Αυτές τις ημέρες ξαναζούμε τις ίδιες σκηνές από μια ταινία που έχουμε δει να παίζεται πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας: βουνά από σκουπίδια πνίγουν τις πόλεις, ανυπόφορη βρώμα και δυσωδία, αντιπαράθεση για το θέμα των συμβάσεων εργασίας προσωρινού προσωπικού, κοινωνικοί αυτοματισμοί. Και μέσα σε όλα αυτά έχουμε πληρώσει καμιά δεκαριά εκατομμύρια ευρώ ως πρόστιμα γιατί δεν μπορούμε να τηρήσουμε αυτά που διασφαλίζουν την δική μας ζωή και υγεία…

Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Όπως αντιμετωπίζεται από το πολιτικό σύστημα, τη διοίκηση και την κοινωνία, σε αυτήν αναδεικνύονται όλες οι παθογένειες που έχουμε συσσωρεύσει. Δεν μπορούμε ούτε ένα σχετικά απλό θέμα όπως αυτό του «ποιοι εργάζονται και με ποιο καθεστώς στις υπηρεσίες καθαριότητες». Αντί να εφαρμόζουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων με σαφώς καθορισμένους ρόλους, υποχρεώσεις και ευθύνες, επικεντρώνουμε μόνο στο αν θα γίνουν ΟΛΟΙ οι συμβασιούχοι μόνιμοι ή αν θα απολυθούν ΟΛΟΙ οι συμβασιούχοι πριν λήξουν οι συμβάσεις τους, στο αν θα είναι μόνο δημοτικές / δημόσιες οι υπηρεσίες συλλογής των απορριμμάτων ή θα περάσουν – έτσι χωρίς πλαίσιο – σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Μα πώς είναι δυνατόν να μην αντιλαμβάνονται όλοι ότι οι σημερινές λύσεις είναι πιο σύνθετες και περιλαμβάνουν πολλά χρώματα, δεν είναι άσπρο-μαύρο.

Η λογική σε πρώτο πλάνο                       

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ξεκαθαρίζουμε:

– Ναι, οι υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων πρέπει να έχουν μόνιμο προσωπικό το οποίο εκπαιδεύεται, αναβαθμίζεται, δουλεύει σε συνθήκες αυστηρής τήρησης κανόνων υγιεινής, ασφάλειας κι αξιοπρέπειας, αποκτάει συνεχώς όλο και καλύτερη τεχνογνωσία κι εξειδίκευση, έχει στην διάθεσή του βέλτιστη τεχνολογία και κατάλληλα υποστηρικτικά εργαλεία.

– Ναι, σε κάποιες περιπτώσεις και περιοχές είναι λογικό να υπάρχει προσωπικό με συμβάσεις συγκεκριμένου αντικειμένου ή περιορισμένης χρονικής διάρκειας, αφού οι συνθήκες δεν είναι παντού ίδιες (πχ τουριστικές περιοχές με μεταβαλλόμενες ποσότητες απορριμμάτων, καλοκαιρινή περίοδος με αυξημένη ή μειωμένη σύνθεση πληθυσμού κα). Οι Δήμοι, με βάση τον προϋπολογισμό τους και με διαφάνεια προς τους πολίτες που πληρώνουν δημοτικά τέλη, πρέπει να αποφασίζουν πόσους συμβασιούχους περιορισμένης διάρκειας και αντικειμένου, για ποιο χρονικό διάστημα και για ποιο σκοπό χρειάζονται. Αυτό σημαίνει, ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει μεν μόνιμο προσωπικό στην καθαριότητα, αλλά να θέλει να βολεύεται σε κάποια υπηρεσία γραφείου – εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων – και να περιμένει ο Δήμος από τους συμβασιούχους, κυρίως, να κάνουν την δουλειά με πρόχειρο τρόπο. Θα πρέπει να είναι, επίσης σαφές, ότι η εργασία στην υπηρεσία καθαριότητας για κάποιους μήνες, δεν σημαίνει αυτομάτως μονιμοποίηση προσωπικού. Οριζόντιες ρυθμίσεις έχουν τελικά ως αποτέλεσμα να οδηγούμαστε τελικά σε πλήρες αδιέξοδο.

