Οι τιμές του ρεύματος και γενικά των ενεργειακών υπηρεσιών αυξάνονται δυσθεόρατα, παρά τις επιδοτήσεις της ζήτησης. Το αποτέλεσμα είναι αφενός οι πολίτες και παρά τις επιδοτήσεις να πληρώνουν όλο και πιο ακριβά την ενέργεια, ενώ ο δημόσιος προϋπολογισμός, το ταμείο δίκαιης μετάβασης και ευρωπαϊκού πόροι να καταλήγουν στις ενεργειακές εταιρίες και τελικά σε ελάχιστες μεγάλες εταιρίες ορυκτών καυσίμων.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι καταναλωτές δηλώνουν ζημιωμένοι από τις μεγάλες αυξήσεις των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, παρά την επιδότηση ρεύματος, ενώ ο ένας στους δύο ζητά τα δις ευρώ των επιδοτήσεων να διοχετευτούν σε μέτρα πράσινης μετάβασης, όπως σε προγράμματα «Εξοικονομώ», κίνητρα για ενεργειακές κοινότητες και επιδοτήσεις για ηλιακά συστήματα αυτοπαραγωγής ενέργειας, με φωτοβολταϊκά στη στέγη. Αυτά προκύπτουν από έρευνα κοινής γνώμης που διενήργησε η Ένωση Καταναλωτών (Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ) στο πλαίσιο της οποίας το 92,3% των καταναλωτών δηλώνουν απογοητευμένοι από το ποσό της επιδότησης Power Pass. Να σημειώθεί μάλιστα ότι η έρευνα ολοκληρώθηκε πριν ανακοινωθούν οι ακόμα πιο υψηλοί λογαριασμοί για τον Σεπτέμβριο που έχουν προκαλέσει σοκ σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Η κυβέρνηση αναμένεται να δαπανήσει πάνω από 14 δις (στην πραγματικότητα πάνω από 20 δις) χωρίς να επιτυγχάνει την ανακούφηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Μάλιστα τα χρέη των ιδιωτών από απλήρωτους λογαριασμούς έχουν φτάσει ήδη στο 1 δις.
Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. το τελευταίο διάστημα λαμβάνει πληθώρα καταγγελιών από καταναλωτές σχετικά με τα ποσά που έλαβαν από την επιδότηση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της πλατφόρμας Power Pass.
Ο κύριος στόχος της έρευνας που διενέργησε η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. ήταν η καταγραφή και αποτύπωση του βαθμού ικανοποίησης των καταναλωτών από τα ποσά που έλαβαν αλλά και τα προβλήματα εν γένει αναφορικά με την αύξηση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε, μέσω της ιστοσελίδας της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ και των μέσων κοινωνικής της δικτύωσης, για τη χρονική διάρκεια από 20 Ιουλίου έως και 27 Ιουλίου 2022.
Το δείγμα ήταν τυχαίο και αποτελείται από μέλη και μη μέλη της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ.
Συνολικά συλλέχθηκαν 1.142 ερωτηματολόγια/ απαντήσεις.
Τα ευρήματα της έρευνας:
- Το 92,3% των ερωτηθέντων που απάντησαν το ερωτηματολόγιο και ήταν δικαιούχοι της επιδότησης δήλωσαν ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από το ποσό που έλαβαν.
- Από τους δικαιούχους του Power pass το 26,1 % ανήκαν στην κατηγορία από 0€ έως 17€, το 24,7% έλαβαν από 18€ έως 50€, το 15,2% από 51€ έως 100€, το 17,4% από 101€ έως 200€, το 8,5% από 201€ έως 300€, το 8,1% από 301€ έως 600€.
- Σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές αναφορικά με την αύξηση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, το 17,6% δήλωσε ότι έχουν απειληθεί με διακοπή ρεύματος από τον προμηθευτή ενέργειας το τελευταίο τρίμηνο, ενώ στο 3,1% έχουν ήδη προβεί σε διακοπή.
- Είναι σημαντικό πως το 24,5% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι ο μηνιαίος λογαριασμός ηλεκτρικού ρεύματος αντιστοιχεί στο 10% του μηνιαίου εισοδήματός τους, ενώ για το 27,2% αντιστοιχεί στο 20%, Επίσης, ένα σχετικά σημαντικό ποσοστό (το 16,8%) δήλωσε ότι αντιστοιχεί στο 30% και το 14,4% στο 50% και άνω του μηνιαίου εισοδήματος.
- Τέλος, οι καταναλωτές σχετικά με την ερώτηση “Ποιο μέτρο θεωρείτε ότι είναι καλύτερο σχετικά με τη μείωση του ενεργειακού κόστους” απάντησαν σε ποσοστό 89,9% ότι επιθυμούν την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, ενώ το 42,7% την αξιοποίηση στοχευμένων μέτρων σε μια πράσινη μετάβαση (Προγράμματα εξοικονομώ, Ενεργειακές κοινότητες/Συστήματα εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας κλπ). Με χαμηλότερο ποσοστό (14,5%) απάντησαν θετικά για το μέτρο της επιδότησης των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Συμπεράσματα
- Η πλειοψηφία των καταναλωτών νιώθει ότι διαψεύστηκαν οι προσδοκίες τους από τα ποσά που έλαβαν μέσω της επιδότησης.
