Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ χαιρετίζουμε την απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου που ζητάει τη θέσπιση ανώτατου ορίου στην περιεκτικότητα των τροφίμων σε μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια (τρανς λιπαρά οξέα), τα οποία συνήθως περιέχονται σε χαμηλής ποιότητας και φτηνά είδη διατροφής. Δεν είναι μόνο θέμα υγείας αλλά και θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης, μια και η κατανάλωση αυτών των ελαίων αφορά κυρίως (άλλα όχι μόνο) άτομα χαμηλού εισοδήματος, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις και στην κατάσταση της υγείας τους.
Η διατροφή μας έχει άμεση σχέση με την υγεία, τόσο την προσωπική όσο και τη δημόσια. Το τι τρώμε, πώς τρώμε ακόμα και το πότε τρώμε έχουν τελικά πολλαπλές συνέπειες. Σημαντικός αριθμός πολιτών αλλά και πολλοί φορείς ευαισθητοποιούνται για τα θέματα διατροφής και συχνά τα θέματα αυτά βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης κι αντιπαράθεσης σε κοινωνίες με ενεργούς πολίτες.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασχολήθηκε με τη χρήση των βιομηχανικά παραχθέντων, μερικώς υδρογονωμένων φυτικών ελαίων (τρανς-λιπαρά οξέα).
Η κατανάλωσή τους έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, στειρότητας, Αλτσχάιμερ, διαβήτη και παχυσαρκίας, ιδιαίτερα μάλιστα με ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου, μιας ασθένειας η οποία υπολογίζεται ότι ευθύνεται για περίπου 660.000 θανάτους ετησίως στην ΕΕ, δηλαδή συνεισφέρει περίπου το 14% της συνολικής θνησιμότητας.
Αυτά τα λιπαρά οξέα χρησιμοποιούνται περισσότερο στα φθηνότερα και χαμηλής ποιότητας τρόφιμα. Ομάδες με χαμηλό εισόδημα καταναλώνουν, όμως, πιο συχνά φθηνότερα και κακής ποιότητας τρόφιμα, κι αυτό σημαίνει ότι τα άτομα αυτά είναι πιο εκτεθειμένα σε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε τρανς-λιπαρά οξέα. Συνδέεται έτσι η εισοδηματική φτώχεια με την αύξηση των ανισοτήτων στα θέματα της υγείας.
Οι Ευρωβουλευτές – με ψήφισμά τους την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου – ζητάνε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει, το συντομότερο δυνατόν, και κατά προτίμηση μέσα σε δύο χρόνια, ένα μέγιστο επιτρεπόμενο όριο για τη χρήση τρανς-λιπαρών οξέων σε όλα τα τρόφιμα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μόνο ένας στους τρεις καταναλωτές στην ΕΕ γνωρίζει για την ύπαρξη των τρανς-λιπαρών οξέων και των συνεπειών στην υγεία από την κατανάλωσή τους. Δεν επαρκούν κατά συνέπεια μέτρα όπως η επισήμανση των προϊόντων που τα περιέχουν.
Σύμφωνα με στοιχεία, η θέσπιση στη Δανία το 2003 του ορίου 2% για τα βιομηχανικής παρασκευής τρανς-λιπαρά σε έλαια και λίπη, ήταν επιτυχής και επέφερε σημαντική μείωση των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα. Η Δανία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που περιόρισε τη χρήση των τρανς-λιπαρών στα έλαια και τα λίπη με νόμο αλλά παρόμοια εθνικά όρια έχουν εισαχθεί επίσης με νομοθεσία στην Αυστρία (2009), στην Ουγγαρία (2013) και στη Λετονία (2015). Εθελοντικά μέτρα για τη μείωση της περιεκτικότητας σε τρανς-λιπαρά οξέα εφαρμόζονται στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Πολωνία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ελλάδα. Εθνικές διατροφικές συστάσεις έχουν εκδοθεί στη Βουλγαρία, στη Μάλτα, στη Σλοβακία και στη Φινλανδία.
Τον Ιούνιο του 2015, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δημοσίευσε μια απόφαση βάσει της οποίας τα μερικώς υδρογονωμένα έλαια, η κύρια πηγή των βιομηχανικά επεξεργασμένων τρανς-λιπαρών στα επεξεργασμένα τρόφιμα, δεν αναγνωρίζονται πλέον ως ασφαλή για να χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα και θα απαγορευθούν από τον Ιούνιο του 2018.
Όταν κάποια στιγμή προτάθηκε στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των δημοσιονομικών μέτρων (και όχι στο πλαίσιο πολιτικών για την υγεία), να επιβληθεί φόρος στα τρανς-λιπαρά, η πρόταση αντιμετωπίστηκε μεν με ειρωνικά σχόλια αλλά δεν έγινε ουσιαστική συζήτηση για τα προβλήματα που προκαλούν αυτά τα λιπαρά.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ζητάμε να ληφθούν με νομοθεσία μέτρα που να περιορίζουν δραστικά τη χρήση τρανς-λιπαρών με στόχο την προστασία της υγείας των πολιτών, τη βελτίωση της δημόσιας υγείας αλλά και μείωση των δαπανών για τις σοβαρές ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα που γνωρίζουν έξαρση στη χώρας μας.