Πολλά σχολεία στις πόλεις είναι δίπλα από πολυσύχναστους αυτοκινητόδρομους. Αυτό που θεωρήθηκε κάποτε ως πλεονέκτημα – να πηγαίνουν οι γονείς τα παιδιά τους με το αυτοκίνητο στο σχολείο – σήμερα αποτελεί πρόβλημα. Η ατμοσφαιρική ρύπανση και ο κίνδυνος για τα παιδιά από τα αυτοκίνητα οδηγεί τις πόλεις σε αλλαγές κουλτούρας και υποδομών. Το κίνημα για school streets (δρόμους σχολείων) αλλάζει τις πόλεις.
🌿 Το Παρίσι έπιασε τους 303 «δρόμους σχολείων» (“Rues aux écoles”)! Το 2020, ο Δήμος Παρισίων και η δήμαρχος Αnne Ηidalgo δεσμεύτηκε να δημιουργήσει 300 δρόμους χωρίς αυτοκίνητα ή χαμηλής κυκλοφορίας γύρω από τα σχολεία πριν το 2026. Σήμερα, όχι μόνο τηρείται η υπόσχεση, αλλά ξεπερνάται με 303 σχολεία με αντίστοιχες παρεμβάσεις. Στόχος ένα πιο ασφαλές, καθαρό, πιο φιλικό προς τα παιδιά Παρίσι.
Μάλιστα το Παρίσι γιόρτασε αυτό το επίτευγμα με μια “Γιορτή των σχολικών δρόμων”. επειδή η οικολογία δεν αφορά μόνο την “απομάκρυνση” αυτοκινήτων από τους δρόμους έξω από τα σχολεία, αφορά κυρίως την “προσθήκη”: παιδιών που παίζουν, συναντήσεων γονιών, επικοινωνίας των γειτόνων, πολιτισμού στους δρόμους.
Οι σχολικοί δρόμοι είναι η εισαγωγή σε ένα μεγαλύτερο έργο: ένα Παρίσι πιο προσβάσιμο με τα πόδια, με γειτονιές χωρίς αυτοκίνητα, καθαρότερο αέρα, περισσότερα δέντρα και πρόσβαση με ΙΧ αποκλειστικά για παραδόσεις εμπορευμάτων και για άτομα με μειωμένη κινητικότητα.
Σύμφωνα με τον Δήμο, ο επαναπροσδιορισμός των δρόμων σημαίνει και επαναπροσδιορισμός της πόλης.Το σχέδιο για “σχολικούς δρόμους” στο Παρίσι είναι τμήμα μια γενικότερης αλλαγής που επιδιώκεται με μεγάλης έκτασης πεζοδρομήσεις δρόμων – σύμφωνα με το αποτέλεσμα του πρόσφατου δημοψηφίσματος το 10% των δρόμων, περίπου 700, θα μετατραπούν σε πεζόδρομους. Επίσης, ήδη το Παρίσι ακολουθεί από κοντά το Αμστερνταμ και την Κοπεγχάγη στις μετακινήσεις καθημερινά με ποδήλατο.
Γιατί έχουν σημασία οι “σχολικοί δρόμοι” χωρίς αυτοκίνητα:
- Είναι ασφαλέστεροι για τα παιδιά
- Διαπιστώνεται ως και 30% λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση στις αίθουσες των σχολείων
- Τα παιδιά είναι πιο ξέγνιαστα όταν πηγαίνουν και επιστρέφουν από τα σχολεία
- Μένει περισσότερος χώρος για πράσινο και παιχνίδι
- Οι γειτονιές μετατρέπονται από δρόμοι κυκλοφορίας οχημάτων σε χώρους πραγματικά κατάλληλους για τα παιδιά
Τι είναι οι σχολικοί δρόμοι;
Το κίνημα των “school streets” (σχολικοί δρόμοι) στοχεύει στην ενημέρωση και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων που επιθυμούν να δουν την εφαρμογή των προγραμμάτων School Street που είναι μια πληθώρα παρεμβάσεων από περιορισμό της κυκλοφορίας ΙΧ μέχρι την απαγόρευση κυκλοφορίας τους έξω από σχολεία. Ένας σχολικός δρόμος είναι ένας δρόμος έξω από ένα σχολείο με:
- είτε προσωρινό περιορισμό στην κυκλοφορία μηχανοκίνητων οχημάτων κατά τις ώρες προσέλευσης και παραλαβής μαθητών από το σχολείο
- είτε πεζοδρόμηση των (αυτο)κινητόδρομων έξω από τα σχολεία
Μείωση των οδικών κινδύνων
Οι δρόμοι γύρω από τα σχολεία έχουν έντονη κυκλοφορία, που αυξάνεται συχνά κατά την άφιξη και αναχώρηση των μαθητών. Η κυκλοφορία που σχετίζεται με τα σχολεία αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στους δρόμους και προσθέτει 254.000 οχήματα την ημέρα μόνο στο Λονδίνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αυξημένους κινδύνους συγκρούσεων αλλά και τραυματισμών πεζών, παράνομη στάθμευση, κυκλοφοριακή συμφόρηση, ένταση στο δρόμο. Τα παιδιά, οι πεζοί γονείς και οι ποδηλάτες έχουν την αίσθηση ότι οι δρόμοι έξω από το σχολείο δεν είναι μέρος για αυτούς, κάτι που έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για όλους, ειδικά για τα παιδιά.
Στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Μεταφορών της Βρετανίας αποκαλύπτουν ότι το 14% των παιδιών που σκοτώθηκαν στους δρόμους της χώρας το 2018 σημειώθηκαν μεταξύ της πρωινής ώρας σχολικής δρομολόγησης (7-9 π.μ.) και το 23% μετά το σχολείο μεταξύ 3-5 μ.μ. Μια έκθεση της ασφαλιστικής εταιρείας Admiral δείχνει μείωση 43% των τροχαίων ατυχημάτων κατά τη διάρκεια των διακοπών, κατά την ώρα σχολικής άφιξης και αναχώρησης.
Τα τελευταία 30 χρόνια, τα παιδιά έχουν σταδιακά απομακρυνθεί από τους δρόμους και μετακινούνται με μηχανοκίνητα οχήματα. Αυτό δημιούργησε έναν φαύλο κύκλο: η κυκλοφορία καθιστά τους δρόμους επικίνδυνους, με αποτέλεσμα οι γονείς να οδηγούν τα παιδιά τους παντού με ΙΧ.
Η σωματική δραστηριότητα των παιδιών ηλικιών 5-18 ετών έχει μειωθεί δραστικά τα τελευταία 30 χρόνια, με τις μετακινήσεις με τα πόδια προς το σχολείο στη Βρετανία να έχουν μειωθεί κατά 31% από το 1995-97. Όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ποδηλασία και το περπάτημα μειώνουν τη θνησιμότητα κατά 10% στους ενήλικες και αποτρέπει ασθένειες στα παιδιά που σχετίζονται με την έλειψη άσκησης. Η μετάβαση στο σχολείο είναι η πιο τακτική και συνεπής μετακίνηση που μπορούν να κάνουν τα παιδιά, καθιστώντας την ιδανική ευκαιρία για να γίνει μια ενεργή μετακίνηση.
Ενεργό σώμα, ενεργός εγκέφαλος
Η φράση «νους υγιής εν σώματι υγιεί» σημαίνει ότι για να έχεις ένα υγιές μυαλό, πρέπει να έχεις και ένα υγιές σώμα, και αντίστροφα. Οι συνήθειες και οι δραστηριότητες που υιοθετούνται ως παιδιά διαρκούν συνήθως σε τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων. Το να ξεκινάνε τη σχολική μέρα με μια βόλτα με τα πόδια ή με το ποδήλατο προς την τάξη, είναι καλό και για την υγεία. Η σωματική δραστηριότητα βελτιώνει και την σχολική απόδοση.
Έκθεση του Αρχιιατρικού Επιτρόπου δείχνει ότι « τα παιδιά στην Αγγλία είναι από τα πιο υπέρβαρα στην Ευρώπη: το 24% των παιδιών ξεκινούν το δημοτικό σχολείο ως υπέρβαρα ή παχύσαρκα, ενώ το ποσοστό αυξάνεται στο 33% μέχρι να αποφοιτήσουν από το δημοτικό σχολείο ». Η άσκηση τουλάχιστον μία φορά την ημέρα είναι το κλειδί για μια μακροχρόνια καλή υγεία και αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί τόσο εύκολα με ένα ενεργό “ταξίδι” προς το σχολείο.
Οι επικίνδυνοι δρόμου λόγω αυτοκινήτων προκαλούν ένα φαύλο κύκλο. Τα παιδιά κινδυνεύουν από ΙΧ και έτσι πηγαίνουν και αναχωρούν από το σχολείο όταν είναι μικρά με ΙΧ. Δεν κυκλοφορούν μαζί με άλλα παιδιά και όταν έξω από το σχολείο υπάρχει αυτοκινητόδρομος, βίαζονται να απομακρυνθούν από υτο σχολείο και τους φίλους τους λόγω του κινδύνου, χάνοντας την ελευθερία να είναι παιδιά και να μιλάνε ή να παίζουν με άλλα παιδιά.