– Όχι, δεν είναι πράγμα του διαβόλου, αν κάποιες υπηρεσίες παρέχονται ΚΑΙ από ιδιωτικές εταιρίες. Αρκεί να είναι σαφείς και να εφαρμόζονται ξεκάθαρες προδιαγραφές ώστε οι σχετικές συμβάσεις να τηρούν – και στην πράξη – κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις και προδιαγραφές και αποκλείουν την διαφθορά (μίζες, υπερτιμολογήσεις κα) αλλά και το περιβαλλοντικό έγκλημα που παρατηρείται σε ορισμένες περιπτώσεις (ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων στο περιβάλλον, ανάμειξη τοξικών κι επικίνδυνων αποβλήτων μαζί με τα αστικά απόβλητα)

Υψηλή ποιότητα στις υπηρεσίες καθαριότητας

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ καταθέτουμε κάποιες ορθολογικές προτάσεις τις οποίες δυστυχώς αδυνατεί να εκπροσωπήσει το πολιτικό μας σύστημα, οι φορείς και η διοίκηση. Γι αυτό η κοινωνία και οι υγιείς πολιτικές δυνάμεις πρέπει να βγουν μπροστά: Θέλουμε και πρέπει να προωθήσουμε / αναδείξουμε φρέσκες καινοτόμες ιδέες και πράξεις ώστε:

– να ενδυναμώσει η συνειδητή – κι όχι λόγω οικονομικής κρίσης – πρόληψη/μείωση κι αποφυγή παραγωγής απορριμμάτων,

-να αυξηθεί η επαναχρησιμοποίηση κάθε υλικού, ανταλλακτικού και συσκευής που είναι δυνατόν να επιστρέψει στην παραγωγικής διαδικασία,

– να ανακυκλώνονται σε προϊόντα υψηλής ποιότητας υλικά που σήμερα καταλήγουν στα άχρηστα,

– να κομποστοποιούνται τα αποφάγια και τα κλαδέματα και να προκύπτουν ποιοτικά βιοπροϊόντα ή βιοενέργεια, αξιοποιώντας ότι πετάμε σήμερα απερίσκεπτα, αφαιρώντας θρεπτικά υλικά από τη γη,

– να παράγονται προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας στο πλαίσιο μιας κυκλικής-πράσινης οικονομίας μόλις κλείσει ένας πρώτος κύκλος ζωής κάποιων προϊόντων.

