ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
“Πριν από λίγο καιρό ζήσαμε την τραγωδία στη Μάνδρα με τις πλημμύρες, οι οποίες άφησαν πίσω τους πάνω από 20 νεκρούς και υλικές καταστροφές τεράστιες. Η ευθύνη του ανθρώπινου παράγοντα αποδείχτηκε μεγάλη, όχι τόσο στην αντιμετώπιση της πλημμύρας, όσο στην παρέμβασή του σε χειμάρρους, ρυάκια και ποταμούς, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορεί η τεράστια ποσότητα νερού να διοχετευθεί με σωστό τρόπο προς τη θάλασσα. Λίγο καιρό πριν τα γεγονότα στη Μάνδρα είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο της σημερινής ανάρτησης, το οποίο μιλάει, όπως γράφει στον υπότιτλο, για την τοπογραφία των χειμάρρων και των υδατικών πόρων της Θεσσαλονίκης από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Μαζί με το βιβλίο για της κρήνες της πόλης, που επίσης κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό, μας δίνει μια πολύ καθαρή εικόνα για την αξία και την ιστορία του νερού στη Θεσσαλονίκη.
Η έκδοση είναι πολύ καλή. Στο τέλος υπάρχει η βιβλιογραφία. Πάρα πολλές χρήσιμες και σπάνιες (μερικές εξ αυτών) φωτογραφίες, σχέδια και χάρτες, που βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει τα όσα γράφονται στο κείμενο. Υλικό ταξινομημένο σωστά και με γλώσσα κατανοητή στους περισσότερους. Ευανάγνωστο κείμενο, στο τέλος κάποιων σελίδων υπάρχουν σημειώσεις και βιβλιογραφικές παραπομπές. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της ΕΥΑΘ, της ΔΕΘ-HELEXPO και του ιδρύματος μελετών Heinrich Böll. Το βιβλίο προλογίζουν οι Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, Νίκος Καλογήρου και Παρασκευάς Σαββαΐδης.
Από τους συγγραφείς του βιβλίου, τον Γιώργο Μπλιώνη τον συναντάμε για πρώτη φορά στη Vivlioniki, ενώ τον Μιχάλη Τρεμόπουλο τον έχουμε δει από το εξαιρετικό του βιβλίο αφιερωμένο στην ιστορία της αεροπορίας στη Θεσσαλονίκη. Βέβαια η συμμετοχή του στα οικολογικά κινήματα και τις δράσεις αυτών τον έχουν κάνει πιο γνωστό στο ευρύ κοινό και αυτό το βιβλίο είναι πιο σχετικό με αυτή του τη δραστηριότητα.
Το κυρίως θέμα του βιβλίου χωρίζεται σε 7 κεφάλαια και τον επίλογο. Ακολουθείται χρονική σειρά, αρχίζοντας από τα προϊστορικά χρόνια και φτάνοντας έως τις σύγχρονες ημέρες. Σε αυτά τα κεφάλαια περιγράφεται η πορεία των χειμάρρων, των υπογείων νερών, των ποταμιών γύρω από τη Θεσσαλονίκη ή και μέσα στο χώρο της περίκλειστης από τα τείχη πόλης. Η ιστορία της πόλης και η ανάπτυξή της, αλλά ακόμη και η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης από τον Κάσσανδρο για το χτίσιμο της Θεσσαλονίκης, όλα αυτά ήταν άμεσα συνδεδεμένα με την ύπαρξη του νερού. Αυτό είναι κάτι, που δεν μπορούμε ίσως σήμερα να το συνειδητοποιήσουμε, αλλά αν αναλογιστούμε τον αριθμό των λουτρών στην πόλη και τη θέση τους, τα πλατάνια της πόλης και αν κοιτάξουμε σε παλιές φωτογραφίες, μπορούμε να καταλάβουμε ότι σε πολλά σημεία, που σήμερα βλέπουμε άσφαλτο και πανύψηλες πολυκατοικίες, παλαιότερα υπήρχαν ρέματα, χείμαρροι και ρυάκια, τα οποία αποτελούσαν κομμάτι του περιβάλλοντος της παλαιάς πόλης, αλλά και των γύρω περιοχών. Στη λογοτεχνία της πόλης υπάρχουν πολλές αναφορές για αυτά τα θέματα, τα πρώτα βιβλία, που μου έρχονται στο νου είναι του Παπασπύρου, του Σιμώτα, του Ροδοκανάκη και του Θωμαΐδη.
Από τα κεφάλαια του βιβλίου όλα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι πολύ καλογραμμένα και παρέχουν πολλές και χρήσιμες πληροφορίες στον αναγνώστη. Προσωπικά ξεχωρίζω το πρώτο (Από την προϊστορία, στην πόλη της Θεσσαλονίκης) και το δεύτερο (Η αρχαία ιστορία των χειμάρρων εντός των τειχών) κεφάλαιο, καθώς παρουσιάζουν την εικόνα του περιβάλλοντος της πόλης από τη νεολιθική εποχή έως τα και τα ρωμαϊκά χρόνια με αναφορές σε χειμάρρους, που βρίσκονταν ΜΕΣΑ στην πόλη, όπως αυτή ορίζονταν από τα τείχη της. Ξεχωρίζω επίσης το έβδομο κεφάλαιο (Σκιαγράφηση ενός οικολογικού τρόπου διαχείρισης), γιατί εκεί υπάρχουν προτάσεις συγκεκριμένες, οι οποίες θα άλλαζαν την εικόνα της πόλης προς το καλύτερο, μου φάνηκε δε πολύ ενδιαφέρουσα η πρόταση για την αποκατάσταση ανοικτής κοίτης ή ανάδυση (daylighting) κάποιων χειμάρρων, δηλαδή το «ξεμπάζωμα» ας πούμε των χειμάρρων ή κομματιών τους. Όπως είπα και πριν όλα τα κεφάλαια έχουν ενδιαφέρον, ξεχώρισα τα συγκεκριμένα σύμφωνα με τα δικά μου ενδιαφέροντα.
Σήμερα έχουν μείνει κάποιες ονομασίες να θυμίζουν στους κατοίκους την ύπαρξη αυτών των πραγμάτων. Δενδροπόταμος, ρέμα Υφανέτ, ρέμα Κωνσταντινίδη, ρέμα Στρατηγείου είναι τα πιο γνωστά, που χρησιμοποιούνται ακόμη από τους πολίτες, μηχανικά ίσως, αλλά διατηρώντας την ιστορία της περιοχής.
Προσωπικά βρήκα το βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον. Μιλάει για την ιστορία της πόλης, αποκαλύπτει πράγματα, που είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί ο σύγχρονος κάτοικος σχετικά με την εικόνα της Θεσσαλονίκης στο παρελθόν και προτείνει αλλαγές, που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την εικόνα της πόλης. Είναι από τα βιβλία, τα οποία πιστεύω θα συναντήσουμε πολλές φορές στο μέλλον στις σελίδες βιβλιογραφικών πηγών άλλων έργων”.