- Το μεγαλύτερο ποσοστό ανήκε στην κατηγορία που δεν έλαβε καμία επιδότηση, ενώ η πλειοψηφία έλαβε από 18€ – 50€. Ένα πολύ μικρό ποσοστό (8,1%), έλαβε από 301€ έως 600€.
- Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι ποσοστό 17,6% των ερωτηθέντων δέχεται απειλές για διακοπή ρεύματος λόγω της αδυναμίας πληρωμής των αυξημένων λογαριασμών.
- Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού κρίνεται ιδιαίτερα υψηλός λόγω της συρρίκνωσης του μηνιαίου εισοδήματος αλλά και της διακοπής ρεύματος που βιώνουν τα νοικοκυριά.
- Η συντριπτική πλειοψηφία ζητά την οριστική κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό καταναλωτών επιθυμεί την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
- Τέλος, η επιδότηση των λογαριασμών ενέργειας δεν θεωρείται από τους καταναλωτές ως αποτελεσματικό μέτρο προστασίας τους. Οι λόγοι είναι ότι αφενός δεν λύνει το πρόβλημα των υπέρογκων αυξήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος και αφετέρου το ποσοστό εντέλει των αποδεκτών της επιδότησης είναι μικρό.
Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. λόγω του γεγονότος ότι, η ενέργεια ως κοινωνικό αγαθό και καθολική υπηρεσία πρέπει να είναι προσιτή, προσβάσιμη, αδιάλειπτη σε όλους τους καταναλωτές, καλεί την Πολιτεία να ενεργήσει και να αναλάβει την πρωτοβουλία, έτσι ώστε:
- Να αποσυνδεθεί από το Χρηματιστήριο ενέργειας η τιμή της κιλοβατώρας για τον καταναλωτή και να προβλεφθούν ρυθμίσεις που διασφαλίζουν τη διαφάνεια, οριοθετούν τους κινδύνους και αποτρέπουν την κερδοσκοπική εκμετάλλευση των καταναλωτών, ώστε να προστατευθούν από την εκτόξευση των τιμών και την έντονη μεταβλητότητα που χαρακτηρίζει την αγορά ενέργειας.
- Να καταργηθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής και η τυχόν αναπροσαρμογή να προσδιορίζεται με κριτήρια εύλογα, προβλέψιμα, αντικειμενικά και διαφανή όπως ορίζει ο νόμος για την προστασία του καταναλωτή.
- Όλοι οι καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε απλούς, κατανοητούς, φιλικούς, περιεκτικούς, διαφανείς λογαριασμούς και σε προσιτές τιμές. Οι λογαριασμοί πρέπει να περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και να αποσχιστούν οι χρεώσεις υπέρ τρίτων.
- Τη μη διακοπή ρεύματος στους ευάλωτους καταναλωτές (άνεργοι/μακροχρόνια άνεργοι, μονογονεϊκές οικογένειες, οικονομικά ασθενείς, άτομα με αναπηρία (ΑMEA), πολυμελείς οικογένειες, χρόνια ασθενείς, ανασφάλιστοι, ηλικιωμένοι, φοιτητές), όπως και τον επαναπροσδιορισμό από την Πολιτεία των προϋποθέσεων ένταξης στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ).
- Την υιοθέτηση ευνοϊκών διακανονισμών για ληξιπρόθεσμες οφειλές για όλους τους καταναλωτές βάσει του εισοδήματός τους και ιδιαίτερα τη διευκόλυνση των ευάλωτων καταναλωτών μέσω της δυνατότητας ρύθμισης οφειλών περισσότερων δόσεων.
- Τη διάθεση σταθερών τιμολογίων από όλους τους προμηθευτές ενέργειας σε προσιτές τιμές.
- Την τήρηση από τους προμηθευτές των βασικών αρχών που διέπουν τη διαμόρφωση των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα της κοστοστρέφειας, διαφάνειας, απλότητας και ίσης μεταχείρισης.
- Την άμεση μείωση του παγίου των λογαριασμών ενέργειας και των έμμεσων φόρων, κυρίως ΦΠΑ και ΕΦΚ, προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία τιμών και εισοδημάτων.
- Οι εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών να είναι πιο ευέλικτες και να τηρούν τη νομοθεσία.
- Την υιοθέτηση σχεδίου αντιμετώπισης της ενεργειακής ένδειας ως προς τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων ενεργειακών πόρων (πράσινη ενέργεια).
Για όλους τους παραπάνω λόγους η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. καλεί τα αρμόδια Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ανάπτυξης & Επενδύσεων και τη ΡΑΕ να ενεργοποιηθούν για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών όταν αυτά διακυβεύονται, με ουσιαστικές παρεμβάσεις αλλά και με την επιβολή κυρώσεων, όπου αυτή είναι απαραίτητη.