Ανακοίνωση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού για τις πρόσφατες εξελίξεις για το σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου (2/10/2025):

“Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας ανακοίνωσε στις 24/9/2025, ότι προχωρεί στην επιλογή αναδόχου για την σύνταξη μελέτης που αφορά στην μετατροπή της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής μετρικού εύρους της Πελοποννήσου στο τμήμα Μεγάρων -Κορίνθου-Καλαμάτας σε ποδηλατόδρομο.

Οι προμελέτες – ύψους 3.500.000 Ευρώ(!)– για την καταστροφή του πιο φιλοπεριβαλλοντικού μέσου μετακίνησης που είναι ο σιδηρόδρομος, θα χρηματοδοτηθούν από το Πράσινο Ταμείο (υπό την εποπτεία του ΥΠΕΝ) και θα εκπονηθούν, ΧΩΡΙΣ να έχει προηγηθεί η απαραίτητη μελέτη σκοπιμότητας για να τεκμηριωθεί η επίτευξη του στόχου της πράσινης ανάπτυξης, της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής ( βλ. ΦΕΚ Α42 /2019 σκοπός ίδρυσης του Πράσινου Ταμείου) και φυσικά η βιωσιμότητα του εγχειρήματος.

Είναι πραγματικά απίστευτο ότι συζητείται από κρατικούς φορείς η αποδόμηση μιας πολύτιμης κρατικής υποδομής, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ότι:

• Τα τμήματα Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο και Τρίπολη-Καλαμάτα συμπεριλαμβάνονται ως άξονες προαστιακής-περιφερειακής σημασίας στο θεσμοθετημένο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο Ελλάδος (2009).

• Την περίοδο 2004-2009, με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Πελοποννήσου, επενδύθηκαν 80 εκατ. ευρώ στο τμήμα Κόρινθος-Καλαμάτα και έγινε ριζική ανακαίνιση επιδομής της γραμμής με βαριά στοιχεία επιδομής και για ταχύτητες έως 120 χλμ/ώρα, με σκοπό την επαναλειτουργία της.

• Η αξία της υφιστάμενης σιδηροδρομικής υποδομής μόνο στο τμήμα Κόρινθος-Καλαμάτα ανέρχεται σύμφωνα με διακεκριμένους Ελβετούς εμπειρογνώμονες σε 2,5-3 δισεκατομμύρια Ευρώ. (Η συνολική αξία της σιδηροδρομικής υποδομής στην Πελοπόννησο ανέρχεται σε περίπου 5-6 δις. Ευρώ). Η αναιτιολόγητη και ατεκμηρίωτη καταστροφή της, λόγω της μετατροπής της σε ποδηλατόδρομο, θα είναι μία οριστική και μη αναστρέψιμη καταστροφή μίας σημαντικής εθνικής περιουσίας.

• Η αναβάθμιση και επαναλειτουργία του τμήματος Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο συμπεριλαμβάνεται στο εγκεκριμένο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών (ΕΣΣΜ – 2019), το οποίο εκπονήθηκε και τεκμηριώθηκε μελετητικά για λογαριασμό του Υπουργείου Μεταφορών, κατόπιν εντολής και υπό την αιγίδα της αρμόδιας ΓΔ της ΕΕ

• Στον πρόσφατο 20ετή( 2024-2044) επιχειρησιακό σχεδιασμό του Υπουργείου Μεταφορών (επί υπουργίας Χρ. Σταϊκούρα) για την ανάπτυξη των ελληνικών σιδηροδρόμων, συμπεριλαμβάνεται και η περαιτέρω αναβάθμιση του άξονα Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας.

• Η Ελλάδα έχει δηλώσει το 2024 τις μετρικές γραμμές της Πελοποννήσου ως μέρος του Διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών , το λεγόμενο TEN-T (Trans European Networks – Transport), ως μέρος του λεγόμενου comprehensive δικτύου (όχι του core δικτύου), εκφράζοντας έτσι ξεκάθαρα τη θέληση του κράτους-μέλους, οι γραμμές αυτές να λαμβάνονται υπόψη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ως σιδηρόδρομοι και ως μέρος της Ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα αυτό. Ως εκ τούτου είναι απολύτως ανακόλουθο και εκθέτει τη χώρα διεθνώς, η Ελλάδα να δηλώνει το 2023-2024 το μετρικό δίκτυο ως σιδηρόδρομο και ένα χρόνο μετά να θέλει να καταστρέψει την υποδομή αυτή και να μετατρέψει την ίδια γραμμή σε ποδηλατοδρόμο. Εάν προχωρήσει αυτός ο σχεδιασμός, θα πρέπει να ζητήσει η χώρα από την ΕΕ την επίσημη αφαίρεση αυτών των γραμμών από το χάρτη των ΤΕΝ-Τ, με τις αναμενόμενες πολιτικές συνέπειες σε διεθνές επίπεδο.

