Αναδιάταξη και του «νέου» πολιτικού συστήματος για να έρθουν στο προσκήνιο δημιουργικές δυνάμεις;
Του Νίκου Χρυσόγελου,
Πρώην ευρωβουλευτή των Πράσινων,
Συν-επικεφαλής «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»
Όλες σχεδόν οι χώρες βιώνουν κάποτε κρίσεις. Το κρίσιμο είναι ο τρόπος διαχείρισης κι αντιμετώπισής της. Η Ελλάδα βιώνει εξαιρετικά επώδυνα μια κρίση που ξεκίνησε ως δημοσιονομική αλλά στην πραγματικότητα αποδείχθηκε ότι είναι πολύπλευρη και βαθιά εξαιτίας της ανικανότητας του πολιτικού της συστήματος. Κόμματα και οικονομικοί παράγοντες ήξεραν ότι έρχεται η κρίση αλλά έκαναν ότι δεν έβλεπαν. Ήξεραν ότι αυξάνεται το έλλειμμα και ο δανεισμός, ότι το αναπτυξιακό και οικονομικό μοντέλο δεν ήταν βιώσιμα, ότι τα ασφαλιστικά ταμεία δεν θα άντεχαν μετά το 2011, ότι το δημόσιο συμφέρον και τα δημόσια αγαθά χρησιμοποιούνταν σαν λάφυρα της κομματικής πελατείας.
Μπορεί η κοινωνία να είχε άγνοια των κινδύνων; Ελάχιστοι μπορεί να ισχυριστούν ότι δεν γνώριζαν για την διαφθορά, τον ξέφρενο καταναλωτισμό, την βαθιά οικολογική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Κι όμως, τα κόμματα εξουσίας κατάφερναν να συσπειρώνουν το 80-90% των εκλογέων. Πάντα υπήρχε ένα δίλημμα που έπειθε τους πολλούς να ψηφίσουν το ένα από τα δύο κυρίαρχα – τότε – κόμματα ώστε να διώξουν από την καρέκλα το άλλο. Και ήρθε η στιγμή που συνεργάστηκαν τα δυο κόμματα για να συνεχίσουν να κυριαρχούν από κοινού.
Η κρίση είναι επώδυνη όχι μόνο επειδή ήταν από την αρχή πολύ βαθιά. Πολιτικά κόμματα και κοινωνία που δεν τόλμησαν να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο που θα ήταν ισορροπημένο, κοινωνικά δίκαιο, αποτελεσματικό και θα αντιμετώπιζε τα αίτια που οδήγησαν στην πολλαπλή χρεοκοπία της χώρας. Θα μπορούσε να γίνει αυτό στις συνθήκες που επικρατούσαν τέλη 2009, αρχές 2010, όταν έπρεπε να ληφθούν πολύ γρήγορα κρίσιμες αποφάσεις; Γιατί δεν έγινε, όμως, το 2011, το 2012, το 2013, το 2014, έστω με αφορμή την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας;
Μέχρι σήμερα ουσιαστική συζήτηση για το πώς φτάσαμε εδώ και τι πρέπει να αλλάξουμε από όσα μας οδήγησαν στην χρεοκοπία δεν έχει γίνει. Η φωτιά αντί να σβήσει φούντωσε λόγω της λανθασμένης πολιτικής της τρόικας και των κυβερνήσεων. Αντί να αξιολογηθεί η πολιτική αυτή και να γίνουν διορθωτικές κινήσεις κι αναπροσαρμογή της – όπως εξάλλου ζητάει με αποφάσεις του και το Ευρωκοινοβούλιο-, αντί να διαμορφωθεί δηλαδή ένα εναλλακτικό ισορροπημένο σχέδιο μέσα από κοινωνικό διάλογο που θα διασφάλιζε την συμμετοχή της κοινωνίας, επικρατεί μια ακραία πόλωση που δεν έχει σχέση με πολιτική. Ο κίνδυνος να τιναχθούν όλα στον αέρα είναι μεγάλος.
