του Νίκου Χρυσόγελου
π. Ευρωβουλευτή των Πράσινων
μέλος του Συμβουλίου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι έτσι κι αλλιώς πολύ κοντά μας και μας αφορά με διαφορετικούς τρόπους. Αλλάζει τον κόσμο όπως τον ξέραμε, δημιουργεί νέα επικίνδυνα δεδομένα, προκαλεί χιλιάδες θανάτους και τεράστια καταστροφή στην Ουκρανία, επιβαρύνει με πολλά χημικά και επικίνδυνα απόβλητα το έδαφος και την ατμόσφαιρα, μας φέρνει πολύ κοντά σε μια νέα πυρηνική καταστροφή, κουρελιάζει το διεθνές δίκαιο, οδηγεί σε τεράστια ενεργειακή και οικονομική κρίση, είναι μια ανθρωπιστική καταστροφή.
Το τέλος του πολέμου δεν είναι κοντά. Οι καταστροφές θα συνεχιστούν για αρκετό διάστημα. Είμαστε χωρίς ναι μεν αλλά στο πλευρό των πολιτών της Ουκρανίας και των προσφύγων, χωρίς διακρίσεις, στο πλευρό των γεναίων Ρώσων πολιτών που αντιτίθενται στον πόλεμο του Πούτιν.
Το ερώτημα όμως είναι “μπορούμε να κάνουμε κάτι για να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ενώ θα προστατεύουμε την τσέπη μας και το κλίμα, και θα μειώνουμε τα αστρονομικά κέρδη των ενεργειακών επιχειρήσεων;”
H εκρηκτική άνοδος των τιμών αερίου και ενέργειας (που οδηγεί και σε άνοδο γενικότερα των τιμών μετάλλων, τροφίμων κα) οφείλεται στην εισβολή στην Ουκρανία και στον πόλεμο του Πούτιν αλλά και σε διαρθρωτικά προβλήματα, στην μεγάλη ακόμα εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και το μοντέλο της “οριακής τιμής συστήματος” ή “τιμή εκκαθάρισης αγοράς”. Είναι προφανές ότι χρειάζονται
(α) βαθιές μεταρρυθμίσεις του συστήματος, συστημικές και όχι οριακές αλλαγές
(β) στροφή σε επενδύσεις ηλιακών (κι αντλιών θερμότητας) γεωθερμίας κ.ά. στις κατοικίες και επιχειρήσεις για θέρμανση / δροσισμό, παραγωγή ζεστού νερού και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Ελλάδα με 20 δις θα εγκαθιστούσαμε παρόμοια συστήματα σε 1.000.000 νοικοκυριά
(γ) επιτάχυνση της εξόδου από όλα τα ορυκτά καύσιμα και όχι απλώς έξοδος από το αέριο της Ρωσίας και στη συνέχεια εξάρτηση από το σχιστολιθικό αέριο ή πετρέλαιο των ΗΠΑ, (στο οποίο βασίζεται κυρίως το LNG που μεταφέρεται στην Ευρώπη) ή εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ που διεξάγουν επίσης ένα καταστροφικό πόλεμο εναντίον της Υεμένης, με πάρα πολλά θύματα αμάχους (ας μην κλείνουμε τα μάτια μας μπροστά και σε αυτόν τον πόλεμο, κι ας είναι λίγο πιο μακριά, εκτός Ευρώπης).
Η πρόταση να γεμίσουμε τους αποθηκευτικούς χώρους στην ΕΕ με αέριο μοιάζει λογική αλλά δεν είναι. Η λογική αυτή θα έχει το εξής κόστος:
- Με τιμή αερίου 35 ευρώ/ΜWh που ήταν κάποτε, η ΕΕ θα έπρεπε να καταβάλει 24 δις περίπου ευρώ για πληρότητα 80% και 28 δις για πληρότητα χώρων 90%.
- Με τιμή αερίου 80 ευρώ/ΜWh που ήταν πριν καιρό, η ΕΕ θα έπρεπε να καταβάλει 55 δις περίπου ευρώ για πληρότητα 80% και 64 δις για πληρότητα χώρων 90%
- Με τιμή αερίου 200 ευρώ/ΜWh (που και αυτή έχει ξεπεραστεί και έχει φτάσει και σε πάνω από 340), η ΕΕ πρέπει να καταβάλει 139 δις περίπου ευρώ για πληρότητα 80% και 160 δις για πληρότητα χώρων 90%.
Αν όμως πρέπει να δαπανήσει η ΕΕ 160-200 δις επιπλέον δις μόνο για αύξηση των αποθεμάτων στους αποθηκευτικούς χώρους, θα βοηθήσει να πλουτίσουν ακόμα περισσότερο οι ενεργειακοί όμιλοι και η Ρωσία.
Η λύση είναι πάλι, περισσότερο πράσινη
– Να μεταρρυθμιστεί το μοντέλο ώστε να μην αγοράζουμε όλη την ενέργεια με την πιο υψηλή τιμή που καταγράφεται στο χρηματιστήριο ενέργειας (η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ είναι ίσως και 10 φορές πιο χαμηλή από αυτή του αερίου άρα γιατί πρέπει να πληρώνουμε όλη την ενέργεια με την ίδια, ακριβότερη τιμή;)
– Να υπάρξει εφάπαξ έξτρα φορολόγηση των μυθικών κερδών των ενεργειακών εταιριών που μέσα στην κρίση συσσωρεύουν δις ευρώ
– Να διαθέσουν η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις σημαντικούς πόρους για την πιο δίκαιη και γρηγορότερη στροφή σε πράσινη / ανανεώσιμη ενέργεια (πυρηνικά και αέριο ΔΕΝ είναι) και να προστεθούν νέοι πόροι στους ήδη υπάρχοντες (Ταμείο Ανάκαμψης, Προϋπολογισμός ΕΕ / ΕΣΠΑ 2021-2027
Μέσα στο 2022 πρέπει να προωθηθεί με ευέλικτες και απλές διαδικασίες εγκατάσταση αποκεντρωμένων συστημάτων στις πόλεις, σε κατοικίες και επιχειρήσεις.
Αν μέσα στο 2022 υιοθετούσε η κυβέρνηση ένα πρόγραμμα επενδύσεων ηλιακών συστημάτων (κι αντλιών θερμότητας) γεωθερμίας κ.ά. σε 1.000.000 κατοικίες και επιχειρήσεις για θέρμανση/δροσισμό, παραγωγή ζεστού νερού και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αυτό δεν θα κόστιζε πάνω από 20 δις (κατά μέσον όρο 20.000 ευρώ / νοικοκυριό).
Θεωρητικά τα χρήματα αυτά υπάρχουν αφού μόνο από το ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το ΕΣΠΑ 2021-2017 και τους πόρους από την ΕΚΤ υπάρχουν 100 δις για την Ελλάδα και η υποχρέωση της χώρας είναι να διατεθεί το 37% σε πράσινες επενδύσεις, δηλαδή κατ΄ ελάχιστον 20-37 δις!!!!
Γιατί λοιπόν δεν προχωράει αυτό και η συζήτηση αφορά την εισαγωγή LNG και την προώθηση επενδύσεων επέκτασης της χρήσης αερίου; Η κρίση είναι ευκαιρία να απεξαρτηθούμε συνολικά από τα ορυκτά καύσιμα, όχι μόνο από το αέριο του Πούτιν και να συνδυάσουμε ενεργειακή, κλιματική, κοινωνική και ειρηνική πολιτική.