαίες αλλαγές στο οικονομικό, τεχνολογικό και κοινωνικό πεδίο. Μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων έχουν μεν κάποιο εισόδημα αλλά αυτό δεν προέρχεται από μία δουλειά αλλά από περισσότερες και συχνά ευκαιριακές (το λεγόμενο πρεκαριάτο).
Ποιες ηλικίες ψηφίζουν περισσότερο τους Πράσινους; Οι νέοι ηλικίας 18-24 (14%). Για να μην ακούμε ανοησίες από διάφορους αναλυτές, στις ηλικίες από 25-59 έχουν σταθερή απήχηση (11-12%), ενώ τα ποσοστά τους πέφτουν κατακόρυφα στους άνω των 60 (από 4 έως 7%). Ναι, οι Πράσινοι έχουν μεγαλύτερη επιρροή σε δυναμικές κοινωνικές ομάδες, που είναι περισσότερο καταρτισμένοι, με περισσότερα προσόντα και ευκαιρίες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι νοιάζονται μόνο για αυτούς τους πολίτες.
Πώς ψηφίζουν οι Γερμανοί στα δυτικά και στα ανατολικά της χώρας;
Σημαντικές διαφορές στα αποτελέσματα των κομμάτων υπάρχουν και μεταξύ των κρατιδίων που είναι βρίσκονται στις δυτικές περιοχές της Γερμανίας και αυτών που βρίσκονται στις ανατολικές πλευρές της Γερμανίας. Παρά το γεγονός ότι η χώρα επανενώθηκε μετά την κατάρρευση του τείχους, παραμένουν μεγάλες διαφορές (και) στο πώς ψηφίζουν οι πολίτες που ζουν στα ανατολικά σε σχέση με τα δυτικά κρατίδια. Μεγάλοι κερδισμένοι στα ανατολικά κρατίδια φαίνεται να είναι η αριστερά και η ακροδεξιά που τα καλύτερα αποτελέσματά τους είναι στα ανατολικά κρατίδια, ενώ
Οι Χριστιανοδημοκράτες φαίνεται να συγκεντρώνουν κ.ο. 34,4% στα δυτικά και 27,1% στα ανατολικά.
Μεγάλοι χαμένοι στα ανατολικά κρατίδια εμφανίζονται οι Σοσιαλδημοκράτες με 14,6% σε σύγκριση με το 22,2% που λαμβάνουν στα δυτικά κρατίδια.
H εκλογική δύναμη των Πρασίνων είναι κατά μέσον όρο 9,7% στην δυτική πλευρά και 6,1% στην ανατολική πλευρά. Της αριστεράς είναι αντιστρόφως, 7% στη δυτική πλευρά και 16,2% στην Ανατολική.
Η ακροδεξιά AfD συγκεντρώνει κ.ο 10,9% στη δυτική και 21,6% στην ανατολική.