Αν θεωρούμε την Ευρώπη σημαντική, είναι επιτακτικό να αλλάξουμε και όσα την αποξενώνουν από τους πολίτες της
Άρθρο του Γιάννη Παρασκευόπουλου
που δημοσιεύθηκε στην www.athensvoice.gr
.
Στην Ελλάδα, οι απαντήσεις για την Ευρώπη δίνονται με βασικό κριτήριο την άποψη για τις βασικές πολιτικές της Ε.Ε. Όσοι/ες τις αποτιμούν θετικά, συνήθως ζητούν και περισσότερη Ευρώπη.
Αντίθετα, μεγαλύτερη διάθεση για «εθνική ανεξαρτησία» δείχνουν εκείνοι/ες που νιώθουν ότι έχουν πληγεί από πολιτικές των Βρυξελλών, ιδίως μέσα από τις οδυνηρές εμπειρίες της μεγάλης κρίσης της ευρωζώνης.
Έξω από τα ελληνικά σύνορα, όμως, τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά. Από τις 4 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες, οι Πράσινοι είναι εκείνοι με τις περισσότερες (και πιο τεκμηριωμένες) ενστάσεις για βασικές πολιτικές της Ε.Ε.: για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, τους όρους της Ενιαίας Αγοράς, αλλά για την παγκοσμιοποίηση χωρίς οικολογικά και κοινωνικά όρια που προώθησε και η Ε.Ε. μέσα από τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες. Στη μεγάλη κρίση του 2008-15 έδωσαν τις μεγαλύτερες μάχες κατά της στοχοποίησης του Ευρωπαϊκού Νότου και έδειξαν την ισχυρότερη αλληλεγγύη, ζητώντας και ριζική μεταρρύθμιση της ευρωζώνης με προτεραιότητα στην ενδοευρωπαϊκή συνοχή.
Οι Πράσινοι είναι όμως και η μόνη μεγάλη πολιτική οικογένεια που ζητά ανοικτά και σταθερά μια ομοσπονδιακή Ευρώπη, ήδη από τη δεκαετία του 1990: όχι απλώς «περισσότερη Ευρώπη», αλλά ΠΟΛΥ περισσότερη Ευρώπη.
Πρόκειται για αντίφαση; Το κλειδί βρίσκεται στη βασική θέση των Πράσινων ότι η εξουσία και οι θεσμοί της νομιμοποιούνται μόνο μέσα από τη διαρκή λογοδοσία προς τους πολίτες. Στη σημερινή Ε.Ε., όμως, η Κομισιόν ορίζεται βασικά από τις εθνικές κυβερνήσεις, ενώ οι ίδιες απαρτίζουν και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: έτσι οι ισχυρότερες χώρες έχουν πολύ μεγαλύτερη επιρροή και πολύ περισσότερους τρόπους να επιβάλλουν την άποψή τους. Πολιτικοί που λογοδοτούν αποκλειστικά στην εθνική κοινή γνώμη κάποιας ισχυρής χώρας, επιβάλλουν τελικά αποφάσεις και για όλη την Ευρώπη, συχνά καθοριστικές για άλλες χώρες-μέλη. Ακόμη και στο εσωτερικό κάθε χώρας, δύσκολες ή αντιδημοφιλείς εθνικές αποφάσεις συχνά «χρεώνονται» στην Ε.Ε, ως βολικός τρόπος να μείωση του πολιτικού κόστους. Έτσι καταλήγουμε στο πολυσυζητημένο δημοκρατικό έλλειμμα, που τελικά υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Το αντίθετο θα ήταν η απευθείας πολιτική λογοδοσία: Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα κεντρικά εκτελεστικά όργανα της Ε.Ε. μπορούν να λογοδοτούν εξίσου σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, μόνο όταν εκλέγονται απευθείας από αυτούς. Κι αυτό είναι εφικτό μόνο σε μια δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία: να λοιπόν ο κύριος λόγος που συνδέει τις αντιρρήσεις των Πράσινων για βασικές ευρωπαϊκές πολιτικές, με τη σταθερή τους υποστήριξη για μια δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία.
Στο πνεύμα αυτό, το Πράσινο Κύμα του 2019 έχει οδηγήσει και σε νέες συμμαχίες: στην ομάδα των Πράσινων/EFA στο ευρωκοινοβούλιο δεν εκφράζονται πια μόνο τα πράσινα κόμματα, αλλά και οι Πειρατές, το Volt Europa, καθώς και δυνάμεις της Πολιτικής Φιλοζωίας. Το αντίστοιχο στην Ελλάδα είναι η συμμαχία ΠΡΑΣΙΝΟ & ΜΩΒ, που δίνει μεγάλο βάρος και στον στόχο μιας δημοκρατικής, ομοσπονδιακής, αποκεντρωμένης Ευρώπης, με αναλυτικές προτάσεις σε 3 βασικούς άξονες:
Θεσμικά: Ομοσπονδιακά εκτελεστικά όργανα με απευθείας εκλογή, πανευρωπαϊκή ενδυνάμωση του Κράτους Δικαίου ως φραγμό στη συρρίκνωση της δημοκρατίας από αυταρχικές κυβερνήσεις, πραγματικά κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας υπό τον έλεγχο του Ευρωκοινοβουλίου, κοινές πολιτικές πρόληψης συγκρούσεων, περισσότερη αυτονομία δήμων και περιφερειών με απευθείας συμμετοχή των πολιτών.
Οικονομικά: Κοινό υπουργείο Οικονομικών και Οικονομίας, με αποτελεσματικά εργαλεία: επαρκείς ίδιοι πόροι της Ε.Ε. και πολύ υψηλότερος κοινός προϋπολογισμός, ευρωομόλογα, εξάλειψη φορολογικών παραδείσων, φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών και πανευρωπαϊκή φορολογία του πλούτου, περιορισμός φορολογικού ανταγωνισμού, ενιαίος υπολογισμός φορολογικής βάσης. Αναθεώρηση της αποστολής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ώστε να περιλάβει ισότιμα και την καταπολέμηση της ανεργίας.
Αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία: δίκαιο και βιώσιμο εμπόριο, με κανόνες που να προστατεύουν αποτελεσματικά την εργασία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον, να ενθαρρύνουν την αυτονομία και την επάρκεια σε βασικά αγαθά, να συνυπολογίζουν το οικολογικό κόστος των μακρινών μεταφορών, να μην επιτρέπουν παράκαμψη των ευρωπαϊκών προδιαγραφών κυκλοφορίας προϊόντων.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον από ελληνική σκοπιά, είναι ότι η απευθείας πανευρωπαϊκή εκλογή θα αντιστάθμιζε και τη διαφορά ισχύος ανάμεσα στις χώρες-μέλη: στον Ευρωπαϊκό Νότο (χωρίς τη Γαλλία) αθροιστικά ο πληθυσμός πλησιάζει τα 130 εκατομμύρια, όταν Γερμανία και Γαλλία μαζί έχουν 140 εκατομμύρια: βρείτε μου ένα άλλο θεσμικό πλαίσιο, όπου ο Ευρωπαϊκός Νότος θα είχε συσχετισμό 6,5:7 απέναντι στον «γαλλογερμανικό άξονα».
Στη συζήτηση για μια Ομοσπονδιακή Ευρώπη, το πιο κρίσιμο είναι να αναδείξουμε αυτή τη δημοκρατική και κοινωνική διάσταση: αν θεωρούμε την Ευρώπη σημαντική, είναι επιτακτικό να αλλάξουμε και όσα την αποξενώνουν από τους πολίτες της.