Από τη συλλογή στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων

• Η συλλογή των απορριμμάτων είναι η κορυφή του παγόβουνου στο θέμα της παραγωγής και κατανάλωσης σε μια κοινωνία. Δεκαετίες μετά, παρά τους σημαντικούς ευρωπαϊκούς κι εθνικούς πόρους που έχουν διατεθεί, παρά τα υψηλά τέλη καθαριότητας που πληρώνουμε ως πολίτες, παρά το μεγάλο κόστος για τους δήμους (καύσιμα, εξοπλισμός, προσωπικό κα) που συνεπάγεται η μεγάλη παραγωγή, συλλογή, μεταφορά κι απόθεση των απορριμμάτων ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ να σπαταλάμε τους φυσικούς πόρους λες και μας περισσεύουν, να πετάμε σκουπίδια με τον πιο καταστροφικό για το περιβάλλον τρόπο, να διακινούμε τα σκουπίδια με κόστος αναλογικά για κάθε τόνο μεγαλύτερο από αυτό που μας κοστίζει η μεταφορά προϊόντων ή μιας οικοσυσκευής, να μην μπορούμε να καταλήξουμε πότε χρειάζεται μόνιμο προσωπικό και πότε επιπλέον προσωπικό (εποχιακοί) για μια συγκεκριμένη περίοδο (πχ καλοκαίρι) ή περιοχή (πχ τουριστική)
• Μια κοινωνία που παράγει πολλά σκουπίδια κι απόβλητα είναι μια κοινωνία που δεν έχει μάθει να διαχειρίζεται με αποτελεσματικό τρόπο τους πόρους της (φυσικούς, οικονομικούς, ανθρώπινους) παρά το γεγονός ότι βιώνει μια βαθιά κρίση που διαρκεί ήδη κοντά μια δεκαετία.
• Η συλλογή των σκουπιδιών στην Ελλάδα συνεχίζει να αποτελεί μια ξεπερασμένη και πεπαλαιωμένη κατά βάση διαδικασία. Δεν χρησιμοποιούνται παρά σπάνια και περιορισμένα ορθολογικά και καινοτόμα εργαλεία και σύγχρονη τεχνολογία (πχ «έξυπνοι κάδοι» που θα έστελναν σήμα για το πόσο συχνά πρέπει να αδειάζουν, συστήματα AIS για τον σχεδιασμό των διαδρομών, χρέωση με βάση την ποσότητα απορριμμάτων που πετάει κάθε νοικοκυριό κα) και εξειδικευμένο προσωπικό που θα βελτίωναν την απόδοση των υπηρεσιών καθαριότητας, θα εξανθρώπιζαν τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού και θα μείωναν το κόστος για τους πολίτες καθώς και τους δήμους.
• Σε όλο τον κόσμο η συλλογή των απορριμμάτων αποτελεί μέρος ενός ολοκληρωμένου συστήματος, δεν είναι η κυρίως διαδικασία διαχείρισης των απορριμμάτων. Η έμφαση από τις υπηρεσίες των δήμων σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο δίνεται στην ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων, ώστε να καταλήγουν για συλλογή κι απόρριψη ή συλλογή, διαλογή και ανακύκλωση όσο το δυνατόν λιγότερα σκουπίδια, στο πλαίσιο στρατηγικών «μηδενικών αποβλήτων». Τα κίνητρα προς τους πολίτες, η αυστηρή τήρηση των κανονισμών και της νομοθεσίας και οι ποσοτικοί/ποιοτικοί στόχοι που προβλέπονται ακόμα και από την ελληνική νομοθεσία, αν τηρούνταν, θα είχαν σήμερα θεαματικά αποτελέσματα. Όμως, συνέχεια παραμένουμε στα λόγια και σε μελέτες επί μελετών, σε σχεδιασμούς επί σχεδιασμών, με το πρακτικό αποτέλεσμα να είναι από τα πιο φτωχά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η επίσημη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη ανακύκλωση παραμένει σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα, αν και η νομοθεσία, τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης και οι πόροι υπάρχουν εδώ και πάνω από 16 χρόνια.

Σεβασμός στους εργαζόμενους στην καθαριότητα, αλλά κι σεβασμός κι από εκείνους προς την κοινωνία

Όλη η κοινωνία πρέπει να αναγνωρίζει και να σέβεται το επάγγελμα του εργαζόμενου στην καθαριότητα, αφού είναι από τα πιο δύσκολα, βαριά και σημαντικά για την κοινωνία αλλά, ταυτοχρόνως, απαξιωμένο σήμερα στη συνείδηση των πολιτών.

Αλλά και οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα θα πρέπει να αναγνωρίζουν ότι για να έχουν με το μέρος τους την κοινωνία και να απαιτούν – με το δίκιο τους σεβασμό και αναγνώριση της προσφοράς τους – θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ότι η διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους θα πρέπει να γίνεται με τρόπο και μεθόδους που σέβονται το δικαίωμα του πολίτη να ζει σε πόλεις χωρίς μπόχα και δυσωδία, χωρίς βουνά από σκουπίδια που κάνουν ακόμα πιο δύσκολη την καθημερινότητα, σε έτσι κι αλλιώς υποβαθμισμένες πόλεις, όπως είναι οι ελληνικές. Δεν μπορεί οι πολίτες κάθε λίγο και λιγάκι να χρησιμοποιούνται ως όμηροι στις διεκδικήσεις τους.

