ΠΡΑΣΙΝΟΙ Αττικής: Η “φυσική αποστασιοποίηση” ως η μοναδική “πολιτική” άμυνας απέναντι στην πανδημία, δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ Αττικής θέλουν να υπενθυμίσουν ότι η πανδημία και τα σκληρά μέτρα αναδεικνύουν όλες τις παθογένειες και τα διαρθρωτικά προβλήματα που έχουμε ως κοινωνία αλλά και τα σοβαρά προβλήματα της Αττικής. Η Αττική συνεχίζει να παραμένει στην “εντατική” παρά τα αυστηρά μέτρα lockdown που έχουν ληφθεί. Εδώ ζει το 40% του πληθυσμού και παράγεται ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας. Το “κλείσιμο” για πολλούς μήνες είτε λόγω της υπαρκτής πανδημίας είτε των οριζόντιων μέτρων έχουν ήδη σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των πολιτών, στην οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών, στην κοινωνική συνοχή αλλά και στην ατομική και συλλογή ευημερία. Πολύ σωστά λαμβάνονται προστατευτικά μέτρα (μάσκες, φυσική αποστασιοποίηση κα) – ασχέτως αν δεν είναι πλήρως αποτελεσματικά – για την πανδημία. Αλλά γιατί κρύβουμε κάτω από το χαλί το γεγονός ότι στις μεγάλες ελληνικές πόλεις έχουμε και χιλιάδες πρόωρους θανάτους εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση παίζει σημαντικό ρόλο και στην πανδημία; Γιατί κρύβουμε κάτω από το χαλί ότι ο τρόπος ζωής και η υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής σε πολλές περιοχές και γειτονιές της πόλης έχουν γενικότερες αρνητικές επιπτώσεις στην ατομική και δημόσια υγεία των πολιτών;
Η σοβαρότητα της κατάστασης απαιτεί κάθε μέτρο να βασίζεται σε ξεκάθαρη επιστημονική τεκμηρίωση και κυρίως να πείθει τους πολίτες ότι είναι αναγκαίο, λογικό και αποτελεί μέρος μιας συνεκτικής πολιτικής. Αντιφατικά μέτρα, αναγγελίες που η μία αναιρεί την προηγούμενη δεν δημιουργούν κοινωνική αποδοχή αλλά αντιθέτως εξαντλούν πιο γρήγορα τα όρια αντοχής της κοινωνίας, που είναι ήδη κουρασμένη, κυριαρχείται από άγχη κι ανασφάλειες και για το σήμερα αλλά και για την επόμενη μέρα.
Αν στην πρώτη φάση διαχείρισης της κρίσης – λόγω του επείγοντος και του άγνωστου – δικαιολογούνταν γενικευμένα μέτρα που κυρίως βασίζονταν σε ένα αυστηρό lockdown, την επόμενη μέρα θα έπρεπε να υπάρχει μια πιο ισορροπημένη και πιο συμμετοχική πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας. Ίσως και στην αρχή της κρίσης μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη πειθώ και σωστότερη ενημέρωση για συνειδητή συμμετοχή των πολιτών στις λύσεις. Αλλά σήμερα δεν υπάρχει, πλέον, καμία δικαιολογία για το γεγονός ότι “η πολιτική διαχείρισης και η πρόληψη” βασίζονται αποκλειστικά σε μέτρα απαγορεύσεων, χωρίς τα περιοριστικά μέτρα να συνοδεύονται τουλάχιστον από άλλα πιο στοχευμένα και ίσως περισσότερο ή εξίσου αποτελεσματικά, λαμβάνοντας υπόψη στοιχεία και μελέτες που πλέον είναι διαθέσιμες για κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που παίζουν ρόλο στην διάδοση του ιού ή και στα επίπεδα θνησιμότητας.
Επί έναν ολόκληρο χρόνο δεν συζητήθηκαν, ούτε δρομολογήθηκαν αποτελεσματικά μέτρα και πολιτικές για επίλυση καταστάσεων που συμβάλλουν στην διάδοση της επιδημίας (κατάσταση στα μέσα μεταφοράς, υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους εργασίας, συνθήκες στέγασης των πιο ευάλωτων ομάδων, προετοιμασία του ανοίγματος των σχολείων, υποδομές για πρωτοβάθμια υγεία, πιο πολλά και σταθμισμένα τεστ, χώροι πρασίνου κα).
Τα περιοριστικά μέτρα θα μπορούσαν να είναι συμπληρωματικά και μόνο εργαλεία, αλλά όχι η κυρίαρχη ή – πολύ περισσότερο – η μοναδική πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας. Όπως αποδείχθηκε εξάλλου στην πράξη τα οριζόντια lockdown, και μάλιστα όπως εφαρμόζονται, δεν φαίνεται να μπορούν να εξαφανίζουν την πανδημία, αλλιώς δεν θα επέστρεφαν ξανά και ξανά ή δεν θα παρατείνονταν για πολλές εβδομάδες. Φυσικά, όταν δεν υπάρχουν άλλες πολιτικές, τελικά η κυβέρνηση προχωράει σε lockdown όταν η κατάσταση πάει να ξεφύγει. Βλέπουμε πολλά κρούσματα στην Αττική και αλλού να αφορούν ακόμα και μέσα στο lockdown χώρους με ευάλωτες ομάδες, ακόμα και κλειστές δομές. Άρα κάτι έχει “ξεχαστεί”.