• Είναι πάνδημο το αίτημα της τοπικής κοινωνίας για επαναλειτουργία του σιδηροδρόμου: η Τοπική Αυτοδιοίκηση της περιοχής Αργολίδας, Αρκαδίας και Μεσσηνίας, ο Δήμος Μεγαλοπόλεως, ο Δήμος Ναυπλίου και πρόσφατα με ομόφωνα ψηφίσματα οι Δήμοι Καλαμάτας, Μεσσήνης και Οιχαλίας στην Μεσσηνία, έχουν ζητήσει την ανάταξη και επαναλειτουργία του σιδηροδρόμου στα τμήματα Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο, Καλαμάτα-Μελιγαλάς-Διαβολίτσι / Κυπαρισσία και Καλαμάτα-Μεσσήνη ως Προαστιακού. Στην Κόρινθο, σύμφωνα με την πρόβλεψή μας, θα υπάρχει ανταπόκριση με τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Αθηνών, Πειραιά, Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών.

• Αντίθετα με τους ισχυρισμούς της διακήρυξης, μεγάλο μέρος των γραμμών είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Για αυτό φροντίζουν εθελοντές – ενεργοί πολίτες στην Κορινθία, Αργολίδα, Αρκαδία και Μεσσηνία, οι οποίοι καθαρίζουν τακτικά και κρατούν τη γραμμή ανοιχτή. Το επιβεβαίωσαν ο Ελβετός Πρέσβης Stefan Estermann με τον φιλέλληνα καθηγητή ΕΤΗ Ζυρίχης Bernd Scholl, οι οποίοι περπάτησαν τον Οκτώβριο 2024 όλο το τμήμα της γραμμής από Κόρινθο μέχρι Ναύπλιο.

Ελληνοελβετική πρωτοβουλία για τη διάσωση του σιδηροδρόμου.

Προφανώς το ΤΕΕ και το ΥΠΕΝ αγνοούν τα εξής δεδομένα σχετικά με τον Σιδηρόδρομο της Πελοποννήσου:

• Βρίσκεται σε εξέλιξη μία ελληνοελβετική επιστημονική πρωτοβουλία (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού( ΕΛΛΕΤ), Ελβετική πρεσβεία, Ελβετοί εμπειρογνώμονες, καθηγητές του EΤH και του ΕΜΠ) για την σταδιακή επαναλειτουργία του ανενεργού σιδηροδρομικού δικτύου μετρικού εύρους, που μας κληροδότησε ο αείμνηστος Χαρίλαος Τρικούπης στην Πελοπόννησο. Η πρόταση σταδιακής επαναλειτουργίας για τουριστική και επιβατική χρήση έχει ως πρότυπο το επιτυχημένο ελβετικό παράδειγμα των Albula και Bernina Line της Rhaetian Railways και το πρώτο βήμα αφορά στο τμήμα Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο. Η πρωτοβουλία μας έχει λάβει ευρεία δημοσιότητα, τόσο στον διεθνή και ελληνικό Τύπο και τηλεόραση, όσο και στα τοπικά ΜΜΕ της Πελοποννήσου. (βλ. παρακάτω σχετικούς συνδέσμους).

• Στην πρώτη μας εκδήλωση τον Μάρτιο 2024 στην Ελβετική Πρεσβευτική κατοικία, οι εκπρόσωποι των αρμόδιων φορέων υπέγραψαν μία κοινή δήλωση στήριξης της πρωτοβουλίας για την αναβίωση του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου, η οποία δεν είναι μεν νομικά δεσμευτική, είναι όμως ηθικά, έναντι της κοινωνίας των πολιτών.

Τη δήλωση στήριξης υπέγραψαν – με μάρτυρα την Ελβετική Πρεσβεία στην Ελλάδα- εκπρόσωποι των φορέων:

– Υπουργείο Τουρισμού
– Υπουργείο Μεταφορών
– Περιφέρεια Πελοποννήσου
– Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας
– Ελληνική Ένωση Σιδηροδρόμων ΟΣΕ
– ΓΑΙΟΣΕ
– Ελληνικός Σύνδεσμος «Οι Φίλοι του Σιδηροδρόμου»
– Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
– ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού

• Το Δεκέμβριο 2024 πραγματοποιήσαμε εκδήλωση στο Βουλευτικό του Ναυπλίου με τη συμμετοχή του Περιφερειάρχη και πολλών προσωπικοτήτων και φορέων της Πελοποννήσου, όπου διαπιστώθηκε η ενθουσιώδης υποστήριξη του εγχειρήματος.

• Οι κορυφαίοι Ελβετοί εμπειρογνώμονες της ελληνοελβετικής πρωτοβουλίας, έχουν κάνει ήδη μία πρώτη εκτίμηση για την οικονομική βιωσιμότητα της πρώτης φάσης (Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο) και μένει να δοθεί το πράσινο φως και η οικονομική στήριξη από το Υπουργείο Μεταφορών για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας σε συνδυασμό με το επιχειρηματικό σχέδιο και ακολούθως για την υλοποίηση του. Το κόστος της ελληνοελβετικής μελέτης σκοπιμότητας μαζί με το επιχειρηματικό σχέδιο για την αναβίωση του τραίνου είναι μόλις 280.000 Ευρώ.

Σιδηρόδρομος και ποδηλασία.