Το παλιό πολιτικό σύστημα κατέρρευσε και προέκυψε ένα νέο, το οποίο, όμως, είναι τρομακτικά ανίκανο και τυχοδιωκτικό. Τι κόμματα εμφανίστηκαν ή δυνάμωσαν μέσα στην κρίση για να αλλάξουν, υποτίθεται, το παλιό πολιτικό σύστημα; Η ρευστοποίηση των παλιών κομμάτων, ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας, οδήγησε στην εμφάνιση σχημάτων όπως οι «ψεκασμένοι» ΑΝΕΛ (αν και τώρα διαλύονται κομμάτι – κομμάτι) ή οι νεοναζί της Χρυσής Αυγής (κατηγορούμενοι και για εγκληματικές πράξεις).
Ο Σαμαράς ήθελε με κάθε μέσο την πρωθυπουργία, όπως εξάλλου οι προηγούμενοί του. Έκανε στροφή 180 μοιρών σε σχέση με όσα έλεγε προεκλογικά, υιοθετώντας κι αυτός τον «μονόδρομο» των οριζόντιων και εντελώς άστοχων πολιτικών που κατήγγειλε. Και επιδιώκει με κάθε τρόπο να κρατήσει την καρέκλα – μαζί με τον Βενιζέλο – ακόμα και αν οδηγηθεί η χώρα στην πλήρη καταστροφή.
Με αφορμή την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας βλέπουμε να επαναλαμβάνεται η ιστορία. Δυσωδία, απουσία πολιτικής, πλήρης έλλειψη διάθεσης για στοιχειώδη συνεννόηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ «έρχεται» ακολουθώντας την τακτική Σαμαρά αλλά και των προκατόχων του. Μαζεύει γύρω του ετερόκλητες δυνάμεις. Ξέρει ότι τα πράγματα είναι πολύ άσχημα, θα πρέπει να διαχειριστεί μια κρίση που μπορεί να πάει ακόμα πιο βαθιά. Ανυπομονεί να πάρει την καρέκλα υποσχόμενος πράγματα που ξέρει ότι δεν μπορεί να τηρήσει. Αντί να προετοιμάσει το έδαφος για μια αναγκαία πολιτική και κοινωνική συνεννόηση, κάνει σωρεία λαθών που θα τον φέρουν, μόλις αναλάβει την εξουσία, μπροστά στην ανυπομονησία και στην συνέχεια στην οργή των πολιτών που θα έχουν για άλλη μια φορά διαψευστεί.
Η ΔΗΜΑΡ ανέβηκε και έπεσε πολύ γρήγορα γιατί δεν μπόρεσε να πείσει ότι διαθέτει στοιχειώδη πολιτική πρόταση για έξοδο από την κρίση.
Το ΠΟΤΑΜΙ αναπτύσσεται ως μια κίνηση «light πολιτικής» που έχει δυσανάλογα μεγάλη επικοινωνιακή παρουσία, αδυνατεί, όμως να προτείνει ένα συνεκτικό σχέδιο διεξόδου από την κρίση. Από το «δεν χρειαζόμαστε πρόγραμμα», περνάει στην πολιτική του «αυτονόητου»! Αλλά ποιος αποφασίζει τι είναι «αυτονόητο»;
Η κρίση χτύπησε δυνατά και τους Οικολόγους Πράσινους, που την περίοδο 2008-2011 έδειξαν ότι θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο καταλύτη για αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού όχι γιατί ήταν καλοί στην επικοινωνία αλλά γιατί επέμεναν στην διατύπωση λογικών αλλά πραγματικά «ανατρεπτικών» προτάσεων διεξόδου από την κρίση. Δυστυχώς, και το σχήμα αυτό κατελήφθη από έναν μειοψηφικό αλλά αποτελεσματικό ιδιοτελή εσωτερικό μηχανισμό, παρά την εκφρασμένη αντίθεση της πλειοψηφίας των μελών του, κυρίως από την περιφέρεια.