Ακόμα και σε επίπεδο υποδομών υγείας δεν έχει υπάρξει σοβαρή προσπάθεια ενίσχυσης των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης της ασθένειας, ιδιαίτερα σε ευάλωτες ομάδες. Δεν χρειάζονται μόνο νέες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και βελτιωμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Με δεδομένο ότι απουσιάζει στη χώρα μας ένα αποτελεσματικό σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας, η επιδημία ήταν μια ευκαιρία για να σχεδιαστεί και να αναπτυχθεί σταδιακά ένα παρόμοιο σύστημα που είναι αναγκαίο όχι μόνο για σήμερα αλλά και για την επόμενη μέρα. Η ανακοίνωση του πρωθυπουργού ότι θα το δούμε μετά το τέλος της πανδημίας, δείχνει ότι δεν έχει πάρει το μάθημα από το πάθημα. Προφανώς δεν περιμένουμε να γίνουν θαύματα μέσα σε μερικούς μήνες, αλλά το να μην υπάρχει καν σχέδιο μας κάνει να ανησυχούμε ότι συνεχίζουμε να κινούμαστε στα θέματα υγείας με την “στρατηγική” “βλέποντας και κάνοντας”. Προφανώς το πρόβλημα δεν είναι η απουσία οικονομικών πόρων, γιατί στο παρελθόν έχουν δαπανηθεί ή σπαταληθεί πολλαπλάσιοι πόροι σε λιγότερο σημαντικά θέματα, για παράδειγμα δις για την την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αττική. Από τους ευρωπαϊκούς πόρους – 72 δις – που διατίθενται στη χώρα μας μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Next Generation EU, το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027, υπάρχει η δυνατότητα να οργανωθεί ένα αποτελεσματικό, προσανατολισμένο στις ανάγκες των πολιτών, σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας. Εξάλλου. πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόληψη της ασθένειας και η διασφάλιση της καλής υγείας οδηγούν και σε μεγάλη εξοικονόμηση πόρων, που τελικά θα διατείθονταν για την νοσηλεία ή συνδέεται με χαμένες ώρες εργασίας λόγω ασθενειών.
Με δεδομένα τα προβλήματα στις υποδομές υγείας και στην Αττική, οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ζητάνε, να ενταχθεί και ο ιδιωτικός τομέας υγείας στους συνολικούς σχεδιασμούς δημόσιας υγείας, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι χρειαζόμαστε μία ενιαία στρατηγική για την δημόσια υγεία.
Εκτός από την ανάγκη ενός νέου μοντέλου υπηρεσιών υγείας με έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα και την αποκέντρωση των δομών, υπάρχει ανάγκη να μεταρρυθμίσουμε το ίδιο το σύστημα υγείας στη βάση της στρατηγικής “ΜΙΑ ΥΓΕΙΑ” που βελτιώνει όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν την υγεία: τρόπο ζωής, συνθήκες ζωής στις πόλεις, ποιότητα ατμόσφαιρας, κοινωνικές ανισότητες, φτώχεια, αξιοπρεπές εισόδημα για όλες και όλους.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η στρατηγική για την υγεία αλλά και η αντιμετώπιση μιας επιδημίας ή πανδημίας πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που επιδρούν στην καλή ή κακή υγεία. Ενώ η πανδημία (διάδοση, θνησιμότητα) εξαρτιέται σημαντικά από παρόμοιους παράγοντες, βλέπουμε να παραμένουν και σήμερα εκτός της συζήτησης θέματα ιδιαίτερα σημαντικά για την Αττική, όπως η ασφαλής στέγαση, η βιώσιμη μετακίνηση, η κατάλληλη φροντίδα ευάλωτων ομάδων σε συνθήκες πανδημίας, η βελτίωση της ασφάλειας και υγιεινής σε κρίσιμους χώρους εργασίας που παραμένουν ανοιχτοί αλλά και η βελτίωση της εκπαίδευσης ατόμων που έχουν τυπικά ή άτυπα αναλάβει την φροντίδα ευάλωτων πολιτών.
Μια τέτοια στρατηγική δεν θα άφηνε κανέναν/καμία μόνο/μόνη και εκτεθειμένο/η σε κινδύνους, και θα συνέβαλε στο να μειωθούν οι απώλειες σε όλα τα επίπεδα (υγεία, κοινωνική συνοχή, οικονομία, απασχόληση), ενώ το lockdown θα παρέμενε κατ΄ εξαίρεση μέτρο και όχι το μοναδικό.
Έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να επιστρέφουμε σε ένα ανασφαλές παρελθόν. Ο μόνος ασφαλής δρόμος είναι να αλλάξουμε όσα έχουμε ήδη διαπιστώσει ότι αποτελούν μέρος του προβλήματος.
Photo by Adam Nieścioruk on Unsplash