Οι ελληνικές πόλεις πνίγονται από την ασύμμετρη κυκλοφορία των ΙΧ, οι ρύποι των ΡΜ100 μικροσωματιδίων σκοτώνουν τους κατοίκους των πόλεων, οι ποδηλατόδρομοι στις πόλεις είναι ανύπαρκτοι (η Αθήνα διαθέτει σήμερα μόνο 1 χιλιόμετρο ποδηλατοδρόμου). Το ΥΠΕΝ χρειάζεται να προωθήσει την άμεση δημιουργία ποδηλατοδρόμων εντός των πόλεων και να προωθήσει το ποδήλατο έναντι του ΙΧ. Χρειάζεται επίσης να τονίσει και να αξιοποιήσει τη συνέργεια μεταξύ ΜΜΜ και ποδηλασίας και όχι να καταργήσει αναίτια το πιο φιλοπεριβαλλοντικό μέσο μετακίνησης – τον σιδηρόδρομο.

Εν τέλει σε ποιούς χρήστες απευθύνεται αυτός ο ποδηλατόδρομος; Ποιός θα ποδηλατίσει 244 χλμ από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο με θερμοκρασίες 35-40 βαθμών; Αντιθέτως η μικτή επιβατική και τουριστική χρήση του Πελοποννησιακού σιδηροδρόμου, όπως τον προτείνει η ελληνοελβετική πρωτοβουλία εξυπηρετεί 12 μήνες τον χρόνο κατοίκους και τουρίστες ΚΑΙ τον ποδηλατικό τουρισμό, με την χρήση ειδικών βαγονιών μεταφοράς ποδηλατικού εξοπλισμού και τη σύνδεση των Σιδηροδρομικών Σταθμών με ποδηλατικές και πεζοπορικές διαδρομές φυσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, εγκάρσια στον σιδηροδρομικό άξονα.

Αντί να υποκαταστήσουμε τον σιδηρόδρομο με τον ποδηλατόδρομο, θα έπρεπε να αξιοποιήσουμε τη συνέργειά τους, να χρησιμοποιήσουμε δηλαδή το τραίνο σαν καταλύτη για την ανάπτυξη του ποδηλατικού τουρισμού. Σε χώρες με εκτεταμένα εθνικά δίκτυα ποδηλατοδρόμων, οι ποδηλάτες χρησιμοποιούν το τραίνο και τα ΜΜΜ για να έχουν πρόσβαση σε διαδρομές ιδιαιτέρου κάλλους, όπως και σε περιπτώσεις κακοκαιρίας η δύσκολης τοπογραφίας. Οι Σιδηροδρομικοί Σταθμοί μπορούν και πρέπει να λειτουργήσουν σαν κέντρα εξυπηρέτησης και εφοδιασμού για τον ποδηλατικό τουρισμό. Η εγκατάλειψη της σιδηροδρομικής λειτουργίας, θα αποβεί μακροπρόθεσμα εις βάρος και της ποδηλατικής χρήσης του διαδρόμου.

Τι ζητάμε:

Για όλους τους παραπάνω λόγους ζητάμε μετ’ επιτάσεως :

• Από τον Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Σταύρο Παπασταύρου και τον Πρόεδρο του ΤΕΕ κ. Γιώργο Στασινό, την ΑΜΕΣΗ ακύρωση των εξαγγελθέντων καταστροφικών διαγωνισμών.

• Από την Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη, τον ΑΜΕΣΟ χαρακτηρισμό του συνόλου του Πελοποννησιακού Σιδηροδρόμου (επιδομή και υποδομή των γραμμών και όλα τα κτηριακά συγκροτήματα) και επιλεγμένου τροχαίου υλικού. Υπενθυμίζουμε ότι εκκρεμεί εδώ και 10 χρόνια παρά την θετική εισήγηση, η εισαγωγή του θέματος στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ.

• Από το Πράσινο Ταμείο (ΥΠΕΝ) την απόσυρση της χρηματοδότησης, ώστε να αποφευχθεί η καταστροφή μιας πολύτιμης δημόσιας υποδομής.

Ο τελικός μας στόχος, μαζί με την επαναλειτουργία της γραμμής, είναι: να χαρακτηρισθεί ο Σιδηρόδρομος ως σύνολο, μαζί με το μοναδικό τοπίο που το περιβάλλει και τα κτηριακά συγκροτήματα με τους πανέμορφους σταθμούς και τα βοηθητικά κτήρια που έχουν διασωθεί, ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO – κατά το παράδειγμα των Albula & Bernina Express της Ελβετίας- και να χρησιμοποιηθεί ως «όχημα» για την εγκαθίδρυση ενός νέου, θεματικά προσανατολισμένου, τουριστικού μοντέλου το οποίο θα απευθύνεται σε φίλους του σιδηροδρόμου και ποιοτικούς ταξιδιώτες, ποδηλάτες και περιπατητές απ’ όλο τον κόσμο, και θα αποτελέσει σημαντική συνεισφορά στην χωρική, κοινωνική και οικονομική ανασυγκρότηση των αντίστοιχων ορεινών και ημιορεινών περιοχών.