Η διάλυση του παλιού πολιτικού συστήματος δεν οδήγησε σε μια νέα, δημιουργική αναδιάταξη των πολιτικών συσχετισμών. Αντιθέτως, ενδυνάμωσε ιδιοτελείς, καιροσκοπικές, λαϊκιστικές, τυχοδιωκτικές κι αρχομανείς δυνάμεις που είδαν την κρίση ως ευκαιρία να αποκτήσουν ρόλο, επιρροή και εξουσία. Ποιοτικοί άνθρωποι – και είναι πολλοί – απομακρύνονται από ή δεν στράφηκαν ποτέ προς την πολιτική. Η αντίληψη ότι η πολιτική είναι βούρκος και σήψη κυριαρχεί όλο και περισσότερο σε μια εποχή κατά την οποία απαιτείται ισχυρή πολιτική πρόταση, εναλλακτικό σχέδιο και ουσιαστική συμμετοχή της κοινωνίας για να βγούμε από αυτή την καταιγίδα που διαλύει την κοινωνική συνοχή και την οικονομική βάση της χώρας.
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» είμαστε μια μικρή, είναι η αλήθεια, πολιτική δύναμη, αλλά επιμένουμε σε μια άλλη στρατηγική, αυτή της συνένωσης δημιουργικών δυνάμεων της κοινωνίας που επιδιώκουν να μιλήσουν με ειλικρίνεια και να πείσουν με πράξεις τους πολίτες ότι δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στο παρελθόν, ο ψεύτικος παράδεισος της προ κρίσης εποχής δεν είναι δυνατόν να ξαναστηθεί. Χρειάζεται να δούμε κριτικά κι αυτοκριτικά το παρελθόν, να αποφασίσουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε σε όλα τα επίπεδα, αξιακό, πολιτικό, δημοκρατικό, οικονομικό, οικολογικό, παραγωγικό, αν θέλουμε να σταθούμε ξανά στα πόδια μας.
Δεν ξέρουμε πώς θα είναι η επόμενη μέρα. Τέλη Ιανουαρίου 2015 φαίνεται ότι θα έχουμε εκλογές. Κάποιοι τρέχουν να μπουν σε κάποια από τις κομματικές στέγες για να διασωθούν. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ προτείναμε 7 σημεία που θα οδηγούσαν σε κάποια συνεννόηση – μέσα από συμφωνία για βαθιές πολιτικές αλλαγές – και σε σχέδιο για επίλυση κρίσιμων προβλημάτων της κοινωνίας και, στη βάση αυτή, εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας http://prasinoi.gr/protasi-proedros/. Δεν φαίνεται πιθανόν να επικρατήσει μια παρόμοια πολιτική. Ο Σαμαράς κάνει κινήσεις «συνεννόησης» που αποσκοπούν μόνο στην προετοιμασία κλίματος εν όψει εκλογών και ο ΣΥΡΙΖΑ τα «παίζει όλα για όλα» για να πάμε άμεσα σε εκλογές.
Έχει φτάσει άραγε η ώρα και μπορούμε να πούμε ως κοινωνία τέρμα στις ψεύτικες υποσχέσεις, στους «ψεκασμένους» που υποτίθεται ότι κάνουν πολιτική και παίζουν «τον καλύτερο ρόλο στη ζωή τους», στους λαϊκιστές που δεν διστάζουν να υπόσχονται τα πάντα προκειμένου να «πιάσουν την καλή» εκλογικά, σε όσους σπέρνουν τον φόβο γιατί θεωρούν ότι έτσι θα παραμείνουν στην καρέκλα που διαλύεται; Έχει έρθει η ώρα να αναδιαταχθεί και το «νέο» πολιτικό σκηνικό, μέσα από την διάλυσή του, ώστε να έρθουν στο προσκήνιο, επιτέλους, δημιουργικές δυνάμεις;