Η τακτική άσκηση είναι σημαντική στην διατήρηση ενός καλού επιπέδου ευεξίας και ψυχικής υγείας. Η σωματική δραστηριότητα οδηγεί σε χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο που πυροδοτούν μια θετική διάθεση και μια νοοτροπία που μας κάνει να νιώθουμε καλά. Ο συνδυασμός αυτής της δραστηριότητας με μια δραστηριότητα που γενικά απολαμβάνουν τα παιδιά, όπως η ποδηλασία ή η βόλτα με τα πόδια, με τους φίλους τους ή η κουβεντούλα στο δρόμο για το σχολείο, θα είχε ως αποτέλεσμα οι μαθητές να έχουν ένα ευχάριστο ξεκίνημα της ημέρας. Η ποδηλασία προς το σχολείο αυξάνει επίσης την αυτοπεποίθηση, καθώς τα παιδιά θα πρέπει να εφαρμόσουν στην πράξη μια δεξιότητα που έχουν μάθει, καθώς και να ασκούν αυτοέλεγχο.
Ποιότητα αέρα
Η μακροπρόθεσμη υγεία των παιδιών διατρέχει κίνδυνο λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης από την κίνηση των οχημάτων. Η ανάπτυξη των πνευμόνων τους διατρέχει ιδιαίτερα κίνδυνο με βλάβες που θα τους συνοδεύουν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Η ρύπανση επιδεινώνει επίσης το άσθμα και αυξάνει τον κίνδυνο αλλεργιών. Επιδρά στον εγκέφαλο μειώνοντας την προσοχή και τη μνήμη. Έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη, το άγχος και τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, καθώς και με την αύξηση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων αργότερα στη ζωή.
Πολλά σχολεία έχουν δρόμους με μεγάλη κίνηση οχημάτων όλη τη μέρα και όχι μόνο τις ώρες άφιξης και αναχώρησης των μαθητών. Μερικά όμως από τα σχολεία με την υψηλότερη ρύπανση βρίσκονται σε κεντρικούς δρόμους, γεγονός που θα καθιστούσε κανονικά αυτές τις τοποθεσίες ακατάλληλες για σχολείο, αλλά και είναι δύσκολο να εφαρμοστούν περιορισμοί στην κίνηση. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά ζουν, ταξιδεύουν και φοιτούν σε κεντρικούς αυτοκινηδρόμους. Αυτά τα παιδιά εκτίθενται τακτικά σε υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση που μειώνει την ικανότητα των πνευμόνων τους και σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές προσβολές και πνευμονοπάθειες, καρκίνους, ακόμη και βλάβες στον εγκέφαλο, τα νεύρα, το συκώτι και τα νεφρά και σχετίζεται με σημαντική μείωση του προσδόκιμου ζωής και κακή αναπνευστική υγεία». Επομένως, είναι πολύ σημαντικό και εξίσου επείγον οι αρμόδιες αρχές να διερευνήσουν κατάλληλες λύσεις και για αυτά τα σχολεία.
Πάντως, υπάρχουν μέτρα μετριασμού της ρύπανσης (και του θορύβου) από την κυκλοφορία που μπορούν να ληφθούν, όπως η δημιουργία “ζωντανών πράσινων τοίχων”, η πρόληψη των σταματημάτων και εκκινήσεων (δέκα φορές περισσότερες εκπομπές από τα κινούμενα οχήματα) και η λειτουργία των οχημάτων στο ρελαντί (διπλάσιες εκπομπές) έξω από τις εισόδους των σχολείων και τα παράθυρα των τάξεων στους κεντρικούς δρόμους.
Η μακροπρόθεσμη λύση πρέπει να περιλαμβάνει μια συντονισμένη προσπάθεια για την απομάκρυνση της περιττής κυκλοφορίας αυτοκινήτων και να παρέχει ένα υγιές περιβάλλον.
Ηρύπανση είναι χειρότερη μέσα στα αυτοκίνητα. Έτσι, όχι μόνο η οδήγηση προς το σχολείο δεν προστατεύει τα παιδιά στο αυτοκίνητο από την κακή ποιότητα του αέρα, αλλά τα στερεί και από την ευκαιρία να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις της ρύπανσης επιτρέποντάς τους να απολαμβάνουν τακτική σωματική δραστηριότητα.