Ο υπεύθυνος πολίτης μέρος της λύσης

Οι πολίτες οφείλουν να αντιληφθούν ότι ναι μεν έχουμε ένα ανεύθυνο και προβληματικό πολιτικό προσωπικό, που ευθύνεται για πολλές από τις κακοδαιμονίες της χώρας, αλλά και οι ίδιοι δεν μπορούν να συμπεριφέρονται ανεύθυνα. Όταν οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα απεργούν και δεν συλλέγουν τα σκουπίδια, οι υπεύθυνοι πολίτες φροντίζουν να ελαχιστοποιούν τα σκουπίδια τους, τα διαχωρίζουν και τα κρατάνε όσο γίνεται περισσότερο στα μπαλκόνια και στην τυχόν αυλή τους. Είναι αδιανόητο να μετατρέπουμε την πόλη που ζούμε σε κόλαση, προσπαθώντας να ξεφορτωθούμε κατά την διάρκεια της απεργίας ότι υπάρχει και δεν υπάρχει μέσα στο σπίτι μας, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς, βλέποντας συσσωρευμένα στους δρόμους και στα πεζοδρόμια κάθε είδους αντικείμενα που δεν δημιουργούν πρόβλημα αν μείνουν για λίγο μέσα στο σπίτι μας ή στο μπαλκόνι (ιδιαίτερα χαρτιά/χαρτόνια, καναπέδες, παιδικά παιχνίδια, ρούχα, παπούτσια, μέταλλα κα).

Να περάσουμε από τα ….πιλοτικά, στα σοβαρά προγράμματα

Είναι ακατανόητο όταν η νομοθεσία μας υποχρεώνει να πετύχουμε συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους μείωσης, πρόληψης και ανακύκλωσης των διαφόρων υλικών που υπάρχουν μέσα στα σκουπίδια μας, να παραμένουμε ακόμα σε πιλοτικά προγράμματα για τα οργανικά απορρίμματα (αποφάγια και κλαδέματα) ή να αδυνατούμε να μειώσουμε και να ανακυκλώσουμε, στο βαθμό που επιβάλλεται, τα διάφορα υλικά συσκευασίας, προϊόντα και συσκευές.

Δεν πρόκειται για αποτυχία μόνο σε επίπεδο περιβαλλοντικής πολιτικής αλλά σε επίπεδο οικονομικής και παραγωγικής πολιτικής. Αντί να έχουμε ήδη αναπτύξει γύρω από το θέμα των σκουπιδιών και των αποβλήτων μία κυκλική – πράσινη οικονομία (και πολλές θέσεις εργασίας έτσι) που θα αξιοποιεί και το παραμικρό υλικό που υπάρχει μέσα στα απόβλητά μας, εμείς συνεχίζουμε να σπαταλάμε τους περιορισμένους πόρους μεταφέροντας σκουπίδια από εδώ και από εκεί, δημιουργώντας τεράστιους σκουπιδότοπους, υποβαθμίζοντας ακόμα και χώρους που χρηματοδοτήθηκαν από ευρωπαϊκούς πόρους ως το τελευταίο μόνο στάδιο μιας ολόκληρης διαδικασίας (χώροι υπολειμμάτων), και όχι ως η αρχή και το τέλος της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Σήμερα η διαχείριση των απορριμμάτων μας κοστίζει ετησίως πολλά δις που προέρχονται από τον οικογενειακό προϋπολογισμό και ευρωπαϊκούς πόρους, μόνο που αυτά τα δις αντί να αξιοποιούνται αποτελεσματικά για να αναβαθμίζεται το περιβάλλον, η ποιότητα ζωής και η οικονομία, καταλήγουν σε ένα βαρέλι χωρίς πάτο, ενώ την ίδια στιγμή χρηματοδοτούν την υποβάθμιση του περιβάλλοντος (χώροι διάθεσης απορριμμάτων), την ρύπανση της ατμόσφαιρας (εκπομπές από χωματερές, καυσαέρια απορριμματοφόρων) και του περιβάλλοντος γενικότερα, απαξιώνουν περιοχές και ενισχύουν τις συγκρούσεις με τις τοπικές κοινωνίες αλλά κυρίως με τη φύση.

Είναι η ώρα για πράσινη λύση στην κρίση των αποβλήτων, ΤΩΡΑ.